Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Một miền văn hóa Quỳ Hợp

An Yên - 10:37, 20/01/2025

Những bản làng được mệnh danh là “xứ sở nhà sàn”, những Lễ hội Mường Ham, Lễ hội đền Choọng, Lễ hội bốc Mó… đang được Quỳ Hợp (Nghệ An) nâng niu, gìn giữ. Đó không chỉ là sự nối tiếp của hành trình xây dựng Quỳ Hợp thành huyện điểm văn hóa miền núi và DTTS trong giai đoạn 2001-2011; mà còn là “vốn quý” làm nên bản sắc riêng cho vùng đất Mường Ham cổ xưa.

Lễ hội bốc mó của dân tộc Thổ ở xóm Mo Mới, xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp - ảnh Đình Tuyên
Lễ hội bốc Mó của dân tộc Thổ ở xóm Mo Mới, xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp - Ảnh: Đình Tuyên

Không ai nhớ rõ Mường Ham có từ khi nào. Nhưng Mường Ham trong tâm thức người Thái, người Thổ ở Quỳ Hợp, là vùng đất cổ xưa, vùng đất của những ngày tiền nhân dựng bản, lập mường.

Theo dòng chảy của thời gian, trải qua giao thoa giữa các dân tộc và ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, nhưng đồng bào Thái, Thổ ở huyện Quỳ Hợp vẫn luôn nỗ lực giữ gìn, phát huy những “vốn liếng” của văn hóa cổ truyền trước nguy cơ mai một.

Còn nhớ, hơn 20 năm trước vào năm 2001, huyện Quỳ Hợp là một trong 7 huyện trên địa bàn toàn quốc được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) và UBND tỉnh Nghệ An chọn chỉ đạo xây dựng huyện điểm văn hoá miền núi và dân tộc thiểu số, giai đoạn 2001 -2011.

Một buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ dân gian liên thế hệ ở bản Mường Ham - ảnh Hồng Minh
Một buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ dân gian liên thế hệ ở bản Mường Ham - Ảnh: Hồng Minh

Từ chủ trương này, nhiều năm qua lĩnh vực văn hóa - xã hội của huyện đã có những chuyển biến mạnh mẽ. Từ năm 2006 đến nay, thể theo nguyện vọng của đồng bào trên cơ sở những giá trị văn hoá truyền thống, cùng với "Ngày hội văn hoá các DTTS 19/4" hằng năm, cũng là ngày thành lập huyện – địa phương đã xây dựng và đưa vào tổ chức Lễ hội Mường Ham thuộc xã Châu Cường. Đây là một lễ hội có sức thu hút đông đảo khách tham quan đến từ trong và ngoài tỉnh mỗi dịp ra Giêng ngay tại vùng đất Mường Ham - vùng Khủn Tinh cũ.

Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền vận động mà ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống từng bước "thấm" vào mỗi người dân nơi đây. Ðiều này lý giải tại sao Quỳ Hợp chặn đứng được vấn nạn nhà sàn, cồng chiêng... rời bản. 

Mối lo "bản vắng nhà sàn" đã vợi đi khi mà người dân ý thức rằng, việc giữ gìn truyền thống cha ông là việc của chính mình. Thật tự hào khi đến nay, ở Quỳ Hợp vẫn còn đó những xã như Bắc Sơn, Nam Sơn, những bản như Noóng Ổn (Châu Thái), Bản Bồn (Châu Lý)... được mệnh danh là "xứ sở nhà sàn". Các xã như Châu Lý, Bắc Sơn, Nam Sơn, Châu Hồng đều xây dựng nhà văn hóa xã bằng nhà sàn truyền thống.

Hiện tại, đồng bào Thái, Thổ ở Quỳ Hợp chiếm hơn 53%. Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp Hoàng Văn Thái cho biết: Huyện rất quan tâm việc bảo tồn và phát triển các bản sắc văn hóa độc đáo của các DTTS trên địa bàn. Cụ thể, từ năm 2017, UBND huyện Quỳ Hợp ban hành Đề án Bảo tồn và phát triển các làn điệu dân ca dân tộc Thái, Thổ và dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh huyện Quỳ Hợp, giai đoạn 2017-2020 và đang tiếp tục giai đoạn 2021-2025. 

Đến thời điểm hiện tại, toàn huyện có 18 câu lạc bộ dân gian các dân tộc trên địa bàn nhằm hướng dẫn, đào tạo các hạt nhân văn nghệ yêu dân ca hát đúng, hát hay các làn điệu dân ca các dân tộc.

Đồng bào người Thái vẫn giữ được những phong tục mang đậm đà bản sắc văn hóa - ảnh: Hồng Minh
Đồng bào Thái vẫn giữ được những phong tục mang đậm đà bản sắc văn hóa - Ảnh: Hồng Minh

Nếu như người Thái có Lễ hội Mường Ham, Lễ hội đền Chọong…; thì người Thổ có Lễ hội Bốc Mó mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Ở Quỳ Hợp, sự kết hợp giữa văn hóa dân tộc Thái và văn hóa dân tộc Thổ đang tạo ra những nét văn hóa đặc trưng riêng rẽ, là điểm khám phá hấp dẫn cho du khách muốn trải nghiệm về văn hóa truyền thống.

Vào những ngày dịp lễ lớn như Tết độc lập, ngày Đại đoàn kết dân tộc,... đồng bào người Thái, Thổ đều tổ chức vui ca, chơi các trò chơi truyền thống, nấu những món ăn mang đậm đà bản sắc văn hóa người Thái.

Trên hành trình gìn giữ và phát triển bản sắc văn hóa, những nghệ nhân, già làng… đang viết tiếp mạch nguồn di sản của cha ông. Người đầu tiên được nói đến, có lẽ là một cái tên không quá xa lạ - Nghệ nhân Ưu tú Sầm Văn Bình – một người con của dân tộc Thái đã dày công, tâm huyết sưu tầm lại chữ viết của dân tộc mình trước nguy cơ mai một. Từ sưu tầm, biên soạn đến tham gia giảng dạy, tiếng Thái hệ Lai Tay đã được truyền bá rộng rãi trong cộng đồng người Thái nơi đây.

Đan võng gai là nghề truyền thống của người Thổ ở Quỳ Hợp - ảnh: Đình Tuyên
Đan võng gai là nghề truyền thống của người Thổ ở Quỳ Hợp - Ảnh: Đình Tuyên

Mang theo trăn trở về những làn điệu dân ca người Thái bị mai một, năm 2006 bà Lương Thị Phiên, ở bản Mường Ham (Châu Cường) đã đứng ra thành lập Câu lạc bộ dân gian liên thế hệ. 

Từ 10 thành viên ban đầu, đến nay, CLB do bà làm Chủ nhiệm đã thu hút thêm hàng chục người, ở nhiều lứa tuổi khác nhau, người nhỏ tuổi nhất năm nay mới 8 tuổi. Đặc biệt, hằng tháng vào những ngày 15 âm lịch, căn nhà của Nghệ nhân Ưu tú Lương Thị Phiên trở thành địa điểm sinh hoạt, lan tỏa những điều hay, nét đẹp của đồng bào người Thái, thu hút được đông đảo bà con trên địa bàn. 

Ngoài ra, mỗi khi có sự kiện lớn ở làng bản, thì Câu lạc bộ do bà Lương Thị Phiên làm Chủ nhiệm đều đến biểu diễn, nhờ đó mà những làn điệu ngày càng biết đến và yêu thích, ngấm sâu vào đời sống, sinh hoạt của bà con.

Trao đổi với chúng tôi về quá trình gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa, ông Hoàng Văn Thái - Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp cho biết: “Để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện Quỳ Hợp, trong thời gian tới huyện sẽ đưa vào quy hoạch sử dụng đất lịch sử, văn hóa, danh thắng gắn với môi trường sinh sống của đồng bào DTTS. 

Cùng với đó là tiếp tục phổ biến, tuyên truyền về bảo tồn, giữ gìn và phát triển tri thức dân gian của các dân tộc trên địa bàn nói chung và dân tộc Thái, Thổ nói riêng. Tăng cường công tác tuyên truyền để thu hút đầu tư, phát triển du lịch gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa DTTS trên địa bàn huyện thường xuyên, liên tục trên các phương tiện thông tin đại chúng, các hội nghị, hội thảo, các trang mạng xã hội, qua sách báo và trang website điện tử của huyện.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Có một Cao Bằng giữa Tây Nguyên

Có một Cao Bằng giữa Tây Nguyên

Giữa đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ, trên mảnh đất nắng gió Đắk Lắk, có một ngôi làng mang tên Thôn Cao Bằng. Không chỉ là một thôn nhỏ giữa đại ngàn, nơi đây còn là biểu tượng sống động cho việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Tày, Nùng.
Tin nổi bật trang chủ
Tháng 6, đợt cao điểm hỗ trợ hộ kinh doanh dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Tháng 6, đợt cao điểm hỗ trợ hộ kinh doanh dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Tin tức - Minh Nhật - 15:42, 05/06/2025
Tại Hội nghị trực tuyến giữa cơ quan Thuế và hộ kinh doanh về “Hỗ trợ, hướng dẫn, giải đáp vướng mắc của hộ kinh doanh trong sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) khởi tạo từ máy tính tiền” diễn ra ngày 5/6, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, ngành Thuế xác định tháng 6/2025 là tháng cao điểm hỗ trợ hộ kinh doanh triển khai dùng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền trên toàn quốc.
Thu hồi giấy đăng ký lưu hành 3 loại thuốc tại Việt Nam

Thu hồi giấy đăng ký lưu hành 3 loại thuốc tại Việt Nam

Tin tức - Anh Trúc - 15:04, 05/06/2025
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa ban hành Quyết định về việc thu hồi Giấy đăng ký lưu hành thuốc tại Việt Nam đối với thuốc đã được cấp giấy đăng ký lưu hành.
Cảnh báo gia tăng tình trạng thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng

Cảnh báo gia tăng tình trạng thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng

Pháp luật - Minh Nhật - 15:03, 05/06/2025
Nghỉ hè là thời gian trẻ được nghỉ học, tự do vui chơi, tham gia các hoạt động. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm nhiều bạn trẻ rủ rê nhau thể hiện bản thân, trong đó có những hành vi gây rối trật tự công cộng (TTCC) như tụ tập đông người, đua xe, lạng lách đánh võng, thậm chí mang cả hung khí đi để thị uy, đánh nhau.
Bàn Văn Tình - Từ thầy cúng đến

Bàn Văn Tình - Từ thầy cúng đến "sứ giả văn hóa" trên mạng xã hội (Bài 1)

Gương sáng - Vàng Ni - 15:01, 05/06/2025
Giữa núi rừng hùng vĩ của Hà Giang, nơi những cung đường uốn lượn ôm lấy bản làng mờ sương, có một chàng trai người Dao Tuyển đang thầm lặng thực hiện một sứ mệnh đặc biệt; gìn giữ và lan tỏa những nét đẹp văn hóa độc đáo của dân tộc mình và các cộng đồng anh em thông qua những thước phim chân thực. Anh là Bàn Văn Tình, 29 tuổi, một thầy cúng, một nông dân, và giờ đây, một vlogger với hàng ngàn người theo dõi, người đang dùng công nghệ để bắc những nhịp cầu văn hóa, kết nối miền ngược với miền xuôi, và thắp lên ngọn lửa yêu di sản trong lòng thế hệ trẻ.
Có một Cao Bằng giữa Tây Nguyên

Có một Cao Bằng giữa Tây Nguyên

Sắc màu 54 - Lý Văn Lợi - 14:53, 05/06/2025
Giữa đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ, trên mảnh đất nắng gió Đắk Lắk, có một ngôi làng mang tên Thôn Cao Bằng. Không chỉ là một thôn nhỏ giữa đại ngàn, nơi đây còn là biểu tượng sống động cho việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Tày, Nùng.
Gặp nhau ở chợ phiên

Gặp nhau ở chợ phiên

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin tổng hợp ngày 4/6 có những thông tin đáng chú ý sau: Gặp nhau ở chợ phiên. Chùa Một Cột - Biểu tượng tâm linh của Thủ đô. Nghề làm phỗng đất xứ Kinh Bắc. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi
Giữ hồn cố đô Huế: Nhìn từ kinh nghiệm bảo tồn di sản của các cố đô thế giới

Giữ hồn cố đô Huế: Nhìn từ kinh nghiệm bảo tồn di sản của các cố đô thế giới

Sắc màu 54 - Việt Hà - 14:51, 05/06/2025
Huế là một báu vật của người dân xứ Huế nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam nói chung, nhắc đến Huế ta thấy Huế không chỉ nổi tiếng với quần thể di tích cố đô, chùa chiền, lăng tẩm mà còn là nơi kết tinh của âm nhạc cung đình, thơ ca, ẩm thực tinh tế và lối sống trầm mặc, thanh tao. Áp lực đô thị hóa và phát triển hạ tầng hiện đại đang tác động trực tiếp lên không gian văn hóa và cảnh quan cố đô.Để giữ hồn cho Huế, cần một chiến lược bảo tồn, phát triển hài hòa và bền vững.
Chống ô nhiễm nhựa không quên trồng cây, giữ rừng

Chống ô nhiễm nhựa không quên trồng cây, giữ rừng

Môi trường sống - Xuân Hòa - 14:49, 05/06/2025
Ngày Môi trường Thế giới (5/6) năm nay được Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) phát động với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” – lời kêu gọi khẩn thiết nhằm ứng phó với cuộc khủng hoảng rác thải nhựa đang đe dọa nghiêm trọng hệ sinh thái toàn cầu. Tuy nhiên, bên cạnh nỗ lực giảm thiểu nhựa dùng một lần, nhiều chuyên gia môi trường cho rằng trồng cây xanh vẫn là giải pháp căn cơ, bền vững và giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ trái đất.
Người dân Minh Tiến làm giàu từ cây dưa hấu

Người dân Minh Tiến làm giàu từ cây dưa hấu

Kinh tế - Khắc Điệp - Mai Huyên - 14:47, 05/06/2025
Trong những năm gần đây, cây dưa hấu đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân xã Minh Tiến, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng phù hợp, khí hậu thuận lợi và sự thay đổi trong phương pháp canh tác, nhiều hộ dân đã có thu nhập ổn định, góp phần nâng cao đời sống và phát triển kinh tế địa phương.
Lan tỏa tuệ giác Phật giáo vì hòa bình nhân loại

Lan tỏa tuệ giác Phật giáo vì hòa bình nhân loại

Sự kiện - Bình luận - Tào Đạt - 14:45, 05/06/2025
Tại Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc lần thứ 20, năm 2025, với chủ đề “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì hòa bình thế giới và phát triển bền vững”, các đại diện Phật giáo toàn cầu khẳng định cam kết không lay chuyển trong việc vận dụng trí tuệ Phật giáo, trách nhiệm đạo đức và hành động tập thể để mang lại hòa bình thế giới, bảo vệ phẩm giá con người.
Sửa đổi Hiến pháp 2013: Đáp ứng yêu cầu thực tiễn cấp bách phát triển đất nước

Sửa đổi Hiến pháp 2013: Đáp ứng yêu cầu thực tiễn cấp bách phát triển đất nước

Sự kiện - Bình luận - Mạnh Hà - 14:44, 05/06/2025
Ngày 05/5/2025 đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong tiến trình cải cách thể chế khi Quốc hội khóa XV đã nhất trí thông qua Nghị quyết số 194/2025/QH15 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013; Với 452 đại biểu biểu quyết tán thành, chiếm 100% số đại biểu có mặt và 94,56% tổng số đại biểu Quốc hội, quyết nghị này thể hiện sự đồng thuận cao của cơ quan lập pháp trước yêu cầu thực tiễn cấp bách của đất nước.