Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chiêng Mường đã qua thời “bĩ cực”

Nghĩa Hiệp - 13:05, 12/09/2020

Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) ngày 16/7/1998 về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đã tạo điều kiện thuận lợi để văn hóa các dân tộc nói chung và chiêng Mường nói riêng được “sống lại” trong những ngày hội lớn của dân tộc sau nhiều năm trầm lắng…

Chiêng Mường được sử dụng tại hơn 90% lễ hội của người Mường và luôn được tỉnh Hòa Bình lựa chọn trong các sự kiện văn hóa của tỉnh
Chiêng Mường được sử dụng tại hơn 90% lễ hội của người Mường và luôn được tỉnh Hòa Bình lựa chọn trong các sự kiện văn hóa của tỉnh

Hành trình phục dựng chiêng Mường

Những ký ức buồn nhất của chiêng Mường có lẽ sẽ không bao giờ phai trong tâm trí những nghệ nhân dân tộc Mường. Nhớ lại giai đoạn những năm 90 của thế kỷ trước, nghệ nhân Nguyễn Thị Hình, xóm Rổng Tằm, xã Lâm Sơn, huyện Lương Sơn (Hòa Bình) chia sẻ: “Chiêng Mường là vật không thể thiếu trong mỗi gia đình người dân tộc Mường chúng tôi. Nhưng những năm trước đây, vì điều kiện kinh tế quá khó khăn nên một số lượng lớn chiêng cổ bị người dân bán đi mất. Tôi yêu tiếng chiêng nên dù khó khăn đến mấy, tôi vẫn cố giữ lại 2 chiếc chiêng cổ, sau này mua thêm được 4 chiếc nữa để đủ bộ chiêng 6 chiếc theo truyền thống của vùng Mường Lương Sơn”.

Cùng chung nỗi niềm, nghệ nhân Nguyễn Văn Thực, tổ 7, phường Thái Bình (TP. Hòa Bình) thắt lưng buộc bụng, dành dụm tiền, quyết tâm sưu tầm những chiếc chiêng quý để mang về lưu giữ suốt hơn 20 năm qua. Bước chân của ông đã rong ruổi khắp 4 xứ Mường (Mường Bi ở huyện Tân Lạc; Mường Vang ở huyện Lạc Sơn; Mường Thàng ở huyện Cao Phong và Mường Động ở huyện Kim Bôi) để tìm kiếm, sưu tầm chiêng Mường. Tiền làm ra, ông đều dành cho những cuộc băng rừng, vượt núi tìm mua chiêng. Đến nay, ông Thực đã có gần 30 chiếc chiêng, trong đó có chiếc đúc nguyên. “Tôi rất sợ mất đi những nét đặc sắc của văn hóa Mường. Tôi muốn gìn giữ lại cho con cháu sau này, hết đời tôi đến đời các con sẽ vẫn còn”, ông Thực chia sẻ.

Hiện toàn tỉnh Hòa Bình có 2 chiếc chiêng quý nhất, một chiếc là chiêng cái được lưu giữ ở bảo tàng tỉnh, còn chiêng ông Thực có được là chiêng liền, chỉ cần xoa vào vú chiêng là âm thanh ngân vang.

Nhưng chỉ những cố gắng cá nhân là chưa đủ để chiêng Mường được “sống lại” trong những ngày hội lớn của dân tộc hôm nay. Chính Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) ngày 16/7/1998 về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đã tạo điều kiện thuận lợi để chiêng Mường có được những nốt thăng mạnh mẽ sau nhiều năm trầm lắng. Nhiều lễ hội văn hóa các dân tộc tỉnh Hòa Bình dần được phục dựng và gìn giữ trong đó có những chiếc chiêng Mường được gia tăng cả về số lượng lẫn chất lượng.

Nghệ nhân trình diễn chiêng Mường trong lễ Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh Hòa Bình, 25 năm tái lập tỉnh (2016). Ảnh TL
Nghệ nhân trình diễn chiêng Mường trong lễ Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh Hòa Bình, 25 năm tái lập tỉnh (2016). Ảnh TL

Chung tay bảo tồn và phát triển

Ông Vũ Văn Đoàn, Chánh Văn phòng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình cho biết: “Toàn tỉnh có trên 12.000 chiếc chiêng, tập trung ở một số huyện như: Tân Lạc, Lạc Sơn, Cao Phong, Kim Bôi. Trong đó, có nhiều bộ cồng chiêng cổ, quý giá. Đến nay, tỉnh Hòa Bình chỉ cần huy động một xóm ở một trong những huyện trên cũng đủ để có một đội chiêng 20 - 30 người tham gia vào các ngày hội văn hóa các cấp”.

Điển hình như huyện Cao Phong, xã nào cũng có đội trình tấu chiêng Mường. Tại đây, những bài chiêng truyền thống ngày ngày được ngân vang tại nhà văn hóa xã, người già dạy người trẻ, bố mẹ dạy lại con. Cứ vậy, thế hệ trước truyền cho thế hệ sau, những bài chiêng đã trở thành giai điệu cuộc sống hằng ngày trong mỗi gia đình, dòng họ, bản làng.

Chiêng Mường được sử dụng tại hơn 90% lễ hội của người Mường và luôn được tỉnh Hòa Bình lựa chọn trong các sự kiện văn hóa của tỉnh
Chiêng Mường được sử dụng tại hơn 90% lễ hội của người Mường và luôn được tỉnh Hòa Bình lựa chọn trong các sự kiện văn hóa của tỉnh

Cũng chính từ sự nỗ lực không biết mệt mỏi trong việc phục hồi chiêng Mường, cùng việc lưu giữ và phát triển, tiếng chiêng Mường đã vang xa khắp sông suối, núi rừng, vươn xa ra với thế giới. Năm 2016, nhân sự kiện Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh, 25 năm tái lập tỉnh Hòa Bình, địa phương đã có màn trình diễn chiêng Mường kỷ lục với 1.600 nghệ nhân khắp cả nước tham gia. Nhân dịp này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trao bằng công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia Mo Mường và nghệ thuật chiêng Mường tỉnh Hòa Bình.

“Tiếng chiêng Mường được ngân lên từ đôi tay của thế hệ trẻ, là tấm bằng khen giá trị nhất đối với những nghệ nhân chúng tôi. Tôi vẫn còn sức khỏe và sẽ tiếp tục tìm kiếm những chiếc chiêng cổ, cố gắng tìm lại cách đúc chiêng của các cụ ngày xưa để lưu giữ những gì tốt đẹp nhất về chiêng Mường cho thế hệ mai sau”, nghệ nhân Nguyễn Văn Thực cho hay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.