Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chuyện ít biết về long bào có thủ bút vua

PV - 14:51, 08/06/2021

Tại Bảo tàng Lịch sử TP. Hồ Chí MInh có lưu giữ hai chiếc áo long bào đặc biệt, cả hai đều được vua Đồng Khánh trực tiếp đề chữ lên vải gấm, nét son ngày nay vẫn còn tươi dù thời gian đã hơn trăm năm...Đây cũng là hai hiện vật quý giá mang nhiều nội dung văn hóa liên ngành còn ít người biết đến.

Ông Hoàng Anh Tuấn giới thiệu cụm chữ Hán trên áo vua do ông phát hiện - Ảnh: L. ĐIỀN
Ông Hoàng Anh Tuấn giới thiệu cụm chữ Hán trên áo vua do ông phát hiện - Ảnh: L. ĐIỀN

Mỗi chiếc áo vua giá 10 cây vàng

Câu chuyện bắt đầu từ thời chiến tranh, sau biến cố năm Mậu Thân 1968, nhiều gia đình ở Huế chạy vào Sài Gòn, trong đó có những gia đình hoàng tộc. Đợt này nhiều cổ vật xuất xứ từ những phủ đệ, hoàng cung ở Huế cũng lưu lạc theo từng bước chân loạn lạc.

Trong số đó có một gia đình dòng dõi tôn thất, đem theo nhiều đồ quý của gia tộc chạy vào Sài Gòn, trong đó có 3 chiếc áo vua và 2 chiếc áo hoàng tử.

Theo những người theo dõi câu chuyện, giới săn tìm cổ vật tại Sài Gòn lúc bấy giờ cũng muốn mua lại cổ vật từ gia đình tôn thất. Nhưng trong vài năm ngụ tại Sài Gòn, gia đình vị tôn thất này đã nhờ người mai mối để bán lại bộ sưu tập gồm áo vua và áo hoàng tử cho Viện Khảo cổ Sài Gòn.

Đây là dấu mốc quan trọng để một nhóm các phẩm phục cung đình, hiện vật gốc của Việt Nam, không bị "chảy máu" ra nước ngoài nếu rơi vào tay giới săn tìm cổ vật.

Tiếp theo, đến năm 1974, Viện Khảo cổ Sài Gòn đã nhượng lại cho Viện Bảo tàng quốc gia Việt Nam, chính là Bảo tàng Lịch sử TP. Hồ Chí MInh ngày nay.

Bảo tàng Lịch sử TP. Hồ Chí MInh hiện vẫn còn giữ được quyển sổ của Viện Bảo tàng quốc gia Việt Nam ghi danh mục các hiện vật đăng ký tại bảo tàng. Trong mục đề ngày 25/9/1974, hai chiếc áo vua được đánh số 5134 và 5135 có ghi cụ thể giá mua vào của Viện Khảo cổ lúc ấy lần lượt là 250.000 đồng và 420.000 đồng.

Theo tài liệu còn lưu giữ của Trung tâm Lưu trữ quốc gia II, giá vàng tại Sài Gòn năm 1972 khoảng 32.000 đồng/lượng, vậy 2 chiếc áo vua lúc bấy giờ được Viện Khảo cổ mua giá tròm trèm 20 cây vàng.

Dòng chữ Đồng Khánh ngự lãm trên chiếc long bào của vua Đồng Khánh - Ảnh: L.ĐIỀN
Dòng chữ Đồng Khánh ngự lãm trên chiếc long bào của vua Đồng Khánh - Ảnh: L.ĐIỀN

Hiện vật vô giá

Nhưng đó chỉ là cái giá do Viện Khảo cổ Sài Gòn bỏ ra để mua, giữ lại hai hiện vật quý của triều Nguyễn. Theo TS Hoàng Anh Tuấn - giám đốc Bảo tàng Lịch sử TP. Hồ Chí MInh, giá trị của hai chiếc áo vua này là không đo đếm được.

Các chất liệu bằng đoạn, sa, gấm triều Nguyễn dùng may phẩm phục, các đường nét kỹ thuật thêu, đồ án hoa văn thủy ba, rồng năm móng và bốn móng, hoa văn hình cánh dơi... đều là đề tài để giới nghiên cứu tìm hiểu về văn hóa cung đình và các ý nghĩa có tính điển lệ của vương triều Nguyễn.

Hai chiếc hoàng bào này, một chiếc may bằng đoạn màu vàng, một chiếc màu đỏ, đều là loại hoàng bào tay rộng.

Chiếc màu vàng nổi bật giữa thân áo là hình thêu con rồng lớn năm móng, uốn khúc hình chữ U về bên trái áo, đầu và đuôi rồng nằm thẳng góc với đường nối giữa vạt áo, toàn thân rồng phủ một lớp vảy thêu tỉ mỉ bằng sợi kim tuyến vàng.

Đặc biệt ở lần lụa lót trước ngực áo chỗ xẻ chéo để cài nút, có 4 chữ Hán viết bằng son: Đồng Khánh ngự lãm. Theo ông Hoàng Anh Tuấn, đây là thủ bút của vua Đồng Khánh (1864 - 1889) đề khi ông xem qua chiếc hoàng bào này (có thể lúc áo mới hoàn thành dâng lên), do vậy đây là bằng chứng xác thực chiếc hoàng bào này của vua Đồng Khánh.

Chiếc áo bào màu đỏ còn đặc biệt hơn, trước ngực áo thêu con rồng bốn móng bằng sợi chỉ vàng nổi bật trên nền gấm màu đỏ.

Điểm độc đáo của chiếc áo này là cụm chữ Hán nằm ở mặt trong lưng áo nơi bên dưới cổ. Theo ông Hoàng Anh Tuấn, trong một lần xem xét hiện vật bảo tàng để khảo tả về các cổ vật triều Nguyễn, ông đã phát hiện cụm chữ Hán này.

Hiện nay, chiếc áo này được cất kỹ trong kho của bảo tàng, chỉ những dịp đặc biệt mới được đem ra. Trong một dịp hiếm hoi, ông Hoàng Anh Tuấn cho phép người viết tận mắt xem chiếc áo vua và cụm chữ Hán gồm 15 chữ, viết bằng son thành 3 hàng dọc: đặc tứ hoàng tử công long bào/ tiềm để cựu dụng/ Đồng Khánh ngự phê.

Như vậy, đây cũng là một chiếc áo của vua Đồng Khánh nhưng theo thủ bút ngự phê của vua còn để lại trên áo, chiếc áo này vốn được vua mặc lúc chưa lên ngôi. Có lẽ chính vì vậy nên dùng đồ án rồng bốn móng thêu trên ngực áo.

Đây là hai chiếc hoàng bào còn lưu giữ nguyên vẹn, đặc biệt nét chữ chân phương của vua Đồng Khánh với màu son còn tươi là hiện vật vô giá của bảo tàng.

Áo cũ của vua để lại cho con

Điểm thú vị ở chiếc hoàng bào màu đỏ là chính thủ bút của vua làm lộ ra một nét sinh hoạt có tính chất nội bộ/ hậu cung của triều Nguyễn: áo cũ của vua hết dùng, để lại cho con.

Theo lẽ, con vua Đồng Khánh thuộc hàng hoàng tử, theo quy chế cũng được ban áo mũ đúng cách. Nhưng đây là một trường hợp riêng, vua Đồng Khánh có lẽ thấy chiếc long bào mình mặc lúc còn là hoàng tử, lâu nay cất ở dinh, bèn lấy ra ban riêng cho con.

Xem các chữ Hán "đặc tứ hoàng tử công long bào" (đặc biệt ban cho vị hoàng tử chiếc long bào), và "tiềm để cựu dụng" (dùng từ lâu, cất ở dinh), đủ thấy nguồn gốc xuất xứ và cách hành xử nghĩa tình của vua Đồng Khánh.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Tin nổi bật trang chủ
Tiếp tục phát huy tính tiên phong, gương mẫu, xứng đáng với niềm tin của cử tri và nhân dân

Tiếp tục phát huy tính tiên phong, gương mẫu, xứng đáng với niềm tin của cử tri và nhân dân

Chiều 28/3, tại Nhà Quốc hội, phát biểu tại lễ phát động thi đua hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946-6/1/2026) do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ: Hưởng ứng phong trào thi đua với nhiều nội dung trọng tâm, các vị đại biểu Quốc hội phát huy tinh thần tiên phong, gương mẫu với bản lĩnh chính trị vững vàng, có nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc, trí tuệ cho Quốc hội, xứng đáng với niềm tin của cử tri và nhân dân.
Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Thời sự - Phương Nghi - 2 giờ trước
Về với đồng bào Khmer ở các tỉnh như Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu… mới cảm nhận được không khí đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer đang tới gần. Đi qua từng phum sóc, chúng tôi cảm nhận được không khí rộn ràng, náo nức chuẩn bị đón tết cổ truyền của đồng bào qua từng việc làm, hoạt động cụ thể.
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 2 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 2 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 2 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 2 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 2 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 2 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Quảng Nam vừa có Quyết định giao chỉ tiêu giảm nghèo năm 2024 cho các địa phương trong tỉnh.
Nghệ An: Hàng loạt khó khăn vướng mắc trong giao đất, giao rừng gắn với cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp

Nghệ An: Hàng loạt khó khăn vướng mắc trong giao đất, giao rừng gắn với cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp

Kinh tế - An Yên - 3 giờ trước
Vị trí đất được cấp ở xa, địa hình giao đất giao rừng đi lại khó khăn, sai lệch diện tích giữa hồ sơ và thực địa, nhu cầu người dân lớn nhưng quỹ đất ít… là những khó khăn, vướng mắc đang gây ảnh hưởng lớn đến việc giao đất, giao rừng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp ở Nghệ An.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 3 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.