Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

“Bất chấp định mệnh”

Xuân Hòa - 11:50, 07/05/2025

Đó là tựa đề cuốn sách của Giáo sư Gábor Vargyas viết về văn hóa người Bru Vân Kiều. Với sự đồng hành của thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An và những đóng góp nghiên cứu từ học giả quốc tế Giáo sư Gábor Vargyas, kho tàng văn hóa truyền thống của đồng bào Bru Vân Kiều trên Cao nguyên Đắk Lắk đang được khơi dậy, gìn giữ và lan tỏa bất chấp sự tàn phá nghiệt ngã của thời gian và quá trình giao thoa, tiếp biến văn hóa.

Thầy giáo Ca Na An (người ngoài cùng bên phải) sưu tầm truyện cổ Vân Kiều
Thầy giáo Ca Na An (người ngoài cùng bên phải) sưu tầm truyện cổ Vân Kiều

Vào năm 1972, hàng trăm hộ đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều ở Quảng Trị bị Mỹ - Ngụy cưỡng ép di dời đến xã Ea Hiu, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk nhằm ngăn họ theo cách mạng. Xa quê hương, nhưng người Vân Kiều vẫn giữ mối liên hệ chặt chẽ với vùng đất cội nguồn, đồng thời tiếp tục duy trì những giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống mới.

Từ sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đến nay, đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều tại Đắk Lắk đã được Đảng, Nhà nước chăm lo, từ nhà ở an sinh đến cải thiện đời sống vật chất, tinh thần. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần theo từng năm, minh chứng cho nỗ lực của chính quyền và nội lực vươn lên của bà con. Khi cuộc sống ổn định, bà con có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống.

Một dấu ấn đặc biệt trong việc ghi nhận và truyền bá văn hóa dân tộc Bru Vân Kiều là công trình nghiên cứu của Giáo sư Gábor Vargyas - Nhà Dân tộc học người Hungary. Cuối những năm 1980, ông sống và làm việc cùng người Vân Kiều tại Quảng Trị và Đắk Lắk, ghi lại đời sống tâm linh, lễ hội, canh tác, thần thoại và các làn điệu dân ca đặc trưng.

Ông đánh giá, người Bru Vân Kiều sở hữu kho tàng nghi lễ phong phú, đậm màu sắc huyền bí và giàu giá trị tinh thần. Tuy nhiên, khi trở lại sau 30 năm, ông nhận thấy nhiều nét văn hóa truyền thống đã dần mai một do tác động của hiện đại hóa và sự hòa nhập với các dân tộc khác.

Nếu không bảo vệ văn hóa của dân tộc mình một cách đúng đắn, thì sẽ khó giữ được các thành tố văn hóa của một tộc người”.

Thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An

"Chúng ta đang đứng trước những làn sóng tinh thần dữ dội trong một thế giới phẳng. Những gương mặt riêng của mỗi tộc người rất cần được gìn giữ như di sản chung của nhân loại”, Giáo sư Gábor chia sẻ.

Từ những tư liệu thu thập được, ông cho ra mắt cuốn sách “Bất chấp định mệnh”, khắc họa sâu sắc đời sống văn hóa Vân Kiều từ tang ma đến dân ca, góp phần làm sống lại những câu chuyện quá khứ, nét đẹp đang dần lùi xa. Cuốn sách được trao Giải Sách hay năm 2024.

Tiếp nối tinh thần gìn giữ bản sắc, thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An - một trí thức người Bru Vân Kiều đã và đang đóng góp đáng kể trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc. Bôn SiMôn Ca Na An tốt nghiệp Đại học Hawaii at Manoa (Mỹ), hiện là giáo viên dạy tiếng Anh tại Trường THCS Ea Hiu, huyện Krông Păk, tỉnh Đắk Lắk.

Mặc dù bận rộn với công việc giảng dạy, thầy giáo Ca Na An vẫn miệt mài nghiên cứu truyện cổ, sưu tầm bài hát dân gian và truyền dạy cho lớp trẻ. Anh cho ra đời cuốn sách "Truyện cổ của người Vân Kiều", đồng thời duy trì các lớp học chiêng, múa truyền thống cho học sinh nơi mình công tác.

Thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An còn phối hợp cùng nghệ nhân trong và ngoài xã Ea Hiu tổ chức dạy đánh chiêng, thổi sáo, chơi đàn ta lư, hát giao duyên. Anh thường xuyên đưa đội văn nghệ cồng chiêng xã tham dự lễ hội trong và ngoài tỉnh. Mới đây, tại Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 - năm 2025, đội chiêng Vân Kiều xã Ea Hiu đại diện cho huyện Krông Pắk trình diễn cồng chiêng tại lễ hội đường phố với sắc phục truyền thống nổi bật.

Hành trình gìn giữ và phát huy văn hóa của người Bru Vân Kiều ở Đắk Lắk là một minh chứng cho sự bền bỉ và niềm tự hào dân tộc. Dù chịu nhiều biến động, họ vẫn gìn giữ được những giá trị cốt lõi - từ chiêng, múa, truyện cổ đến ngôn ngữ và trang phục - như một dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ giữa đại ngàn Tây Nguyên.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Tin nổi bật trang chủ
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Sắc màu 54 - Minh Anh - 3 giờ trước
Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Vấn đề - Sự kiện - Đức Việt - 23:56, 18/05/2025
Với lòng tôn kính và biết ơn, suốt hàng chục năm qua, hàng trăm gia đình người đồng bào dân tộc Vân Kiều ở xã Linh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, đã lập bàn thờ Bác Hồ một cách trang trọng. Vào mỗi dịp Tết, lễ kỷ niệm của quê hương, đất nước, hay những sự kiện quan trọng trong gia đình, người dân nơi đây luôn chăm sóc, thắp hương trên bàn thờ Bác với tấm lòng thành kính.
Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Sức khỏe - Minh Nhật - 23:30, 18/05/2025
Việc tiến hành nghiên cứu khoa học, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và triển khai các mô hình kết hợp trong thực tiễn, xây dựng bộ tiêu chí chuẩn hóa năng lực bác sĩ y học cổ truyền là các bước quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế tại Việt Nam.
Sắc hoa thổ cẩm trên

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 18:46, 18/05/2025
Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Tin tức - Minh Nhật - 18:43, 18/05/2025
Ngày 18/5, tại phường Vân Sơn, thị xã Mộc Châu, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 18:39, 18/05/2025
Trong 2 ngày (17 - 18/5), tại xã Hải Sơn, Tp. Móng Cái (Quảng Ninh) đã diễn ra Lễ hội “Hoa sim biên giới năm 2025”, với chủ đề “Sắc tím biên cương - Kết nối di sản”. Đây là năm thứ 4 sự kiện được tổ chức, thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, trải nghiệm.
Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Tin tức - Minh Anh - 18:37, 18/05/2025
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo tàng 18/5, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức hoạt động trải nghiệm “Giữ màu di sản”, nơi người tham gia có cơ hội tìm hiểu một kỹ thuật tạo hoa văn trên vải của phụ nữ dân tộc Mông ở Mù Cang Chải, Yên Bái, mang đến cơ hội khám phá và kết nối sâu sắc với di sản văn hóa địa phương.
Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 18:33, 18/05/2025
Theo thông tin từ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, sau chùa Tam Chúc (Hà Nam), dự kiến Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni - Bảo vật quốc gia của Ấn Độ, sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) trong 2 ngày (20, 21/5).
Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Xã hội - Văn Hoa - 18:29, 18/05/2025
Sáng 18/5, tại Công viên Biên Hùng Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam, Tỉnh đoàn Đồng Nai phối hợp cùng Công ty TNHH TCP Việt Nam (Nhãn hàng Red Bull) và các đơn vị tổ chức Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực” năm 2025.
Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Tin tức - Minh Nhật - 18:26, 18/05/2025
Theo thống kê từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Bắc Kạn, đã có 4 người thiệt mạng do lũ quét và sạt lở đất do mưa lũ xảy ra đêm 17 và sáng 18/5.