Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ghe ngo trong đời sống của đồng bào Khmer

Thạch Đờ Ni - 17:03, 11/10/2024

Trong đời sống của đồng bào Khmer Nam Bộ luôn gắn liền với văn hóa lễ hội; trong đó ghe ngo là sản phẩm văn hóa, tinh thần, có giá trị to lớn đối với đồng bào. Chiếc ghe ngo gắn liền với văn hóa Khmer Nam Bộ, đua ghe ngo cũng vì thế chứa đựng nhiều yếu tố văn hóa tâm linh.

 Lễ hội Ooc Om Bok - Đua ghe ngo là một lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer. Nguồn: dulichsoctrang.org
Lễ hội Ooc Om Bok - Đua ghe ngo là một lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer. Nguồn: dulichsoctrang.org

Chuyển chở giá trị văn hóa

Chiếc ghe ngo mang nhiều ý nghĩa, giá trị văn hóa đặc trưng riêng biệt của người Khmer. Theo Giáo sư Huỳnh Lứa, ghe ngo không phải là sản phẩm của một cá nhân hay một tập thể bất kỳ nào. Mỗi chiếc ghe ngo là do một ngôi chùa, đại diện cho một hay nhiều phum sóc người Khmer tạo ra.

Ghe ngo nguyên thủy là một chiếc thuyền độc mộc, khoét ruột từ một thân cây. Nhưng ngày nay, việc tìm cây sao vừa to, vừa dài rất khó khăn, nên người Khmer đã dùng những mảnh ván ghép lại với nhau để thay thế.

Ghe ngo được làm gần giống hình con rắn dài khoảng từ 25m đến 30m. Ở giữa chỗ rộng nhất là 1,1m. Đầu được uốn cong lên, như hình đầu rắn. Ở đuôi ghe hay gọi là sau lái cũng được uốn cong lên nhưng cao hơn phía đầu một chút. Người ta đóng từ 24 đến 27 cây thanh ngang trên chiếc ghe, để vừa cho hai người ngồi. Mỗi ghe phải đảm bảo từ 40 đến 60 người ngồi bơi và chỉ huy.

Vẽ hoa văn cho ghe ngo.
Vẽ hoa văn cho ghe ngo.

Ghe ngo có ba người điều khiển, một người ngồi mũi chuyên về chỉ đạo tâm linh của ghe đua, tổ chức lễ cúng xuống ghe, chỉ đạo toàn ghe, điều khiển kỹ thuật bơi của ghe đua; Một người ngồi giữa và một người ngồi phía sau giữ nhiệm vụ thổi còi để thúc giục và điều chỉnh kỹ thuật bơi của các vận động viên.

Người Khmer tin rằng, ghe ngo là vật thiêng. Làm việc gì liên quan tới ghe ngo đều phải làm lễ cầu xin. Ví dụ như trước mỗi kỳ đua ghe ngo phải làm lễ "xuống ghe" (hạ thuỷ) để cầu thần linh (prey) đến trợ giúp đội ghe đi bơi thắng lợi.

Văn hóa tâm linh của người Khmer Nam Bộ thể hiện trong việc chọn biểu tượng cho ghe ngo. Mỗi chiếc ghe có một biểu tượng riêng. Việc chọn biểu tượng ghe ngo liên quan đến địa danh, hay quan niệm truyền thống của từng chùa. Thông thường, biểu tượng của ghe ngo là các con vật có sức mạnh, hoặc có khả năng chạy nhanh như là loài chim, loài thú, loài cá có sức sống mãnh liệt và bơi, bay, chạy nhanh.

Nghi lễ cúng hạ thủy cho ghe ngo.
Nghi lễ cúng hạ thủy cho ghe ngo

Yếu tố tâm linh còn được tìm thấy trong quan niệm xem mỗi chiếc ghe có một vị thần bảo hộ, như: Srey Khmav, Konseng Sorya, Kontong Khiev, Chum tiev Ok, Chum Tiev Tay… Các vị thần này tạo nên sức mạnh của ghe cũng như đảm bảo sự an toàn cho vận động viên tham gia đua ghe ngo. Điều này thể hiện sức mạnh tôn giáo, niềm tin vào sự che chở của thần linh đối với các hoạt động nhân sinh, nhất cử nhất động đều phải cử hành lễ cầu xin, như: Lễ mở cửa rừng xin cây làm ghe, lễ khởi công làm ghe ngo, lễ khánh thành ghe ngo, lễ đưa ghe lên nhà ghe, lễ hạ thủy ghe ngo… Ngoài ra, ghe ngo còn biểu trưng cho sự đoàn kết, keo sơn của từng thành viên trong phum sóc tạo nên một sức mạnh tổng hợp để bảo vệ và giúp nhau trong cuộc sống thường nhật.

Dòng sông đua ghe ngo ở tỉnh Sóc Trăng.
Dòng sông đua ghe ngo ở tỉnh Sóc Trăng

Bảo tồn - phát huy lễ hội đua ghe ngo

Văn hóa tâm linh của người Khmer Nam Bộ thể hiện trong việc chọn biểu tượng cho ghe ngo. Mỗi chiếc ghe có một biểu tượng riêng. Việc chọn biểu tượng ghe ngo liên quan đến địa danh hay quan niệm truyền thống của từng chùa. Thông thường, biểu tượng của ghe ngo là các con vật có sức mạnh, hoặc có khả năng chạy nhanh như là loài chim, loài thú, loài cá có sức sống mãnh liệt và bơi, bay, chạy nhanh.

Những năm qua, bên cạnh việc chú trọng nâng cao chất lượng đời sống kinh tế cho đồng bào dân tộc Khmer, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến việc phát triển các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao trong đồng bào dân tộc Khmer nhằm tạo không khí vui tươi, phấn khởi và môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần nâng cao đời sống văn hóa và tinh thần cho đồng bào. Các hoạt động văn hóa, thể thao vùng đồng bào Khmer được duy trì và phát triển lên tầm cao mới, nổi bật là phong trào đua ghe ngo, qua đó góp phần đắc lực vào việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.


Với ý nghĩa quan trọng đó, Đảng và Nhà nước ta đã triển khai nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ kinh phí cho các chùa Khmer đóng ghe ngo mới; tổ chức các cuộc đua ghe ngo vào dịp lễ xuất hạ của sư sãi Khmer và dịp Lễ Ooc Om Bok để đồng bào Khmer tham gia, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc. Đặc biệt, từ năm 2013, Lễ hội đua ghe ngo được nâng lên thành Festival đua ghe ngo mang tầm khu vực và quốc gia và được tổ chức thường niên 2 năm 1 lần tại tỉnh Sóc Trăng.

Lễ hội đua ghe ngo ngày nay đã trở thành ngày hội chung của 3 dân tộc Kinh, Khmer, Hoa, làm cho mối quan hệ cộng đồng các dân tộc ở miền Tây Nam Bộ ngày càng gắn kết. Đồng bào Khmer tổ chức Lễ hội đua ghe ngo như để mọi người vui chơi, đọ sức, tranh tài. Đua ghe ngo từ lâu đã trở thành biểu tượng của sức mạnh tinh thần và sự đoàn kết trong đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào dân tộc Khmer vùng sông nước miền Tây.
Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chương trình MTQG 1719 tiếp thêm "sinh lực" cho Du lịch cộng đồng ở Nghệ An phát triển bền vững

Chương trình MTQG 1719 tiếp thêm "sinh lực" cho Du lịch cộng đồng ở Nghệ An phát triển bền vững

Du lịch cộng đồng ở vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Nghệ An ngày càng có nhiều du khách tìm đến bởi sự mới lạ, gần gũi với thiên nhiên. Sức hấp dẫn của loại hình du lịch này, đang được tiếp sinh lực để phát triển bền vững, lan tỏa bởi nguồn kinh phí đầu tư, hỗ trợ cho các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch, thuộc dự án 6, Chương trình MTQG phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 1: 2021-2025.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Vân Nam, Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Vân Nam, Trung Quốc

Trong chương trình dự Hội nghị Thượng đỉnh GMS 8, Hội nghị Cấp cao ACMECS 10, Hội nghị Cấp cao CLMV 11 và làm việc tại Trung Quốc, chiều 5/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã đến dâng hoa và thăm Khu di tích lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
Thủ tướng mong mỗi kiều bào luôn là một đại sứ của tình hữu nghị Việt Nam-Trung Quốc

Thủ tướng mong mỗi kiều bào luôn là một đại sứ của tình hữu nghị Việt Nam-Trung Quốc

Thời sự - PV - 1 giờ trước
Chiều 5/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp gỡ cán bộ, nhân viên Tổng Lãnh sự quán và cộng đồng người Việt Nam tại tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, nhân chuyến công tác tại nước này từ ngày 05-08/11.
Thừa Thiên - Huế: Giải quyết việc làm cho 11.556 người lao động

Thừa Thiên - Huế: Giải quyết việc làm cho 11.556 người lao động

Nghề nghiệp - Việc làm - Trang Diệp - 2 giờ trước
Thời gian qua, tỉnh Thừa Thiên - Huế quan tâm, đẩy mạnh giải quyết việc làm cho lao động trên địa bàn, trong đó chú trọng công tác xuất khẩu lao động đi làm việc tại nước ngoài. Hoạt động này vừa giải quyết công ăn việc làm, vừa tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân, góp phần vào công tác giảm nghèo bền vững của địa phương.
Quảng Ngãi: Huy động lực lượng tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Quảng Ngãi: Huy động lực lượng tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Tin tức - T.Nhân-H.Trường - 3 giờ trước
Các ngành chức năng tỉnh Quảng Ngãi huy động tàu thuyền tìm kiếm một ngư dân mất tích khi đang hoạt động nghề cá trên vùng biển cách bờ khoảng 23 hải lý.
Hiệu quả từ mô hình nuôi bò sinh sản của đồng bào Raglay thôn Tà Dương

Hiệu quả từ mô hình nuôi bò sinh sản của đồng bào Raglay thôn Tà Dương

Kinh tế - Thái Sơn Ngọc - 3 giờ trước
Từ nguồn vốn hỗ trợ của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (gọi tắt Chương trình MTQG 1719), đồng bào Raglay ở thôn Tà Dương, xã Phước Thái, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận đã phát triển mô hình nuôi bò sinh sản.
Lạng Sơn: Quyết liệt đẩy lùi nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Lạng Sơn: Quyết liệt đẩy lùi nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 3 giờ trước
Bằng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân, thời gian qua, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở vùng đồng bào DTTS tại Lạng Sơn đã và đang từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi.
Gieo con chữ, dệt ước mơ trên đỉnh Phung Chang

Gieo con chữ, dệt ước mơ trên đỉnh Phung Chang

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 4/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Việc phát huy, bảo tồn văn hóa của các dân tộc luôn được bình đẳng . “Lá phổi xanh” . Tài sản vô cùng quý giá Đông Nam Bộ. Gieo con chữ, dệt ước mơ trên đỉnh Phung Chang. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Giồng Riềng (Kiên Giang): “Chuyển mình” từ phát huy các dự án thuộc Chương trình MTQG 1719

Giồng Riềng (Kiên Giang): “Chuyển mình” từ phát huy các dự án thuộc Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - Như Tâm - Khánh Thư - 4 giờ trước
Huyện Giồng Riềng (Kiên Giang) đang có những bước chuyển mình phát triển rõ nét nhờ thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Trong đó, nổi bật là Dự án 1 và Dự án 3 đã tạo ra những tác động sâu sắc đối với đời sống đồng bào DTTS, cải thiện đáng kể hạ tầng cơ sở và phát triển các mô hình kinh tế bền vững.
Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh An Giang đối thoại với Ban Đại diện cộng đồng Hồi giáo của địa phương

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh An Giang đối thoại với Ban Đại diện cộng đồng Hồi giáo của địa phương

Dân tộc- Tôn giáo - Tào Đạt - Chau Bol - 4 giờ trước
Ngày 5/11, tại Trung tâm Văn hóa và học tập cộng đồng xã Châu Phong (thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang), Đảng Đoàn Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị đối thoại với Ban Đại diện cộng đồng Hồi giáo (Islam) tỉnh An Giang. Bà Đặng Thị Hoa Rây - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh chủ trì Hội nghị.
20 trẻ mầm non ở Lai Châu phải cấp cứu nghi do ăn nhầm thuốc diệt chuột

20 trẻ mầm non ở Lai Châu phải cấp cứu nghi do ăn nhầm thuốc diệt chuột

Sức khỏe - Minh Nhật - 4 giờ trước
Theo thông tin ban đầu từ lãnh đạo tỉnh Lai Châu, vào khoảng 9 giờ ngày 5/11, có 20 trẻ mầm non của một trường học tại xã Giang Ma, huyện Tam Đường phải cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu nghi do ăn nhầm thuốc diệt chuột.
Quảng Nam: Khởi tố đối tượng đăng hơn 300 bài viết xuyên tạc trên Facebook

Quảng Nam: Khởi tố đối tượng đăng hơn 300 bài viết xuyên tạc trên Facebook

Pháp luật - T.Nhân-H.Trường - 4 giờ trước
Ngày 5/11, Công an tỉnh Quảng Nam cho biết, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh vừa phối hợp Công an huyện Đại Lộc điều tra, làm rõ đối tượng có hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Chư Pưh (Gia Lai): Truyền thông, vận động phụ nữ DTTS đến sinh con tại cơ sở y tế

Chư Pưh (Gia Lai): Truyền thông, vận động phụ nữ DTTS đến sinh con tại cơ sở y tế

Xã hội - Ngọc Thu - 4 giờ trước
Ngày 5/11, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) huyện Chư Pưh (Gia Lai) đã tổ chức Lễ phát động chiến dịch truyền thông vận động phụ nữ DTTS đến sinh con tại cơ sở y tế tại xã Ia Hrú.