Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Loại hình Then văn nghệ đang có xu hướng phát triển mạnh ở Bắc Giang

Đông Khánh - Ngân Nhi - 19:48, 13/10/2021

Thời gian qua, ngành Văn hóa của tỉnh Bắc Giang đã tổ chức kiểm kê di sản then tại các xã có đông đồng bào dân tộc Tày, Nùng sinh sống. Từ đó đưa ra các giải pháp bảo tồn và phát huy di sản then Tày- Nùng một cách hiệu quả nhất.

Then văn nghệ ngày càng có sức sống trong đời sống tinh thần của đồng bào Tày- Nùng tỉnh Bắc Giang
Then văn nghệ ngày càng có sức sống trong đời sống tinh thần của đồng bào Tày- Nùng tỉnh Bắc Giang

Ở tất cả các thôn bản có người Tày, Nùng sinh sống, then vẫn được bà con yêu thích và gìn giữ, đặc biệt là các nghi lễ then. Mỗi năm, vào mùa xuân hoặc sau khi thu hoạch xong mùa màng, cũng là lúc đồng bào tổ chức các nghi lễ then. Tiếng trầm bổng phát ra từ cây đàn tính quyện với những lời ca, tiếng hát như đưa mọi người vào một không gian huyền  ảo. Các nghi lễ then tập hợp rất nhiều người đến xem và tham gia giúp việc. Mọi người chăm chú nghe các trường đoạn, các câu chuyện được thể hiện qua lời hát của thầy then trong quá trình cúng lễ và thấy được lịch sử dân tộc mình trong đó. Sau mỗi nghi lễ then là niềm vui thỏa nguyện của mọi người cả về tâm linh và sự thưởng thức văn hóa.

Tại Bắc Giang, ngành Văn hoá đã tổ chức kiểm kê di sản then tại các xã có đông người Tày, Nùng sinh sống thuộc 5 huyện gồm: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Lạng Giang và Yên Thế. Nội dung kiểm kê tập trung vào nghệ nhân then (những người làm then tâm linh); thầy tào; Lục hương (học trò theo học nghề then); Lục lẻng (những người được thầy then chữa khỏi bệnh, theo thầy làm con nuôi); Người hát then-đàn tính không chuyên nghiệp (then văn nghệ quần chúng); Các tổ chức sinh hoạt hát then- đàn tính cho cộng đồng; Những hiện vật có liên quan đến di sản hát then; Tư liệu có liên quan đến di sản hát then (sách, báo, tạp chí, tài liệu chép tay…).

Nghệ nhân Ưu tú Chu Thị Hồng Vân, thôn Hố Cao, xã Hương Sơn huyện Lạng Giang thực hành nghi lễ then.
Nghệ nhân Ưu tú Chu Thị Hồng Vân, thôn Hố Cao, xã Hương Sơn huyện Lạng Giang thực hành nghi lễ then.

Theo báo cáo của ngành Văn hoá Bắc Giang, quá trình điều tra đã thống kê được 31 nghệ nhân làm then (8 nam và 23 nữ). Các thầy làm then có 2 trường hợp, một là do “cha truyền con nối” nhiều đời; hai là có duyên với then mà theo học rồi dần dần trở thành thầy then.

Then được chia làm 2 loại là then nghi lễ và then văn nghệ. Then nghi lễ gồm những hình thức sau: Lễ cầu an, giải hạn, lễ cầu tự, lễ then gửi con, cắt tiền duyên, cầu mùa, cầu đảo, diệt trùng; lễ then chữa bệnh; then vui mừng, chúc tụng, ca ngợi (mừng nhà mới, mừng sinh nhật); then dùng trong tang lễ; nghi lễ then dùng cho thầy then (then tiểu lễ, đại lễ). 

Then nghi lễ là phương tiện truyền tải mong ước, kỳ vọng của con người về việc thay đổi hiện thực cuộc sống, hiện thực xã hội trong từng thời kỳ lịch sử nhất định. Nội dung lời ca trong các nghi lễ then thường có cả những bài ca diễn xướng có nhiều chương, đoạn miêu tả về cuộc sống trần thế và những mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên.

Hát then văn nghệ ngày càng trở nên phổ biến ở Bắc Giang
Hát then văn nghệ ngày càng trở nên phổ biến ở Bắc Giang

Bên cạnh then nghi lễ còn có then văn nghệ. Tất cả những sinh hoạt then giao duyên, trong lao động, sản xuất, đối đáp nam nữ đều được gọi chung là then văn nghệ. Đó là những làn điệu được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày để truyền tải tâm tư, tình cảm của người hát. Người hát có thể biết chơi đàn tính hoặc không. 

Bà Bùi Thị Lộc ở bản Gà, xã Vân Sơn (Sơn Động) cho biết: Các bài hát then không chỉ hay về nhạc điệu mà mỗi ngôn từ còn hàm chứa nhiều tư tưởng nhân văn sâu sắc, khơi dậy trong mỗi chúng ta lòng yêu thương con người, yêu cuộc sống.

Ở huyện Sơn Động rất phổ biến then văn nghệ. Cả tỉnh Bắc Giang 7 CLB then thì đã có 3 CLB ở huyện Sơn Động gồm các xã Hữu Sản, Vân Sơn, Vĩnh Khương. Then được đưa vào trình diễn trong hầu hết các buổi liên hoan, giao lưu văn nghệ của huyện. Đây cũng là loại then có nhiều sáng tác lời mới dựa trên những làn điệu cũ. Loại hình nghệ thuật này có sức lôi cuốn kỳ lạ, khích lệ tinh thần mọi người thêm vui vẻ, xua tan phiền muộn, sự cực nhọc vất vả trong cuộc sống, hướng tới những điều tốt đẹp.

Bà Đàm Thị Mùi tại xã Hương Sơn (Lạng Giang) thực hành nghi lễ then
Bà Đàm Thị Mùi tại xã Hương Sơn (Lạng Giang) thực hành nghi lễ then

Từ năm 2019, UNESCO đã ghi danh thực hành then của người Tày, Nùng, Thái của Việt Nam vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 

Để tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị di sản then Tày - Nùng, bên cạnh việc duy trì, phát triển  các CLB hát then- đàn tính trên địa bàn có đông đồng bào Tày, Nùng sinh sống để lan tỏa trong đời sống cộng đồng; các nhà chuyên môn cần tích cực, chủ động nghiên cứu, tìm hiểu sâu về các hình thức sinh hoạt, thực hành di sản then. Tập hợp những nhà nghiên cứu có chuyên môn sâu về Hán - Nôm nhằm tìm hiểu nguồn thư tịch cổ, các sách được người Tày, Nùng lưu giữ để hiểu rõ về nội dung các bài then, nghi lễ, từ đó đưa ra những nhận định chính xác, phù hợp về hướng bảo tồn, phát huy giá trị di sản. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.