Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nan giải bài toán định canh, định cư

Tùng Nguyên - 11:14, 27/11/2020

Biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp với nhiều hình thái thiên tai cực đoan, đặc biệt là lũ quét, sạt lở đất, đang làm gia tăng nguy cơ thu hẹp quỹ đất. Điều này khiến việc thực hiện mục tiêu bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho người dân vốn đã khó thực hiện nay lại càng gian nan hơn.

Quỹ đất ngày càng bị thu hẹp trước biến đổi khí hậu. (Ảnh minh họa)
Quỹ đất ngày càng bị thu hẹp trước biến đổi khí hậu. (Ảnh minh họa)

Quỹ đất ngày càng thu hẹp

Xã Đại Cường, huyện Đại Lộc (Quảng Nam) bị bao vây bởi 3 con sông Vu Gia, Thu Bồn và Quảng Huế, nên mỗi mùa mưa lũ, nước sông dâng cao gây ngập lụt cho hàng trăm nhà dân. Thiên tai đi qua đã làm hư hỏng nhiều công trình xây dựng cơ bản. 

Chưa hết, nhiều diện tích đất sản xuất bị xói lở bồi lấp khiến việc canh tác của người dân trên địa bàn xã gặp nhiều khó khăn. Trong đợt mưa lũ hồi tháng 10 và tháng 11 vừa qua, theo báo cáo của UBND xã Đại Cường, toàn xã có 20ha đất sản xuất tại khu vực thôn Khương Mỹ, Ô Gia bị bồi lấp, xói mòn. 

Tương tự xã Đại Cường của huyện Đại Lộc (Quảng Nam), xã Triệu Giang của huyện Triệu Phong (Quảng Trị) cũng mất rất nhiều diện tích đất canh tác sau trận lũ lịch sử vừa qua. Chỉ tính riêng thôn Trà Liên Đông của xã Triệu Giang, toàn thôn có 31ha thì có đến 23ha bị đất, cát vùi lấp, có nơi lượng bùn dày hơn 1,2m. Điều này đồng nghĩa chừng ấy diện tích đất canh tác rất khó phục hồi để sản xuất trong thời gian tới.

Việc mất đất sản xuất sau mưa lũ ở xã Triệu Giang hay xã Đại Cường là thực trạng chung ở nhiều địa phương miền Trung sau đợt mưa lũ vừa qua. Chuyến khảo sát của Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam từ ngày 20 - 22/11/2020 tại các tỉnh miền Trung cho thấy, qua đánh giá nhanh, các tỉnh miền Trung đã có khoảng 3.100ha đất sản xuất nông nghiệp bị sạt lở, bồi lấp; trong đó nhiều nhất là Quảng Trị, với khoảng 1.500ha.

Rõ ràng, mưa lũ và các hình thái thiên tai khác (hạn hán, xâm nhập mặn…) đang đẩy nhanh quá trình thoái hóa, hoang hóa dẫn tới sa mạc hóa đối với quỹ đất sản xuất nông nghiệp của nước ta. Số liệu đưa ra tại Lễ mít tinh hưởng ứng “Ngày Thế giới chống sa mạc hóa, khô hạn năm 2020 tại Việt Nam” diễn ra ngày 17/6 cho thấy, nước ta hiện có khoảng 7,6 triệu ha đất đang chịu tác động của thoái hóa, hoang hóa dẫn tới sa mạc hóa. 

Tình trạng sa mạc hóa diễn ra ngày càng nhanh chóng đến mức báo động. Trong đó, Tây Bắc, Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ là 3 khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất của thực trạng này. 

Mưa lũ vùi lấp nhà cửa, đất canh tác của người dân ở xã Bản Nhùng, huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) ngày 21/7/2020
Mưa lũ vùi lấp nhà cửa, đất canh tác của người dân ở xã Bản Nhùng, huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) ngày 21/7/2020

Nan giải bài toán định canh

Cùng với thiên tai, các hoạt động kinh tế - xã hội cũng đang làm thu hẹp quỹ đất sản xuất. Theo thống kê của ngành Nông nghiệp, chỉ tính quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng đã khiến mỗi năm nước ta mất trên 100.000ha đất nông nghiệp loại tốt, chủ yếu là đất lúa ở các tỉnh đồng bằng. Còn ở các tỉnh miền núi, tình trạng đốt nương làm rẫy, khai thác bừa bãi các mỏ quặng, mỏ than, phát triển thủy điện… cũng gây ra sa mạc hóa cục bộ. 

Cộng hưởng các yếu tố trên đã khiến nguy cơ quỹ đất bị thu hẹp ngày càng hiện hữu. Hiện có một nghịch lý, là một nước nông nghiệp, có khoảng 70% dân số sinh sống ở nông thôn, nền sản xuất nông nghiệp dựa vào khoảng 10 triệu hộ nông dân nhưng Việt Nam lại là một trong những quốc gia có diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân theo đầu người thấp nhất thế giới. 

Cụ thể, theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thuộc Trường Kinh tế - Đại học quốc gia Hà Nội, diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người ở Việt Nam là 0,25ha, trong khi đó trên thế giới là 0,52ha và trong khu vực là 0,36ha.

Diện tích canh tác bình quân theo đầu người vốn đã ít, lại thường xuyên bị sạt lở, vùi lấp… là rào cản lớn nhất trong việc thực hiện mục tiêu bố trí đất ở, đất sản xuất cho người dân, dẫn tới thực trạng hiện có hàng ngàn hộ dân chưa thể định canh, thậm chí chưa thể định cư. Tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất chủ yếu tập trung ở những địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, vùng DTTS và miền núi, là những nơi thường dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu. 

Trong Dự án 1 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, dự kiến Ủy ban Dân tộc sẽ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ quyết định thu xếp 1.000 tỷ đồng để đưa vào Dự án giải quyết đất sản xuất, nước sinh hoạt. Dự án 2 sẽ sắp xếp ổn định dân cư.

Số liệu được đưa ra tại phiên giải trình việc thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho đồng bào DTTS nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn do Hội đồng Dân tộc của Quốc hội diễn ra ngày 30/8/2019 cho thấy, sau hàng chục năm thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất nhưng vùng DTTS và miền núi vẫn còn 303.578 hộ thiếu đất sản xuất; ngoài ra còn có 58.123 hộ thiếu đất ở, 313.219 hộ thiếu nước sinh hoạt. Cùng với đó, cả nước vẫn còn hơn 24.500 hộ đồng bào DTTS di cư tự phát chưa được sắp xếp, bố trí ổn định dân cư. 

Điều này cho thấy, việc giải quyết bài toán đất ở, đất sản xuất cho người dân là không hề dễ dàng, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp như hiện nay. Để giải quyết căn cơ vấn đề này, ngoài nguồn lực từ ngân sách thì cần có một hệ thống khung chính sách đầu tư, hỗ trợ phù hợp với chiến lược ứng phó với thiên tai có tầm nhìn dài hạn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

Đời người, có những ký ức không thể nào quên, như là động lực, là niềm tin, là tự hào, là hãnh diện mãi mãi. Khoảnh khắc gặp Bác, khi thì ở Phủ Chủ tịch, khi lại ở quê nhà… với một cụ bà đã vượt qua hơn một thế kỷ cuộc đời, là tất cả như thế. Cụ là Nguyễn Thị Thức, 106 tuổi, ở làng Hồng Lĩnh, xã Hậu Thành, Yên Thành (Nghệ An).
Tin nổi bật trang chủ
Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Thách thức mới trên tinh thần ham học của người Dao (Bài cuối)

Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Thách thức mới trên tinh thần ham học của người Dao (Bài cuối)

Dù đã trải qua bao thế hệ, dòng suối hiếu học của người Dao vẫn không ngừng tuôn chảy, từ mái nhà tranh vang tiếng ê a kinh Nôm, đến giảng đường đại học rộn ràng bước chân người trẻ. Nhưng ở thế kỷ XXI, tinh thần ham học ấy đang đối diện với những thử thách chưa từng có. Trước những giá trị cũ dần mai một, môi trường sống thay đổi, thế hệ trẻ người Dao - đặc biệt là Gen Z - đứng giữa ngã ba thời đại: tiếp nối hay đứt đoạn? hội nhập hay tan loãng? Và để truyền thống ham học tập của dân tộc không sụp đổ, điều gì là then chốt?
Lễ hội Mừng lúa mới của dân tộc Xtiêng

Lễ hội Mừng lúa mới của dân tộc Xtiêng

Media - PV - 1 giờ trước
Dân tộc Xtiêng còn có nhiều tên gọi khác, như: Điêng, Xa Điêng, Xơ Điêng, Xa Chiêng, là dân tộc sinh sống lâu đời ở vùng Trường Sơn - Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ.
Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Phóng sự - Mỹ Dung - 2 giờ trước
Giữa trập trùng núi rừng huyện Tiên Yên (Quảng Ninh), đồng bào Sán Chỉ xã vùng cao Đại Dực đang viết nên câu chuyện mới cho vùng đất nghèo khó, với nhiều thay đổi ấn tượng từ nhận thức đến hành động. Đặc biệt là việc gìn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần cho sự phát triển bền vững tại vùng cao nơi đây.
“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

“Tôi luôn nhớ mãi lời Bác dạy”

Phóng sự - Thanh Hải - 2 giờ trước
Đời người, có những ký ức không thể nào quên, như là động lực, là niềm tin, là tự hào, là hãnh diện mãi mãi. Khoảnh khắc gặp Bác, khi thì ở Phủ Chủ tịch, khi lại ở quê nhà… với một cụ bà đã vượt qua hơn một thế kỷ cuộc đời, là tất cả như thế. Cụ là Nguyễn Thị Thức, 106 tuổi, ở làng Hồng Lĩnh, xã Hậu Thành, Yên Thành (Nghệ An).
70 năm nhìn lại cuộc chia tay lịch sử tại Cảng Quy Nhơn

70 năm nhìn lại cuộc chia tay lịch sử tại Cảng Quy Nhơn

Tin tức - T.Nhân - N.Triều - 2 giờ trước
Tối 16/5, tại quảng trường Nguyễn Tất Thành, Tp. Quy Nhơn, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam (16/5/1955 - 16/5/2025). Đây là dịp để ôn lại một chặng đường lịch sử hào hùng, nơi hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, đồng bào miền Nam rời quê hương trong niềm tin “ra đi để trở về”, góp phần làm nên thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Khánh Hòa: Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025

Khánh Hòa: Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025

Dân tộc - Tôn giáo - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
Ngày 16/5, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2025. Tham dự hội nghị có hơn 50 đại biểu là chức sắc, chức việc, nhà tu hành đại diện các tổ chức tôn giáo.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ý nghĩa chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” tại xã biên giới của Long An

Ý nghĩa chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” tại xã biên giới của Long An

Nhịp cầu nhân ái - Tào Đạt - Sa Rây - 2 giờ trước
Ngày 16/5, tại xã Bình Thạnh (huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An), Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) tỉnh Trà Vinh và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Trà Vinh phối hợp với Hội LHPN tỉnh Long An và Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh Long An đã tổ chức Chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” năm 2025.
Các nạn nhân bị thương vụ sạt lở tại huyện Phong Thổ đang được điều trị tích cực

Các nạn nhân bị thương vụ sạt lở tại huyện Phong Thổ đang được điều trị tích cực

Thời sự - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Vụ sạt lở tại công trường thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, thuộc bản Lản Nhì Thàng, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu đã làm 05 người mất tích và 04 người bị thương. Hiện, các nạn nhân bị thương đang được điều trị tích cực tại Bệnh viên Đa khoa tỉnh Lai Châu.
Xác định danh tính các nạn nhân mất tích vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Xác định danh tính các nạn nhân mất tích vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Thời sự - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Vụ sạt lở đất tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, thuộc bản Lản Nhì Thàng, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, ngày 16/5 làm 9 người bị thương và mất tích.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Media - BDT - 3 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ánh sáng từ bi lan tỏa nơi vùng cao A Lưới

Ánh sáng từ bi lan tỏa nơi vùng cao A Lưới

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Minh Ngọc - 23:08, 16/05/2025
Không chỉ làm tốt Phật sự, nhiều tăng ni và Phật tử Phật giáo ở A Lưới, TP. Huế còn chung tay với chính quyền và các ban ngành đoàn thể làm tốt công tác xóa đói giảm nghèo, xóa nhà tạm, nhà dột nát giúp đồng bào DTTS miền biên giới ngày càng no ấm hơn.