Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khi con rối bước ra từ tác phẩm văn học

Hồng Phúc - 15:49, 31/05/2021

Lần đầu các nhân vật trong một tác phẩm văn học được tái hiện bằng ngôn ngữ rối cạn, hay rối cạn kết hợp nhuần nhuyễn với rối nước. Với những thể nghiệm mới này, sân khấu múa rối như được khoác một tấm áo mới, thu hút đông đảo khán giả, nhất là thời điểm nghệ thuật đang “gặp khó” do đại dịch Covid-19.

Những nét đặc trưng của văn hóa DTTS Việt Nam được ê kíp sáng tạo vở rối thử nghiệm “Trăng” đưa lên sân khấu múa rối một cách đầy bất ngờ
Những nét đặc trưng của văn hóa DTTS Việt Nam được ê kíp sáng tạo vở rối thử nghiệm “Trăng” đưa lên sân khấu múa rối một cách đầy bất ngờ

Những thử nghiệm mới

“Thân phận nàng Kiều” do tác giả: Lê Chức - Nguyễn Hiếu, chuyển thể kịch bản: NSND Nguyễn Tiến Dũng (Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam), là tác phẩm sân khấu thử nghiệm mới, mang tính đột phá khi các nghệ sĩ mạnh dạn đưa nhân vật Thúy Kiều lên sân khấu múa rối .

Vở diễn “Thân phận nàng Kiều” được coi là hiện tượng sân khấu năm 2019 - 2020, từng đạt nhiều giải thưởng và huy chương vàng, bạc tại Liên hoan quốc tế sân khấu thể nghiệm cuối năm 2019. Đây cũng là một vở diễn công phu, hoành tráng, biểu diễn thành công rực rỡ, đã bán hết sạch vé tại Nhà hát Lớn vào cuối tháng 6/2020.

Điều khiến vở diễn thu hút khán giả là sự mới lạ, độc đáo, giàu cảm xúc, trái với suy nghĩ mặc định của khán giả về loại hình múa rối, vốn dĩ hạn chế về sức biểu cảm trên gương mặt và cơ thể.

Sự sáng tạo của đạo diễn Nguyễn Tiến Dũng, cùng với tài tạo hình của họa sĩ Lê Đình Nguyên đã tạo nên những con rối có hồn mang lại nhiều sắc thái tính cách đặc trưng. Các nhân vật vốn là hình mẫu trong xã hội cũ xuất hiện thật ấn tượng: Thúy Kiều mang dáng hình cây đàn tỳ bà thanh tú, Tú Bà là một khối tròn với 2 quả bầu trước ngực; nhân vật Từ Hải là khuôn hình vuông vức; Thúc Sinh có khuôn mặt hình trái tim; mặt Hoạn Thư che bởi chiếc quạt giấy…

Bạn Lê Tiến Quân, một khán giả trẻ tuổi chia sẻ, bình thường em ít khi xem những vở nghệ thuật có yếu tố xưa. Nhưng lần đầu tiên em được thưởng thức một vở rối cạn theo thể loại này, lại ấn tượng như vậy. Đặc biệt, với phần âm nhạc truyền thống kết hợp đương đại, những chi tiết hài hước sâu cay, vở diễn mang lại tiếng cười giải trí kiểu hiện  đại, nhưng chúng em vẫn hiểu ra được những triết lý nhân sinh sâu sắc ẩn chứa bên trong.

Đầu năm 2021, vở rối thử nghiệm “Trăng” tiếp tục được Nhà hát Múa rối Việt Nam giới thiệu, với những tìm tòi mới trong hình thức thể hiện, kết hợp rối cạn, rối nước, rối người trên nền âm nhạc dân tộc. Vở diễn được xây dựng không dựa trên một câu chuyện cụ thể nào, mà lấy nền là yếu tố văn hóa đặc sắc của các vùng miền Việt Nam, với một chủ thể dẫn dắt xuyên suốt là ánh trăng. 

Khán giả được đưa đến miền sơn cước xa xôi, với các chàng trai cô gái DTTS miền Tây Bắc trong trang phục đầy màu sắc, réo rắt tiếng đàn tính, tiếng sáo  bay bổng hòa cùng ánh trăng mát dịu; ánh trăng trải dài vùng trung du; trăng nhuốm sáng mảnh đất Tây Nguyên với những vũ điệu truyền thống mạnh mẽ, khỏe khoắn của đại ngàn; ánh trăng lại dịu dàng trong từng câu hò, câu ví của mảnh đất cố đô Huế; xuôi về phương Nam là ánh trăng ấm áp cùng vũ điêu múa mâm vàng, múa hoa sen đặc sắc trong những làn điệu dân ca miền sông nước...

Có nhiều những vở diễn như Trăng, Thân phận nàng Kiều,… đã chinh phục khán giả bởi sự phá cách của mình, khiến sân khấu múa rối trở nên gần gũi hơn với công chúng ở nhiều lứa tuổi khác nhau.

Đạo diễn Nguyễn Tiến Dũng cho biết, các loại hình nghệ thuật dân tộc đang cần phải giữ gìn truyền thống để không bị mai một, nhưng có một thực tế là khán giả không mặn mà xem. Ta giữ gìn nghệ thuật truyền thống, là để cho giới trẻ biết và tự hào, tiếp nối, nhưng lớp trẻ mà không xem thì cũng khó để nói đến gìn giữ, tiếp nối. Thế nên, đổi mới, sáng tạo là hướng đi tất yếu của rối nước.

“Truyện Kiều” được khai thác trên sân khấu múa rối với góc nhìn mới mẻ
“Truyện Kiều” được khai thác trên sân khấu múa rối với góc nhìn mới mẻ

Cần nhiều nỗ lực

Hiện nay, xu hướng của mỹ thuật trong múa rối thường được các nghệ sĩ trau truốt hơn, mở rộng hơn vì trong hoạt động, cùng với rối nước còn có rối cạn và những loại rối khác. Hiệu quả mỹ thuật trong múa rối mang yếu tố xã hội mạnh hơn, hiệu quả tinh thần và tác động xã hội cũng khác hơn... Đôi khi người ta thêm vào đó những yếu tố của triết lý, đạo đức, giáo dục mang tính thời sự, đương đại.

NSND Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ rằng, theo đánh giá của những người trong nghề, giới chuyên môn cũng như khán giả, thì múa rối nước ta những năm gần đây đang phát triển tốt, diện mạo của múa rối cũng có sự thay đổi. Trước đây, người ta vẫn nghĩ rối là dành cho trẻ con, rối nước dành cho khách du lịch xem, nhưng những năm gần đây, theo kinh nghiệm những người làm nghề, thì việc mở rộng các đối tượng khán giả, không chỉ thiếu nhi hay khách quốc tế, mà phải hướng đến khán giả đại chúng là việc tất yếu.

Phát triển nghệ thuật rối nước sẽ đóng góp không nhỏ trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc của Việt Nam, góp phần quảng bá văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế. Vì vậy, bài toán làm mới nghệ thuật rối nước truyền thống tuy khó khăn, đòi hỏi sự đầu tư lâu dài, nghiêm túc... nhưng không có nghĩa là không làm được.


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Tin nổi bật trang chủ
Lốc xoáy trên biển làm 2 người tử vong ở Quảng Ninh

Lốc xoáy trên biển làm 2 người tử vong ở Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 1 giờ trước
Vào khoảng 18 giờ 30 phút ngày 17/8, một cơn lốc xoáy bất ngờ quét qua khu vực Ba Hòn, xã Đầm Hà (Quảng Ninh) khiến một bè chở 17 người đi làm bãi nuôi ngao, hầu bị lật. Vụ việc xảy ra quá nhanh, nhiều người không kịp trở tay.
Arsenal giành chiến thắng tối thiểu trước Manchester United trong ngày ra quân Ngoại hạng Anh

Arsenal giành chiến thắng tối thiểu trước Manchester United trong ngày ra quân Ngoại hạng Anh

Thể thao - Hoàng Minh - 1 giờ trước
Tối 17/8, sân Old Trafford chứng kiến màn khởi đầu mùa giải Ngoại hạng Anh 2025/26 đầy kịch tính, khi Manchester United tiếp đón Arsenal. Dù nắm thế chủ động và tạo ra hàng loạt cơ hội, “Quỷ đỏ” vẫn phải chấp nhận thất bại 0-1 trước đối thủ đến từ London, với bàn thắng duy nhất được ghi bởi hậu vệ Riccardo Calafiori.
Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Trang địa phương - Tào Đạt - 20:13, 17/08/2025
Ngày 17/8, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh An Giang cho biết, 2 du khách đi tham quan, chèo sup tại bãi tắm thuộc xã Tiên Hải bị sóng đánh lật phương tiện và tử vong.
Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Nhịp cầu nhân ái - Vũ Mừng - 17:13, 17/08/2025
Ngày 16/8, Đảng uỷ, UBND xã Khâu Vai, tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với Nhóm Cộng đồng từ thiện Sân Đình tổ chức Lễ cắt băng khánh thành công trình nhà lớp học Điểm trường Mầm non và Tiểu học thôn Ha Cá, xã Khâu Vai.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Thời sự - PV - 15:15, 17/08/2025
Sáng 17/8, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Đảng ủy Công an Trung ương - Bộ Công an tổ chức trọng thể lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025), 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005-19/8/2025) và trao tặng Huân chương Sao Vàng lần thứ 5 cho lực lượng Công an nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và đọc diễn văn kỷ niệm.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 13:29, 17/08/2025
Lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa vừa phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh tàng trữ gần 1,2 tấn thực phẩm đã bốc mùi hôi, không rõ nguồn gốc.
Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự

Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự "hội thảo"

Pháp luật - Minh Nhật - 12:04, 17/08/2025
Một đường dây kinh doanh đa cấp qua website https://tcis.ai và đồng tiền kỹ thuật số TCIS vừa bị công an triệt phá.
Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Tin tức - Minh Nhật - 12:01, 17/08/2025
Cục Công nghệ thông tin thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam(SBV) vừa phát đi cảnh báo về việc xuất hiện ít nhất hai trang web giả mạo cổng thông tin điện tử của cơ quan này, phát tán mã độc dưới dạng tệp tin APK, có nguy cơ chiếm đoạt tài khoản ngân hàng của người dùng.
80 năm - Vinh quang Công an nhân dân Việt Nam

80 năm - Vinh quang Công an nhân dân Việt Nam

Thời sự - PV - 12:01, 17/08/2025
Bài viết của đồng chí Đại tướng Tô Lâm, Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam với nhan đề: " 80 năm - Vinh quang Công an nhân dân Việt Nam”.
Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 08:36, 17/08/2025
Đội tuyển nữ Việt Nam vừa để thua U23 Australia với tỉ số 1-2 tại bán kết Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), qua đó lỡ hẹn với trận chung kết và sẽ bước vào trận tranh hạng Ba cùng tuyển nữ Thái Lan.