Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của dân tộc Mường ở Thanh Hóa

Tào Đạt - 03:22, 05/12/2023

Là nghệ nhân cao tuổi của dân tộc Mường tỉnh Thanh Hóa, nhiều năm qua, bà Phạm Thị Tắng (80 tuổi, trú tại thôn Lỏ, xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) đã dành nhiều tâm huyết để bảo tồn và phát huy giá trị của của Lễ hội Pồn Pôông - một Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Cùng với sự giúp đỡ của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Mường ở xứ Thanh luôn được đồng bào giữ gìn và phát huy trong đời sống văn hóa tinh thần.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa)
Pồn Pôông là lễ hội có từ rất xa xưa của người Mường xứ Thanh

Nét đẹp văn hóa người Mường 

Hỡi trai Mường dưới! Hỡi gái Mường trên! Ta chơi hoa thì hoa đã nở, ta chơi bông thì bông đã thắm. Rượu cần em mời bạn, mời Mường cùng lên vui rượu, em cầm rượu trên tay mời anh, mời chị. Rượu không ngon anh hỡi, em không mời anh uống rượu ngà dưới, rượu không ngọt anh hỡi, em cũng không mời anh ngà trên…” (trích đoạn được dịch từ bài dân ca tiếng Mường được hát trong Lễ hội Pồn Pôông), tiếng hát cùng tiếng cười mang âm hưởng núi rừng của nghệ nhân Phạm Thị Tắng, như báo hiệu cho các thế hệ người Mường xứ thanh biết Lễ hội Pồn Pôông đã bắt đầu.

Trưởng thành trong một gia đình có truyền thống làm thầy mo Mường, từ nhỏ, bà Phạm Thị Tắng đã được sống trong không gian thấm đẫm hồn cốt xứ Mường, với những điệu múa, lời hát Xường của người Mường. Bà Phạm Thị Tắng còn được ông bà, cha mẹ dạy cách đẽo, gọt cây Chạng Pạng làm thành những bông hoa để dựng thành cây bông cao 9 tầng với hàng nghìn bông hoa bằng gỗ. Bà cũng được truyền dạy đầy đủ các nghi thức bảo tồn tín ngưỡng thờ cúng cũng như nghi lễ dựng cây bông.

Với niềm đam mê học hỏi của bản thân, bà Phạm Thị Tắng dần trở thành người lưu giữ "hồn cốt" của văn hóa người Mường ở xã Cao Ngọc nói riêng, của người Mường Thanh Hóa nói chung. Bà Tắng trở thành Ậu Máy - chủ của Lễ hội Pồn Pôông và cũng là Người có uy tín trong làng, biết cúng bái, bốc thuốc chữa bệnh, múa đẹp, hát hay. Cái tên Máy Tắng đã trở thành tên gọi thân thuộc của bà không chỉ ở xã Cao Ngọc.

Máy Tắng cho biết, Pồn Pôông là lễ hội có từ rất xa xưa, có người cho rằng, nó bắt nguồn từ sử thi “Đẻ đất, đẻ nước”. Đây là “hồn cốt”, nét văn hóa khổng thể thiếu của người Mường. Trong tiếng Mường, “Pồn” có nghĩa là chơi, vờn, nhảy múa; “Pôông” có nghĩa là bông, hoa. “Pồn Pôông” tức là lễ thưởng hoa, chơi hoa xung quanh cây Bông.

“Lễ hội được người Mường tổ chức hằng năm vào các ngày rằm tháng Giêng, rằm tháng Ba và rằm tháng Bảy để cầu mong no ấm, thóc đầy bồ, lúa đầy sân, con người hạnh phúc.“Pồn Pôông” là loại dân ca nghi lễ, thần linh vừa mang tính chất giao duyên trai gái, vừa cầu phúc...”, Máy Tắng nói.

Lễ hội Pồn Pôông gồm có hai phần, phần lễ và phần hội (diễn trò). Tại phần lễ, Ậu Máy sẽ dùng văn vần thông báo với thần linh năm nay mùa màng bội thu, dân làng mở hội để tỏ lòng biết ơn trời đất đã cho mưa thuận gió hòa, người người hạnh phúc và mời thần tổ, vua cha về vui chơi...

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 2
Thầy cúng chủ trì phần lễ, tạ ơn thần linh, tổ tiên và mới về vui chơi cùng người dân

Sau phần lễ của Ậu Máy là phần hội. Cây Bông sẽ là trung tâm của lễ hội, là biểu tượng của vũ trụ bao la, hội tụ đầy đủ vạn vật mà tạo hóa đã ban tặng cho con người từ thuở hồng hoang. Dưới gốc cây bông, bên ngôi nhà sàn cổ, khi tiếng trống, tiếng cồng, chiêng nổi lên cũng là lúc Máy Tắng cùng đoàn người trong trang phục truyền thống của người Mường vừa đi vừa nhảy múa vừa hát quanh cây bông. Xen lẫn những điệu múa, lời ca là tiếng cười sảng khoái của Máy Tắng như giục giã, mời gọi mọi người trong bản nhanh chóng tụ hội về quanh cây bông.

Máy Tắng là người dẫn chuyện kể lại giai thoại sinh ra trời đất, thiết lập bản Mường… Máy Tắng kể chuyện Xường, mỗi khi kể đến giai thoại nào là các nam thanh nữ tú biểu diễn trò mô phỏng hoạt động đó.

Dù đã 80 tuổi nhưng Máy Tắng vẫn nhớ đầy đủ, chi tiết của loại hình nghệ thuật Pồn Pôông với 48 trò chơi, trò diễn đặc sắc như: Chia đất - chia nước, phát nương - phát rẫy, cày, bừa, cấy, làm cỏ, gặt, gánh lúa, đạp lúa, xáy lúa, giã gạo, xảy, sàng gạo, đồ xôi, đánh cá, chọi trâu, chọi gà, bắt hổ giữ, ném còn, mời bản ăn cơm dam và uống rượu cần…Tất cả giúp tái tạo, mô phỏng và kể lại toàn bộ đời sống sinh hoạt văn hóa của đồng bào Mường, mọi thứ kết nối thành một câu chuyện dài được kể thâu đêm suốt sáng bên cây Bông.

Chính vì những dấu ấn rất riêng của Lễ hội Pồn Pôông của đồng bào dân tộc Mường đã được Bộ VH,TT&DL công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2017.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 3
Chủ lễ kể chuyện Xường, mỗi khi kể đến giai thoại nào là các nam thanh nữ tú biểu diễn trò mô phỏng hoạt động đó xung quanh cây Bông.

Giữ văn hóa để phát triển du lịch

Lễ hội Pồn Pôông cuốn hút bởi ở sự khéo léo của người làm ra cây bông, với những chùm hoa gỗ lung linh sắc màu và hình những muông thú, nông cụ sản xuất... Đây cũng là dịp, để mọi người cùng nhau ôn lại lịch sử hào hùng của một dân tộc, biết chinh phục thiên nhiên, dũng cảm chống giặc ngoại xâm dựng nên Mường, nên bản góp phần cùng các dân tộc anh em xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Thế nhưng, do sự phát triển của các loại hình văn hóa, văn nghệ hiện đại mà Lễ hội Pồn Pôông có thời gian đã bị lãng quên. Mãi đến năm 1987, 1990, khi tỉnh Thanh Hóa bắt tay vào việc bảo tồn các trò chơi, trò diễn dân gian theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII thì Lễ hội Pồn Pôông như được hồi sinh trở lại.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 4
Tiếng cồng chiêng của người Mường mang theo âm điệu của núi rừng xứ Thanh

Với nhiều tâm huyết của mình, nhiều năm qua, bà Phạm Thị Tắng đã miệt mài truyền dạy lại các điệu múa, lời hát Pồn Pôông nói riêng và văn hóa người Mường nói chung cho các thế hệ. Cùng với sự quan tâm của chính quyền tỉnh Thanh Hóa, nhiều lớp truyền dạy đã được mở ra, số người được nghệ nhân Phạm Thị Tắng chỉ dạy đã lên đến con số hàng trăm người. Đây sẽ là những hạt nhân nòng cốt trong phong trào văn nghệ truyền thống, dân gian của người Mường xứ Thanh.

Nghệ nhân Phạm Thị Tắng chia sẻ, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, bản Mường nay đã khác xưa. Nhờ những tuyên truyền và hỗ trợ của các cấp lãnh đạo trong việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 - PV), đến nay, điện, đường, trường, trạm nay đã đồng bộ, người dân đi lại thuận tiện, con trẻ đến trường học chữ, bà con ai ai cũng vui…

“Khi cuộc sống của người dân được ấm no, các thế hệ người Mường xứ Thanh cũng ngày càng quan tâm đến việc giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc. Không chỉ có mỗi Lễ hội Pồn Pôông, mà nhiều các nét đẹp văn hóa truyền thống khác cũng được bảo tồn trọn vẹn”, bà Tắng tâm sự.

Được biết, với những cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, tháng 11/2015, bà Phạm Thị Tắng được công nhận Nghệ nhân ưu tú. Đến năm 2021, bà tiếp tục được công nhận Nghệ nhân nhân dân.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 5
Nhờ thực hiện các chương trình MTQG, người Mường tại Thanh Hóa ngày càng quan tâm tới việc giữ gìn, phát huy văn hóa truyền thống dân tộc

Là người trẻ dân tộc Mường, chị Phạm Thị Quý (35 tuổi, trú tại xã Ngọc Lập, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) tâm sự: Nhờ sự tuyên truyền của có các cấp chính quyền và những chỉ dạy của Máy Tắng, các thế hệ người Mường xứ Thanh ngày càng có hứng thú với tìm hiểu và thực hành các truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Trao đổi với báo Dân tộc và Phát triển, bà Nguyễn Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâm Văn hóa và Điện ảnh tỉnh Thanh Hóa khẳng định: Về việc giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc Mường luôn được địa phương quan tâm. Tỉnh cũng tạo nhiều điều kiện để những nghệ nhân như bà Tắng có thể truyền dạy bản sắc dân tộc cho các thế hệ trẻ nhằm mục đích bảo tồn các nét đẹp văn hóa của dân tộc nay.

“Thực hiện Chương trình MTQG 1719 và các chính sách của tỉnh Thanh Hóa về bảo tồn, phát huy các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS. Tỉnh đặt mục tiêu gắn việc bảo tồn với phát triển du lịch cộng đồng. Qua đó cũng giúp đồng bào phát triển kinh tế”. bà Nguyễn Thị Mai Hương cho hay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Liên Sơn ngày mới

Liên Sơn ngày mới

Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719) được triển khai tại tỉnh Ninh Thuận đã tạo diện mạo mới cho vùng đồng bào dân tộc Raglay ở thôn Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước. Cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể đặc biệt quan tâm đồng hành cùng người dân sử dụng hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ của Chính phủ, tạo sinh kế, nâng cao đời sống cho đồng bào vùng khó khăn.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.