Gia đình chị Lương Thị Hường tại bản Mường Phú, xã Thông Thụ lo sợ sống trong ngôi nhà sạt lở. Ảnh: Nguyễn Oanh - TTXVNBản Mường Phú và Mường Piệt, xã Thông Thụ nằm dưới chân núi biên giới Việt - Lào, dọc theo dòng Nậm Piệt. Quanh năm, dòng sông hiền hòa, nhiều đoạn mực nước chưa đến 1 mét. Thế nhưng, cứ mỗi lần mưa lớn, nước từ thượng nguồn đổ về, dòng sông Nậm Piệt lại hung dữ, cuốn bay nhà cửa, tài sản của người dân. Khu vực sạt lở có hơn 100 hộ dân sinh sống, trong đó có 33 hộ nguy cơ sạt lở cao. Các hộ dân tại đây phải sống trong cảnh thấp thỏm, nguy cơ sạt lở, lũ quét ập xuống.
Gia đình chị Lương Thị Hường, bản Mường Phú là một trong những hộ dân bị thiệt hại nhiều nhất khi trận lũ hồi tháng 7/2018 đổ về. Ngôi nhà đang sinh sống rộng hơn 150 mét vuông của chị Lương hiện đã sập hoàn toàn phía sau, chỉ còn phần trước là ở được nhưng nằm chênh vênh ở khu vực sạt lở. Dù đã thuê máy múc đổ cát, đổ đá vào móng nhà để hạn chế sạt lở nhưng chỉ cần mưa lớn, nước đổ về nhiều, căn nhà có thể bị cuốn trôi bất cứ lúc nào. Kể lại đợt lũ tháng 7/2018, chị Hường cho biết lúc đó rất kinh hoàng, mọi người đang ở trong nhà, nghe thấy tiếng ầm ầm, toàn bộ phần nhà phía sau và mọi thứ bị nước cuốn trôi. May mắn mọi người trong gia đình chạy thoát được ra ngoài.
Không thể ở được chỗ cũ vì lo sợ ảnh hưởng đến tính mạng, gia đình ông Hà Văn Chiến, bản Mường Phú đã dỡ nhà đến chỗ khác dựng nhà mới để ở. Ông Chiến cho biết, lũ về, nước dâng cao hơn nền nhà 1 mét, dòng nước chảy xiết, hung dữ rất nguy hiểm.
Một căn nhà bị sạt lở tại bản Mường Phú, xã Thông Thụ (Quế Phong, Nghệ An). Ảnh: Nguyễn Oanh - TTXVNTrận lũ quét năm 2018, gần 10 ngôi nhà của người dân bị sạt lở, trong đó có những ngôi nhà sập hoàn toàn không thể ở được nên người dân đã bỏ đi nơi khác. Dọc khu vực sạt lở có hơn 100 hộ dân sinh sống, có đến 33 hộ dân có nguy cơ sạt lở nghiêm trọng. Vậy nên, từ năm 2017, huyện Quế Phong đã đưa 33 hộ này vào diện di dời khẩn cấp đã nhiều lần báo cáo, tờ trình lên UBND tỉnh Nghệ An xem xét, giải quyết vấn đề.
Hai đợt lũ quét vào năm 2017, 2018 đã khiến nhiều hộ dân sống tại đây trong tình trạng lo âu, thấp thỏm khi tính mạng, tài sản có thể bị đe dọa bất cứ lúc nào. Không có chỗ để dời đi, họ đành chấp nhận sống trong những ngôi nhà xuống cấp, nguy hiểm. Chính quyền, người dân huy động nguồn lực sửa chữa lại nhà cửa để sinh sống nhưng cũng chỉ giải quyết vấn đề trước mắt. Nhiều gia đình như chị Lương Thị Hường ở hai bản Mường Phú và Mường Piệt chỉ mong muốn có chỗ ở mới ổn định, an toàn, không phải cảnh lũ về phải chạy đến ở nhờ nhà người thân.
Ông Lương Văn Huân, Chủ tịch UBND xã Thông Thụ cho biết, xã và bà con nơi đây mong muốn tỉnh sớm triển khai dự án tái định cư để họ yên tâm sinh sống lâu dài. Hiện mỗi lần mưa lớn, xã phải cử người túc trực, giúp bà con chạy lũ.
Trong khi đó, cách khu vực sạt lở khoảng 3 km, khu tái định cư Pù Sai Cang 2, bản Mường Piệt, xã Thông Thụ được Công ty Thủy điện Hủa Na xây dựng từ năm 2012, để phục vụ di dời các hộ dân bị ảnh hưởng bởi thủy điện lại bỏ hoang lãng phí 8 năm nay và bị xuống cấp. Nguyên nhân là do khu tái định cư không có đất sản xuất, khu vực xây dựng cao, thiếu nước sinh hoạt nên các hộ này không chịu đến ở. Năm 2017, huyện Quế Phong đã có tờ trình xin chủ trương đầu tư di dời khẩn cấp các hộ dân bị ảnh hưởng bởi lũ quét là cải tạo lại khu tái định cư Pù Sai Cang 2 đang bỏ hoang, xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ để chuyển 33 hộ dân thuộc diện di dời khẩn cấp ở hai bản Mường Phú và Mường Piệt về đây. Thủy điện Hủa Na đã đồng ý bàn giao lại khu tái định cư bỏ hoang này cho huyện Quế Phong.
Dòng sông Nậm Piệt. Ảnh: Nguyễn Oanh - TTXVNĐến tháng 12/2019, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt dự án di dời 33 hộ dân ra khỏi vùng có nguy cơ lũ quét và sạt lở đất nguy hiểm tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong đến điểm tái định cư Pù Sai Cáng 2, xã Thông Thụ. Nguồn vốn của dự án gần 15 tỉ đồng; trong đó, ngân sách Trung ương là 50%, còn lại là ngân sách của tỉnh. Thế nhưng đến nay, dự án vẫn chưa được triển khai do thiếu nguồn vốn.
Phó Chủ tịch UBND huyện Quế Phong Bùi Văn Hiền cho biết, năm 2020, do ngân sách của tỉnh hạn chế, lại ảnh hưởng dịch COVID-19, tỉnh chưa bố trí được nguồn vốn, phải sang năm 2021 mới có thể bố trí để thực hiện dự án.
Trong khi chờ đợi có nguồn vốn để xây dựng khu tái định cư, người dân hai bản Mường Phú và Mường Piệt, xã Thông Thụ, sống ven dòng sông Nậm Piệt càng thêm lo lắng khi mùa mưa bão đang về.
