Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

“Bất chấp định mệnh”

Xuân Hòa - 11:50, 07/05/2025

Đó là tựa đề cuốn sách của Giáo sư Gábor Vargyas viết về văn hóa người Bru Vân Kiều. Với sự đồng hành của thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An và những đóng góp nghiên cứu từ học giả quốc tế Giáo sư Gábor Vargyas, kho tàng văn hóa truyền thống của đồng bào Bru Vân Kiều trên Cao nguyên Đắk Lắk đang được khơi dậy, gìn giữ và lan tỏa bất chấp sự tàn phá nghiệt ngã của thời gian và quá trình giao thoa, tiếp biến văn hóa.

Thầy giáo Ca Na An (người ngoài cùng bên phải) sưu tầm truyện cổ Vân Kiều
Thầy giáo Ca Na An (người ngoài cùng bên phải) sưu tầm truyện cổ Vân Kiều

Vào năm 1972, hàng trăm hộ đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều ở Quảng Trị bị Mỹ - Ngụy cưỡng ép di dời đến xã Ea Hiu, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk nhằm ngăn họ theo cách mạng. Xa quê hương, nhưng người Vân Kiều vẫn giữ mối liên hệ chặt chẽ với vùng đất cội nguồn, đồng thời tiếp tục duy trì những giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống mới.

Từ sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đến nay, đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều tại Đắk Lắk đã được Đảng, Nhà nước chăm lo, từ nhà ở an sinh đến cải thiện đời sống vật chất, tinh thần. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần theo từng năm, minh chứng cho nỗ lực của chính quyền và nội lực vươn lên của bà con. Khi cuộc sống ổn định, bà con có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống.

Một dấu ấn đặc biệt trong việc ghi nhận và truyền bá văn hóa dân tộc Bru Vân Kiều là công trình nghiên cứu của Giáo sư Gábor Vargyas - Nhà Dân tộc học người Hungary. Cuối những năm 1980, ông sống và làm việc cùng người Vân Kiều tại Quảng Trị và Đắk Lắk, ghi lại đời sống tâm linh, lễ hội, canh tác, thần thoại và các làn điệu dân ca đặc trưng.

Ông đánh giá, người Bru Vân Kiều sở hữu kho tàng nghi lễ phong phú, đậm màu sắc huyền bí và giàu giá trị tinh thần. Tuy nhiên, khi trở lại sau 30 năm, ông nhận thấy nhiều nét văn hóa truyền thống đã dần mai một do tác động của hiện đại hóa và sự hòa nhập với các dân tộc khác.

Nếu không bảo vệ văn hóa của dân tộc mình một cách đúng đắn, thì sẽ khó giữ được các thành tố văn hóa của một tộc người”.

Thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An

"Chúng ta đang đứng trước những làn sóng tinh thần dữ dội trong một thế giới phẳng. Những gương mặt riêng của mỗi tộc người rất cần được gìn giữ như di sản chung của nhân loại”, Giáo sư Gábor chia sẻ.

Từ những tư liệu thu thập được, ông cho ra mắt cuốn sách “Bất chấp định mệnh”, khắc họa sâu sắc đời sống văn hóa Vân Kiều từ tang ma đến dân ca, góp phần làm sống lại những câu chuyện quá khứ, nét đẹp đang dần lùi xa. Cuốn sách được trao Giải Sách hay năm 2024.

Tiếp nối tinh thần gìn giữ bản sắc, thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An - một trí thức người Bru Vân Kiều đã và đang đóng góp đáng kể trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc. Bôn SiMôn Ca Na An tốt nghiệp Đại học Hawaii at Manoa (Mỹ), hiện là giáo viên dạy tiếng Anh tại Trường THCS Ea Hiu, huyện Krông Păk, tỉnh Đắk Lắk.

Mặc dù bận rộn với công việc giảng dạy, thầy giáo Ca Na An vẫn miệt mài nghiên cứu truyện cổ, sưu tầm bài hát dân gian và truyền dạy cho lớp trẻ. Anh cho ra đời cuốn sách "Truyện cổ của người Vân Kiều", đồng thời duy trì các lớp học chiêng, múa truyền thống cho học sinh nơi mình công tác.

Thầy giáo Bôn SiMôn Ca Na An còn phối hợp cùng nghệ nhân trong và ngoài xã Ea Hiu tổ chức dạy đánh chiêng, thổi sáo, chơi đàn ta lư, hát giao duyên. Anh thường xuyên đưa đội văn nghệ cồng chiêng xã tham dự lễ hội trong và ngoài tỉnh. Mới đây, tại Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 - năm 2025, đội chiêng Vân Kiều xã Ea Hiu đại diện cho huyện Krông Pắk trình diễn cồng chiêng tại lễ hội đường phố với sắc phục truyền thống nổi bật.

Hành trình gìn giữ và phát huy văn hóa của người Bru Vân Kiều ở Đắk Lắk là một minh chứng cho sự bền bỉ và niềm tự hào dân tộc. Dù chịu nhiều biến động, họ vẫn gìn giữ được những giá trị cốt lõi - từ chiêng, múa, truyện cổ đến ngôn ngữ và trang phục - như một dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ giữa đại ngàn Tây Nguyên.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Thắp lửa văn hóa, dựng bản du lịch ở vùng đồng bào DTTS Quảng Ninh

Thắp lửa văn hóa, dựng bản du lịch ở vùng đồng bào DTTS Quảng Ninh

Là vùng đất giàu bản sắc với cộng đồng các DTTS cùng sinh sống, huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) đang đẩy mạnh bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Trong đó, mô hình xây dựng bản văn hóa dân tộc Tày tại thôn Bản Cáu (xã Lục Hồn) và bản văn hóa dân tộc Sán Chỉ tại thôn Lục Ngù (xã Húc Động) đang được đẩy mạnh triển khai khẩn trương, hướng tới gìn giữ di sản và nâng cao đời sống người dân vùng cao.
Tin nổi bật trang chủ
Lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam thăm, chúc mừng Đại lễ Phật đản

Lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam thăm, chúc mừng Đại lễ Phật đản

Tôn giáo - Tín ngưỡng - T.Nhân - H.Trường - 18:06, 07/05/2025
Nhân Đại lễ Phật đản Phật lịch 2569, sáng 7/5, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thanh đã đến thăm, chúc mừng các cơ sở Phật giáo trên địa bàn tỉnh.
Tuyên Quang: Tín dụng chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Tuyên Quang: Tín dụng chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Kinh tế - Mai Hương - 18:04, 07/05/2025
Những năm qua, hoạt động tín dụng chính sách xã hội tại tỉnh Tuyên Quang đóng vai trò quan trọng trong công cuộc giảm nghèo, tạo việc làm, nâng cao đời sống Nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Phân định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp, xây dựng chính quyền phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân trên địa bàn

Phân định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp, xây dựng chính quyền phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân trên địa bàn

Thời sự - Hoàng Quý - 18:03, 07/05/2025
Sáng 7/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
Lào Cai đầu tư xây dựng 18 điểm du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng

Lào Cai đầu tư xây dựng 18 điểm du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng

Du lịch - Minh Nhật - 17:59, 07/05/2025
UBND tỉnh Lào Cai vừa phê duyệt đầu tư xây dựng 18 điểm du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng được quy hoạch trên diện tích gần 49.000ha, tại các địa phương, với tổng vốn đầu tư trên 2.843 tỷ đồng.
Đắk Nông: Triệt xóa điểm bán lẻ ma túy, bắt giữ 3 đối tượng

Đắk Nông: Triệt xóa điểm bán lẻ ma túy, bắt giữ 3 đối tượng

Pháp luật - Hoàng Thùy - 17:58, 07/05/2025
Ngày 7/5, Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Đắk Nông cho biết, đơn vị vừa triệt phá một điểm bán lẻ ma túy, bắt giữ 3 đối tượng tại thôn 14, xã Đắk Drông, huyện Cư Jút.
“Báu vật” của làng

“Báu vật” của làng

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng nay, 7/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Rừng chè cổ thụ ở Vườn quốc gia Tà Đùng. “Báu vật” của làng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Bộ Công an lấy ý kiến người dân về sửa đổi Hiến pháp năm 2013 trên VNeID

Bộ Công an lấy ý kiến người dân về sửa đổi Hiến pháp năm 2013 trên VNeID

Tin tức - Minh Nhật - 17:56, 07/05/2025
Người dân có thể sử dụng VNeID để cho ý kiến về sửa đổi Hiến pháp năm 2013. Sau đó, Bộ Công an sẽ tổng hợp góp ý của người dân và gửi Bộ Tư pháp xây dựng Báo cáo chung của Chính phủ.
Cuộc thi Olympic tiếng Anh:

Cuộc thi Olympic tiếng Anh: "Cán bộ trẻ cùng tiếng Anh bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc"

Giáo dục - Văn Hoa - 17:52, 07/05/2025
Ban Bí thư Trung ương Đoàn vừa ban hành Kế hoạch tổ chức Cuộc thi Olympic tiếng Anh dành cho cán bộ trẻ lần thứ VII, năm 2025, với chủ đề: Cán bộ trẻ cùng tiếng Anh bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc (Vietnamese Youth Officials stepping into the thriving era together with English”.
Xã miền núi Canh Liên có diện tích lớn nhất tỉnh Bình Định sau sáp nhập

Xã miền núi Canh Liên có diện tích lớn nhất tỉnh Bình Định sau sáp nhập

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 16:26, 07/05/2025
Sau khi HĐND tỉnh Bình Định thông qua Đề án sáp nhập, tỉnh còn 58 đơn vị hành chính, gồm 41 xã, 17 phường. Trong đó, xã miền núi Canh Liên là xã lớn nhất tỉnh Bình Định, với diện tích hơn 331km2.
Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Hồi sinh tiếng mẹ đẻ - Bài 5

Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Hồi sinh tiếng mẹ đẻ - Bài 5

Dân tộc - Tôn giáo - PV - 16:16, 07/05/2025
Một trong những hiệu quả nổi bật của Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là ở lĩnh vực bảo tồn ngôn ngữ.
Vì sao người dân xã Phước Hữu thiếu nước sạch sinh hoạt?

Vì sao người dân xã Phước Hữu thiếu nước sạch sinh hoạt?

Xã hội - Thái Sơn Ngọc - 16:04, 07/05/2025
Từ những ngày đầu tháng 5/2025 đến nay, một số hộ dân ở xã Phước Hữu thuộc huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận phản ánh tình trạng thiếu nước sạch trầm trọng, người dân không đủ nước sinh hoạt, đàn gia súc không có nước uống. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã trực tiếp làm việc với chính quyền, lãnh đạo các đơn vị liên quan, người dân địa phương để tìm hiểu nguyên nhân vì sao người dân xã Phước Hữu thiếu nước sạch sinh hoạt?