Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dạy và học cồng chiêng ở làng Lút

PV - 14:56, 03/09/2020

Dưới bóng mát của những cây cổ thụ trong khuôn viên nhà rông làng Lút (xã Ya Tăng, huyện Sa Thầy), những người đàn ông Gia Rai lớn tuổi say sưa truyền dạy cồng chiêng cho trẻ em trong làng. Đây là lớp truyền dạy cồng chiêng mà người dân làng Lút thường tổ chức vào dịp hè hàng năm cho thế hệ con cháu của mình. Nhờ đó, nhiều nét văn hóa truyền thống của người Gia Rai được bảo tồn và phát huy.

Những người đàn ông lớn tuổi ở làng Lút tích cực dạy trẻ em trong làng đánh cồng chiêng. Ảnh: ĐT
Những người đàn ông lớn tuổi ở làng Lút tích cực dạy trẻ em trong làng đánh cồng chiêng. Ảnh: ĐT


Với người làng Lút, cồng chiêng xuất hiện trong đời sống sinh hoạt từ bao đời nay. Đến nay, làng vẫn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc như các lễ hội mừng lúa mới, mừng giọt nước, đâm trâu, cưới hỏi, bỏ mả… Những lễ hội đó thì không thể thiếu cồng chiêng. Khi đánh các bài chiêng cổ, dân làng sẽ sử dụng bộ cồng chiêng với 8 chiếc chiêng và 3 chiếc cồng, còn khi đánh các bài chiêng mới dân làng sẽ sử dụng bộ cồng chiêng với 9 chiếc chiêng và 12 chiếc cồng.

Khi không có lễ hội, cồng chiêng được xếp gọn gàng theo thứ tự kích thước lớn nhất ở bên dưới vừa và nhỏ ở bên trên, không được để cồng hay chiêng gác lên dùi, phải cất giữ ở nơi trang trọng trong nhà...

Tham gia công tác truyền dạy cồng chiêng đã được hơn 12 năm, ông Rơ Châm Phương (47 tuổi) người dân làng Lút cho biết, lớp truyền dạy cồng chiêng trong dịp hè năm nay của làng có 26 cháu từ 6-12 tuổi tham gia. Lớp được tổ chức vào thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Những hôm trời mưa, lớp được tổ chức trong nhà rông thay vì ngoài sân như thường lệ.

Những ngày đầu tham gia lớp học, trẻ em làng Lút được truyền dạy về vai trò của cồng chiêng đối với đời sống văn hóa, tinh thần của dân làng; giới thiệu những bộ cồng chiêng mà làng đang sử dụng; truyền dạy những bài chiêng cổ, những bài chiêng mới và cách gìn giữ, bảo quản bộ cồng chiêng trong gia đình.

Suốt quãng thời gian diễn ra lớp học truyền dạy cồng chiêng, mỗi trẻ em chỉ được giao đánh 1 chiếc cồng hoặc 1 chiếc chiêng. Bởi, theo ông Phương giải thích, để học thuộc cách đánh một bài chiêng, phải nắm được âm và thuộc thật nhuyễn nhịp đánh của chiếc chiêng hoặc chiếc cồng của mình, từ đó mới phối hợp nhịp nhàng với những người đánh cồng chiêng khác trong đội. Sau nhiều lần chỉ đánh mỗi chiếc cồng hoặc chiếc chiêng của mình, tự bản thân người đó sẽ cảm âm và thuộc nhịp đánh của những chiếc cồng, chiếc chiêng khác và dần dần sẽ thuộc được cách đánh của cả bài chiêng. “Đây là cách học đánh cồng chiêng mà thế hệ đi trước đã truyền dạy lại cho chúng tôi”, ông Phương nói.

Ông Phương cho biết: Ngày xưa khi làng Lút chưa có điện, chúng tôi phải đợi những đêm trăng sáng mới được học đánh cồng chiêng, quá trình học bị ảnh hưởng bởi ban đêm trời lạnh và nhiều côn trùng. Đặc biệt, mỗi khi có ai đó đánh không đúng nhịp hay không đúng âm khiến cả đội bị ảnh hưởng, người đó đều bị các ông, các chú cầm dùi đánh vào mu bàn tay đau đến mức bật khóc. Dẫu vậy, chúng tôi đều không bỏ cuộc và quyết tâm học đánh cồng chiêng sau mỗi lần như vậy. Ngay từ khi còn bé, chúng tôi đã được cha của mình dạy rằng: “Người con trai Gia Rai đều phải biết đánh cồng chiêng”. Cũng nhờ cách dạy “thương cho roi cho vọt” như vậy mà chúng tôi đã rèn luyện được các đức tính cần có của một người đánh cồng chiêng đó là kiên trì, nhẫn nại và cứng rắn.

Mỗi khi trời mưa, lớp truyền dạy đánh cồng chiêng được tổ chức trong nhà rông của làng. Ảnh: Đ.T
Mỗi khi trời mưa, lớp truyền dạy đánh cồng chiêng được tổ chức trong nhà rông của làng. Ảnh: Đ.T

Ông Rơ Châm Đêl - Thôn trưởng làng Lút, người cùng với ông Rơ Châm Phương tham gia truyền dạy cồng chiêng tại lớp học cho hay, để các cháu đánh cồng, chiêng đúng, chúng tôi hướng dẫn tỉ mỉ tư thế cầm, góc, lực đánh đúng của dùi và cách ngắt, nhả âm thông qua 3 ngón út - áp út - giữa của tay cầm chiếc cồng hoặc chiếc chiêng.

Ông Đêl cũng chia sẻ: Vì lớp học diễn ra trong thời gian không dài nên chúng tôi lựa chọn 1 bài chiêng dễ đánh và 1 bài chiêng khó đánh, để truyền dạy cho các cháu. Đó là bài chiêng thường được sử dụng trong lễ mừng lúa mới vào tháng 12 hàng năm, và bài chiêng được sử dụng nhân dịp nhà trai qua nhà gái đặt vấn đề hỏi cưới và trong lễ cưới chính thức.

Ngoài việc được truyền dạy cách đánh cồng chiêng, tại lớp học, trẻ em làng Lút còn được thế hệ đi trước truyền dạy về những truyền thống tốt đẹp của dân làng gắn liền với văn hóa cồng chiêng- đó là cử đội cồng chiêng của làng tham gia đánh cồng chiêng khi trong làng và các làng xung quanh có người qua đời hoặc có việc lễ hội, cưới hỏi. Đồng thời, thường xuyên tham gia giao lưu văn hóa cồng chiêng với các dân tộc khác. Việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ sau luôn được làng Lút duy trì, cứ thế hệ trước truyền cho thế hệ sau nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của người Gia Rai.

Được biết ở làng Lút, ngoài dịp hè hàng năm có lớp truyền dạy cồng chiêng do ông Rơ Châm Phương và ông Rơ Châm Đêl phụ trách đứng lớp, nhiều gia đình có người biết đánh chiêng trong làng như gia đình ông Rơ Châm Pớt, ông Rơ Châm Quý, ông A Xin, ông A Đơ hay ông A Men cũng thường xuyên truyền dạy cồng chiêng cho con cháu của mình.

Những tiếng cười của người truyền dạy, của trẻ em xen lẫn tiếng cồng chiêng cứ thế vang khắp làng Lút, góp phần gìn giữ và quảng bá những giá trị văn hóa cồng chiêng của người Gia Rai nơi đây.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.