Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Đan Lai trên hành trình hội nhập: Bản làng đổi thay (Bài 3)

Thanh Hải - 18:34, 06/09/2022

Cuộc sống của người Đan Lai ở các bản TĐC thuộc xã Thạch Ngàn, Môn Sơn (Nghệ An) đã có rất nhiều đổi mới. Theo đó, nhiều mô hình kinh tế mới đã hình thành, trẻ con được học tập đầy đủ. Những hủ tục lạc hậu như hôn nhân cận huyết, tảo hôn gần như được xóa bỏ. Nhiều người Đan Lai không chỉ đi ra khỏi rừng mà đã trở thành những công nhân, hội nhập với cuộc sống văn hóa mới.

Người Đan Lai ở bản Bá Hạ làm đất trồng cây trong vườn nhà
Người Đan Lai ở bản Bá Hạ làm đất trồng cây trong vườn nhà

Từng bước đẩy lùi hủ tục

Kể từ khi thực hiện đề án “giải cứu” người Đan Lai vào năm 2006 đến nay, từ chỗ chỉ có 146 hộ, qua các đợt di dân tái định cư (TĐC), hiện người Đan Lai đã tăng thêm 123 hộ, bao gồm cả 2 bản vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát, bản TĐC Tân Sơn, Cửa Rào ở xã Môn Sơn và các điểm TĐC ở Thạch Ngàn.

Đến chỗ ở mới, người Đan Lai được mở rộng giao lưu với bên ngoài, có thêm điều kiện tiếp xúc với các dân tộc khác nên đã hạn chế, khắc phục được nhiều tính tự ti, ngại tiếp xúc, giảm nguy cơ hôn nhân cận huyết. Minh chứng rõ nhất là, tại các điểm TĐC ở xã Thạch Ngàn, trong 10 năm qua, đã có 10 cặp con gái Đan Lai lấy con trai dân tộc khác và 7 cặp là nam thanh niên Đan Lai lấy người dân tộc khác.

Nếu như trước đây, người Đan Lai kết hôn rất sớm, từ độ 13-14 tuổi, sinh 7-8 người con. Thì nay, chủ yếu sau 18-20 tuổi họ mới kết hôn, và quy mô gia đình thường chỉ 2-3 con. Chủ tịch UBND xã Thạch Ngàn Lô Thanh Huấn phấn khởi: nhận thức, tư tưởng của người Đan Lai thay đổi rõ rệt về hôn nhân, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Tục nhúng trẻ vào nước lạnh sau sinh đã không còn. Nam nữ đến tuổi đều đăng kí trước khi kết hôn.

Hôn nhân cận huyết và tảo hôn đang dần được xóa bỏ ở các bản làng người Đan Lai
Hôn nhân cận huyết và tảo hôn đang dần được xóa bỏ ở các bản làng người Đan Lai

Một thời, vùng lõi VQG Pù Mát nơi bản làng người Đan Lai sinh sống, là chốn “lam sơn chướng khí” nên sốt rét thường xuyên xảy ra. Một thời, tục cúng tế khi có người ốm đau… được thực hiện như là phương thức chữa bệnh giữa thâm u đại ngàn. Nhưng những năm gần đây, khi cả xã hội cùng chung tay bảo tồn và phát triển người Đan Lai, thì dịch bệnh đại trà như sốt rét đã không còn. Người Đan Lai đã biết mắc màn nằm ngủ. Xung quanh nhà cửa đã phát quang sạch sẽ để xua đuổi muỗi.

Trước năm 2007, trong vùng lõi VQG Pù Mát của người Đan Lai chỉ có hai phòng học ghép tạm bợ lợp tranh thưng phên. Học sinh chủ yếu học hết lớp 3, là nghỉ học vì đi ra trung tâm xã học thì quá xa. Tôi còn nhớ một kỉ niệm về những thầy cô nơi đây đã từng vào tận bản Búng và Cò Phạt “kéo” trò trở lại trường sau mỗi dịp nghỉ hè và lễ Tết. Có em học sinh, sau khi được thầy cô đưa lên thuyền trở ra trung tâm xã Môn Sơn đi học, tuy nhiên, thuyền cách bến độ 100m, các em nhảy ùm xuống suối rồi bơi trốn vào rừng để lại thầy cô ngơ ngác đứng trên thuyền.

Nhưng nay, nhìn con số học sinh người Đan Lai theo học các cấp học mà rất đỗi vui mừng. Hiện các bản đã có lớp học được xây dựng kiên cố, khang trang; mỗi bản đều có 4-5 phòng học cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5. 

Ngay tại bản Búng, đang có 97 học sinh tiểu học và mầm non theo học, có 5-7 em học trường PTCS và 1 em học trường PTDT nội trú. Còn bản Cò Phạt có 30 cháu mầm non, 80 cháu tiểu học, 20 học sinh THCS và 5 học sinh đã học hết THPT.

Người Đan Lai ở bản Búng dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm
Người Đan Lai ở bản Búng dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm

Ông Lương Viết Tùng, Trưởng phòng Dân tộc huyện Con Cuông, đã luôn khẳng định trong suốt cuộc trò chuyện với chúng tôi rằng, hủ tục lớn nhất ở người Đan Lai là hôn nhân cận huyết và tảo hôn thì nay đã giảm đáng kể. 

“Nói không còn thì chưa chính xác, nhưng mỗi năm chỉ 1-2 trường hợp mà thôi. Đặc biệt, nhận thức của người dân về sức khỏe sinh sản đã được nâng lên nhiều. Đó là sự chuyển biến, thay đổi lớn nhất trong suy nghĩ của bà con Đan Lai. Câu chuyện thất học đã được kiểm soát, tỉ lệ học sinh không được học đã không còn, tỉ lệ học sinh bỏ học giảm đều qua từng năm”, ông Tùng nhấn mạnh.

Nỗ lực “đuổi” nghèo

Từ cuộc sống hái lượm, sản xuất tự nhiên, người Đan Lai đã có kỹ thuật chăn nuôi trâu bò, lợn nuôi nhốt. Người dân các điểm TĐC và ngay cả các hộ còn ở vùng lõi VQG Pù Mát, đã biết sản xuất lúa nước tăng từ 1,5 đến 3 tấn/ha. Từ khai thác lâm sản theo tự nhiên, nay đã biết trồng rừng nguyên liệu, nhận khoán bảo vệ rừng, phát triển kinh tế vườn như trồng rau, trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ…

Trưởng bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn Vi Văn Hiếu cho biết: Trước đây, người Đan Lai quanh năm thiếu đói; phải ăn sắn, củ nâu, măng rừng… thay cơm. Nay họ biết sản xuất lúa nước, biết trồng các loại cây nên chỉ thiếu đói chừng 5-6 tháng thôi. Cuộc sống của họ đã có điện, đường, nước sinh hoạt, sóng điện thoại, học sinh được đi học đầy đủ… khấm khá hơn trước gấp nhiều lần.

Trò chuyện với ông Lô Thanh Huấn, Chủ tịch UBND xã Thạch Ngàn được biết, người Đan Lai ở các bản TĐC đã có 13-14 người đi xuất khẩu lao động, khoảng 30 người đi làm ở các công ty ngoại tỉnh...

Người Đan Lai ở bản Bá Hạ đã biết trồng lúa nước
Người Đan Lai ở bản Bá Hạ đã biết trồng lúa nước

Trên con đường nhựa dẫn từ trung tâm xã Thạch Ngàn đến bản TĐC Thạch Sơn, là những vạt keo của người Đan Lai mới trồng. Ở các bản làng, đời sống vật chất người Đan Lai đang từng bước được nâng lên, đồng bào đã giao thương buôn bán. Ở bản TĐC Thạch Sơn, xã Thạch Ngàn có hộ ông La Hồng Thám, đã biết mở cửa hàng tạp hóa buôn bán, trồng 4ha keo, chăn nuôi hơn 10 con lợn, 7 con trâu bò.

Còn bản Bá Hạ, có hộ ông Lê Văn Điệp siêng năng, chịu khó làm ăn. Hiện ông Điệp đã có 6ha keo, 6 con lợn, 11 con trâu bò. 3 người con của ông Điệp đã đi làm ăn xa. Ngay tại bản Búng, bản Cò Phạt thuộc vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát cũng đã có nhiều hộ Đan Lai mở quán bán hàng tạp hóa và thu mua măng.

Ấn tượng nhất về việc thay đổi nhận thức, tập quán và ý chí vươn lên là lá đơn của những người Đan Lai xin thoát nghèo. Cách đây mấy năm, bà La Thị Nguyệt ở bản Cửa Rào, xã Môn Sơn đã nộp đơn lên UBND xã xin thoát khỏi hộ nghèo.

Bà Nguyệt tâm sự: Tôi cũng suy nghĩ rất nhiều. Ra khỏi hộ nghèo rồi không còn được hỗ trợ phân bón, giống cây, không còn được cấp gạo... Nhưng tôi muốn làm gương cho con cái. Ba đứa con gái đã lấy chồng, đứa mô cũng nghèo và mình không muốn chúng cứ nghèo mãi.

Hiện nay, nhiều diện tích lúa ở vùng lõi VQG Pù Mát đã cho năng suất 60 tạ/ha, ngô chừng 39-42 tạ/ha. Nhiều hộ dân Đan Lai đã mua sắm máy cày đa chức năng để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tiếng máy làm đất rền vang giữa đại ngàn. Cuộc sống người Đan Lai đang ngày một đổi thay, khấm khá.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
"An cư lạc nghiệp" cho đồng bào DTTS Trà Tân

"An cư lạc nghiệp" cho đồng bào DTTS Trà Tân

Nhờ triển khai hiệu quả các chương trình, chính sách cho vùng đồng bào DTTS, đến nay nhiều hộ hộ nghèo, cận nghèo ở xã miền núi Trà Tân (TP. Đà Nẵng) đã có được mái ấm khang trang, sạch đẹp. Không chỉ “an cư”, người dân nơi đây còn được hỗ trợ phát triển sinh kế, vươn lên “lạc nghiệp”, góp phần thay đổi diện mạo vùng cao.
Tin nổi bật trang chủ
Gia Lai: Phẫu thuật thành công cho sản phụ bị nhau bong non do phương pháp “bóp bụng xoay thai”

Gia Lai: Phẫu thuật thành công cho sản phụ bị nhau bong non do phương pháp “bóp bụng xoay thai”

Sức khỏe - T.Nhân - H.Trường - 1 giờ trước
Theo Trung tâm Y tế Ayun Pa (tỉnh Gia Lai), đơn vị vừa phẫu thuật thành công, cứu sống mẹ con sản phụ bị nhau bong non, một biến chứng nặng khi thực hiện phương pháp “bóp bụng xoay thai”. Được biết, đây là một trong những hủ tục vẫn còn tồn tại trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh Gia Lai.
Cảnh báo các sông ở khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện một đợt lũ

Cảnh báo các sông ở khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện một đợt lũ

Tin tức - Minh Nhật - 1 giờ trước
Theo Trung tâm khí tượng thủy văn quốc gia, từ đêm 9 đến 11/9, trên thượng lưu sông Thao, Lô, Thái Bình và các sông nhỏ ở khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện một đợt lũ. Cảnh báo nguy cơ ngập lụt tại các vùng trũng thấp ven sông, lũ quét và sạt lở đất trên các sườn dốc ở khu vực vùng núi Bắc Bộ.
Đồn Biên phòng Thạnh An đồng hành cùng học sinh xã đảo

Đồn Biên phòng Thạnh An đồng hành cùng học sinh xã đảo

Xã hội - Minh Anh - 2 giờ trước
Đồn Biên phòng Thạnh An (Bộ đội Biên phòng TP. Hồ Chí Minh) vừa phối hợp UBND xã Thạnh An và Trường THCS - THPT Thạnh An tổ chức ra mắt Chương trình “Đồng hành cùng học sinh xã đảo” nhằm góp phần chăm lo, hỗ trợ các em học sinh trên địa bàn xã đảo Thạnh An, TP. Hồ Chí Minh.
Mực in từ hoa đậu biếc phát hiện thực phẩm hỏng với độ chính xác trên 98%

Mực in từ hoa đậu biếc phát hiện thực phẩm hỏng với độ chính xác trên 98%

Ứng dụng - Sáng tạo - Minh Nhật - 2 giờ trước
Đại học Công nghệ Sài Gòn đã nghiên cứu thành công mực in thông minh từ dịch chiết hoa đậu biếc có thể phát hiện thực phẩm hỏng với độ chính xác trên 98%, thời gian nhanh chóng.
“Chí cống” sản vật của núi rừng và sự sáng tạo ẩm thực của người Mông

“Chí cống” sản vật của núi rừng và sự sáng tạo ẩm thực của người Mông

Văn hóa dân tộc - Hồng Phúc - 3 giờ trước
Trong kho tàng ẩm thực núi rừng Tây Bắc, có những món ăn tưởng chừng rất giản đơn nhưng lại chất chứa tinh hoa văn hóa và sự sáng tạo của con người. “Chí cống” – chồi non của cây gừng Myoga chính là một trong số đó.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Ruộng bậc thang và văn hóa vùng DTTS đưa Sa Pa lọt vào Top 8 điểm đến vùng núi và thị trấn nhỏ ở châu Á năm 2025

Ruộng bậc thang và văn hóa vùng DTTS đưa Sa Pa lọt vào Top 8 điểm đến vùng núi và thị trấn nhỏ ở châu Á năm 2025

Du lịch - Minh Nhật - 3 giờ trước
Trong những điểm đến vùng núi yên bình, Sa Pa ngày càng trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai mong muốn hòa mình vào văn hóa đặc trưng vùng DTTS và chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ.
Hàng nghìn học sinh vùng DTTS Lào Cai đăng ký học nghề

Hàng nghìn học sinh vùng DTTS Lào Cai đăng ký học nghề

Nghề nghiệp - Việc làm - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Học nghề đã và đang là xu hướng lựa chọn nghề nghiệp trước cơ hội việc làm cao khi nhu cầu về nguồn lao động có tay nghề, kỹ thuật ngày một lớn. Để đáp ứng nhu cầu học nghề của con em đồng bào các dân tộc, Trường Cao đẳng Lào Cai đã và đang mở rộng ngành nghề đào tạo, xây dựng cơ sở hạ tầng cũng như trình độ đội ngũ giảng viên.
Chuyện thoát nghèo của đồng bào ở Trà My

Chuyện thoát nghèo của đồng bào ở Trà My

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 3 giờ trước
Với nhiều nguồn lực từ Trung ương đến địa phương, xã miền núi Trà My (TP.Đà Nẵng) đã đẩy mạnh phân bổ, triển khai qua, hỗ trợ đến từng hộ nghèo, cận nghèo để giúp họ không chỉ ổn định về nhà ở mà còn có điều kiện vươn lên phát triển kinh tế.
Hướng dẫn đồng bào Chăm An Giang hoạt động tôn giáo đúng quy định pháp luật

Hướng dẫn đồng bào Chăm An Giang hoạt động tôn giáo đúng quy định pháp luật

Dân tộc - Tôn giáo - Như Tâm - 4 giờ trước
Trong hai ngày 9 - 10/9, tại phường Long Xuyên, tỉnh An Giang, Ban Tôn giáo Chính phủ (Bộ Dân tộc và Tôn giáo) tổ chức Hội nghị hướng dẫn hoạt động tôn giáo theo quy định của pháp luật cho chức sắc, chức việc, tín đồ Hồi giáo (Islam) trên địa bàn tỉnh.
Thanh Hóa triệt phá 3 đường dây ma túy, thu gần 71.000 viên hồng phiến

Thanh Hóa triệt phá 3 đường dây ma túy, thu gần 71.000 viên hồng phiến

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 5 giờ trước
Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa vừa triệt phá 3 đường dây mua bán, vận chuyển ma túy quy mô lớn, hoạt động liên tỉnh và xuyên quốc gia, thu giữ nhiều tang vật quan trọng.