Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dặt dìu tiếng then

PV - 18:05, 31/01/2023

Lục Ngạn (Bắc Giang) là “thủ phủ trái cây” ở miền Bắc với nhiều loại trái ngọt nức tiếng. Nơi đây còn được biết đến là nơi lưu giữ những điệu then say đắm lòng người, để rồi những ai khi đặt chân đến luôn vấn vương, xao xuyến.

Nghệ nhân Ưu tú Lục Xuân Tích truyền dạy hát then cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Lục Ngạn
Nghệ nhân Ưu tú Lục Xuân Tích truyền dạy hát then cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Lục Ngạn

Truyền nhau câu hát

Khi những cây đào rừng chớm nảy chồi non, báo hiệu mùa Xuân sắp tới cũng là lúc Nghệ nhân Ưu tú Lục Xuân Tích lên kế hoạch cho Câu lạc bộ (CLB) Hát then xã Sơn Hải tập luyện chương trình biểu diễn, giao lưu dịp đầu Xuân. Anh Tích (dân tộc Nùng, SN 1977) có năng khiếu văn nghệ, đam mê hát then từ nhỏ. Từ năm 2003, anh tham gia hát then cùng các nghệ nhân bằng hình thức truyền khẩu, tự ứng tác trong các cuộc hát. Anh tự sưu tầm sách hát, học hỏi các nghệ nhân cao tuổi. Năm 2014, anh quy tụ các hạt nhân văn nghệ, đề xuất UBND xã thành lập CLB Hát then, đàn tính xã Sơn Hải với 46 thành viên do anh làm chủ nhiệm. Thời gian đầu, CLB mời các nghệ nhân nổi tiếng về truyền dạy. Sau khi nắm được kỹ năng cơ bản, ngoài sưu tầm các điệu then cổ, anh tự sáng tác và phổ biến cho thành viên trong CLB. Mới đây, anh vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú.

CLB Hát then xã Phì Điền có gần 40 thành viên là người dân tộc Tày, trong đó hơn 10 em lứa tuổi học sinh. Gần 10 năm trước - thời điểm mới thành lập, CLB chỉ có hơn 10 người với vài cây đàn tính, việc học hát gặp khó khăn. Được các nghệ nhân truyền dạy, đến nay hầu hết thành viên CLB thuộc hàng chục điệu then cổ bằng tiếng Tày và biết chơi đàn tính. Cũng vì đam mê câu hát, mọi người tự bỏ tiền mua sắm trang phục, đàn (mỗi cây đàn tính từ 2 - 5 triệu đồng, tùy loại). "Cứ vào thứ Bảy, Chủ nhật, chúng tôi lại sinh hoạt tại nhà văn hóa thôn", chị Bùi Thị Hợp, Chủ nhiệm CLB nói.

Huyện Lục Ngạn hiện có 6 CLB hát then, mỗi CLB từ 30 - 50 thành viên, tập trung ở những xã có đông đồng bào dân tộc Tày, Nùng như: Biển Động, Tân Sơn, Hộ Đáp, Sơn Hải... Then được chia thành 2 loại: Then nghi lễ và then văn hóa, văn nghệ. Then nghi lễ mang đậm màu sắc tín ngưỡng. Thầy then thường được mời thực hiện các nghi lễ: Cầu an, sinh nhật, giải hạn, nhà mới, gửi con, cúng tổ tiên, cầu mùa...

Then trong sinh hoạt văn hóa, văn nghệ được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày qua hoạt động lao động, sản xuất, dịp lễ hội, giao lưu, hội thi, hội diễn. Điểm đặc sắc của then là ngôn ngữ ẩn chứa chiều sâu văn hóa. Nội dung các khúc hát toát lên tư tưởng nhân văn sâu sắc, chứa đựng tình yêu thiên nhiên, đôi lứa, nghĩa vợ chồng, đạo lý làm người, ca ngợi làng bản, quê hương... Huyện Lục Ngạn hiện có 11 nghệ nhân nòng cốt thường xuyên tham gia thực hành then.

Các nghệ nhân tại một liên hoan nghệ thuật hát Then. (Ảnh: TƯ LIỆU)
Các nghệ nhân tại một liên hoan nghệ thuật hát Then. (Ảnh: TƯ LIỆU)

Giữ cho muôn đời sau

Năm 2019, di sản thực hành then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam được UNESCO ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Xác định bảo tồn, phát huy giá trị của di sản có ý nghĩa quan trọng, hằng năm Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Lục Ngạn phối hợp mở các lớp truyền dạy hát then, đàn tính cho thành viên CLB, đồng thời cử nhiều nghệ nhân tham gia các lớp bồi dưỡng do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.

Ông Lãnh Văn Tập - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện cho biết, các CLB tổ chức truyền dạy then, UBND huyện đều hỗ trợ kinh phí từ 3 - 5 triệu đồng để khích lệ, động viên. Vào dịp đầu Xuân, huyện thường xuyên tổ chức hội thi, giao lưu hát dân ca các dân tộc thiểu số. Ở những hội thi ca - múa - nhạc dân gian do tỉnh tổ chức, huyện Lục Ngạn đều mang đến các tiết mục hát then, coi đó như "đặc sản" quê hương.

Không chỉ trong cộng đồng, nhiều trường học mời nghệ nhân về dạy hát then cho học sinh. Tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Lục Ngạn, 3 năm qua tổ chức nhiều lớp dạy hát then. Em Luân Thị Ngọc Hoài - lớp 8A, thành viên CLB cho biết: “Từ lúc 5 tuổi, em thường được đi xem người lớn biểu diễn then. Nay được các nghệ nhân truyền dạy, em đã thuộc và trình diễn hơn 10 điệu then cổ, chơi đàn tính thành thạo”.

Mùa cam, bưởi năm nay, UBND huyện lựa chọn những hợp tác xã tiêu biểu, điển hình có vườn quả đẹp để giới thiệu, mời gọi khách tham quan, trải nghiệm. Ngoài được thưởng thức những trái ngọt tại vườn, tại các điểm còn bố trí tổ hát then phục vụ du khách. Những điệu then say đắm, dặt dìu như muốn níu kéo, giữ chân du khách.

Mới đây, UBND huyện Lục Ngạn ban hành Đề án Phát triển phong trào văn nghệ quần chúng, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa các dân tộc giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030. Huyện chỉ đạo 100% xã, thị trấn, trường học phối hợp, duy trì dạy tiếng nói, lời ca tiếng hát cho các thành viên CLB hát dân ca dân tộc trên địa bàn, trong đó có then; thành lập đội văn nghệ quần chúng tại các thôn, tổ dân phố.

Ông Trương Văn Năm, Phó Chủ tịch UBND huyện thông tin: Thực hiện đề án, huyện sẽ xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, tôn vinh người am hiểu, có công bảo tồn, phát huy các giá trị di sản then trong cộng đồng. Tổ chức nhiều cuộc thi, liên hoan dân ca các dân tộc. Ngành Giáo dục huyện tăng cường đưa nghệ thuật hát then, đàn tính vào giảng dạy ngoại khóa, đặc biệt là ở địa phương có đông đồng bào Tày, Nùng sinh sống.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.