Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Đan Lai trên hành trình hội nhập: Bản làng đổi thay (Bài 3)

Thanh Hải - 18:34, 06/09/2022

Cuộc sống của người Đan Lai ở các bản TĐC thuộc xã Thạch Ngàn, Môn Sơn (Nghệ An) đã có rất nhiều đổi mới. Theo đó, nhiều mô hình kinh tế mới đã hình thành, trẻ con được học tập đầy đủ. Những hủ tục lạc hậu như hôn nhân cận huyết, tảo hôn gần như được xóa bỏ. Nhiều người Đan Lai không chỉ đi ra khỏi rừng mà đã trở thành những công nhân, hội nhập với cuộc sống văn hóa mới.

Người Đan Lai ở bản Bá Hạ làm đất trồng cây trong vườn nhà
Người Đan Lai ở bản Bá Hạ làm đất trồng cây trong vườn nhà

Từng bước đẩy lùi hủ tục

Kể từ khi thực hiện đề án “giải cứu” người Đan Lai vào năm 2006 đến nay, từ chỗ chỉ có 146 hộ, qua các đợt di dân tái định cư (TĐC), hiện người Đan Lai đã tăng thêm 123 hộ, bao gồm cả 2 bản vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát, bản TĐC Tân Sơn, Cửa Rào ở xã Môn Sơn và các điểm TĐC ở Thạch Ngàn.

Đến chỗ ở mới, người Đan Lai được mở rộng giao lưu với bên ngoài, có thêm điều kiện tiếp xúc với các dân tộc khác nên đã hạn chế, khắc phục được nhiều tính tự ti, ngại tiếp xúc, giảm nguy cơ hôn nhân cận huyết. Minh chứng rõ nhất là, tại các điểm TĐC ở xã Thạch Ngàn, trong 10 năm qua, đã có 10 cặp con gái Đan Lai lấy con trai dân tộc khác và 7 cặp là nam thanh niên Đan Lai lấy người dân tộc khác.

Nếu như trước đây, người Đan Lai kết hôn rất sớm, từ độ 13-14 tuổi, sinh 7-8 người con. Thì nay, chủ yếu sau 18-20 tuổi họ mới kết hôn, và quy mô gia đình thường chỉ 2-3 con. Chủ tịch UBND xã Thạch Ngàn Lô Thanh Huấn phấn khởi: nhận thức, tư tưởng của người Đan Lai thay đổi rõ rệt về hôn nhân, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Tục nhúng trẻ vào nước lạnh sau sinh đã không còn. Nam nữ đến tuổi đều đăng kí trước khi kết hôn.

Hôn nhân cận huyết và tảo hôn đang dần được xóa bỏ ở các bản làng người Đan Lai
Hôn nhân cận huyết và tảo hôn đang dần được xóa bỏ ở các bản làng người Đan Lai

Một thời, vùng lõi VQG Pù Mát nơi bản làng người Đan Lai sinh sống, là chốn “lam sơn chướng khí” nên sốt rét thường xuyên xảy ra. Một thời, tục cúng tế khi có người ốm đau… được thực hiện như là phương thức chữa bệnh giữa thâm u đại ngàn. Nhưng những năm gần đây, khi cả xã hội cùng chung tay bảo tồn và phát triển người Đan Lai, thì dịch bệnh đại trà như sốt rét đã không còn. Người Đan Lai đã biết mắc màn nằm ngủ. Xung quanh nhà cửa đã phát quang sạch sẽ để xua đuổi muỗi.

Trước năm 2007, trong vùng lõi VQG Pù Mát của người Đan Lai chỉ có hai phòng học ghép tạm bợ lợp tranh thưng phên. Học sinh chủ yếu học hết lớp 3, là nghỉ học vì đi ra trung tâm xã học thì quá xa. Tôi còn nhớ một kỉ niệm về những thầy cô nơi đây đã từng vào tận bản Búng và Cò Phạt “kéo” trò trở lại trường sau mỗi dịp nghỉ hè và lễ Tết. Có em học sinh, sau khi được thầy cô đưa lên thuyền trở ra trung tâm xã Môn Sơn đi học, tuy nhiên, thuyền cách bến độ 100m, các em nhảy ùm xuống suối rồi bơi trốn vào rừng để lại thầy cô ngơ ngác đứng trên thuyền.

Nhưng nay, nhìn con số học sinh người Đan Lai theo học các cấp học mà rất đỗi vui mừng. Hiện các bản đã có lớp học được xây dựng kiên cố, khang trang; mỗi bản đều có 4-5 phòng học cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5. 

Ngay tại bản Búng, đang có 97 học sinh tiểu học và mầm non theo học, có 5-7 em học trường PTCS và 1 em học trường PTDT nội trú. Còn bản Cò Phạt có 30 cháu mầm non, 80 cháu tiểu học, 20 học sinh THCS và 5 học sinh đã học hết THPT.

Người Đan Lai ở bản Búng dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm
Người Đan Lai ở bản Búng dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm

Ông Lương Viết Tùng, Trưởng phòng Dân tộc huyện Con Cuông, đã luôn khẳng định trong suốt cuộc trò chuyện với chúng tôi rằng, hủ tục lớn nhất ở người Đan Lai là hôn nhân cận huyết và tảo hôn thì nay đã giảm đáng kể. 

“Nói không còn thì chưa chính xác, nhưng mỗi năm chỉ 1-2 trường hợp mà thôi. Đặc biệt, nhận thức của người dân về sức khỏe sinh sản đã được nâng lên nhiều. Đó là sự chuyển biến, thay đổi lớn nhất trong suy nghĩ của bà con Đan Lai. Câu chuyện thất học đã được kiểm soát, tỉ lệ học sinh không được học đã không còn, tỉ lệ học sinh bỏ học giảm đều qua từng năm”, ông Tùng nhấn mạnh.

Nỗ lực “đuổi” nghèo

Từ cuộc sống hái lượm, sản xuất tự nhiên, người Đan Lai đã có kỹ thuật chăn nuôi trâu bò, lợn nuôi nhốt. Người dân các điểm TĐC và ngay cả các hộ còn ở vùng lõi VQG Pù Mát, đã biết sản xuất lúa nước tăng từ 1,5 đến 3 tấn/ha. Từ khai thác lâm sản theo tự nhiên, nay đã biết trồng rừng nguyên liệu, nhận khoán bảo vệ rừng, phát triển kinh tế vườn như trồng rau, trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ…

Trưởng bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn Vi Văn Hiếu cho biết: Trước đây, người Đan Lai quanh năm thiếu đói; phải ăn sắn, củ nâu, măng rừng… thay cơm. Nay họ biết sản xuất lúa nước, biết trồng các loại cây nên chỉ thiếu đói chừng 5-6 tháng thôi. Cuộc sống của họ đã có điện, đường, nước sinh hoạt, sóng điện thoại, học sinh được đi học đầy đủ… khấm khá hơn trước gấp nhiều lần.

Trò chuyện với ông Lô Thanh Huấn, Chủ tịch UBND xã Thạch Ngàn được biết, người Đan Lai ở các bản TĐC đã có 13-14 người đi xuất khẩu lao động, khoảng 30 người đi làm ở các công ty ngoại tỉnh...

Người Đan Lai ở bản Bá Hạ đã biết trồng lúa nước
Người Đan Lai ở bản Bá Hạ đã biết trồng lúa nước

Trên con đường nhựa dẫn từ trung tâm xã Thạch Ngàn đến bản TĐC Thạch Sơn, là những vạt keo của người Đan Lai mới trồng. Ở các bản làng, đời sống vật chất người Đan Lai đang từng bước được nâng lên, đồng bào đã giao thương buôn bán. Ở bản TĐC Thạch Sơn, xã Thạch Ngàn có hộ ông La Hồng Thám, đã biết mở cửa hàng tạp hóa buôn bán, trồng 4ha keo, chăn nuôi hơn 10 con lợn, 7 con trâu bò.

Còn bản Bá Hạ, có hộ ông Lê Văn Điệp siêng năng, chịu khó làm ăn. Hiện ông Điệp đã có 6ha keo, 6 con lợn, 11 con trâu bò. 3 người con của ông Điệp đã đi làm ăn xa. Ngay tại bản Búng, bản Cò Phạt thuộc vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát cũng đã có nhiều hộ Đan Lai mở quán bán hàng tạp hóa và thu mua măng.

Ấn tượng nhất về việc thay đổi nhận thức, tập quán và ý chí vươn lên là lá đơn của những người Đan Lai xin thoát nghèo. Cách đây mấy năm, bà La Thị Nguyệt ở bản Cửa Rào, xã Môn Sơn đã nộp đơn lên UBND xã xin thoát khỏi hộ nghèo.

Bà Nguyệt tâm sự: Tôi cũng suy nghĩ rất nhiều. Ra khỏi hộ nghèo rồi không còn được hỗ trợ phân bón, giống cây, không còn được cấp gạo... Nhưng tôi muốn làm gương cho con cái. Ba đứa con gái đã lấy chồng, đứa mô cũng nghèo và mình không muốn chúng cứ nghèo mãi.

Hiện nay, nhiều diện tích lúa ở vùng lõi VQG Pù Mát đã cho năng suất 60 tạ/ha, ngô chừng 39-42 tạ/ha. Nhiều hộ dân Đan Lai đã mua sắm máy cày đa chức năng để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tiếng máy làm đất rền vang giữa đại ngàn. Cuộc sống người Đan Lai đang ngày một đổi thay, khấm khá.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.