Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ớt ariêu, tiêu amót - Đặc sản của đồng bào Cơ Tu

Tiên Sa - 10:38, 23/08/2021

Từ lâu, 2 loại gia vị là ớt ariêu và tiêu rừng (amót) đã trở thành “hồn cốt” trong các món ăn của đồng bào Cơ Tu sống trên dãy Trường Sơn, đúng như câu ca: “Trường Sơn có ớt Ariêu /Có tiêu Amót tạo hồn món ăn”.

Phụ nữ Cơ Tu giới thiệu ớt ariêu tươi
Phụ nữ Cơ Tu giới thiệu ớt ariêu tươi

Chúng tôi rất ấn tượng khi lên xã vùng cao Mà Cooih (huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam) xem đồng bào Cơ Tu trồng ớt ariêu. Nơi đây được ví như là “thủ phủ” của giống ớt ariêu bởi hầu như nhà nào cũng trồng ớt trong vườn.

Già làng Y Kông (92 tuổi, trú tại xã Ba, huyện Đông Giang) cho hay, trước đây, ớt ariêu mọc hoang trên đồi núi. Trái (quả) ra nhiều sau những trận mưa nguồn, cây phát tán, sinh sản trên rừng thông qua những loài chim ăn ớt. Người Cơ Tu trên dãy Trường Sơn thường sử dụng ớt ariêu và tiêu amót để nêm vào các món ăn như zờ ră, zrúa, kho cá, nấu canh… tạo nên hương vị thơm nồng rất đặc trưng, quyến rũ.

Các bậc cao niên người Cơ Tu sành ăn ớt cho hay, chỉ có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu vùng xã A Sờ (giáp huyện Nam Giang), ớt mới cho mùi thơm đặc trưng và trái nhỏ. So với những loài ớt khác, ớt ariêu có hương vị rất đặc biệt, độ cay nồng vừa phải, rất kích thích vị giác người ăn.

Có lẽ do khí hậu lạnh trên dãy Trường Sơn mà cư dân nơi đây rất ghiền ăn ớt. Hầu như tất cả món mặn đều có vị … “cay cay”! Cũng chính vì thế, ớt trở thành thứ gia vị không thể thiếu trong mỗi gia đình người Cơ Tu. Với ớt, đồng bào thường sử dụng “ăn tươi” hoặc mang ớt dầm chua (muối chua).

Món cá suối kho với ớt ariêu của người Cơ Tu với hương vị đặc trưng.
Món cá suối kho với ớt ariêu của người Cơ Tu

Ớt muối chua của người Cơ Tu có vị mặn, vị chua ngọt, cảm giác dai giòn khi ăn, mùi thơm rất đặc trưng của thứ trái cây lên men tự nhiên. Hơn nữa, sau khi được dầm, vị cay của trái ớt sẽ dịu hơn, không còn cảm giác “cay xé lưỡi”. Người ít ăn được vị cay cũng sẽ rất thích món ớt muối này.

Muốn có hũ ớt ariêu muối chua, đồng bào dùng kéo cắt bớt cuống trái ớt nhưng vẫn giữ nguyên cuống, bởi nếu mất cuống, trái ớt sẽ bị hỏng khi ướp. Sau đó, rải ớt nơi chỗ sạch và râm mát khoảng vài ngày để ớt héo tự nhiên. Tuyệt đối không phơi nắng, nếu phơi nắng trái ớt sẽ mau héo nhưng khi muối, ớt thành phẩm sẽ bị bầm và nhanh hư, không thơm ngon. Khi trái ớt đã héo thì được rửa sạch bỏ vào rổ cho ráo nước rồi tiến hành muối. Để trái ớt ướp không quá mặn, có độ chua thanh và thơm ngon, người ướp phải biết sử dụng một lượng muối vừa đủ. Nếu nhiều muối sản phẩm sẽ bị mặn, mất ngon, Nếu ít muối sản phẩm sẽ mau hỏng, không sử dụng lâu dài được.

Sản phẩm ớt muối ariêu của người Cơ Tu
Sản phẩm ớt muối ariêu của người Cơ Tu

Đồng bào tiến hành ướp bằng cách rải một lớp ớt, một lớp muối cho đến khi nào gần đầy lọ thì dùng một cái chén nhỏ đặt lên trên để nén ớt xuống. Ớt càng được đè nén chặt thì càng ngon. Cuối cùng sẽ cho nước muối (sau khi nấu để nguội) đổ ngập ớt muối. Ớt được muối khoảng nửa tháng thì “chín”, có thể sử dụng. 

Người Cơ Tu ở vùng biên giới Tây Giang xem tiêu rừng là loại gia vị số một. Già làng Ploong Cril (76 tuổi, ở xã Bhalêê, huyện Tây Giang) là “chuyên gia” đi hái tiêu rừng cho biết: Núi rừng biên giới Tây Giang, được thiên nhiên ban tặng cho một loại tiêu có hương thơm đặc trưng, làm gia vị cho món ăn rất hấp dẫn.

Cô gái Cơ Tu giới thiệu tiêu rừng tại Hội chợ Quảng Nam
Phụ nữ Cơ Tu giới thiệu đặc sản tiêu rừng tại một Hội chợ ở Quảng Nam

Tiêu rừng là cây thân gỗ mọc rất thưa và tận trong rừng sâu. Cây cho quả vào khoảng tháng chín, mười. Quả tiêu rừng từ lúc non đến khi già đều có màu xanh. Hàng năm, mỗi cây tiêu rừng cho 8-12kg hạt. Thân cây cũng có mùi thơm như quả, vì vậy mà nhiều người bản địa còn lột vỏ cây làm gia vị khi trong nhà hết quả tiêu khô dự trữ.

Amót có mặt trong nhiều món ăn của đồng bào Cơ Tu huyện Đông Giang. Mùa nào thức ấy, đồng bào ở đây khi chế biến các món ăn  đều cần đến amót. Amót có thể nêm trực tiếp vào món ăn khi chế biến hoặc giã vài hạt để làm muối chấm. 

Tại thôn PaLiêng (xã ATing, huyện Đông Giang), chúng tôi có dịp thưởng thức món thịt heo muối chua (zrúa) của người Cơ Tu. Thịt heo muối chua để lâu ngày mà vẫn không mất màu, mùi vị rất thơm ngon nhờ ướp tiêu rừng. Người Cơ Tu ở vùng biên giới Tây Giang xem đây là loại gia vị số một. Chỉ cần nêm một chút tiêu rừng vào bất kỳ món ăn gì thì món đó lập tức sẽ “thăng hoa” ngay.

Những món ăn từ thịt heo của người Cơ Tu rất đa dạng, phong phú: Thịt heo nướng nguyên con, thịt heo nướng mộc, thịt heo xông khói, thịt heo nướng ống tre đều ướp tiêu rừng.  Ngoài ra, món cá liên nướng chấm với muối tiêu rừng ăn cũng rất tuyệt vời.

Món thịt heo ướp tiêu rừng, ớt ariêu nướng mộc của người Cơ Tu
Món thịt heo ướp tiêu rừng, ớt ariêu nướng mộc của người Cơ Tu


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Nồng nàn mỳ Quảng

Nồng nàn mỳ Quảng

Từ loại bánh tráng trên nồi nước nóng rồi được cắt sợi, từ những thức món không tên, người xứ Quảng đã gọi món ăn của mình là “mỳ Quảng”. Cái tên tưởng như đơn giản ấy lại ẩn chứa cả một tầng sâu văn hóa, lịch sử, bí quyết ẩm thực và tâm thức xứ Quảng.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.