Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sắc màu dân tộc Tà Ôi

PV - 10:35, 14/08/2021

Sinh sống lâu đời trên trên dải Trường Sơn, dân tộc Tà Ôi hình thành, lưu giữ một nền văn hoá đặc sắc, thể hiện qua các sáng tác dân gian, hệ thống tôn giáo, tín ngưỡng. Trong thời kỳ đất nước đổi mới, những giá trị tốt đẹp của dân tộc Tà Ôi tiếp tục lan toả, cùng góp phần khẳng định bản sắc văn hoá Việt Nam trước các nền văn hoá thế giới.

Nhà sàn của người Tà Ôi tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam
Nhà sàn của người Tà Ôi tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam

Dân tộc Tà Ôi còn có tên gọi là Ta uôih hay Ta uốt, cộng đồng dân tộc Tà Ôi ở Việt Nam gồm có 3 nhóm: Nhóm Tà Ôi chính dòng, nhóm Pa Kô và nhóm Pa Hi. Theo điều tra dân số Việt Nam năm 2019, dân tộc Tà Ôi có 52.356 người, sinh sống chủ yếu ở huyện Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị), huyện A Lưới và Phong Điền (tỉnh Thừa Thiên - Huế), một số đồng bào sinh sống tại tỉnh Quảng Bình.

Nguồn sống chủ yếu của đồng bào Tà Ôi từ làm nương rẫy (canh tác theo lối cổ truyền: Phát - cốt - đốt - trỉa), riêng người Pa hi vì sống ở các ngã ba sông vùng chân núi nên có làm ruộng, có thu nhập hoa lợi trên vườn. Ngoài ra, đồng bào Tà Ôi có truyền thống chăn nuôi gia súc trâu, bò, lợn, dê….

Hiện nay, ở mỗi làng dân tộc Tà Ôi gồm người của nhiều dòng họ khác nhau, mỗi dòng họ sống trong một hay nhiều ngôi nhà, mỗi nhà có một người đứng đầu (đầu nóc). Những người đứng đầu nhà dài đó họp thành bộ máy tự quản cổ truyền quản lý công việc chung của cả làng. Làng là đơn vị tổ chức xã hội cơ bản và tự quản trong xã hội cổ truyền.

Nhà ở của người Tà Ôi là loại nhà sàn tổng hợp, riêng người Pa hi ở nhà đất có nhà chứa lương thực riêng, cả nhà sàn và nhà đất đều có mái tròn ở hai đầu hồi nhà và đều có “khau cút” (làm bằng gỗ có hai hình đầu chim cu chéo nhau, tượng trưng cho tình yêu quê hương và tâm tính hiền hoà của dân tộc.

Dân tộc Tà Ôi trước kia sống tách biệt, ít tiếp xúc với thế giới bên ngoài, nhất là nhóm người Pa Kô. Cuộc sống du canh, du cư dựa vào săn bắt và hái lượm, sống một mình giữa rừng sâu, có đời sống văn hóa lạc hậu, hủ tục hà khắc, chất lượng cuộc sống thấp… Sau này, nghe theo lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ, người Pa Kô, đã ra khỏi rừng sâu lập làng, lập bản, hòa nhập cộng đồng về mọi mặt, nhất là trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo.

Ông Hồ Hoài Nam, thôn Pa Ring, xã Hồng Hạ, huyện A Lưới (tỉnh Thừa Thiên Huế) đọc diễn văn về tâm nguyện của đồng bào A Lưới được mang họ Hồ dưới chân dung Bác Hồ và trước nhóm cộng đồng dân tộc Tà Ôi
Ông Hồ Hoài Nam, thôn Pa Ring, xã Hồng Hạ, huyện A Lưới (tỉnh Thừa Thiên Huế) đọc diễn văn về tâm nguyện của đồng bào A Lưới được mang họ Hồ dưới chân dung Bác Hồ và trước nhóm cộng đồng dân tộc Tà Ôi

Tháng 7, năm 1957, khi Bác Hồ vào thăm tuyến lửa Quảng Bình - Vĩnh Linh, người Vân Kiều, Pa Kô ở huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị) đã cử ông Hồ Ray lúc đó đang phụ trách công tác dân tộc ở Quảng Trị cùng ông Hồ Khăm, Chủ tịch Ủy ban Hành chính xã Vĩnh Hà (huyện Vĩnh Linh) đến gặp Bác Hồ để xin cho người Vân Kiều, Pa Kô được mang họ của Bác Hồ. Việc làm tự nguyện mang họ Hồ là một nét đẹp trong truyền thống cách mạng của dân tộc Tà Ôi, có ý nghĩa giáo dục các thế hệ Tà Ôi về sự chung thủy, sắt son với cách mạng, với Bác Hồ kính yêu.

Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, nhiều thanh niên Pa Kô, Vân Kiều mang họ Bác Hồ đã tham gia mặt trận Đường 9 và để lại tên tuổi trong lịch sử đấu tranh bảo vệ đất nước như: Ông Hồ Ray, Hồ Tơ, Hồ Hăng, Hồ Thiên, Hồ Cam, Hồ Hương...

Trong thời kỳ đổi mới đất nước, dân tộc Tà Ôi thuận lợi giao lưu với nhiều dân tộc anh em khác trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trong đó có nhiều hoạt động văn hoá đã diễn ra tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô - Sơn Tây - Hà Nội), nổi bật trong các hoạt động này là Lễ đặt tên.

Dưới mái nhà chung của 54 dân tộc Việt Nam, công chúng có dịp thưởng lãm những giá trị tốt đẹp trong lịch sử, văn hoá của người Tà Ôi
Dưới mái nhà chung của 54 dân tộc Việt Nam, công chúng có dịp thưởng lãm những giá trị tốt đẹp trong lịch sử, văn hoá của người Tà Ôi
Cộng đồng dân tộc Tà Ôi thể hiện tâm nguyện “Xin nguyện mang họ Hồ”
Cộng đồng dân tộc Tà Ôi thể hiện tâm nguyện “Xin nguyện mang họ Hồ”
Lễ đặt tên họ Hồ là hoạt động giàu ý nghĩa, bày tỏ tấm lòng của người Tà Ôi luôn hướng về Đảng, về Bác Hồ kính yêu, thể hiện tinh thần đại đoàn kết giữa 54 dân tộc anh em
Lễ đặt tên họ Hồ là hoạt động giàu ý nghĩa, bày tỏ tấm lòng của người Tà Ôi luôn hướng về Đảng, về Bác Hồ kính yêu, thể hiện tinh thần đại đoàn kết giữa 54 dân tộc anh em

Dân tộc Tà Ôi còn hoà quyện vào nền văn hoá Việt Nam với những di sản văn hoá đặc sắc của mình, một trong số đó là tục đi sim của người Pa Kô - một tập tục mang dấu ấn tuyệt đẹp về tình yêu của người Pa Kô nơi miền sơn cước. Theo già làng dân tộc Pa Cô, Pộôc xu (đi sim) có mục đích để các đôi tìm hiểu nhau, các chàng trai cô gái Pa Cô đến tuổi trăng tròn sau một ngày lên nương làm rẫy, đêm đêm vào mùa trăng sáng đẹp trời, họ lại nô nức rủ nhau đi sim. Đây là dịp để các đôi nam nữ đến tuổi dựng vợ gả chồng tìm hiểu nhau, trao nhau những làn điệu, câu hát, những bản nhạc đắm say lòng người.

Nét đặc sắc trong tục đi sim của người Pa Kô đó là, những đôi trai gái dù cùng ăn, ở, sống bên nhau, cùng đắp tấm zèng ấm áp qua đêm trong nhà Xu – căn chòi cách biệt bên ngoài, trong khung cảnh lãng mạn một thời gian dài nhưng họ vẫn giữ gìn tình yêu trong sáng, không sa vào chuyện “chăn gối”. Bởi người Pa Kô quan niệm đó là điều thiêng liêng, khi yêu nhau phạm chuyện đó thật xấu hổ, Giàng sẽ trừng phạt bằng cách gây ra đau ốm, chết chóc cho gia đình, làng bản. Già làng biết chuyện thì cha mẹ, gia đình, họ tộc sẽ bị phạt nặng. Vì thế các chàng trai cô gái đã đến tuổi trăng tròn, được cha mẹ cho phép đi tìm bạn tình nhưng tuyệt đối không phạm tục đi sim.

Vào mùa đi sim, những đêm trăng sáng, người con trai và con gái Pa Kô lại tìm đến nơi hò hẹn bên con suối, những ngôi nhà Xu thơ mộng giữa rừng để cùng trò chuyện
Vào mùa đi sim, những đêm trăng sáng, người con trai và con gái Pa Kô lại tìm đến nơi hò hẹn bên con suối, những ngôi nhà Xu thơ mộng giữa rừng để cùng trò chuyện
Người con gái khi đi sim thường đem theo một cái gối và một cái chăn để ngủ lại ở nhà Xu hoặc những căn lều nhỏ của gia đình ở giữa rừng
Người con gái khi đi sim thường đem theo một cái gối và một cái chăn để ngủ lại ở nhà Xu hoặc những căn lều nhỏ của gia đình ở giữa rừng
Những chàng trai Pa Kô thường mang theo chuỗi cườm, hạt mã não... làm vật ngỏ lời
Những chàng trai Pa Kô thường mang theo chuỗi cườm, hạt mã não... làm vật ngỏ lời
 Chàng trai tới dưới nhà Xu hát những bài hát gọi, sau khi được cô gái đáp lại, chàng trai mới lên nhà Xu. Bên bếp lửa bập bùng, tới nửa đêm nếu ưng chàng trai, cô gái mới mời chàng trai thưởng thức những món ăn mình mang theo. Ngược lại, nếu cô gái không chịu trao món quà tình yêu này thì cũng đồng nghĩa với câu nói “từ chối lời cầu hôn của chàng”
Chàng trai tới dưới nhà Xu hát những bài hát gọi, sau khi được cô gái đáp lại, chàng trai mới lên nhà Xu. Bên bếp lửa bập bùng, tới nửa đêm nếu ưng chàng trai, cô gái mới mời chàng trai thưởng thức những món ăn mình mang theo. Ngược lại, nếu cô gái không chịu trao món quà tình yêu này thì cũng đồng nghĩa với câu nói “từ chối lời cầu hôn của chàng”
Để chiếm được cảm tình của cô gái, chàng trai không chỉ hát, mà còn đàn cho thật hay, thật xao xuyến, dáng vẻ, nét mặt thật cảm động, dễ thương sao cho cô gái chịu mở lòng với mình. Mùa sim, các chàng trai Pa Kô thường tỏ tình bằng giọng hát ngọt ngào với các giai điệu như: Cha chấp, Xiềng, Ba bói, Phỉ ku moor hay bằng tiếng đàn abeel, âng krao, âng koái, tireel, khền, tâm preh nỉ non tha thiết
Để chiếm được cảm tình của cô gái, chàng trai không chỉ hát, mà còn đàn cho thật hay, thật xao xuyến, dáng vẻ, nét mặt thật cảm động, dễ thương sao cho cô gái chịu mở lòng với mình. Mùa sim, các chàng trai Pa Kô thường tỏ tình bằng giọng hát ngọt ngào với các giai điệu như: Cha chấp, Xiềng, Ba bói, Phỉ ku moor hay bằng tiếng đàn abeel, âng krao, âng koái, tireel, khền, tâm preh nỉ non tha thiết
Chính những điệu hát giao duyên này khiến tình cảm giữa người con trai, con gái ngày càng khăng khít, bền chặt hơn để có thể về thưa với ông bà, cha mẹ để đi đến một cuộc hôn nhân hạnh phúc
Chính những điệu hát giao duyên này khiến tình cảm giữa người con trai, con gái ngày càng khăng khít, bền chặt hơn để có thể về thưa với ông bà, cha mẹ để đi đến một cuộc hôn nhân hạnh phúc
Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Trong những năm qua, hoạt động giao lưu văn hóa giữa Việt Nam - Lào trở nên sâu sắc vì truyền thống hữu nghị, quan hệ lâu đời giữa hai nước, 2 dân tộc. Nhiều địa phương đã làm tốt công tác kết nghĩa, giao lưu văn hóa. Đơn cử như các tỉnh miền Trung Việt Nam và Nam Lào được xem như mô hình nổi trội trong hoạt động giao lưu văn hóa đối ngoại, kết nghĩa giữa các tỉnh trong cả nước.
Tin nổi bật trang chủ
Các huyện miền núi Nghệ An thiệt hại nặng nề do mưa lũ

Các huyện miền núi Nghệ An thiệt hại nặng nề do mưa lũ

Hơn 1.600 nhà bị ngập, 139 người phải sơ tán, 706 người bị cô lập, 830 nhà bị cô lập… chưa kể hàng ngàn ha hoa màu và cây trồng bị đổ rạp, hư hại… là những con số sơ bộ về đợt mưa lũ trên địa bàn tỉnh Nghệ An những ngày vừa qua. Nhưng, có hay không sự xả lũ đồng loạt của nhiều nhà máy thủy điện đã cộng hưởng cùng với lượng mưa lớn để làm nên những thiệt hại nặng nề này?
Nghề gõ sầu riêng ở Tây Nguyên

Nghề gõ sầu riêng ở Tây Nguyên

Phóng sự - Lê Hường - 22:42, 28/09/2023
Người thợ leo trèo vắt vẻo trên những cây sầu riêng sai trĩu quả, một tay đỡ quả, tay kia cầm con dao nhỏ gõ cán dao vào lớp da gai góc. Chỉ bằng những động tác đơn giản như vậy, người thợ gõ sầu có thể đoán được tuổi và chất lượng của quả sầu riêng. Mùa sầu riêng Đắk Lắk năm nay được mùa, được giá, thợ gõ sầu cũng có nguồn thu nhập khá.
“5 phút vàng” hồi sinh bệnh nhân vỡ tim, 2 lần chết lâm sàng

“5 phút vàng” hồi sinh bệnh nhân vỡ tim, 2 lần chết lâm sàng

Sức khỏe - PV - 22:36, 28/09/2023
Nữ bệnh nhân 62 tuổi đột ngột bị vỡ tim và 2 lần ngừng tuần hoàn vừa được các bác sĩ Vinmec cứu sống kỳ diệu. Chìa khóa thành công là quy trình báo động khẩn Code Blue chuẩn Mỹ, cùng sự tham gia của ekip phẫu thuật tim chuyên môn cao.
Ngân hàng TMCP Bắc Á chính thức phát hành hơn 3.000 tỷ đồng trái phiếu ra công chúng

Ngân hàng TMCP Bắc Á chính thức phát hành hơn 3.000 tỷ đồng trái phiếu ra công chúng

Kinh tế - PV - 22:35, 28/09/2023
Thấu hiểu nhu cầu đầu tư của Khách hàng, trên cơ sở củng cố lợi ích song phương, Ngân hàng TMCP Bắc Á (BAC A BANK) chính thức chào bán sản phẩm Trái phiếu phát hành ra công chúng 2022 Đợt 3,từ ngày 25/09/2023 đến 9h sáng ngày 16/10/2023, với tổng giá trị chào bán hơn 3.000 tỷ đồng.
Văn Lãng (Lạng Sơn): Nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023

Văn Lãng (Lạng Sơn): Nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023

Tin tức - Văn Hoa - 22:32, 28/09/2023
Ngày 25/9/2023, UBND huyện Văn Lãng phối hợp với Hội bảo vệ người tiêu dùng tỉnh Lạng Sơn tổ chức Hội nghị tuyên truyền, nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023 cho 40 đại biểu là người khuyết tật tại thị trấn Na Sầm.
Đồn Biên phòng Đảo Trần cứu hộ thành công 3 ngư dân bị đắm tàu

Đồn Biên phòng Đảo Trần cứu hộ thành công 3 ngư dân bị đắm tàu

Trang địa phương - Mỹ Dung - 22:27, 28/09/2023
Đồn biên phòng Đảo Trần (Bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Ninh) vừa cứu nạn thành công 3 ngư dân bị đắm tàu trên biển.
Cây cầu thứ 8 bắc qua sông Hồng tại Yên Bái

Cây cầu thứ 8 bắc qua sông Hồng tại Yên Bái

Cầu Giới Phiên mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với tỉnh Yên Bái nói chung, Tp. Yên Bái nói riêng. Công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng sẽ góp phần hoàn thiện đồng bộ cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông, bảo đảm kết nối hai bên bờ sông Hồng tạo thành trục kết nối từ đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai với Quốc lộ 32C, Quốc lộ 70 với đường Âu Cơ và kết nối với trung tâm Tp. Yên Bái.
Mưa lớn tiếp diễn gây ngập nặng tại nhiều địa phương

Mưa lớn tiếp diễn gây ngập nặng tại nhiều địa phương

Tin tức - Trương Vui - 22:24, 28/09/2023
Do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, nhiều địa phương trên cả nước đã có mưa to đến rất to, gây lũ, ngập lụt, sạt lở đất, một số tuyến đường bị sạt lở nghiêm trọng, làm gián đoạn giao thông, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân tại nhiều địa phương.
Ủy ban Dân tộc gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La

Ủy ban Dân tộc gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La

Tin tức - Hoàng Quý - 22:19, 28/09/2023
Ngày 28/9, tại Hà Nội, thừa ủy quyền của Lãnh đạo Ủy ban Dân tộc (UBDT), bà Phạm Thị Thúy Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Dân tộc thiểu số đã chủ trì buổi gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La. Cùng tiếp đoàn còn có lãnh đạo một số vụ, đơn vị trực thuộc UBDT.
An Giang: Bắt đối tượng làm giả nhiều chứng chỉ ngoại ngữ

An Giang: Bắt đối tượng làm giả nhiều chứng chỉ ngoại ngữ

Pháp luật - Lê Vũ - Tiến Tầm - 20:44, 28/09/2023
Sáng 28/9, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Tp. Long Xuyên, tỉnh An Giang cho biết, đơn vị vừa ra Quyết định khởi tố bị can và Lệnh bắt tạm giam Bùi Ngô Minh Khôi (sinh năm 2000, trú huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang) về hành vi “Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức”.
Đắk Lắk: Gần 700 suất quà Trung thu tặng các cháu thiếu nhi khu vực biên giới

Đắk Lắk: Gần 700 suất quà Trung thu tặng các cháu thiếu nhi khu vực biên giới

Xã hội - Lê Hường - Ngọc Lân - 20:33, 28/09/2023
Trong hai ngày 27 và 28/9, các đơn vị trong Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động Tết Trung thu vui tươi, rộn ràng, ấm áp, với mong muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho các cháu thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn 4 xã biên giới của tỉnh.
“Chạm vào yêu thương” - Lan tỏa giá trị của hạnh phúc gia đình

“Chạm vào yêu thương” - Lan tỏa giá trị của hạnh phúc gia đình

Xã hội - Văn Hoa - Hải Đăng - 20:21, 28/09/2023
Ngày 28/9, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam phối hợp với Công ty Cổ phần Vàng Bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) tổ chức diễn đàn Xây dựng gia đình trẻ hạnh phúc chủ đề “Chạm vào yêu thương”.