Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của dân tộc Mường ở Thanh Hóa

Tào Đạt - 03:22, 05/12/2023

Là nghệ nhân cao tuổi của dân tộc Mường tỉnh Thanh Hóa, nhiều năm qua, bà Phạm Thị Tắng (80 tuổi, trú tại thôn Lỏ, xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) đã dành nhiều tâm huyết để bảo tồn và phát huy giá trị của của Lễ hội Pồn Pôông - một Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Cùng với sự giúp đỡ của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Mường ở xứ Thanh luôn được đồng bào giữ gìn và phát huy trong đời sống văn hóa tinh thần.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa)
Pồn Pôông là lễ hội có từ rất xa xưa của người Mường xứ Thanh

Nét đẹp văn hóa người Mường 

Hỡi trai Mường dưới! Hỡi gái Mường trên! Ta chơi hoa thì hoa đã nở, ta chơi bông thì bông đã thắm. Rượu cần em mời bạn, mời Mường cùng lên vui rượu, em cầm rượu trên tay mời anh, mời chị. Rượu không ngon anh hỡi, em không mời anh uống rượu ngà dưới, rượu không ngọt anh hỡi, em cũng không mời anh ngà trên…” (trích đoạn được dịch từ bài dân ca tiếng Mường được hát trong Lễ hội Pồn Pôông), tiếng hát cùng tiếng cười mang âm hưởng núi rừng của nghệ nhân Phạm Thị Tắng, như báo hiệu cho các thế hệ người Mường xứ thanh biết Lễ hội Pồn Pôông đã bắt đầu.

Trưởng thành trong một gia đình có truyền thống làm thầy mo Mường, từ nhỏ, bà Phạm Thị Tắng đã được sống trong không gian thấm đẫm hồn cốt xứ Mường, với những điệu múa, lời hát Xường của người Mường. Bà Phạm Thị Tắng còn được ông bà, cha mẹ dạy cách đẽo, gọt cây Chạng Pạng làm thành những bông hoa để dựng thành cây bông cao 9 tầng với hàng nghìn bông hoa bằng gỗ. Bà cũng được truyền dạy đầy đủ các nghi thức bảo tồn tín ngưỡng thờ cúng cũng như nghi lễ dựng cây bông.

Với niềm đam mê học hỏi của bản thân, bà Phạm Thị Tắng dần trở thành người lưu giữ "hồn cốt" của văn hóa người Mường ở xã Cao Ngọc nói riêng, của người Mường Thanh Hóa nói chung. Bà Tắng trở thành Ậu Máy - chủ của Lễ hội Pồn Pôông và cũng là Người có uy tín trong làng, biết cúng bái, bốc thuốc chữa bệnh, múa đẹp, hát hay. Cái tên Máy Tắng đã trở thành tên gọi thân thuộc của bà không chỉ ở xã Cao Ngọc.

Máy Tắng cho biết, Pồn Pôông là lễ hội có từ rất xa xưa, có người cho rằng, nó bắt nguồn từ sử thi “Đẻ đất, đẻ nước”. Đây là “hồn cốt”, nét văn hóa khổng thể thiếu của người Mường. Trong tiếng Mường, “Pồn” có nghĩa là chơi, vờn, nhảy múa; “Pôông” có nghĩa là bông, hoa. “Pồn Pôông” tức là lễ thưởng hoa, chơi hoa xung quanh cây Bông.

“Lễ hội được người Mường tổ chức hằng năm vào các ngày rằm tháng Giêng, rằm tháng Ba và rằm tháng Bảy để cầu mong no ấm, thóc đầy bồ, lúa đầy sân, con người hạnh phúc.“Pồn Pôông” là loại dân ca nghi lễ, thần linh vừa mang tính chất giao duyên trai gái, vừa cầu phúc...”, Máy Tắng nói.

Lễ hội Pồn Pôông gồm có hai phần, phần lễ và phần hội (diễn trò). Tại phần lễ, Ậu Máy sẽ dùng văn vần thông báo với thần linh năm nay mùa màng bội thu, dân làng mở hội để tỏ lòng biết ơn trời đất đã cho mưa thuận gió hòa, người người hạnh phúc và mời thần tổ, vua cha về vui chơi...

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 2
Thầy cúng chủ trì phần lễ, tạ ơn thần linh, tổ tiên và mới về vui chơi cùng người dân

Sau phần lễ của Ậu Máy là phần hội. Cây Bông sẽ là trung tâm của lễ hội, là biểu tượng của vũ trụ bao la, hội tụ đầy đủ vạn vật mà tạo hóa đã ban tặng cho con người từ thuở hồng hoang. Dưới gốc cây bông, bên ngôi nhà sàn cổ, khi tiếng trống, tiếng cồng, chiêng nổi lên cũng là lúc Máy Tắng cùng đoàn người trong trang phục truyền thống của người Mường vừa đi vừa nhảy múa vừa hát quanh cây bông. Xen lẫn những điệu múa, lời ca là tiếng cười sảng khoái của Máy Tắng như giục giã, mời gọi mọi người trong bản nhanh chóng tụ hội về quanh cây bông.

Máy Tắng là người dẫn chuyện kể lại giai thoại sinh ra trời đất, thiết lập bản Mường… Máy Tắng kể chuyện Xường, mỗi khi kể đến giai thoại nào là các nam thanh nữ tú biểu diễn trò mô phỏng hoạt động đó.

Dù đã 80 tuổi nhưng Máy Tắng vẫn nhớ đầy đủ, chi tiết của loại hình nghệ thuật Pồn Pôông với 48 trò chơi, trò diễn đặc sắc như: Chia đất - chia nước, phát nương - phát rẫy, cày, bừa, cấy, làm cỏ, gặt, gánh lúa, đạp lúa, xáy lúa, giã gạo, xảy, sàng gạo, đồ xôi, đánh cá, chọi trâu, chọi gà, bắt hổ giữ, ném còn, mời bản ăn cơm dam và uống rượu cần…Tất cả giúp tái tạo, mô phỏng và kể lại toàn bộ đời sống sinh hoạt văn hóa của đồng bào Mường, mọi thứ kết nối thành một câu chuyện dài được kể thâu đêm suốt sáng bên cây Bông.

Chính vì những dấu ấn rất riêng của Lễ hội Pồn Pôông của đồng bào dân tộc Mường đã được Bộ VH,TT&DL công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2017.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 3
Chủ lễ kể chuyện Xường, mỗi khi kể đến giai thoại nào là các nam thanh nữ tú biểu diễn trò mô phỏng hoạt động đó xung quanh cây Bông.

Giữ văn hóa để phát triển du lịch

Lễ hội Pồn Pôông cuốn hút bởi ở sự khéo léo của người làm ra cây bông, với những chùm hoa gỗ lung linh sắc màu và hình những muông thú, nông cụ sản xuất... Đây cũng là dịp, để mọi người cùng nhau ôn lại lịch sử hào hùng của một dân tộc, biết chinh phục thiên nhiên, dũng cảm chống giặc ngoại xâm dựng nên Mường, nên bản góp phần cùng các dân tộc anh em xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Thế nhưng, do sự phát triển của các loại hình văn hóa, văn nghệ hiện đại mà Lễ hội Pồn Pôông có thời gian đã bị lãng quên. Mãi đến năm 1987, 1990, khi tỉnh Thanh Hóa bắt tay vào việc bảo tồn các trò chơi, trò diễn dân gian theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII thì Lễ hội Pồn Pôông như được hồi sinh trở lại.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 4
Tiếng cồng chiêng của người Mường mang theo âm điệu của núi rừng xứ Thanh

Với nhiều tâm huyết của mình, nhiều năm qua, bà Phạm Thị Tắng đã miệt mài truyền dạy lại các điệu múa, lời hát Pồn Pôông nói riêng và văn hóa người Mường nói chung cho các thế hệ. Cùng với sự quan tâm của chính quyền tỉnh Thanh Hóa, nhiều lớp truyền dạy đã được mở ra, số người được nghệ nhân Phạm Thị Tắng chỉ dạy đã lên đến con số hàng trăm người. Đây sẽ là những hạt nhân nòng cốt trong phong trào văn nghệ truyền thống, dân gian của người Mường xứ Thanh.

Nghệ nhân Phạm Thị Tắng chia sẻ, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, bản Mường nay đã khác xưa. Nhờ những tuyên truyền và hỗ trợ của các cấp lãnh đạo trong việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 - PV), đến nay, điện, đường, trường, trạm nay đã đồng bộ, người dân đi lại thuận tiện, con trẻ đến trường học chữ, bà con ai ai cũng vui…

“Khi cuộc sống của người dân được ấm no, các thế hệ người Mường xứ Thanh cũng ngày càng quan tâm đến việc giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc. Không chỉ có mỗi Lễ hội Pồn Pôông, mà nhiều các nét đẹp văn hóa truyền thống khác cũng được bảo tồn trọn vẹn”, bà Tắng tâm sự.

Được biết, với những cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, tháng 11/2015, bà Phạm Thị Tắng được công nhận Nghệ nhân ưu tú. Đến năm 2021, bà tiếp tục được công nhận Nghệ nhân nhân dân.

(Bài CĐ Dân tộc Tôn giáo) Người giữ “hồn cốt” Lễ hội Pồn Pôông của của dân tộc Mường (Thanh Hóa) 5
Nhờ thực hiện các chương trình MTQG, người Mường tại Thanh Hóa ngày càng quan tâm tới việc giữ gìn, phát huy văn hóa truyền thống dân tộc

Là người trẻ dân tộc Mường, chị Phạm Thị Quý (35 tuổi, trú tại xã Ngọc Lập, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) tâm sự: Nhờ sự tuyên truyền của có các cấp chính quyền và những chỉ dạy của Máy Tắng, các thế hệ người Mường xứ Thanh ngày càng có hứng thú với tìm hiểu và thực hành các truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Trao đổi với báo Dân tộc và Phát triển, bà Nguyễn Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâm Văn hóa và Điện ảnh tỉnh Thanh Hóa khẳng định: Về việc giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc Mường luôn được địa phương quan tâm. Tỉnh cũng tạo nhiều điều kiện để những nghệ nhân như bà Tắng có thể truyền dạy bản sắc dân tộc cho các thế hệ trẻ nhằm mục đích bảo tồn các nét đẹp văn hóa của dân tộc nay.

“Thực hiện Chương trình MTQG 1719 và các chính sách của tỉnh Thanh Hóa về bảo tồn, phát huy các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS. Tỉnh đặt mục tiêu gắn việc bảo tồn với phát triển du lịch cộng đồng. Qua đó cũng giúp đồng bào phát triển kinh tế”. bà Nguyễn Thị Mai Hương cho hay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Liên Sơn ngày mới

Liên Sơn ngày mới

Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719) được triển khai tại tỉnh Ninh Thuận đã tạo diện mạo mới cho vùng đồng bào dân tộc Raglay ở thôn Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước. Cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể đặc biệt quan tâm đồng hành cùng người dân sử dụng hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ của Chính phủ, tạo sinh kế, nâng cao đời sống cho đồng bào vùng khó khăn.
Tin nổi bật trang chủ
Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển

Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển

Thời sự - Minh Thu - 13 phút trước
Nhân dịp Kỷ niệm 100 Năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), ngày 17/6, ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã đến thăm, chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển.
Sứ mệnh người làm báo - Từ sứ giả truyền thông đến những nhịp cầu nhân ái

Sứ mệnh người làm báo - Từ sứ giả truyền thông đến những nhịp cầu nhân ái

Công tác Dân tộc - Vàng Ni - 17 phút trước
Trong không khí trang trọng và tự hào của cả nước kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), lòng tôi lại bồi hồi nhớ về hành trình đã qua, về những con chữ, những chuyến đi và về sứ mệnh thiêng liêng mà nghề báo đã trao cho mình. Với tôi, làm báo không chỉ là đưa tin - là sứ giả truyền thông mà còn là hành trình của trái tim, là gánh trên vai trách nhiệm với cộng đồng.
Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển: Quyết tâm xây dựng tập thể đoàn kết vững mạnh, hòa nhập để phát triển

Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển: Quyết tâm xây dựng tập thể đoàn kết vững mạnh, hòa nhập để phát triển

Tin tức - Thúy Hồng - 28 phút trước
Ngày 16/6, Chi bộ Báo Dân tộc và Phát triển đã long trọng tổ chức Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông dự và chỉ đạo Đại hội.
Ninh Thuận: Nông dân no ấm từ cây nha đam

Ninh Thuận: Nông dân no ấm từ cây nha đam

Kinh tế - Thái Sơn Ngọc - 1 giờ trước
Cây nha đam thích nghi sinh trưởng tốt trên vùng đất cát trắng ven biển thuộc phường Văn Hải, TP. Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Những năm qua, từ giá trị kinh tế của cây nha đam đem lại, hàng trăm nông hộ có cuộc sống bảo đảm no ấm, nuôi con ăn học thành đạt. Đây là loài cây xóa đói giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập, giúp nông dân vùng đất khô hạn Văn Hải vươn lên làm giàu từ nha đam.
Ninh Thuận: 28 xã vùng đồng bào DTTS đạt chuẩn quốc gia về y tế

Ninh Thuận: 28 xã vùng đồng bào DTTS đạt chuẩn quốc gia về y tế

Sức khỏe - Thái Sơn Ngọc - 1 giờ trước
Ông Bạch Văn Dương, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Ninh Thuận cho biết, toàn tỉnh hiện có 28/28 xã vùng đồng bào DTTS đạt chuẩn quốc gia về y tế. Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021- 2030 (giai đoạn 1: 2021- 2025), gọi tắt là Chương trình MTQG 1719, đầu tư hàng chục tỷ đồng xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, chăm sóc tốt sức khỏe ban đầu cho 181.219 người dân vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh.
Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay ngày 11/6, có những thông tin đáng chú ý sau: Ruộng bậc thang Y Tý mùa đổ ải. Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh . Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đánh thức giấc mơ làng cổ

Đánh thức giấc mơ làng cổ

Sắc màu 54 - Bùi Nguyên Khôi - 1 giờ trước
Làng Mơ H’ra - Đáp vốn là 2 làng cổ nằm sát nhau của đồng bào Ba Na vẫn giữ vẹn nguyên nếp sống trăm năm. Trong giấc mơ làng cổ, Mơ H’ra - Đáp được phục hồi di sản quý của cộng đồng để phát triển du lịch với truyền thống và vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và hùng vĩ của khu vực này.
An Giang: BĐBP tỉnh đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhì và kỷ niệm 49 năm Ngày truyền thống đơn vị

An Giang: BĐBP tỉnh đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhì và kỷ niệm 49 năm Ngày truyền thống đơn vị

Tin tức - Như Tâm - 1 giờ trước
Ngày 17/6, tại Tp. Châu Đốc (An Giang), Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh An Giang, tổ chức Lễ đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhì và kỷ niệm 49 năm Ngày truyền thống BĐBP tỉnh An Giang (17/6/1976 - 17/6/2025). Đến dự có ông Lê Hồng Quang - Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; ông Hồ Văn Mừng - Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành; đại diện lãnh đạo các huyện biên giới của tỉnh.
Nông dân thủ phủ sầu riêng thấp thỏm vì thời tiết

Nông dân thủ phủ sầu riêng thấp thỏm vì thời tiết

Kinh tế - Hoàng Thùy - 1 giờ trước
Thời tiết diễn biến bất thường khiến tỷ lệ đậu trái thấp, nông dân thủ phủ sầu riêng huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk thấp thỏm lo âu sản lượng sầu riêng giảm. Trong khi đó, nông dân chưa có giải pháp nào để đối phó với diễn biến thất thường của thời tiết.
Kon Tum: Ổn định dân cư từ nguồn vốn Chương trình MTQG 1719

Kon Tum: Ổn định dân cư từ nguồn vốn Chương trình MTQG 1719

Chuyên đề - Ngọc Chí - 1 giờ trước
Những ngôi nhà mới khang trang đang dần hình thành tại các điểm dân cư được đầu tư đầy đủ cơ sở hạ tầng thiết yếu. Mơ ước có căn nhà ở ổn định của các hộ đồng bào DTTS nghèo tại tỉnh Kon Tum đã trở thành hiện thực. Kết quả đó thể hiện sự quyết tâm cao của cấp ủy Đảng, chính quyền tỉnh Kon Tum trong việc triển khai thực hiện Dự án 1 và Dự án 2, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719).
Sáp nhập tỉnh, giảm từ 63 xuống 34: Biển số xe giữ nguyên hay phải đổi?

Sáp nhập tỉnh, giảm từ 63 xuống 34: Biển số xe giữ nguyên hay phải đổi?

Tin tức - Minh Nhật - 1 giờ trước
Từ ngày 15/6/2025, sau khi sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, số lượng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ giảm từ 63 xuống còn 34. Trong bối cảnh đó, một trong những vấn đề được người dân đặc biệt quan tâm là việc sử dụng biển số xe cũ sau sáp nhập: có phải đổi biển số mới hay không?