Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Bảo tồn và phát triển nghề dệt zèng ở A Lưới

Vũ Hào - 18:49, 17/03/2021

Thương hiệu “zèng” của đồng bào dân tộc Tà Ôi ở huyện A Lưới (Thừa Thiên - Huế) từ lâu đã nổi tiếng với những sản phẩm đa dạng và độc đáo, có nhiều mẫu hoa văn lạ mắt, hợp lý.

Sản phẩm zèng của đồng bào Tà Ôi huyện A Lưới trưng bày tại Festival làng nghề Huế 2017
Sản phẩm zèng của đồng bào Tà Ôi huyện A Lưới trưng bày tại Festival làng nghề Huế 2017

Hồn cốt zèng truyền thống

Đồng bào Tà Ôi hiện có dân số hơn 43.800 người, sinh sống tập trung ở huyện A Lưới (Thừa Thiên - Huế) và các huyện Hướng Hóa, Đa Krông (Quảng Trị). Làng của đồng bào Tà Ôi thường cũng có ngôi nhà rông giữa làng, nơi đây tập trung các công việc lễ hội, các sinh hoạt cộng đồng…

Trong dịp lễ hội A Za năm 2020, nghệ nhân Trần Thị Chừ, ở xã A Đớt (huyện A Lưới) trình diễn kỹ thuật dệt những tấm zèng cực kỳ tinh xảo, đẹp mắt. Cụ Chừ cho biết: Nghề dệt zèng tiếng Tà Ôi gọi là Kahul, đã có từ xa xưa, truyền từ đời này sang đời khác; cha mẹ dạy con cái.

Lão nghệ nhân Ra Pát Thị Nhất, 86 tuổi, ở thôn A Ro (cái “nôi” của nghề dệt zèng), tâm sự: Từ lâu, đồng bào Tà Ôi đã biết trồng bông, đay lấy sợi rồi cán bông, vấn bông, xe sợi... Ban đầu trang phục nhuộm bằng cây, lá sẵn có nơi địa bàn cư trú; chế tác thành thuốc nhuộm tạo màu đen, đỏ, xanh, vàng. Những hạt cườm làm bằng chì, sau đó xếp thành hoa văn rồi dệt thành tấm. Dệt thủ công ngày xưa rất cầu kỳ, người nào chăm chỉ, cả năm mới dệt được 1 tấm vải loại 6m. Nhưng bao đời nay, nghề dệt zèng chỉ nhằm phục vụ nhu cầu may mặc trong gia đình. Phụ nữ mặc áo đơn giản chỉ là gấp đôi tấm vải, thu phần hai bên nhỏ lại để tạo thân, khoét phần cổ để tạo chiếc áo kiểu cổ chui, tay áo ngắn hoặc không tay. Áo và váy dệt đơn giản 2 màu đen, đỏ. Váy của phụ nữ may theo kiểu váy ống, được ghép bằng 2 tấm vải thổ cẩm; tiếng Tà Ôi gọi là xịn (ado tía). Trong gia đình người Tà Ôi ở A Lưới, mỗi người con gái đều có một khung dệt cá nhân. Mỗi người dệt zèng theo mô típ của riêng gia đình; khi về nhà chồng cũng mang theo.

Ngày nay với nếp sống định canh, định cư và trồng lúa nước, người Tà Ôi không trồng bông dệt vải nữa mà mua sợi len, hạt cườm ở chợ, nên chất liệu vải zèng thì có thay đổi. Tuy nhiên, màu sắc, phong cách đặc trưng, bản sắc trang phục của người Tà Ôi không thay đổi. Để tô điểm thêm vẻ đẹp, phụ nữ Tà Ôi hiện còn sử dụng các loại trang sức như vòng/kiềng đeo cổ, còng đeo tay, khuyên tai bằng bạc trắng và chuỗi đá hạt mã não...

Phát triển làng nghề

Nói về kỹ thuật trong nghề, Nghệ nhân Mai Thị Hợp, Giám đốc Hợp tác xã Dệt Zèng - Thổ cẩm thị trấn A Lưới cho biết: Buổi sơ khai, tôi đến các bản làng vận động bà con tham gia học nghề dệt. Năm 2004, xưởng dệt thổ cẩm tại thị trấn A Lưới chỉ có 5 người, thu nhập bình quân mỗi người 1,2 - 1,5 triệu đồng/tháng. Dần dần con số thành viên tăng gấp 10 lần, trong số đó có nhiều người giỏi.

Người Tà Ôi rất tự hào về y phục truyền thống của dân tộc mình. Phụ nữ thường mặc hằng ngày trong sinh hoạt, lao động sản xuất. Đặc biệt là các dịp Tết cổ truyền, ngày lễ hội, ngày vui (kỵ giỗ, cưới hỏi) trong gia đình, dòng họ, mọi người mặc những bộ trang phục mới và đẹp nhất.

Dệt zèng khó nhất là công đoạn đưa hạt cườm vào tấm vải để tạo nên hoa văn; trên sản phẩm sẽ hiện lên cả hoa văn bằng cườm hòa quyện cùng hoa văn bằng sợi. Đây chính là nét đặc trưng của sản phẩm dệt zèng dân tộc Tà Ôi, khác với hoa văn được tạo bằng chỉ màu. Công đoạn chèn hạt cườm đòi hỏi phải có tay nghề cao mới làm được. Các mẫu hoa văn óng ánh trên tấm zèng đối với người trong nghề mới biết có hơn 70 loại khác nhau; trong số đó, phổ biến nhất là hoa văn hình thoi, hình tam giác, hình đường thẳng; tinh xảo hơn là hoa văn tạo hình thực vật, động vật, đồ vật, ngôi sao...

Người Tà Ôi rất tự hào về y phục truyền thống của dân tộc mình. Phụ nữ thường mặc hằng ngày trong sinh hoạt, lao động sản xuất. Đặc biệt là các dịp Tết cổ truyền, ngày lễ hội, ngày vui (kỵ giỗ, cưới hỏi) trong gia đình, dòng họ, mọi người mặc những bộ trang phục mới và đẹp nhất.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tuyển sinh GDNN và GDTX: Cần linh hoạt trong hình thức xét tuyển, phù hợp với từng đối tượng và từng vùng miền

Tuyển sinh GDNN và GDTX: Cần linh hoạt trong hình thức xét tuyển, phù hợp với từng đối tượng và từng vùng miền

Đó là nhận định của Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn, tại Hội nghị triển khai công tác tuyển sinh Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) và Giáo dục thường xuyên (GDTX), tổ chức ngày 16/5, tại Hà Nội.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia xứng tầm truyền thống văn hóa – lịch sử và sự phát triển của đất nước

Thủ tướng: Xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia xứng tầm truyền thống văn hóa – lịch sử và sự phát triển của đất nước

Sáng 19/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kiểm tra tiến độ xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia tại huyện Đông Anh, TP. Hà Nội và có cuộc làm việc về chuẩn bị tổ chức tại đây Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh.
Bảo tồn múa phồn thực trong Lễ hội Rija Nưgar

Bảo tồn múa phồn thực trong Lễ hội Rija Nưgar

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 20:25, 19/05/2025
Chiều ngày 10/5/2025, tại làng Chăm Bỉnh Nghĩa thuộc xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận, Ban Phong tục thôn tổ chức Lễ hội Rija Nưgar đón mừng năm mới theo Chăm lịch. Nét độc đáo của Bỉnh Nghĩa là trong nghi lễ Rija Nưgar có hai tiểu lễ ở các làng khác không có, đó là hát đối đáp nam nữ (Adaoh pasa) và múa phồn thực (Tamia klai kluk) do các vị chức sắc và người dân tham gia thực hiện. Nghi lễ múa phồn thực thể hiện tư duy cặp đôi, âm dương hòa hợp, khát vọng về sự sinh sôi nảy nở của vạn vật.
Tuyên Quang đang ở trong mức độ thiên tai cấp rất nguy hiểm

Tuyên Quang đang ở trong mức độ thiên tai cấp rất nguy hiểm

Tin tức - Minh Nhật - 17:50, 19/05/2025
Theo thông tin từ Đài khí tượng thủy văn tỉnh Tuyên Quang, trong 24 giờ qua, trên địa bàn đã có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to, báo động mức độ thiên tai ở cấp rất nguy hiểm, đồng thời cảnh báo nguy cơ sạt lở cao trong 6 giờ tới.
Lào Cai tiếp tục triển khai, quán triệt thực hiện nghiêm túc, đầy đủ nội dung Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị

Lào Cai tiếp tục triển khai, quán triệt thực hiện nghiêm túc, đầy đủ nội dung Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị

Trang địa phương - Trọng Bảo - 16:29, 19/05/2025
Sáng 19/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025).
Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Cái nghèo đu bám (Bài 1)

Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Cái nghèo đu bám (Bài 1)

Xã hội - Huy Trường - Thanh Huyền - 16:22, 19/05/2025
Dưới cái nắng tháng 5, chúng tôi trở lại vùng chồng lấn địa giới hành chính (ĐGHC) xã Trà Vinh (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) và xã Đăk Nên (huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum). Hàng chục năm nay, người dân nơi đây bị cái nghèo đu bám do việc chồng lấn địa giới hành chính chưa được giải quyết.
Thúc đẩy quảng bá giá trị văn hóa Việt trên nền tảng số

Thúc đẩy quảng bá giá trị văn hóa Việt trên nền tảng số

Bản sắc và hội nhập - Minh Nhật - 16:18, 19/05/2025
Nhằm hợp tác thúc đẩy quảng bá văn hóa, thể thao và du lịch của Việt Nam trên môi trường số. Ngày 19/5, tại Hà Nội, Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) và TikTok Việt Nam đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác phối hợp quảng bá hoạt động của Nhà Triển lãm Việt Nam tại EXPO 2025 Osaka, Kansai, Nhật Bản - một trong những sự kiện toàn cầu lớn nhất trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thanh Hóa: Nhiều hộ nuôi tôm trái phép tại khu vực ven biển

Thanh Hóa: Nhiều hộ nuôi tôm trái phép tại khu vực ven biển

Media - Quỳnh Trâm - CTV - 16:15, 19/05/2025
Theo thống kê của thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa, trên địa bàn hiện có khoảng 60 trường hợp nuôi tôm tự phát, trái phép trên đất nông nghiệp, đất dự án. Dù chính quyền địa phương đã có những giải pháp xử lý vi phạm, thế nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết dứt điểm tình trạng này, gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến môi trường trên địa bàn, hiện UBND thị xã Nghi Sơn đang triển khai các giải pháp để giải quyết dứt điểm, tình trạng này.
Người có uy tín phát huy vai trò trên nhiều lĩnh vực

Người có uy tín phát huy vai trò trên nhiều lĩnh vực

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 16:12, 19/05/2025
Trong những năm qua, được sự quan tâm hỗ trợ về vật chất, động viên tinh thần, bồi dưỡng kiến thức của các địa phương, đội ngũ Người có uy tín trong đồng bào DTTS đã và đang phát huy mạnh mẽ vai trò trên nhiều lĩnh vực.
Bình Định: Lãnh đạo tỉnh dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành

Bình Định: Lãnh đạo tỉnh dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 16:08, 19/05/2025
Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), sáng 19/5, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định tổ chức Lễ dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành.
Trình Quốc hội xem xét Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Trình Quốc hội xem xét Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Thời sự - Hoàng Quý - 16:07, 19/05/2025
Ngày 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại hội trường, để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.
Trình Quốc hội xem xét điều chỉnh Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu

Trình Quốc hội xem xét điều chỉnh Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu

Thời sự - Hoàng Quý - 16:06, 19/05/2025
Ngày 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1.