Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dặt dìu tiếng hát Then trên vùng cao Mường Cang

Hà Minh Hưng - 11:49, 08/04/2022

Lời ca trong Then là sự giao hòa giữa con người với đất trời, thiên nhiên; đồng thời thể hiện ước nguyện, khát vọng của con người về cuộc sống ấm no hạnh phúc. Nếu có dịp đến Lai Châu, bạn dừng chân ghé thăm xã Mường Cang, huyện Than Uyên để đắm mình vào những giai điệụ mượt mà, vui nhộn của bà con người Thái nơi đây.

Ngoài vai trò là cố vấn của CLB đàn Tính - hát Then xã Mường Cang (Than Uyên Lai Châu), nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Sơi thường bồi dưỡng các thế hệ kế cận về nghệ thuật chơi Tính tẩu.
Ngoài vai trò là cố vấn của CLB đàn Tính - hát Then xã Mường Cang (Than Uyên Lai Châu), nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Sơi thường bồi dưỡng các thế hệ kế cận về nghệ thuật chơi Tính tẩu.

Nhắc đến hát Then, người ta không thể không nhắc tới người làm tính tẩu giỏi nhất xứ Mường này, đó là nghệ nhân Ưu tú - nguyên Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) hát Then - đàn tính Lò Văn Sơi, người khởi xướng và nặng lòng với bộ môn nghệ thuật truyền thống dân tộc.

Trong căn nhà rộng rãi tại bản Cang Mường, xã Mường Cang, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu có trưng bày rất nhiều đàn Tính và các nhạc cụ biểu diễn, đây chính là nơi sinh hoạt của CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang.

Trong khi chờ các thành viên CLB hát Then - đàn tính đến tập luyện, nghệ nhân Lò Văn Sơi kể: “Hát Then là một hình thức xướng ca tín ngưỡng phổ biến trong đời sống sinh hoạt tâm linh của người Thái. Lời ca của hát Then chứa đựng các yếu tố tâm linh. Trong hát Then, thế giới siêu hình được người Thái tưởng tượng ra vô cùng phong phú. Từ dưới trần gian lên tới mường trời không chỉ có một mà được phân chia thành rất nhiều tầng lớp, nhiều không gian dành riêng cho vong linh của từng đối tượng trú ngụ trong vũ trụ.

 Xưa lời hát Then thường vang lên trong các nghi lễ đi tìm hồn người ốm, xin con, xin tên, xin sức khỏe, xin cầu vạn vật tốt tươi, mùa màng bội thu, bản làng yên vui, hạnh phúc. Nay lời Then mở rộng biên độ hơn về đề tài, mang đậm hơi thở cuộc sống mới....

Mỗi khi nông nhàn món quà lớn nhất với các thành viên trong gia đình nghệ nhân Lò Văn Sơi là được nghe ông chơi Tính tẩu và thể hiện những trích đoạn trong Then.
Mỗi khi nông nhàn món quà lớn nhất với các thành viên trong gia đình nghệ nhân Lò Văn Sơi là được nghe ông chơi Tính tẩu và thể hiện những trích đoạn trong Then.

Và như thường lệ cứ vào Giêng, Hai, tháng của  lễ hội, cũng là khi công việc đồng áng đã tạm ngơi, người dân Thái xứ Mường Cang lại tụ về nhà ông Sơi để nghe hát, thưởng đàn. Tại đây, chúng tôi được thưởng thức những trích đoạn đặc sắc nhất trong Then của CLB hát Then - đàn tính. Nhìn các thành viên say sưa tập luyện, từ lời ca, điệu múa  được kết hợp nhuần nhuyễn, hòa trong âm sắc trầm bổng của cây đàn tính. Dưới sự hướng dẫn tận tình của nghệ nhân Sơi, làm cho khả năng sáng tạo, diễn xướng của các thành viên trong CLB như thăng hoa cùng nhịp đàn. 

Là người nhiều năm tham gia các Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính, hơn ai hết nghệ nhân Lò Văn Sơi hiểu được “nỗi đau” mai một của văn hóa dân gian. Trước thực trang đó, năm 2013, nghệ nhân Lò Văn Sơi tập hợp được 15 thành viên là các cao niên vốn yêu Then, mê Tính tẩu thành một nhóm. Được ông động viên, khích lệ, cứ tối đến, các thành viên lại về nhà ông luyện tập, dần dần bà con dân bản cứ thấy tiếng đàn lại kéo đến xem, bản làng lại tưng bừng rộn rã như mùa xuân trẩy hội.

Mục đích của CLB đàn Tính - hát Then là bảo tồn, gìn giữ văn hóa tâm linh của đồng bào Thái xã Mường Cang. Hằng ngày, các thành viên CLB luyện tập, ca hát nhằm phục vụ bà con trong bản, ngoài mường mỗi khi có công, có việc. Bên cạnh những bài Then truyền thống được diễn xướng khá thành công trong các lễ hội như: Hát múa “Mời Then xuống trần”, hòa tấu đàn tính “Hầu Then”, múa “Chơi thuyền cùng Then”, hát múa “Tiễn Then về trời”... Đây là những tiết mục gắn liền với đời sống tinh thần và văn hóa tâm linh của cộng đồng Thái ở Than Uyên.

 Ngoài những bài Then cổ, CLB đã nắm bắt nhu cầu thưởng thức của quần chúng, các yếu tố mới được đưa vào để nâng tầm nghệ thuật hát Then sao cho phù hợp với đời sống mới. Đó là những bài hát, điệu múa cải biên mang hơi thở cuộc sống hiện đại như: Hát mừng Đảng, Bác Hồ; hát mừng Nông thôn mới; hát tuyên truyền đầy lùi dịch bệnh Covid-19...

Anh Lò Văn Chơn - Chủ nhiệm CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang cho biết: “Đến nay, CLB hát Then - đàn tính có 22 thành viên với nhiều độ tuổi, thành viên lớn tuổi khoảng ngoài 50, thành viên nhỏ tuổi nhất chỉ 16 tuổi. CLB đã phục dựng được nhiều bài hát then cổ và nhiều bài hát mới dựa trên chất liệu Then cải biên. Nội dung các bài hát ca ngợi tinh thần đoàn kết chống xâm lăng, ngợi ca những vị anh hùng có công trong quá trình hình thành bản mường, xây dựng quê hương đất nước, ca ngợi nét đẹp, sự đổi thay của vùng quê trong công cuộc đổi mới; hát mừng xuân, mừng Đảng... Những điệu múa trong Then cũng được CLB khai thác dựng theo nguyên bản trong nghi lễ truyền thống trên nền nhạc của Tính tẩu”.

Diễn xướng hát Then được bà con Thái ở Mường Cang Than Uyên thể hiện trong ngày trọng đại như: Tết Độc lập, mừng năm mới…
Diễn xướng hát Then được bà con người Thái ở Mường Cang, Than Uyên thể hiện trong ngày trọng đại như: Tết Độc lập, mừng năm mới…

Chị Lò Thị Viễn, một thành viên trong CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang, sau một ngày làm việc mà không ngâm nga một vài lời Then thì cứ dấm dứt như thiêu thiếu cái gì đó, chị phấn khởi: “Tôi rất vui khi được tham gia CLB, ngày nhỏ tôi đó được sống trong những âm thanh này của ông bà, bố mẹ trong những buổi chầu Then. Nay được sinh hoạt trong CLB đó cũng là niềm mong ước từ lâu, tôi mong muốn hát Then - đàn tính sẽ được phát huy, lưu truyền cho các thế hệ mai sau”.

Còn với Chủ tịch UBND xã Mường Cang, Lìm Văn Khơi khi nói chuyện về chủ đề bảo tồn văn hóa Thái, anh rất vui khẳng định: “Từ bao đời nay, với người Thái Mường Cang hát then - đàn Tính là loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo. CLB không chỉ là điểm sinh hoạt của các nghệ nhân Then mà là nơi “truyền lửa” nghệ thuật hát Then - đàn Tính cho các thế hệ. Qua đó, nhằm cổ vũ, động viên nhân dân đoàn kết, thi đua thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, góp phần dựng xây quê hương giàu đẹp, văn minh”.

Rời Mường Cang trong tiếng nhạc dặt dìu, những lời ca trong Then đang được các nghệ nhân, diễn viên của CLB hát Then - đàn Tính thăng hoa cùng đất trời. CLB hát Then đàn Tính xã Mường Cang thực sự đang góp phần vào công việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc trong giai đoạn hiện nay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.