Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ lửa cho "phố lò rèn"

Ngọc Ánh - 17:41, 21/12/2020

Không còn những ngôi nhà xây mái ngói với những bờ rào dậu, những mảnh vườn, khoảnh ao của làng quê nông thôn Bắc Bộ thời xưa, làng rèn truyền thống Đa Sỹ hôm nay đã trở thành “phố nghề” với những ngôi nhà lầu nằm san sát bên các trục đường nội thôn. Đến “phố lò rèn” hôm nay vẫn nghe tiếng quai búa vang lên chan chát từ những khoảnh sân nhỏ của những ngôi nhà lầu...

Nghệ nhân Hoàng Văn Cung gọt lưỡi dao theo cách thủ công truyền thống.
Nghệ nhân Hoàng Văn Cung gọt lưỡi dao theo cách thủ công truyền thống.

Túc tắc... cũng chỉ đủ sống

Không như một số làng nghề truyền thống khác luôn canh cánh nỗi lo tìm thị trường đầu ra cho sản phẩm, những nghệ nhân của làng rèn truyền thống Đa Sỹ (thuộc phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, Hà Nội) chỉ lo “không có sức mà làm”, bởi sản phẩm thủ công của làng nghề đã có thương hiệu, làm ra đến đâu, tiêu thụ hết đến đó.

Hàng bán rất chạy, nhưng ở làng rèn Đa Sỹ, ít có gia đình nào giàu lên từ nghề rèn. Nghệ nhân Hoàng Văn Cung có “nhà mặt phố, bố làm rèn” (3 đời làm nghề rèn) thuận lợi để bày bán các sản phẩm dao, kéo, cuốc, xẻng… ngay trước hiên nhà. Vậy mà với 3 lao động chính tham gia làm rèn gồm ông Cung, vợ và con trai, “túc tắc mỗi tháng, gia đình cũng có thu nhập khoảng chục triệu đồng, chỉ đủ chi tiêu sinh hoạt trong gia đình, ít có dư dả ”, ông Cung cho biết.

Thợ rèn Nguyễn Văn Mộc đang thực hiện công đoạn rèn nguội những con dao chặt.
Thợ rèn Nguyễn Văn Mộc đang thực hiện công đoạn rèn nguội những con dao chặt.

Gần nhà ông Cung là gia đình ông Nguyễn Văn Mộc có 2 bố con theo đuổi nghề rèn. Ông Mộc dành một ô trước mặt tiền ngôi nhà 3 tầng để làm xưởng rèn. Xưởng rèn của ông có đầy đủ các dụng cụ máy móc như mắt cắt sắt, máy ép, mài… để giải phóng bớt sức lao động. Ông Mộc chuyên làm các loại dao chặt, dao thái thuốc Nam, dao cắt nhựa tái chế... bằng nhíp ô tô. “Dao chặt, dao thái làm bằng nhíp ô tô có độ bền rất lâu. Dao thái thì sắc ngọt, dao chặt dùng để chặt xương không bao giờ bị mẻ nên giá thành cũng cao hơn so với dao làm bằng sắt”, ông Mộc giải thích.

Một quầy hàng bày bán sản phẩm dao, kéo của Đa Sỹ.
Một quầy hàng bày bán sản phẩm dao, kéo của Đa Sỹ.

Với dao thái loại nhỏ, ông Mộc bán lẻ 80.000 đồng/con; dao chặt tùy loại từ 130.000 -150.0000 đồng/con; dao thái thuốc 800.000 đồng/con. “Các loại dao thái thuốc, dao để cắt hạt nhựa, gia đình làm chủ yếu theo đơn đặt hàng. Có những đơn hàng khách đặt vài chục chiếc, bố con làm quần quật cả tuần để kịp giao hàng thì cũng có thu nhập trên chục triệu đồng. Còn ngày thường, mình vừa làm vừa bán túc tắc, có ngày được vài chục, ngày được vài trăm (ngàn đồng)”, ông Mộc chia sẻ.

Giữ lửa cho "phố lò rèn"

Trong làng rèn Đa Sỹ có “Cơ sở sản xuất dao Hai Tâm” nức tiếng gần xa. Dao chặt, dao thái, dao mổ… thương hiệu “Hai Tâm” chất lượng không chỉ bởi làm theo phương pháp bổ thép sắc ngọt, lưỡi không cong vênh, cực bền, mà còn bởi người làm ra sản phẩm “đặc chủng” này lại là một phụ nữ chân yếu tay mềm. Bà là nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến (SN 1968), một trong 4 nghệ nhân của làng nghề Đa Sỹ được Hiệp hội Làng nghề Việt Nam trao tặng danh hiệu “Nghệ nhân làng nghề” năm 2019.

Nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến đang thực hiện công đoạn rèn trong lửa.
Nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến đang thực hiện công đoạn rèn trong lửa.

Sinh ra, lớn lên giữa làng rèn truyền thống, từ ấu thơ, cô bé Tuyến đã quen tai với âm thanh đe, búa chan chát suốt ngày đêm. Thế rồi năm lên 12 tuổi, cô bé Tuyến bắt đầu đến những cơ sở rèn trong làng xin làm phụ những việc lặt vặt như cắt thép, lấy nước... để học nghề. Nhờ cần cù, chịu khó, tháo vát, cô bé Tuyến đen nhẻm năm xưa đã rèn giũa nghề trở thành một thợ rèn chuyên nghiệp với tay nghề “siêu hạng” suốt 30 năm nay. Những sản phẩm dao chặt, dao mổ, dao thái… dưới “bàn tay vàng” của nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến đều trở nên tinh xảo, sắc ngọt, bền chắc. Không chỉ trong làng, nhiều người ở tỉnh xa truyền tai nhau đến tận nhà bà mua hàng, đặt hàng mang đi tiêu thụ ở khắp trong Nam, ngoài Bắc.

Sản phẩm dao, kéo của Đa Sỹ.
Sản phẩm dao, kéo của Đa Sỹ.

Kể về những công đoạn của một người thợ rèn, nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến cho biết, bất kỳ người thợ nào ban đầu đều phải học tư thế ngồi, cách cầm búa và quai bễ. Khi đã thành thạo mới chuyển qua đánh rèn, kế đến là làm thô và khi đã có tay nghề mới được làm nguội.

Đặc biệt, công đoạn làm nguội là công đoạn đòi hỏi kỹ thuật cao nhất, muốn học thành thạo nghề, nếu nhanh cũng mất một đến vài năm mới có thể làm ra một sản phẩm đúng nghĩa. “Để tạo ra được một sản phẩm có chất lượng tốt, khâu quan trọng nhất và đòi hỏi nhiều kỹ thuật nhất là tôi thép và làm nguội. Mỗi hộ rèn ở Đa Sỹ đều có bí quyết riêng, nhưng điểm chung là thép phải tốt và kỹ thuật cao mới cho ra lò những con dao, cây kéo sắc bén”, nghệ nhân Đỗ Thị Tuyến giải thích.

Theo ông Hoàng Quốc Chính, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Đa Sỹ cho biết, hiện nay, làng nghề truyền thống Đa Sỹ hiện có trên 1.000 hộ đang duy trì nghề rèn. Trong số đó có khoảng 70% số hộ làm rèn thủ công, 30% số hộ đã đưa máy móc vào sản xuất.

Tuy nhiên, cũng theo ông Chính, dao, kéo làm bằng máy có thể sản xuất nhanh, đại trà, ít tốn công sức nhưng không thể tốt như dao, kéo làm thủ công. Bởi các công đoạn làm ra một sản phẩm dao, kéo ở Đa Sỹ đều dựa trên kinh nghiệm và bí quyết riêng của từng gia đình.

Nghề rèn vất vả, nặng nhọc, dễ xảy ra tai nạn lao động nhưng khi đã theo nghề thì ham lắm, không bỏ được. Bây giờ đất chật, người đông, các hộ làm rèn ngay trong khuôn viên nhà mình sẽ bị ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng tiếng ồn, khói bụi đến các hộ ở xung quanh.

Một góc làng rèn Đa Sỹ hôm nay
Một góc làng rèn Đa Sỹ hôm nay

“Thành phố Hà Nội đã quy hoạch đất cho làng rèn Đa Sỹ để các hộ làm rèn chuyển lò, xưởng ra phía ngoài làng, nhưng chờ đợi nhiều năm nay vẫn chưa được giao đất. Chỉ mong Dự án sớm được triển khai để người dân làng rèn bảo tồn, phát triển mãi nghề truyền thống của cha ông để lại”, nghệ nhân Hoàng Văn Cung bộc bạch.

Làng rèn Đa Sỹ đã được Hiệp hội làng nghề Việt Nam công nhận là một trong những làng nghề tiêu biểu của Việt Nam. Quá trình sản xuất kinh doanh ngành nghề rèn của làng cũng đã được TP. Hà Nội quy hoạch để bảo tồn và phát huy nghề truyền thống. Dự án điểm công nghiệp làng nghề Đa Sỹ rộng 3 ha hiện còn gặp một số khó khăn, vướng mắc về nhà đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng nên chưa được triển khai.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Tôn giáo trong kỷ nguyên mới - Viết tiếp hành trình đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo trong kỷ nguyên mới - Viết tiếp hành trình đồng hành cùng dân tộc

Trên mỗi chặng đường lịch sử, các tôn giáo ở Việt Nam đã khẳng định vai trò là nguồn lực tinh thần to lớn, góp phần nuôi dưỡng đạo đức, lan tỏa giá trị nhân văn và bồi đắp sức mạnh đoàn kết. Trong kỷ nguyên mới, tiếng nói tôn giáo tiếp tục phụng sự cộng đồng và khát vọng kiến tạo một xã hội đoàn kết, nhân ái, văn minh trong kỷ nguyên hội nhập. Phóng viên VietNamNet lược ghi những suy nghĩ, chia sẻ của một số vị sức sắc công giáo trên chặng đường phát triển của đất nước tại sự kiện Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm.
Ninh Bình: Giải cứu cá thể rái cá vuốt bé quý hiếm

Ninh Bình: Giải cứu cá thể rái cá vuốt bé quý hiếm

Môi trường sống - Quỳnh Trâm - 37 phút trước
Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh Ninh Bình vừa phát hiện, giải cứu một cá thể rái cá vuốt bé trong quá trình vận chuyển trái phép và bàn giao cho Vườn quốc gia Cúc Phương.
Cuộc sống hồi sinh sau lũ dữ

Cuộc sống hồi sinh sau lũ dữ

Phóng sự - Thanh Hải - 1 giờ trước
Những bản làng quăng quật vì mưa lũ đang trở mình. Sự hồi sinh được đo đếm bằng những nếp nhà đã dựng lại, những con đường đã thông xe, những công trình dân sinh đã đi vào hoạt động…
Quảng Ngãi: Động đất 4.5 độ, gây rung chấn diện rộng

Quảng Ngãi: Động đất 4.5 độ, gây rung chấn diện rộng

Trang địa phương - Ngọc Chí - 1 giờ trước
Sáng ngày 11/9, Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần (Viện Các Khoa học Trái đất) cho biết đã ghi nhận hai trận động đất liên tiếp xảy ra tại khu vực xã Măng Bút, tỉnh Quảng Ngãi.
Cán bộ xã vượt cả trăm cây số mỗi ngày thực hiện nhiệm vụ

Cán bộ xã vượt cả trăm cây số mỗi ngày thực hiện nhiệm vụ

Xã hội - Quỳnh Trâm - 3 giờ trước
Thực hiện chủ trương sắp xếp, kiện toàn chính quyền hai cấp của tỉnh Thanh Hóa, hàng trăm cán bộ từ miền xuôi đã được điều động, luân chuyển về công tác tại các xã miền núi. Vượt lên những khó khăn, bỡ ngỡ ban đầu, họ đã nhanh chóng thích nghi, bắt nhịp với công việc ở nơi mới.
Hai cây trầm 200 tuổi ở Hà Tĩnh trở thành Cây Di sản Việt Nam

Hai cây trầm 200 tuổi ở Hà Tĩnh trở thành Cây Di sản Việt Nam

Tìm trong di sản - Anh Trúc - 19:16, 10/09/2025
Ngày 10/9, UBND xã Hương Phố (Hà Tĩnh) cho biết, vừa tổ chức Lễ công bố quyết định công nhận Cây Di sản Việt Nam cho 2 cây trầm hương cổ thụ tại đền Khoai Vạc.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Đắp thuốc Nam lên vết mèo cào, bé trai suy đa tạng

Đắp thuốc Nam lên vết mèo cào, bé trai suy đa tạng

Sức khỏe - Minh Nhật - 19:13, 10/09/2025
Bị mèo cắn, thay vì đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế, gia đình đã đắp thuốc Nam lên vết mèo cào, khiến bé trai suy đa tạng. Trường hợp này là lời cảnh báo nghiêm trọng về việc tự ý sử dụng thuốc Nam cho vết thương hở.
Miền Bắc lại sắp đón mưa to, có nơi vượt mốc 100 mm

Miền Bắc lại sắp đón mưa to, có nơi vượt mốc 100 mm

Môi trường sống - Anh Trúc - 19:04, 10/09/2025
Theo dự báo thời tiết khu vực Bắc Bộ có nơi mưa to đến rất to, với lượng mưa 20 - 40 mm, cục bộ có nơi trên 100 mm.
Lâm Đồng thiếu 5.433 giáo viên trong năm học mới

Lâm Đồng thiếu 5.433 giáo viên trong năm học mới

Giáo dục dân tộc - Minh Anh - 19:03, 10/09/2025
Năm học 2025 - 2026, toàn tỉnh Lâm Đồng có nhu cầu 42.892 giáo viên. Tuy nhiên, hiện nay số giáo viên hiện có của tỉnh là 37.459 giáo viên, vẫn còn thiếu 5.433 giáo viên. Tình trạng thiếu hụt tập trung vào các môn đặc thù của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 như Âm nhạc, Mỹ thuật, Giáo dục địa phương, Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp…
Quảng bá du lịch Lạng Sơn ở Ấn Độ

Quảng bá du lịch Lạng Sơn ở Ấn Độ

Du lịch - Minh Anh - 19:01, 10/09/2025
Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam vừa phối hợp với Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch và các đơn vị liên quan tổ chức Chương trình giới thiệu du lịch Việt Nam, kết nối doanh nghiệp tại thành phố Bengaluru và thành phố Hyderabad (Ấn Độ). Trong Chương trình, tỉnh Lạng Sơn đã giới thiệu điểm đến, sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn của du lịch Lạng Sơn.
Thanh Hoá: Đảm bảo duy trì nếp sống văn hóa mới trong tang lễ vùng đồng bào Mông

Thanh Hoá: Đảm bảo duy trì nếp sống văn hóa mới trong tang lễ vùng đồng bào Mông

Dân tộc - Tôn giáo - Quỳnh Trâm - 18:53, 10/09/2025
Những năm qua, nếp sống mới trong tang lễ của đồng bào Mông tỉnh Thanh Hoá đã dần đi vào nền nếp, đồng bào ngày càng nâng cao nhận thức, thấy rõ lợi ích của việc tổ chức tang lễ văn minh, tiết kiệm.