Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dạy và học cồng chiêng ở làng Lút

PV - 14:56, 03/09/2020

Dưới bóng mát của những cây cổ thụ trong khuôn viên nhà rông làng Lút (xã Ya Tăng, huyện Sa Thầy), những người đàn ông Gia Rai lớn tuổi say sưa truyền dạy cồng chiêng cho trẻ em trong làng. Đây là lớp truyền dạy cồng chiêng mà người dân làng Lút thường tổ chức vào dịp hè hàng năm cho thế hệ con cháu của mình. Nhờ đó, nhiều nét văn hóa truyền thống của người Gia Rai được bảo tồn và phát huy.

Những người đàn ông lớn tuổi ở làng Lút tích cực dạy trẻ em trong làng đánh cồng chiêng. Ảnh: ĐT
Những người đàn ông lớn tuổi ở làng Lút tích cực dạy trẻ em trong làng đánh cồng chiêng. Ảnh: ĐT


Với người làng Lút, cồng chiêng xuất hiện trong đời sống sinh hoạt từ bao đời nay. Đến nay, làng vẫn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc như các lễ hội mừng lúa mới, mừng giọt nước, đâm trâu, cưới hỏi, bỏ mả… Những lễ hội đó thì không thể thiếu cồng chiêng. Khi đánh các bài chiêng cổ, dân làng sẽ sử dụng bộ cồng chiêng với 8 chiếc chiêng và 3 chiếc cồng, còn khi đánh các bài chiêng mới dân làng sẽ sử dụng bộ cồng chiêng với 9 chiếc chiêng và 12 chiếc cồng.

Khi không có lễ hội, cồng chiêng được xếp gọn gàng theo thứ tự kích thước lớn nhất ở bên dưới vừa và nhỏ ở bên trên, không được để cồng hay chiêng gác lên dùi, phải cất giữ ở nơi trang trọng trong nhà...

Tham gia công tác truyền dạy cồng chiêng đã được hơn 12 năm, ông Rơ Châm Phương (47 tuổi) người dân làng Lút cho biết, lớp truyền dạy cồng chiêng trong dịp hè năm nay của làng có 26 cháu từ 6-12 tuổi tham gia. Lớp được tổ chức vào thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Những hôm trời mưa, lớp được tổ chức trong nhà rông thay vì ngoài sân như thường lệ.

Những ngày đầu tham gia lớp học, trẻ em làng Lút được truyền dạy về vai trò của cồng chiêng đối với đời sống văn hóa, tinh thần của dân làng; giới thiệu những bộ cồng chiêng mà làng đang sử dụng; truyền dạy những bài chiêng cổ, những bài chiêng mới và cách gìn giữ, bảo quản bộ cồng chiêng trong gia đình.

Suốt quãng thời gian diễn ra lớp học truyền dạy cồng chiêng, mỗi trẻ em chỉ được giao đánh 1 chiếc cồng hoặc 1 chiếc chiêng. Bởi, theo ông Phương giải thích, để học thuộc cách đánh một bài chiêng, phải nắm được âm và thuộc thật nhuyễn nhịp đánh của chiếc chiêng hoặc chiếc cồng của mình, từ đó mới phối hợp nhịp nhàng với những người đánh cồng chiêng khác trong đội. Sau nhiều lần chỉ đánh mỗi chiếc cồng hoặc chiếc chiêng của mình, tự bản thân người đó sẽ cảm âm và thuộc nhịp đánh của những chiếc cồng, chiếc chiêng khác và dần dần sẽ thuộc được cách đánh của cả bài chiêng. “Đây là cách học đánh cồng chiêng mà thế hệ đi trước đã truyền dạy lại cho chúng tôi”, ông Phương nói.

Ông Phương cho biết: Ngày xưa khi làng Lút chưa có điện, chúng tôi phải đợi những đêm trăng sáng mới được học đánh cồng chiêng, quá trình học bị ảnh hưởng bởi ban đêm trời lạnh và nhiều côn trùng. Đặc biệt, mỗi khi có ai đó đánh không đúng nhịp hay không đúng âm khiến cả đội bị ảnh hưởng, người đó đều bị các ông, các chú cầm dùi đánh vào mu bàn tay đau đến mức bật khóc. Dẫu vậy, chúng tôi đều không bỏ cuộc và quyết tâm học đánh cồng chiêng sau mỗi lần như vậy. Ngay từ khi còn bé, chúng tôi đã được cha của mình dạy rằng: “Người con trai Gia Rai đều phải biết đánh cồng chiêng”. Cũng nhờ cách dạy “thương cho roi cho vọt” như vậy mà chúng tôi đã rèn luyện được các đức tính cần có của một người đánh cồng chiêng đó là kiên trì, nhẫn nại và cứng rắn.

Mỗi khi trời mưa, lớp truyền dạy đánh cồng chiêng được tổ chức trong nhà rông của làng. Ảnh: Đ.T
Mỗi khi trời mưa, lớp truyền dạy đánh cồng chiêng được tổ chức trong nhà rông của làng. Ảnh: Đ.T

Ông Rơ Châm Đêl - Thôn trưởng làng Lút, người cùng với ông Rơ Châm Phương tham gia truyền dạy cồng chiêng tại lớp học cho hay, để các cháu đánh cồng, chiêng đúng, chúng tôi hướng dẫn tỉ mỉ tư thế cầm, góc, lực đánh đúng của dùi và cách ngắt, nhả âm thông qua 3 ngón út - áp út - giữa của tay cầm chiếc cồng hoặc chiếc chiêng.

Ông Đêl cũng chia sẻ: Vì lớp học diễn ra trong thời gian không dài nên chúng tôi lựa chọn 1 bài chiêng dễ đánh và 1 bài chiêng khó đánh, để truyền dạy cho các cháu. Đó là bài chiêng thường được sử dụng trong lễ mừng lúa mới vào tháng 12 hàng năm, và bài chiêng được sử dụng nhân dịp nhà trai qua nhà gái đặt vấn đề hỏi cưới và trong lễ cưới chính thức.

Ngoài việc được truyền dạy cách đánh cồng chiêng, tại lớp học, trẻ em làng Lút còn được thế hệ đi trước truyền dạy về những truyền thống tốt đẹp của dân làng gắn liền với văn hóa cồng chiêng- đó là cử đội cồng chiêng của làng tham gia đánh cồng chiêng khi trong làng và các làng xung quanh có người qua đời hoặc có việc lễ hội, cưới hỏi. Đồng thời, thường xuyên tham gia giao lưu văn hóa cồng chiêng với các dân tộc khác. Việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ sau luôn được làng Lút duy trì, cứ thế hệ trước truyền cho thế hệ sau nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của người Gia Rai.

Được biết ở làng Lút, ngoài dịp hè hàng năm có lớp truyền dạy cồng chiêng do ông Rơ Châm Phương và ông Rơ Châm Đêl phụ trách đứng lớp, nhiều gia đình có người biết đánh chiêng trong làng như gia đình ông Rơ Châm Pớt, ông Rơ Châm Quý, ông A Xin, ông A Đơ hay ông A Men cũng thường xuyên truyền dạy cồng chiêng cho con cháu của mình.

Những tiếng cười của người truyền dạy, của trẻ em xen lẫn tiếng cồng chiêng cứ thế vang khắp làng Lút, góp phần gìn giữ và quảng bá những giá trị văn hóa cồng chiêng của người Gia Rai nơi đây.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ông Quảng Văn Đại “từ điển sống” của đồng bào Chăm

Ông Quảng Văn Đại “từ điển sống” của đồng bào Chăm

Cả sư Đổng Bạ, Phó Chủ tịch Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận, giới thiệu ông Quảng Văn Đại là cố vấn phong tục của Hội đồng. Ông là người tận tâm, tâm huyết với việc nghiên cứu phong tục, tập quán và sưu tầm di sản văn hóa Chăm trên địa bàn tỉnh. Với tri thức uyên thâm và sự cống hiến không ngừng nghỉ, ông được xem là tấm gương trí thức tiêu biểu, “từ điển sống” trong công tác bảo tồn và phát triển văn hóa Chăm.
Tin nổi bật trang chủ
Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung tiếp xã giao Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế tại Việt Nam

Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung tiếp xã giao Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế tại Việt Nam

Ngày 21/5, tại trụ sở Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung đã tiếp xã giao bà Ingrid Christensen, Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam. Tham dự buổi tiếp có lãnh đạo một số vụ, đơn vị thuộc Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Văn phòng ILO tại Việt Nam.
Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương từ trần

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương từ trần

Thời sự - PV - 20:00, 21/05/2025
Đồng chí Trần Đức Lương, sinh ngày 5/5/1937, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã từ trần hồi 22 giờ 51 phút ngày 20/5/2025, tại Nhà riêng, hưởng thọ 88 tuổi.
Bóng đá Việt Nam thuộc nhóm hạt giống số 1 tại SEA Games 33 - Thái Lan 2025

Bóng đá Việt Nam thuộc nhóm hạt giống số 1 tại SEA Games 33 - Thái Lan 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 18:56, 21/05/2025
Ban Thi đấu Liên đoàn Bóng đá Đông Nam Á (AFF) vừa có cuộc họp tại Bangkok (Thái Lan), nhằm thảo luận, thông qua kế hoạch tổ chức các giải bóng đá ở giai đoạn còn lại của năm 2025 và các giải đấu quan trọng của năm 2026, trong đó trọng tâm là môn bóng đá nam và nữ tại SEA Games 33.
Ông Quảng Văn Đại “từ điển sống” của đồng bào Chăm

Ông Quảng Văn Đại “từ điển sống” của đồng bào Chăm

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 18:55, 21/05/2025
Cả sư Đổng Bạ, Phó Chủ tịch Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận, giới thiệu ông Quảng Văn Đại là cố vấn phong tục của Hội đồng. Ông là người tận tâm, tâm huyết với việc nghiên cứu phong tục, tập quán và sưu tầm di sản văn hóa Chăm trên địa bàn tỉnh. Với tri thức uyên thâm và sự cống hiến không ngừng nghỉ, ông được xem là tấm gương trí thức tiêu biểu, “từ điển sống” trong công tác bảo tồn và phát triển văn hóa Chăm.
Kon Tum: Khánh thành nhiều công trình ý nghĩa dành cho đồng bào Xơ Đăng ở xã Ngọc Linh

Kon Tum: Khánh thành nhiều công trình ý nghĩa dành cho đồng bào Xơ Đăng ở xã Ngọc Linh

Trang địa phương - Ngọc Chí - 18:52, 21/05/2025
Trong không khí vui mừng, phấn khởi, đồng bào Xơ Đăng ở xã Ngọc Linh, huyện Đăk Glei đã cùng với lãnh đạo tỉnh Kon Tum khánh thành công trình đường giao thông, nhà rông, trường học. Những công trình ý nghĩa, thắm đượm nghĩa tình này được đầu tư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719) và nguồn xã hội hóa do chính các đồng chí lãnh đạo tỉnh Kon Tum kêu gọi. Giờ đây, đồng bào Xơ Đăng ở vùng khó khăn này có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và con em có trường lớp khang trang để học tập.
Bổ sung 5 địa điểm tôn trí Xá lợi Đức Phật tại Việt Nam từ ngày 22/5 đến ngày 02/6

Bổ sung 5 địa điểm tôn trí Xá lợi Đức Phật tại Việt Nam từ ngày 22/5 đến ngày 02/6

Thời sự - Thanh Huyền - 18:50, 21/05/2025
Vừa qua, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Dân tộc và Tôn giáo về việc xin bổ sung địa điểm tôn trí Xá lợi Đức Phật –bảo vật Quốc gia Ấn Độ từ ngày 22/5 đến ngày 02/6/2025. Theo đó, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đề nghị bổ sung địa điểm tôn trí Xá lợi Đức Phật tại 5 tỉnh, thành tại Việt Nam, phục vụ nhân dân chiêm bái, gồm: chùa Bái Đính, Ninh Bình (21 đến 22/5); chùa Phúc Sơn, Bắc Giang (22 đến 24/5); Cung Trúc Lâm Yên Tử, Quảng Ninh (25 đến 28/5); chùa Chuông, Hưng Yên (28 đến 29/5); chùa Ngũ Hành Sơn, TP. Đà Nẵng (30/5 đến 2/6).
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 18:07, 21/05/2025
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 15:48, 21/05/2025
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Quốc hội thông qua Nghị quyết rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV - Bầu cử Quốc hội khoá XVI vào ngày 15/3/2026

Quốc hội thông qua Nghị quyết rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV - Bầu cử Quốc hội khoá XVI vào ngày 15/3/2026

Thời sự - Hoàng Quý - 15:45, 21/05/2025
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết tán thành thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 và Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 15:38, 21/05/2025
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 15:32, 21/05/2025
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.