Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dzèng – Nghề dệt truyền thống của dân tộc Tà Ôi

PV - 08:33, 05/01/2022

Là huyện vùng cao nằm dọc biên giới Việt - Lào, A Lưới được xem là chiếc nôi không gian văn hóa dân tộc thiểu số của tỉnh Thừa Thiên Huế. Và cũng trên mảnh đất này, bao đời nay đồng bào dân tộc Tà Ôi vẫn bền bỉ, giữ gìn nghề dệt Dzèng truyền thống của mình.

Những tấm Dzèng truyền thống của dân tộc Tà Ôi được giới thiệu tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
Những tấm Dzèng truyền thống của dân tộc Tà Ôi được giới thiệu tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Đi qua bao thăng trầm của lịch sử, nhất là những năm tháng chiến tranh, nhiều nét văn hóa, sinh hoạt của đồng bào dân tộc Tà Ôi đã bị tàn phá, mai một. Có những điều chỉ còn là ký ức một thời trong tâm tưởng của các già làng. Thế nhưng bằng một sức mạnh nào đó, nghề dệt Dzèng không bị mất đi mà còn trở nên gần gũi hơn trong đời sống hôm nay của người Tà Ôi và trở thành một báu vật vô giá trong cộng đồng mỗi buôn làng.

Những thiếu nữ dân tộc Tà Ôi tỉ mẩn ngồi dệt những tấm Dzèng
Những thiếu nữ dân tộc Tà Ôi tỉ mẩn ngồi dệt những tấm Dzèng

Đối với đồng bào dân tộc Tà Ôi, con gái đến tuổi đôi mươi đều phải biết dệt những tấm Dzèng truyền thống của dân tộc mình. Mỗi tấm Dzèng lại là một hiện vật phản ánh sâu sắc nhất tâm hồn của người con gái, bởi trong đó chứa đựng cả những tình cảm yêu thương và khát khao về niềm hạnh phúc đôi lứa. Xuất phát từ quan niệm đó mà những sản phầm đầu đời thường sẽ trở thành món quà tặng cho gia đình nhà chồng như là của hồi môn đặc biệt.

Mỗi tấm Dzèng lại là một hiện vật phản ánh sâu sắc nhất tâm hồn người làm ra nó
Mỗi tấm Dzèng lại là một hiện vật phản ánh sâu sắc nhất tâm hồn người làm ra nó

Nhiều người người Tà Ôi vẫn thường kể, đất nước mình rộng lắm, con chim bay cũng không hết được, con gió bay cũng không hết được, người Kinh, người Thượng, người Ba Na, người Ê Đê, người Xê Đăng, người Tà Ôi… đều là anh em một nhà! Còn con gái Tà Ôi thì không chỉ biết làm rẫy giỏi, biết dệt Dzèng mà còn xinh như hoa rừng trên dãy núi Trường Sơn.

Tỉ mẩn đính từng hạt cườm để tạo hoa văn trên tấm Dzèng
Tỉ mẩn đính từng hạt cườm để tạo hoa văn trên tấm Dzèng

Chất liệu của vải Dzèng được quy tụ từ cây bông sợi, cây râm, củ nâu, cây đằng đằng là những nguyên liệu chính dệt nên những tấm Dzèng độc đáo của người dân tộc Tà Ôi.

Sau 5 tháng chăm chút cho cây bông, đến kỳ thu hoạch đem bông về phơi cho khô khén. Bông sau khi kéo thành sợi sẽ được mang đi nhuộm. Nhuộm sợi là một trong những khâu kỹ thuật quan trọng nhất, đến nay tại các bản làng khi thực hiện khâu này người Tà Ôi vẫn phải tuân thủ theo những kiêng kỵ nhất định. Đặc biệt ở công đoạn này phải là những người phụ nữ cao tuổi mát tay mới làm ra được những sản phẩm đẹp.

Người thợ có thể sáng tạo các mẫu hoa văn tùy thích mà không bị bó bộc trong khuân mẫu nào cả
Người thợ có thể sáng tạo các mẫu hoa văn tùy thích mà không bị bó bộc trong khuân mẫu nào cả

Các sắc màu thường thấy trên trang phục của người Tà Ôi thường là xanh, đỏ, đen, vàng và tím cộng với sự chấm phá của những hạt cườm màu trắng. Trên mỗi bộ trang phục thổ cẩm đã toát lên vẻ lung linh hài hòa. Các loại màu nhuộm sợi được người dân khai thác từ những loại lá, vỏ, rễ cây từ núi rừng nên những gam màu họ làm ra tươi trầm không chói như những loại màu công nghiệp thường thấy của cuộc sống hiện đại. Không chỉ là sự hài hòa về mặt hình thức, sợi bông nhuộm từ những màu tự nhiên rất được ưa chuộng bởi màu bền, ít phai, sợi bông mặc rất ấm về mùa đông, mát về mùa hè.

Đã có những thời điểm nghề dệt Dzèng bị mai một
Đã có những thời điểm nghề dệt Dzèng bị mai một

Khi chuẩn bị đầy đủ sợi, trước khi dệt phải dàn sợi, một công việc tỉ mỉ phức tạp đòi hỏi sự tỉ mỉ của người thợ dệt. Tùy từng loại trang phục mà người thợ dệt có cách dàn sợi và tạo hoa văn khác nhau. Hoa văn trên sản phẩm dệt của người Tà Ôi được chia theo các chủ đề như chủ đề động vật, thực vật thiên nhiên và đồ vật. Mỗi một chủ đề đều có những cách thể hiện riêng và trong qua trình làm người thợ có thể sáng tạo tùy thích mà không bị bó bộc trong khuân mẫu nào cả.  

Ngày hôm nay với sự nỗ lực của đồng bào dân tộc Tà Ôi nghề dệt Dzèng đang dần tìm được chỗ đứng và vị thế vốn có của mình
Ngày hôm nay với sự nỗ lực của đồng bào dân tộc Tà Ôi nghề dệt Dzèng đang dần tìm được chỗ đứng và vị thế vốn có của mình

Giống như những ngành nghề thủ công khác, những năm cuối của thể kỷ XX, trước sức ép của nền kinh tế thị trường nghề dệt Dzèng đã gặp không ít khó khăn và thử thách, bởi sự xuất hiện ồ ạt của những sản phẩm may mặc được nhập khẩu từ nước ngoài. Chỗ đứng của nghề dệt Dzèng trong đời sống văn hóa của người Tà Ôi tưởng chừng sẽ mai một và có thể mất hẳn!

Trang phục của già làng người Tà Ôi
Trang phục của già làng người Tà Ôi

Nhưng với các giá trị mà nghề dệt Dzèng mang lại như: Giá trị kinh tế, giá trị đạo đức, giá trị tâm linh, giá trị di sản văn hóa dân tộc, giá trị mỹ thuật, ngày 21.11.2016, nghề dệt Dzèng của đồng bào dân tộc Tà Ôi đã được Bộ VHTTDL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghi thứ dâng Dzèng của đồng bào dân tộc Tà Ôi được tái hiện tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
Nghi thứ dâng Dzèng của đồng bào dân tộc Tà Ôi được tái hiện tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Kể từ đó tới nay với chủ trương khôi phục, phát huy các làng nghề truyền thống, dệt Dzèng là một trong những nghề truyền thống đặc sắc được giới thiệu thường xuyên tại các kỳ Festival nghề truyền thống Huế và quảng bá tới khách du lịch tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Trong những năm qua, hoạt động giao lưu văn hóa giữa Việt Nam - Lào trở nên sâu sắc vì truyền thống hữu nghị, quan hệ lâu đời giữa hai nước, 2 dân tộc. Nhiều địa phương đã làm tốt công tác kết nghĩa, giao lưu văn hóa. Đơn cử như các tỉnh miền Trung Việt Nam và Nam Lào được xem như mô hình nổi trội trong hoạt động giao lưu văn hóa đối ngoại, kết nghĩa giữa các tỉnh trong cả nước.
Tin nổi bật trang chủ
Tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người

Tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người

Media - Hoàng Quý - 1 giờ trước
Vitamin B9 hay còn có tên gọi khác là folate hoặc acid folic và một loại vitamin thiết yếu có nhiều vai trò quan trọng đối với cơ thể của con người, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người mời các bạn cùng theo dõi những nội dung sau đây nhé.
Hòa Bình: Người có uy tín góp sức xây dựng quê hương

Hòa Bình: Người có uy tín góp sức xây dựng quê hương

Công tác Dân tộc - Văn Hoa - 3 giờ trước
Trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, Người có uy tín ở Hòa Bình luôn phát huy vai trò tiên phong; họ không chỉ tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng sản xuất, kinh doanh, làm giàu chính đáng mà còn tuyên truyền, vận động giúp đỡ đồng bào DTTS phát triển kinh tế, hiến đất xây dựng các công trình, góp phần làm thay đổi diện mạo bản làng và nâng cao đời sống.
Cách xử lý nguồn nước bị ô nhiễm trong và sau lũ lụt

Cách xử lý nguồn nước bị ô nhiễm trong và sau lũ lụt

Xã hội - Phạm Tiến - 3 giờ trước
Liên tiếp những ngày gần đây, nhiều địa phương ở tỉnh Nghệ An xảy ra mưa lớn, có nơi ngập cục bộ. Đặc biệt là nhiều công trình nước tự chảy vùng đồng bào DTTS, nước giếng, nước bể phục vụ sinh hoạt hàng ngày bị nhiễm bẩn do lũ tràn vào. Do đó, cần có cách để xử lý nước trước khi đưa vào sinh hoạt để tránh dịch bệnh sau lũ.
iPhone 15 Series giá chỉ từ 21.490.000đ khi mua gói cước độc quyền từ nhà mạng MobiFone

iPhone 15 Series giá chỉ từ 21.490.000đ khi mua gói cước độc quyền từ nhà mạng MobiFone

Kinh tế - Khánh Sơn - 3 giờ trước
`Không để các iFans đợi lâu, bắt đầu từ ngày 22/09, các tín đồ “trái táo khuyết” đã có thể đặt trước ngay dòng sản phẩm iPhone 15 Series với giá bán chỉ từ 21.490.000 đồng, giảm thêm đến 700.000 đồng khi mua kèm gói cước độc quyền của MobiFone.
Quảng Trị: Xuất hiện sụt lún chưa rõ nguyên nhân trên tỉnh lộ 588A

Quảng Trị: Xuất hiện sụt lún chưa rõ nguyên nhân trên tỉnh lộ 588A

Tin tức - Khánh Ngân - 3 giờ trước
Sáng 29/9, ông Hồ Văn Do, Chủ tịch UBND xã Mò Ó (huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) cho biết, trên tuyến tỉnh lộ 588A, đoạn thuộc địa phận thôn Đồng Đờng vừa xuất hiện một điểm sụt lún.
Tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người

Tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người

Vitamin B9 hay còn có tên gọi khác là folate hoặc acid folic và một loại vitamin thiết yếu có nhiều vai trò quan trọng đối với cơ thể của con người, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của vitamin B9 với cơ thể con người mời các bạn cùng theo dõi những nội dung sau đây nhé.
Mưa lũ khiến 3 người mất tích tại huyện Phù Yên

Mưa lũ khiến 3 người mất tích tại huyện Phù Yên

Media - Thuỳ Anh - 5 giờ trước
Trong ngày 28/9, trên địa bàn huyện Phù Yên tỉnh Sơn La có mưa lớn, dông lốc, sạt lở, lũ quét gây thiệt hại về tính mạng, nhà ở, tài sản của người dân. 3 người bị lũ cuốn mất tích.
Kon Tum: Vinh danh các nghệ nhân có nhiều thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống

Kon Tum: Vinh danh các nghệ nhân có nhiều thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống

Công tác Dân tộc - Ngọc Chí - 6 giờ trước
Sáng 29/9, Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum tổ chức Hội nghị vinh danh, khen thưởng các nghệ nhân, cá nhân, hộ gia đình, cơ sở nghề truyền thống có nhiều thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống năm 2023.
Khẩn trương ứng phó và khắc phục hậu quả sau mưa lũ

Khẩn trương ứng phó và khắc phục hậu quả sau mưa lũ

Tin tức - Trương Vui - 7 giờ trước
Những ngày qua, do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, nhiều địa phương trên cả nước đã có mưa to đến rất to, gây lũ, ngập lụt, sạt lở đất, một số tuyến đường bị sạt lở nghiêm trọng làm gián đoạn giao thông. Hiện các địa phương đang tập trung khắc phục thiệt hại, ổn định cuộc sống của người dân sau trận mưa lũ.
Tăng cường phòng chống bệnh Đậu mùa khỉ tại khu vực phía Nam

Tăng cường phòng chống bệnh Đậu mùa khỉ tại khu vực phía Nam

Sức khỏe - T.Hợp - 7 giờ trước
Sau khi ghi nhận các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại hai tỉnh Đồng Nai và Bình Dương, Cục Y tế dự phòng vừa ban hành Công văn khẩn gửi một số tỉnh thành khu vực phía Nam đề nghị kịp thời kiểm soát ổ dịch, không để bùng phát dịch bệnh Đậu mùa khỉ, hạn chế tối đa số mắc và tử vong.
Thọ Xuân (Thanh Hóa): Biểu dương 70 Người có uy tín, nhân sĩ, trí thức, doanh nhân tiêu biểu trong đồng bào DTTS

Thọ Xuân (Thanh Hóa): Biểu dương 70 Người có uy tín, nhân sĩ, trí thức, doanh nhân tiêu biểu trong đồng bào DTTS

Người có uy tín - Quỳnh Trâm - 7 giờ trước
Sáng 29/9, UBND huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa) long trọng tổ chức Hội nghị biểu dương Người có uy tín, nhân sĩ, trí thức, doanh nhân DTTS sản xuất kinh doanh giỏi tiêu biểu. Đến dự có ông Cầm Bá Tường - Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh, cùng lãnh đạo các ban, ngành và 70 đại biểu là điển hình tiên tiến trong vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn huyện Thọ Xuân.