Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dặt dìu tiếng hát Then trên vùng cao Mường Cang

Hà Minh Hưng - 11:49, 08/04/2022

Lời ca trong Then là sự giao hòa giữa con người với đất trời, thiên nhiên; đồng thời thể hiện ước nguyện, khát vọng của con người về cuộc sống ấm no hạnh phúc. Nếu có dịp đến Lai Châu, bạn dừng chân ghé thăm xã Mường Cang, huyện Than Uyên để đắm mình vào những giai điệụ mượt mà, vui nhộn của bà con người Thái nơi đây.

Ngoài vai trò là cố vấn của CLB đàn Tính - hát Then xã Mường Cang (Than Uyên Lai Châu), nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Sơi thường bồi dưỡng các thế hệ kế cận về nghệ thuật chơi Tính tẩu.
Ngoài vai trò là cố vấn của CLB đàn Tính - hát Then xã Mường Cang (Than Uyên Lai Châu), nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Sơi thường bồi dưỡng các thế hệ kế cận về nghệ thuật chơi Tính tẩu.

Nhắc đến hát Then, người ta không thể không nhắc tới người làm tính tẩu giỏi nhất xứ Mường này, đó là nghệ nhân Ưu tú - nguyên Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) hát Then - đàn tính Lò Văn Sơi, người khởi xướng và nặng lòng với bộ môn nghệ thuật truyền thống dân tộc.

Trong căn nhà rộng rãi tại bản Cang Mường, xã Mường Cang, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu có trưng bày rất nhiều đàn Tính và các nhạc cụ biểu diễn, đây chính là nơi sinh hoạt của CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang.

Trong khi chờ các thành viên CLB hát Then - đàn tính đến tập luyện, nghệ nhân Lò Văn Sơi kể: “Hát Then là một hình thức xướng ca tín ngưỡng phổ biến trong đời sống sinh hoạt tâm linh của người Thái. Lời ca của hát Then chứa đựng các yếu tố tâm linh. Trong hát Then, thế giới siêu hình được người Thái tưởng tượng ra vô cùng phong phú. Từ dưới trần gian lên tới mường trời không chỉ có một mà được phân chia thành rất nhiều tầng lớp, nhiều không gian dành riêng cho vong linh của từng đối tượng trú ngụ trong vũ trụ.

 Xưa lời hát Then thường vang lên trong các nghi lễ đi tìm hồn người ốm, xin con, xin tên, xin sức khỏe, xin cầu vạn vật tốt tươi, mùa màng bội thu, bản làng yên vui, hạnh phúc. Nay lời Then mở rộng biên độ hơn về đề tài, mang đậm hơi thở cuộc sống mới....

Mỗi khi nông nhàn món quà lớn nhất với các thành viên trong gia đình nghệ nhân Lò Văn Sơi là được nghe ông chơi Tính tẩu và thể hiện những trích đoạn trong Then.
Mỗi khi nông nhàn món quà lớn nhất với các thành viên trong gia đình nghệ nhân Lò Văn Sơi là được nghe ông chơi Tính tẩu và thể hiện những trích đoạn trong Then.

Và như thường lệ cứ vào Giêng, Hai, tháng của  lễ hội, cũng là khi công việc đồng áng đã tạm ngơi, người dân Thái xứ Mường Cang lại tụ về nhà ông Sơi để nghe hát, thưởng đàn. Tại đây, chúng tôi được thưởng thức những trích đoạn đặc sắc nhất trong Then của CLB hát Then - đàn tính. Nhìn các thành viên say sưa tập luyện, từ lời ca, điệu múa  được kết hợp nhuần nhuyễn, hòa trong âm sắc trầm bổng của cây đàn tính. Dưới sự hướng dẫn tận tình của nghệ nhân Sơi, làm cho khả năng sáng tạo, diễn xướng của các thành viên trong CLB như thăng hoa cùng nhịp đàn. 

Là người nhiều năm tham gia các Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính, hơn ai hết nghệ nhân Lò Văn Sơi hiểu được “nỗi đau” mai một của văn hóa dân gian. Trước thực trang đó, năm 2013, nghệ nhân Lò Văn Sơi tập hợp được 15 thành viên là các cao niên vốn yêu Then, mê Tính tẩu thành một nhóm. Được ông động viên, khích lệ, cứ tối đến, các thành viên lại về nhà ông luyện tập, dần dần bà con dân bản cứ thấy tiếng đàn lại kéo đến xem, bản làng lại tưng bừng rộn rã như mùa xuân trẩy hội.

Mục đích của CLB đàn Tính - hát Then là bảo tồn, gìn giữ văn hóa tâm linh của đồng bào Thái xã Mường Cang. Hằng ngày, các thành viên CLB luyện tập, ca hát nhằm phục vụ bà con trong bản, ngoài mường mỗi khi có công, có việc. Bên cạnh những bài Then truyền thống được diễn xướng khá thành công trong các lễ hội như: Hát múa “Mời Then xuống trần”, hòa tấu đàn tính “Hầu Then”, múa “Chơi thuyền cùng Then”, hát múa “Tiễn Then về trời”... Đây là những tiết mục gắn liền với đời sống tinh thần và văn hóa tâm linh của cộng đồng Thái ở Than Uyên.

 Ngoài những bài Then cổ, CLB đã nắm bắt nhu cầu thưởng thức của quần chúng, các yếu tố mới được đưa vào để nâng tầm nghệ thuật hát Then sao cho phù hợp với đời sống mới. Đó là những bài hát, điệu múa cải biên mang hơi thở cuộc sống hiện đại như: Hát mừng Đảng, Bác Hồ; hát mừng Nông thôn mới; hát tuyên truyền đầy lùi dịch bệnh Covid-19...

Anh Lò Văn Chơn - Chủ nhiệm CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang cho biết: “Đến nay, CLB hát Then - đàn tính có 22 thành viên với nhiều độ tuổi, thành viên lớn tuổi khoảng ngoài 50, thành viên nhỏ tuổi nhất chỉ 16 tuổi. CLB đã phục dựng được nhiều bài hát then cổ và nhiều bài hát mới dựa trên chất liệu Then cải biên. Nội dung các bài hát ca ngợi tinh thần đoàn kết chống xâm lăng, ngợi ca những vị anh hùng có công trong quá trình hình thành bản mường, xây dựng quê hương đất nước, ca ngợi nét đẹp, sự đổi thay của vùng quê trong công cuộc đổi mới; hát mừng xuân, mừng Đảng... Những điệu múa trong Then cũng được CLB khai thác dựng theo nguyên bản trong nghi lễ truyền thống trên nền nhạc của Tính tẩu”.

Diễn xướng hát Then được bà con Thái ở Mường Cang Than Uyên thể hiện trong ngày trọng đại như: Tết Độc lập, mừng năm mới…
Diễn xướng hát Then được bà con người Thái ở Mường Cang, Than Uyên thể hiện trong ngày trọng đại như: Tết Độc lập, mừng năm mới…

Chị Lò Thị Viễn, một thành viên trong CLB hát Then - đàn tính xã Mường Cang, sau một ngày làm việc mà không ngâm nga một vài lời Then thì cứ dấm dứt như thiêu thiếu cái gì đó, chị phấn khởi: “Tôi rất vui khi được tham gia CLB, ngày nhỏ tôi đó được sống trong những âm thanh này của ông bà, bố mẹ trong những buổi chầu Then. Nay được sinh hoạt trong CLB đó cũng là niềm mong ước từ lâu, tôi mong muốn hát Then - đàn tính sẽ được phát huy, lưu truyền cho các thế hệ mai sau”.

Còn với Chủ tịch UBND xã Mường Cang, Lìm Văn Khơi khi nói chuyện về chủ đề bảo tồn văn hóa Thái, anh rất vui khẳng định: “Từ bao đời nay, với người Thái Mường Cang hát then - đàn Tính là loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo. CLB không chỉ là điểm sinh hoạt của các nghệ nhân Then mà là nơi “truyền lửa” nghệ thuật hát Then - đàn Tính cho các thế hệ. Qua đó, nhằm cổ vũ, động viên nhân dân đoàn kết, thi đua thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, góp phần dựng xây quê hương giàu đẹp, văn minh”.

Rời Mường Cang trong tiếng nhạc dặt dìu, những lời ca trong Then đang được các nghệ nhân, diễn viên của CLB hát Then - đàn Tính thăng hoa cùng đất trời. CLB hát Then đàn Tính xã Mường Cang thực sự đang góp phần vào công việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc trong giai đoạn hiện nay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Tin nổi bật trang chủ
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Sắc màu 54 - Minh Anh - 8 giờ trước
Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Vấn đề - Sự kiện - Đức Việt - 23:56, 18/05/2025
Với lòng tôn kính và biết ơn, suốt hàng chục năm qua, hàng trăm gia đình người đồng bào dân tộc Vân Kiều ở xã Linh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, đã lập bàn thờ Bác Hồ một cách trang trọng. Vào mỗi dịp Tết, lễ kỷ niệm của quê hương, đất nước, hay những sự kiện quan trọng trong gia đình, người dân nơi đây luôn chăm sóc, thắp hương trên bàn thờ Bác với tấm lòng thành kính.
Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Sức khỏe - Minh Nhật - 23:30, 18/05/2025
Việc tiến hành nghiên cứu khoa học, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và triển khai các mô hình kết hợp trong thực tiễn, xây dựng bộ tiêu chí chuẩn hóa năng lực bác sĩ y học cổ truyền là các bước quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế tại Việt Nam.
Sắc hoa thổ cẩm trên

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 18:46, 18/05/2025
Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Tin tức - Minh Nhật - 18:43, 18/05/2025
Ngày 18/5, tại phường Vân Sơn, thị xã Mộc Châu, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 18:39, 18/05/2025
Trong 2 ngày (17 - 18/5), tại xã Hải Sơn, Tp. Móng Cái (Quảng Ninh) đã diễn ra Lễ hội “Hoa sim biên giới năm 2025”, với chủ đề “Sắc tím biên cương - Kết nối di sản”. Đây là năm thứ 4 sự kiện được tổ chức, thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, trải nghiệm.
Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Tin tức - Minh Anh - 18:37, 18/05/2025
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo tàng 18/5, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức hoạt động trải nghiệm “Giữ màu di sản”, nơi người tham gia có cơ hội tìm hiểu một kỹ thuật tạo hoa văn trên vải của phụ nữ dân tộc Mông ở Mù Cang Chải, Yên Bái, mang đến cơ hội khám phá và kết nối sâu sắc với di sản văn hóa địa phương.
Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 18:33, 18/05/2025
Theo thông tin từ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, sau chùa Tam Chúc (Hà Nam), dự kiến Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni - Bảo vật quốc gia của Ấn Độ, sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) trong 2 ngày (20, 21/5).
Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Xã hội - Văn Hoa - 18:29, 18/05/2025
Sáng 18/5, tại Công viên Biên Hùng Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam, Tỉnh đoàn Đồng Nai phối hợp cùng Công ty TNHH TCP Việt Nam (Nhãn hàng Red Bull) và các đơn vị tổ chức Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực” năm 2025.
Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Tin tức - Minh Nhật - 18:26, 18/05/2025
Theo thống kê từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Bắc Kạn, đã có 4 người thiệt mạng do lũ quét và sạt lở đất do mưa lũ xảy ra đêm 17 và sáng 18/5.