Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Sán Dìu ở Tuyên Quang giữ gìn điệu Soọng cô

Phượng Diễm - 06:45, 25/11/2023

Mỗi dân tộc đều có một “báu vật" văn hoá riêng. Đối với người Sán Dìu ở Tuyên Quang, có thể nói báu vật đó là điệu hát Soọng cô - di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận. Đặc biệt, người Sán Dìu luôn ý thức được việc gìn giữ và lan tỏa di sản văn hóa, để Soọng cô hiện diện sống động trong cuộc sống của đồng bào

Biểu diễn Soọng cô ở sân đình
Biểu diễn Soọng cô ở sân đình

Ở Tuyên Quang, cộng đồng dân tộc Sán Dìu có hơn 10.000 người, chỉ chiếm khoảng 1,4% dân số toàn tỉnh, nhưng dấu ấn văn hoá của họ lại khá đậm nét. Và Soọng cô là một nét đặc sắc không thể trộn lẫn.

Truyền thuyết “Truyện quả bầu” giải thích nguồn gốc dân tộc Sán Dìu, có kể lại về sự ra đời của Soọng cô. Thủa xa xưa, khi trời đất còn gần nhau, một ngày nọ, ông trời nổi giận cho nước dâng cao đe doạ đến đời sống yên bình của một làng quê nằm bên sông. Hai chị em mồ côi nọ, tuy không cha mẹ nhưng lại nhanh nhẹn, trốn được vào một quả bầu khô, rồi nổi lên theo dòng nước mà sống sót.

 Khi nước rút, vì trong vùng không còn ai, họ đành lấy nhau, sinh nhiều con cháu làm cho người Sán Dìu hồi sinh trở lại. Do con cháu trong làng cùng huyết thống, không thể tiếp tục lấy nhau được nên họ phải sang làng khác tìm hiểu. Và trong lúc tìm duyên, họ đã dùng lời ca, tiếng hát để bày tỏ lòng mình. Đó chính là ngọn nguồn ra đời điệu hát Soọng cô và được gìn giữ cho đến tận ngày nay.

Theo tiếng Sán Dìu, "soọng" nghĩa là xướng, còn "cô" nghĩa là ca, vậy Soọng cô có nghĩa là ca hát. Đây là hình thức phổ biến trong các dịp lễ hội, mùa xuân, thể hiện tình yêu xứ sở, yêu lao động và mối quan hệ giữa người với người. Soọng cô được hát theo sách, rất bài bản. 

Chủ đề của soọng cô cũng rất phong phú, từ ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, đến tình yêu đôi lứa, tình cảm gia đình, nghĩa sống có hiếu, có nhân. Ngày nay, dựa vào giai điệu cổ, người Sán Dìu còn sáng tác thêm những bài ca mới, theo những chủ đề hiện đại như ca ngợi quê hương đất nước, bản làng.

Tiếng hát cất lên từ nếp nhà, bên bờ suối, từ trên nương, trong các lễ hội, đám cưới, lúc dìu dặt, êm ái, khi ngân cao, vang xa, lúc thánh thót ngân nga, khi trầm ấm, đi vào lòng người… Tất cả làm nên một món ăn tinh thần không thể thiếu, có sức sống mãnh liệt suốt bao nhiêu thế hệ người Sán Dìu.

Nghệ nhân Lục Văn Bảy và CLB Soọng cô
Nghệ nhân Lục Văn Bảy và CLB Soọng cô

Ở xã Ninh Lai huyện Sơn Dương, Tuyên Quang, người Sán Dìu sinh sống tập trung, chiếm khoảng 70 dân số của xã. Bà con đều tự hào khi biết làn điệu truyền thống của dân tộc mình đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Bởi vậy, khi có câu lạc bộ hát Soọng cô, mọi người đều náo nức tham gia. Đó là nơi để được giao lưu và được hát lên làn điệu truyền thống của dân tộc mình, như là được gặp lại ngàn xưa, mà cũng là được mang sức mạnh ấy đến cho mai sau.

Câu lạc bộ Soọng cô của xã Ninh Lai có đến hơn 100 thành viên, các thôn trong xã đều có người tham gia. Để duy trì được hoạt động của câu lạc bộ, không thể không kể đến tâm huyết của ông Lục Văn Bảy, Chủ nhiệm Câu lạc bộ. 

“Tuần nào câu lạc bộ cũng sinh hoạt, rất đều đặn. Mới đầu chỉ có các thành viên lớn tuổi, vốn đã có kinh nghiệm và thời tuổi trẻ hát Soọng cô. Nhưng về sau này, câu lạc bộ còn kết nạp thêm nhiều thành viên là thiếu niên, thiếu nhi là những người trẻ, tiếp thu nhanh.  Đó chính là niềm hy vọng, là lớp trẻ sẽ gìn giữ và tiếp nối truyền thống đặc sắc này của dân tộ", .ông Bảy cho hay.

Không chỉ có Ninh Lai mà ở xã bên - Sơn Nam cũng có một câu lạc bộ tương tự, với rất nhiều thành viên trẻ tuổi tham gia, để rồi họ truyền lại cho nhau những điệu hát qua các buổi sinh hoạt hàng tuần.

Em Đỗ Thị Thanh Trà (xã Ninh Lai, huyện Sơn Dương) cho biết, em rất thích tham gia lớp học vì ở đây em được chỉ bảo tận tình. Em sẽ cố gắng tập luyện và mong ước biểu diễn văn nghệ ở trường sẽ là dịp em hát điệu Soọng cô, để cả thầy, cô giáo và các bạn cùng biết đến nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Sán Dìu.

Từ người trẻ đến người già đều mong gìn giữ điệu hát dân tộc
Từ người trẻ đến người già đều mong gìn giữ điệu hát dân tộc

Trong các địa phương có sự hiện diện của đồng bào dân tộc Sán Dìu, Tuyên Quang cũng là một tỉnh tích cực thúc đẩy gìn giữ, phát huy nét đẹp của Soọng cô. Từ khuyến khích thành lập các đội văn nghệ quần chúng, cho đến việc giao Đoàn nghệ thuật dân tộc tỉnh sưu tầm, dàn dựng các tiết mục Soọng cô để lồng ghép trong các chương trình biểu diễn, văn hoá nghệ thuật.

Như ông Bảy tâm sự: “Tôi thấy mình không đơn độc, vì ngoài sự hưởng ứng nhiệt huyết của bà con, còn có sự vào cuộc của các cấp chính quyền, địa phương để cùng chung tay bảo tồn giá trị văn hoá độc đáo của người Sán Dìu".

Với Soọng cô, không chỉ là câu chuyện những câu hát được vang lên, làm đẹp cuộc sống, mà còn là nét văn hoá tinh thần quý báu do cha ông truyền lại, là sợi dây níu giữ người Sán Dìu sống đoàn kết, sống đẹp như bao đời nay vẫn thế.

Tỉnh Tuyên Quang hiện có 425 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 10 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, là: Lễ hội Lồng tông, hát Then của dân tộc Tày; hát Páo dung, lễ Cấp sắc của dân tộc Dao; kéo co truyền thống của cộng đồng các dân tộc Tuyên Quang; hát Soọng cô của dân tộc Sán Dìu; hát Sình ca của người Cao Lan (nhóm địa phương thuộc dân tộc Sán Chay); Lễ hội Đình Thọ Vực; Lễ hội rước Mẫu đền Hạ, đền Thượng và đền Ỷ La; Nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Liên Sơn ngày mới

Liên Sơn ngày mới

Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719) được triển khai tại tỉnh Ninh Thuận đã tạo diện mạo mới cho vùng đồng bào dân tộc Raglay ở thôn Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước. Cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể đặc biệt quan tâm đồng hành cùng người dân sử dụng hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ của Chính phủ, tạo sinh kế, nâng cao đời sống cho đồng bào vùng khó khăn.
Tin nổi bật trang chủ
30 cán bộ, công nhân Điện lực Lào Cai lên đường hỗ trợ khắc phục hậu quả bão số 5 tại Nghệ An

30 cán bộ, công nhân Điện lực Lào Cai lên đường hỗ trợ khắc phục hậu quả bão số 5 tại Nghệ An

Xã hội - Trọng Bảo - 2 giờ trước
Chiều 26/8, Công ty Điện lực Lào Cai (PC Lào Cai) đã tổ chức lễ xuất quân đội xung kích gồm 30 cán bộ, công nhân viên lên đường hỗ trợ Công ty Điện lực Nghệ An khắc phục hậu quả do bão số 5 gây ra.
Thủ tướng: Khẩn trương trình Quốc hội cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá thực hiện hội nhập quốc tế

Thủ tướng: Khẩn trương trình Quốc hội cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá thực hiện hội nhập quốc tế

Thời sự - PV - 2 giờ trước
Chiều 26/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế đã chủ trì cuộc họp của Ban Chỉ đạo, nhằm tiếp tục triển khai, cụ thể hóa Nghị quyết số 59 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.
Phát huy sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc góp phần xây dựng tỉnh Gia Lai giàu mạnh, văn minh trong kỷ nguyên mới

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc góp phần xây dựng tỉnh Gia Lai giàu mạnh, văn minh trong kỷ nguyên mới

Dân tộc - Tôn giáo - T.Nhân - H.Trường - 3 giờ trước
Đó là chủ đề của cuộc Hội thảo khoa học được Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai phối hợp với Hội Triết học Việt Nam tổ chức ngày 26/8.
Đà Nẵng: Hai công nhân mắc kẹt, tử vong dưới cống nước

Đà Nẵng: Hai công nhân mắc kẹt, tử vong dưới cống nước

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 3 giờ trước
Lực lượng cứu hộ tại Đà Nẵng xác định hai công nhân tử vong dưới cống sâu khoảng 8m, tại khu vực thuộc phường Ngũ Hành Sơn.
Bình Liêu tập huấn bảo tồn văn hóa Sán Chỉ gắn với phát triển du lịch cộng đồng

Bình Liêu tập huấn bảo tồn văn hóa Sán Chỉ gắn với phát triển du lịch cộng đồng

Du lịch - Mỹ Dung - 4 giờ trước
Ngày 26/8, tại xã Bình Liêu (Quảng Ninh), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp với Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện tổ chức khai mạc lớp tập huấn xây dựng mô hình gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống của người Sán Chỉ gắn với phát triển du lịch cộng đồng.
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Nhà rông làng Kon Teo Đăk Lấp được xây dựng năm 1976, gắn với thời điểm lập làng. Nhà rông làm bằng vật liệu tự nhiên, nên cứ vài năm thì sửa chữa lại. Năm nay, sau khi xong vụ mùa, hơn 160 hộ dân trong làng họp và thống nhất sửa lại nhà rông cho mới, khang trang và chuẩn bị cho việc tổ chức các lễ hội của làng.
Gia Lai sẽ xóa gần 1.500 điểm trường lẻ tại các vùng khó khăn

Gia Lai sẽ xóa gần 1.500 điểm trường lẻ tại các vùng khó khăn

Giáo dục - T.Nhân - H.Trường - 4 giờ trước
Thông tin này được đưa ra tại Hội nghị tổng kết năm học 2024 - 2025 và triển khai nhiệm vụ năm học 2025 - 2026 do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Gia Lai tổ chức ngày 26/8.
Giải cứu 3 công dân Hàn Quốc bị giữ trái pháp luật để tống tiền ở TP. Hồ Chí Minh

Giải cứu 3 công dân Hàn Quốc bị giữ trái pháp luật để tống tiền ở TP. Hồ Chí Minh

Pháp luật - Tào Đạt - 4 giờ trước
Ngày 26/8, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an TP. Hồ Chí Minh cho biết, đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và Lệnh bắt tạm giam đối với Luo Shenghua, Vòng Quang Tuấn, Nguyễn Thành Phúc và Lê Văn Kiểu về tội “Giữ người trái pháp luật”. Giải cứu thành công 3 công dân Hàn Quốc bị bắt giữ trái pháp luật để tống tiền, tại một chung cư ở phường Lái Thiêu.
Nông dân xứ nghệ khóc ròng trên đồng lúa

Nông dân xứ nghệ khóc ròng trên đồng lúa

Xã hội - Thanh Hải - 6 giờ trước
Bão dứt, để lại hàng ngàn ha lúa Hè Thu sắp đến kỳ thu hoạch bị đổ rạp, ngâm chìm trong nước. Bát cơm đến tay của những “hai lúa”, phút chốc bị mưa bão đánh tan. Nông dân xứ Nghệ khóc trên đồng lúa.
Bộ đội Biên phòng giúp dân khắc phục hậu quả bão số 5

Bộ đội Biên phòng giúp dân khắc phục hậu quả bão số 5

Xã hội - Minh Anh - 6 giờ trước
Sau khi cơn bão số 5 đi qua, hoàn lưu bão gây mưa lớn tại các xã vùng biển của tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh gây thiệt hại nặng nề. Lực lượng Bộ đội Biên phòng đã huy động tối đa lực lượng, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương khẩn trương khắc phục hậu quả cơn bão số 5.
Hàng trăm nghệ nhân, diễn viên đến từ các buôn làng sẽ tham gia Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ

Hàng trăm nghệ nhân, diễn viên đến từ các buôn làng sẽ tham gia Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 6 giờ trước
Chiều 26/8, UBND tỉnh Gia Lai tổ chức họp báo, cung cấp thông tin về chuỗi sự kiện Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ năm 2025, với chủ đề “Khát vọng Biển xanh - Đại ngàn tỏa sáng”.