Theo Quyết định số 1227/QĐ-TTg ngày 14/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Cao Bằng có dân tộc Lô Lô là một trong 14 dân tộc có khó khăn đặc thù giai đoạn 2021-2025. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có nhiều dân tộc thuộc nhóm các dân tộc còn nhiều khó khó khăn, như: Tày, Nùng, Mông, Dao,…
Từ nguồn lực các chương trình, dự án, trọng tâm là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg (Chương trình MTQG 1719), các địa bàn có các dân tộc còn nhiều khó khăn đã được đầu tư, hỗ trợ để phát triển kinh tế-xã hội. Nhưng do nhiều yếu tố, hành trình giảm nghèo ở nhóm các dân tộc còn nhiều khó khăn của tỉnh vẫn còn lắm gian nan.
Lục Khu - vùng đất khô cằn, khó khăn nhất của tỉnh Cao Bằng.Nỗ lực xóa nghèo nơi núi đá vây quanh
Trước sáp nhập, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, xã Thượng Thôn, huyện Hà Quảng (nay là xã Lũng Nặm, tỉnh Cao Bằng) có 827 hộ, với hơn 4.200 nhân khẩu. Dân cư chủ yếu là đồng bào Nùng, Mông - 2 trong 32 dân tộc còn nhiều khó khăn giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 1227/QĐ-TTg.
Ở Thượng Thôn, địa hình chia cắt mạnh, chủ yếu là núi đá vôi dựng đứng, cơ sở hạ tầng yếu, thiếu nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt, khó tiếp cận thông tin,… Trong điều kiện khó khăn tứ bề đó, trước năm 2022, một bộ phận người dân ở Thượng Thôn bị tổ chức tôn giáo bất hợp pháp Dương Văn Mình lôi kéo, dụ dỗ. Riêng tại xóm Sỹ Điêng, nơi sinh sống của 50 hộ thì có 25 hộ bị ảnh hưởng bởi tổ chức này.
Để giúp bà con thoát khỏi tà đạo, ngoài tuyên truyền, vận động thì việc đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế, giải quyết các nhu cầu cấp bách trong đời sống là giải pháp trọng tâm. Từ năm 2022 đến nay, vốn Chương trình MTQG 1719 đã đem lại “luồng gió mát lành” ở Thượng Thôn.
Từ vốn Chương trình MTQG 1719, tính đến tháng 8/2025, tỉnh Cao Bằng đã cấp phát hỗ trợ téc nước cho gần 13.000 hộ, hoàn thành 53 công trình nước sạch bàn giao đưa vào sử dụng. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS giảm 4,66%, nhiều hộ đã vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.
Vấn đề cấp bách đầu tiên là giải “cơn khát” nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho người dân ở những địa bàn khó khăn nhất.
Tháng 3/2024, công trình bể nước sinh hoạt tập trung Lũng Cuổi, xóm Lũng Giàng được UBND huyện Hà Quảng (cũ) phê duyệt tại Quyết định số 891a/QĐ-UBND, với kinh phí gần 870 triệu đồng. Ngoài ra, người dân cũng được hỗ trợ téc nước để trữ nước tại nhà.
Chính sách hỗ trợ về nhà ở thuộc Chương trình MTQG 1719 cũng được chính quyền địa phương quyết liệt triển khai. Những ngôi nhà kiên cố đã thay thế những nóc nhà lụp xụp ở bốn bề núi đá, tạo nền tảng để đồng bào “an cư, lạc nghiệp”.
Ông Lý Văn Nó, ở xóm Sỹ Điêng, là một trong những người từng bị ảnh hưởng bởi tổ chức tôn giáo bất hợp pháp Dương Văn Mình. Được tuyên truyền, vận động và được Nhà nước hỗ trợ xóa nhà tạm, hỗ trợ giống, vốn phát triển sản xuất, ông Nó yên tâm lao động, sản xuất, ổn định cuộc sống. “Ruộng đồng trước đây bỏ hoang vì nghe lời kẻ xấu không làm cũng có ăn, giờ tôi đã trồng ngô, trồng lạc, nhà ở cũng đã được hỗ trợ xây kiên cố”, ông Nó chia sẻ.
Thêm “cú hích” để tạo bứt phá giảm nghèo
Chương trình MTQG 1719 là nguồn lực quan trọng để tỉnh Cao Bằng hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu ở địa bàn đặc biệt khó khăn; đồng thời giải quyết các vấn đề cấp bách trong đời sống của đồng bào DTTS của tỉnh.
Cùng với đó, chính sách hỗ trợ sản xuất từ Chương trình MTQG 1719 đã trao “cần câu” cho đồng bào có sinh kế ổn định. Giai đoạn 2021-2025, theo báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo, toàn tỉnh đã triển khai gần 1.000 dự án hỗ trợ phát triển cây trồng, vật nuôi chủ lực như quế, hồi, trâu, bò...
Phường Nùng Trí Cao tổ chức tập huấn, hỗ trợ phát triển sản xuất cho người dân.Nhờ đó, tỉnh Cao Bằng đã đạt kết quả khả quan trong giảm nghèo nhanh, bền vững trong đồng bào DTTS. Riêng năm 2024 toàn tỉnh giảm hơn 6.000 hộ nghèo so với năm 2023.
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng nhiệm vụ giảm nghèo trong đồng bào DTTS của tỉnh vẫn còn rất gian nan, nhất là ở nhóm các dân tộc còn nhiều khó khăn như: Mông, Nùng, Dao,…
Theo kết quả điều tra thông tin kinh tế-xã hội của 53 DTTS lần thứ III, được Bộ Dân tộc và Tôn giáo công bố tháng 7/2025, toàn tỉnh Cao Bằng có 125.823 hộ người DTTS thì có 32.154 hộ nghèo.
Theo điều tra thông tin kinh tế-xã hội của 53 DTTS lần thứ III, tỷ lệ hộ dân tộc Nùng ở Cao Bằng được sử dụng điện lưới quốc gia là 99,1%, dân tộc Mông là 85,4%, dân tộc Dao là 78,2%…
Trong đó, dân tộc Mông có 7.859/12.012 hộ nghèo; dân tộc Dao có 6.780/11.375 hộ nghèo; dân tộc Nùng có 9.210/40.313 hộ nghèo.
Ngay tại Thượng Thôn (cũ), toàn xã có 827 hộ thì có hơn 69% hộ nghèo và 10% hộ cận nghèo.
Dữ liệu này cho thấy, nhóm các dân tộc còn nhiều khó khăn theo Quyết định số 1227/QĐ-TTg trên địa bàn tỉnh Cao Bằng vẫn cần thêm “cú hích” để tạo đột phá trong giảm nghèo.
Ngoài tỷ lệ nghèo thì trong đời sống của đồng bào các dân tộc vẫn còn nhiều vấn đề cấp bách cần giải quyết triệt để.
Theo ông Bế Đăng Khoa, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Cao Bằng, thời gian tới, Chương trình MTQG 1719 vẫn là dòng vốn chủ lực để tỉnh phát triển kinh tế-xã hội, giảm nghèo, nâng cao đời sống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn.
Tỉnh Cao Bằng đặt mục tiêu giải ngân nguồn vốn Chương trình 1719 đạt ít nhất 85% kế hoạch vào cuối năm nay; đồng thời kiến nghị Trung ương cho phép kéo dài thời gian thực hiện vốn năm 2025 sang 2026, tạo điều kiện để các đơn vị mới sáp nhập có thêm thời gian ổn định tổ chức và triển khai hiệu quả.
Đường vào xóm Đông Cỏ - Chàng Đỉ, xã Lũng Nặm được bê tông hóa.Đề xuất cho phép kéo dài nguồn vốn thực hiện sang năm 2026 là hoàn toàn cần thiết. Bởi thực tế, sau sáp nhập, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, mặc dù rất nỗ lực nhưng khối lượng công việc của các địa phương trên địa bàn tỉnh là rất lớn, ngoài đáp ứng tiến độ giải ngân thì cần bảo đảm hiệu quả chính sách.
Tổng Cọt là xã được thành lập mới từ 3 xã: Nội Thôn, Cải Viên và Tổng Cọt của huyện Hà Quảng cũ. Theo Chủ tịch UBND xã Dương Văn Thịnh, sau sáp nhập, vốn đầu tư phát triển cả ba xã cộng lại là trên 52 tỷ, nguồn sự nghiệp cũng khoảng 18 tỷ.
“Hiện chỉ còn khoảng 2 tháng nữa, chúng tôi cố gắng tập trung làm sao hoàn thành theo đúng kế hoạch. Với nguồn sự nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, chúng tôi chủ yếu là hỗ trợ về thứ nhất là cây giống, thứ hai là phân bón và thực hiện cái nguồn vốn này phải sát với thực tế của địa phương, thiết thực không để lãng phí”, Chủ tịch UBND xã Tổng Cọt Dương Văn Thịnh cho biết.
