Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sli mang tâm tình của người Nùng xứ Lạng: Trẩy hội Háng Pỉnh nghe hát sli (Bài 1)

Thuý Hồng - 09:53, 16/10/2022

Nếu ai đã từng đặt chân đến xứ Lạng vào những dịp có lễ hội, chắc hẳn sẽ không quên những giai điệu hát sli dặt dìu làm say đắm lòng người. Hát sli là món ăn tinh thần không thể thiếu, là bản sắc văn hóa của đồng bào Nùng nơi vùng đất biên cương của Tổ quốc.

Hát sli giao duyên tại ngày hội Háng Pỉnh
Hát sli giao duyên tại ngày hội Háng Pỉnh

Sli là làn điệu dân ca đặc sắc trong kho tàng văn nghệ dân gian của  dân tộc Nùng ở Lạng Sơn. Các làn điệu sli thường được thể hiện trong các sự kiện, lễ cưới, lễ hội truyền thống... Độc đáo nhất là những phiên chợ tình hát sli gợi thương, gợi nhớ làm nên bản sắc riêng của người Nùng xứ Lạng.

"Chợ tình" hát sli giữa lòng thành phố

Cứ đến dịp trăng tròn tháng 8 âm lịch, thì các bà, các mẹ, các chị trên địa bàn toàn tỉnh Lạng Sơn, lại xúng xính trong sắc áo chàm, áo xanh truyền thống đặc trưng của người Tày, Nùng... rộn ràng rủ nhau trẩy hội Háng Pỉnh.

Hội Háng Pỉnh (hội bánh nướng) thường được tổ chức vào ngày 12 đến 15 tháng Tám âm lịch hàng năm. Trước đây, hội thường diễn ra ở chợ phiên Kỳ Lừa, bây giờ không gian được mở rộng tới khu công viên tượng đài Hoàng Văn Thụ (phường Chi Lăng, TP. Lạng Sơn).

Gọi là hội Háng Pỉnh nhưng người dân đi hội, không chỉ đến hội để ăn bánh nướng, mà tới để hát sli, đối đáp, giao duyên…Đặc biệt, hội càng về chiều càng đông, từng tốp nam nữ chụm vào với nhau trò chuyện, tâm tình, cùng hát sli... 

Ngay từ sáng sớm những dòng người đổ về TP. Lạng Sơn tham dự hội Háng Pỉnh
Ngay từ sáng sớm những dòng người đổ về TP. Lạng Sơn tham dự hội Háng Pỉnh

Bà Hoàng Thị Lải, xã Hà Sơn, huyện Hữu Lũng, cách TP. Lạng Sơn khoảng 80km, nhưng năm nào cũng đi hội Háng pỉnh. Bà bảo, từ hồi bà còn nhỏ 14,15 tuổi mới biết hát sli, bà  đã được theo các anh chị đi hội để hát sli giao duyên với nhau. "Bây giờ có tuổi rồi, nhưng hàng năm đến ngày hội, tôi vẫn rủ các bà trong xóm đi hội. Có tuổi rồi nên bà chủ yếu hát những điệu sli mới theo chủ đề ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương, đổi mới, phát triển của đất nước…". 

Chị Chu Thị Bền, người dân tộc Nùng, thôn Hợp Tân, xã Gia Cát (huyện Cao Lộc) cho biết: Hằng năm đến dịp Trung thu, là chị lại đi hội Háng Pỉnh, có năm bà con về hội đến hàng nghìn người nên không khí nhộn nhịp từ sáng cho tới tối muộn..

Nhóm hát sli của thôn Hợp Tân của chị Bền có trên chục người. Mỗi lần đi hội Háng Pỉnh nhóm của chị hẹn với tốp hát của các anh ở các xã để hát đối đáp. Thường khi chọn tốp hát, họ chọn cho số nam nữ bằng nhau. Mỗi lần giao lưu, nhóm nữ thường nghĩ ra những làn điệu khó, đối đáp không dễ dàng. Ngược lại, phía nhóm nam cũng luyện bè, luyện thanh sao cho ngọt đối sao cho hay, cho hợp.

“Điệu sli phải học, nhưng nội dung thì mình tự nghĩ ra, đối đáp từ thực tế. Đối phương có tài khéo léo, mình cần phải nhanh trí đưa ra ý kiến sắc sảo. Như vậy, cuộc hát kéo dài đến khuya mà không biết chán”, chị Bền cho biết.

Sli là lối hát dân ca đối đáp giữa các bên nam- nữ. Nội dung của những câu hát đơn giản là hỏi thăm, làm quen sau đó gửi gắm, chia sẻ tình cảm hay học tập các kỹ thuật, phương pháp làm ăn giữa các bản làng nhưng được đối đáp sắc sảo, ý nhị.

Một cặp hát sli ở Hội Háng pỉnh là người dân tộc Nùng đến từ huyện Cao Lộc
Một cặp hát sli ở Hội Háng pỉnh là người dân tộc Nùng đến từ huyện Cao Lộc

Để mở đầu cho chủ đề các bài hát sli thường có phần hô ngữ lên giọng để thay cho lời chào hỏi, tiếp đó mới vào nội dung của bài hát sli. Đây được ví như chìa khóa để người hát đúng, không bị chệch giọng và hòa thanh được chuẩn để khi hát vào bài chính các bè của hòa âm không bị lệch lạc và sai về giọng.

Theo chị Bền, thường thì con trai sẽ là bên hát trước và sẽ được bắt đầu bằng câu: Nhì à, song hau là chào nhau, gợi mở câu chuyện bắt đầu sli, hát giao duyên với nhau, trao nhau những lời hẹn ước. Chị Bền minh chứng bằng một đoạn sli:

"Nì à… soong hau: Ná mấu hăn cần, nự phức hin/Làng slương so chào, pần mí pần/So chào ti phát tèo lo mấư/Ti mì lo mấư phjải xinh dìn/Có làng mì slim các kiều mạy/Noọng dừ mì slim các kiều hin/Kiều mạy phjải lai nhằng vài khoái/Kiều hin phàn pi phjải xình dìn"

(Bạn ơi, hai ta…Nhìn thấy người da trắng xinh/ Mình muốn xin chào, có được không/Xin chào thì phát con đường mới/Sẽ được đường mới đi mãi mãi/Nếu anh có lòng bắc cầu gỗ/Em cũng sẵn lòng bắc cầu đá/Cầu gỗ đi nhiều còn bị mòn/Cầu đá muôn đời mãi mãi đi…)

Những màn hát sli ở Hội Háng Pỉnh có thể kéo dài đến khuya. Những câu sli gợi thương, gợi nhớ vang lên khắp nơi từ đầu chợ Kỳ Lừa đến bên bờ sông Kỳ Cùng, lan tỏa, lắng đọng cảm xúc khó quên. Có lẽ vậy mà nhiều đôi nam nữ đã nên duyên vợ chồng từ những câu hát sli

…đến đỉnh Mẫu Sơn

Mỗi năm, cứ đến lễ hội Mẫu Sơn, huyện Lộc Bình hàng nghìn du khách lại đổ về đây để được hoà mình vào không gian văn hoá vùng cao, với những nét đặc trưng từ các sản vật của địa phương, đến những món ẩm thực truyền thống nổi tiếng như lợn quay, rượu Mẫu Sơn…Du khách đến với Lễ hội Mẫu Sơn còn được thưởng thức các chương trình văn nghệ thuật đặc sắc như múa sư tử, hát then, thổi kèn Pí lẹ. Nhưng một nét văn hoá không thể thiếu, luôn có sức hấp dẫn và lôi cuốn là những màn hát sli của bà con dân tộc Nùng.

Những chàng trai, cô gái Nùng mang theo khăn áo mới trong sắc áo chàm, áo xanh ngồi ven những sườn đồi trên đỉnh Mẫu Sơn cùng nhau đối đáp, giao duyên. Lời sli lúc trầm lúc bổng ngân vang giữa đất trời. Những đôi trai gái cứ mải mê hát, từ sáng sớm đến chiều muộn, khi hội đã tan mà vẫn còn dùng dằng chưa muốn về.

Chờ bạn hát sli trên đỉnh Mẫu Sơn
Chờ bạn hát sli trên đỉnh Mẫu Sơn

Bà Chu Thị Phâng, bản Tam Thanh, xã Hoàng Đồng, TP. Lạng Sơn cho biết: Năm nào đến hội Mẫu Sơn bà cũng những người bạn trong xóm đều đi hội để tìm bạn hát sli. “Hát sli của Nùng Phàn Slình phải có đôi, có cặp, hát đối đáp với nhau cả ngày không biết chán, càng hát lại càng mê”, bà Phâng chia sẻ.

Mỗi khi đến lễ hội như lời hẹn ước của các cặp đôi từ năm trước, dù gần hay xa họ lại rủ nhau tìm về để gặp lại bạn cũ. Ông Mạc Văn Đậu, 63 tuổi ở tận xã Biên Sơn huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang hàng năm, vẫn vượt hơn cả trăm cây số đến Mẫu Sơn lên để gặp bạn sli cùng nhau nhắc lại chuyện xưa, trò chuyện, tâm tình.

Không riêng gì chợ hát sli Háng Pỉnh, hội chợ Mẫu Sơn, mà ở Lạng Sơn có rất nhiều chợ hát sli khác nhau, như chợ tình Pác Khuông ở Bình Gia, chợ Tân Thành Hữu Lũng, Hội Háng Đắp ở Lộc Bình…

Từng tốp nam nữ hát sli trên đỉnh Mẫu Sơn
Từng tốp nam nữ hát sli trên đỉnh Mẫu Sơn

Tiến sĩ Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản văn hóa tỉnh Lạng Sơn cho biết: Hát sli có từ lâu đời và được các thế hệ nghệ nhân lưu giữ, truyền khẩu cho thế hệ kế tiếp. Sli thể hiện tài hoa đối đáp bằng ngôn ngữ dân ca, được sử dụng để giao duyên tình cảm tại các lễ hội, chợ hội, ngày cưới và ngày vào nhà mới.

Hát sli không đơn giản chỉ là một loại hình âm nhạc độc đáo của người Nùng đã tồn tại suốt bao đời nay, gắn bó máu thịt và trở thành tài sản tinh thần quý giá, không thể thiếu trong đời sống của người Nùng. Từ những câu sli mà nhiều người nên duyên vợ chồng. Những đôi trai gái không nên duyên được, khi gặp nhau họ trở thành bạn.  Vào những ngày lễ, hội nếu có dịp về họ sẽ tìm gặp thăm hỏi, chia sẻ với nhau về cuộc sống.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
“Mẫu nhí” người Pa Cô và giấc mơ xứ núi

“Mẫu nhí” người Pa Cô và giấc mơ xứ núi

Lớn lên trong gia đình nghèo ở bản Pi Re (huyện Đakrông, Quảng Trị), Hồ Thị Khánh Huyền là cô bé người Pa Cô (thuộc dân tộc Tà Ôi) đã tỏa sáng với vẻ đẹp trong trẻo, tinh thần vượt khó và đam mê thời trang. Từ sàn diễn Miss Baby Vietnam đến hành trình quảng bá văn hóa Pa Cô trên mạng xã hội, em đang viết tiếp giấc mơ mang bản sắc bản làng vươn xa.
Tin nổi bật trang chủ
Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào

Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào

Chiều 24/4, tại Phủ Chủ tịch ở Thủ đô Vientiane, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith đã chủ trì trọng thể Lễ đón chính thức Chủ tịch nước Lương Cường theo nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia. Ngay sau Lễ đón, Chủ tịch nước Lương Cường đã hội đàm cùng Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith.
Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào

Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Chiều 24/4, tại Phủ Chủ tịch ở Thủ đô Vientiane, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith đã chủ trì trọng thể Lễ đón chính thức Chủ tịch nước Lương Cường theo nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia. Ngay sau Lễ đón, Chủ tịch nước Lương Cường đã hội đàm cùng Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp với Hội đồng Tư vấn chính sách

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp với Hội đồng Tư vấn chính sách

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Chiều 24/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp với Hội đồng Tư vấn chính sách vừa được thành lập.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Mong sớm đưa quan hệ Việt Nam-EU lên tầm cao mới

Tổng Bí thư Tô Lâm: Mong sớm đưa quan hệ Việt Nam-EU lên tầm cao mới

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Chiều 24/4, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp Đại sứ Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam Julien Guerrier.
Sở Dân tộc và Tôn giáo Đồng Nai: Tổ chức thành công Hội thi Tìm hiểu pháp luật về công tác Dân tộc năm 2025

Sở Dân tộc và Tôn giáo Đồng Nai: Tổ chức thành công Hội thi Tìm hiểu pháp luật về công tác Dân tộc năm 2025

Tin tức - Nguyễn Thị Phương - 5 giờ trước
Ngày 23/4/2025, tại thành phố Biên Hòa, Sở Dân tộc và Tôn giáo - Cơ quan thường trực Ban Tổ chức Hội thi đã chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành và các đơn vị địa phương tham mưu UBND tỉnh, tổ chức thành công Hội thi tìm hiểu pháp luật về công tác dân tộc năm 2025.
Đắk Lắk: Ngăn chặn nhóm gần 70 thiếu niên, học sinh sử dụng xe điện độ chế

Đắk Lắk: Ngăn chặn nhóm gần 70 thiếu niên, học sinh sử dụng xe điện độ chế

Pháp luật - Lê Hường - 5 giờ trước
Ngày 24/4, theo thông tin từ Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị vừa ngăn chặn, xử lý nhóm gần 70 thiếu niên, học sinh sử dụng xe điện độ chế, tập trung tại Quảng trường 10/3, TP. Buôn Ma Thuột để biểu diễn, quay Video nhằm câu View, câu Like, gây mất an ninh trật tự.
Khâu Vai ngày trở lại

Khâu Vai ngày trở lại

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 23/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Khâu Vai ngày trở lại. Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình. Nghề nuôi rắn bên sông Gâm. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thành phố Hồ Chí Minh cấm xe tải lưu thông vào khu vực nội đô trong 3 ngày

Thành phố Hồ Chí Minh cấm xe tải lưu thông vào khu vực nội đô trong 3 ngày

Tin tức - PV - 6 giờ trước
Để bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong thời gian tổ chức các chương trình, sự kiện phục vụ Lễ Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, trong 3 ngày (25, 27 và 30/4), Thành phố Hồ Chí Minh sẽ cấm các loại xe tải lưu thông vào khu vực nội đô thành phố.
Chương trình

Chương trình "Ngày hội non sông" tại Rạp Xiếc Trung ương

Tin tức - Anh Trúc - 6 giờ trước
Chương trình “Ngày hội non sông” như một bản giao hưởng nghệ thuật hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, giữa lịch sử và trải nghiệm sống động.
Vùng 1 Hải quân – Cầu nối vững bền giữa biển đảo và lòng dân

Vùng 1 Hải quân – Cầu nối vững bền giữa biển đảo và lòng dân

Pháp luật - Mỹ Dung - 6 giờ trước
Vùng 1 Hải quân không chỉ là lực lượng nòng cốt quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo phía Bắc của Tổ quốc, mà còn là điểm tựa, cầu nối bền vững giữa biển và lòng dân. Thông qua các hoạt động dân vận khéo léo, cán bộ, chiến sĩ nơi đây đã nâng cao nhận thức và khơi dậy tinh thần yêu nước trong cộng đồng ngư dân. Những nỗ lực đó không chỉ tạo nên thế trận lòng dân trên biển vững chắc, mà còn khẳng định Vùng 1 Hải quân là điểm tựa vững chắc, gắn kết quân dân trong công cuộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Tháng chay và Lễ Phục Sinh - mùa thiện nhân của giáo phận Phú Cường

Tháng chay và Lễ Phục Sinh - mùa thiện nhân của giáo phận Phú Cường

Dân tộc - Tôn giáo - Duy Chí - 8 giờ trước
Mùa chay là mùa của sự tiết chế để rèn luyện bản thân, thực hiện lòng bác ái, thương yêu mọi người. Nhân tháng chay và Lễ Phục Sinh, các linh mục giáo phận Phú Cường cùng với giáo dân làm nhiều việc thiện, giúp những người thân cô có chỗ dựa vật chất, tinh thần.
Đại hội Đại biểu Đảng bộ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai nhiệm kỳ 2025 - 2030

Đại hội Đại biểu Đảng bộ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai nhiệm kỳ 2025 - 2030

Tin tức - Vũ Mừng - 8 giờ trước
Trong 2 ngày (23 - 24/4), Đảng bộ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai (Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai) tổ chức Đại hội nhiệm kỳ 2025 - 2030. Tham dự và chỉ đạo Đại hội có Đại tá Nguyễn Phi Khanh - Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai.