Giữ bản sắc văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ

Một trong những người vẫn miệt mài gìn giữ tinh hoa ấy, là bà Hồ Thị Loi, 70 tuổi, ở bản La Trọng, xã Dân Hóa. Gần như cả cuộc đời, bà gắn bó với nghề may vá truyền thống của dân tộc. 

Bà học may từ bé, qua những giờ ngồi cạnh mẹ, lặng lẽ quan sát từng đường kim, mũi chỉ. “Ngày trước, mẹ tôi biết may rồi truyền lại cho tôi. Tôi cứ nhìn rồi học theo, may riết thành quen tay”, bà Loi nhớ lại.

Điều đặc biệt ở bà Loi là cách may áo không cần thước đo. Chỉ bằng ước lượng gang tay, kết hợp với kinh nghiệm và con mắt tinh tường, bà khéo léo tính toán sao cho phù hợp với cân nặng, chiều cao của người mặc. Nhờ vậy, mỗi chiếc áo do bà làm ra đều vừa vặn, mang đậm dấu ấn cá nhân. 

Trung bình, một chiếc áo mất từ 7 đến 10 ngày để hoàn thành. Mỗi năm, bà làm khoảng 20 - 25 chiếc, với giá bán dao động từ 1,5 - 2 triệu đồng/chiếc.

Chiếc áo truyền thống của phụ nữ Chứt, Bru Vân Kiều ở xã Dân Hóa có thiết kế rất đặc biệt, chất liệu vải lụa mềm mại, màu đen bóng. Vải được đặt mua từ Lào về. Áo có tay dài, cổ tròn, viền tay, cổ, gấu áo được khâu viền bằng chỉ đỏ nổi bật, tạo điểm nhấn trên nền vải tối. Đặc biệt nổi bật là viền thêu bằng chỉ xanh, đỏ, trắng, tím chạy dọc theo sống áo trước ngực rất tinh tế, nhìn từ xa như tấm vải thổ cẩm được may gắn vào. Trên ngực áo được đính hàng cúc bạc hoặc đồng xu, không chỉ tạo điểm nhấn thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa tâm linh, cầu mong may mắn và bình an.

Trong ngày cưới, cô dâu người Khùa, Mày (thuộc dân tộc Chứt) ở xã biên giới Dân Hóa khoác lên mình bộ trang phục truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc, vừa giản dị, mộc mạc, vừa mang ý nghĩa thiêng liêng. Chiếc áo với những họa tiết nổi bật tượng trưng cho sự trọn vẹn, may mắn và lời chúc phúc của tổ tiên dành cho đôi vợ chồng trẻ. 

Dải khăn hồng vắt chéo qua ngực, điểm nhấn không thể thiếu là biểu tượng cho sự khởi đầu trong vai trò người vợ, người con dâu, người giữ lửa trong gia đình. Bộ trang phục này không chỉ trang điểm cho vẻ đẹp của cô dâu mà còn là cách thể hiện lòng tự hào dân tộc, niềm tin vào cuộc sống và hạnh phúc lứa đôi bền lâu.

Không chỉ giữ gìn nghề truyền thống, bà Loi còn là người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ. Chị Hồ Thị Xăn ở bản La Trọng là một trong những người trẻ học may từ bà Loi. Ban đầu chị Xăn nhờ bà Loi may áo để mặc trong các dịp lễ, Tết, hay những dịp quan trọng. Về sau, vì yêu thích chiếc áo truyền thống, chị đã nhờ bà Loi hướng dẫn và mày mò học thêm, đến nay chị Xăn đã may được nhiều bộ áo cho chị em phụ nữ trong bản.

Bên hiên nhà sàn, bàn tay bà Loi vẫn thoăn thoắt luồn kim, xỏ chỉ. Bà Hồ Thị Loi không chỉ làm nên những bộ áo váy, mà còn dệt nên tình yêu dân tộc và trách nhiệm "truyền lửa" cho thế hệ sau. “Chừng nào còn sức, tôi còn may. Còn các cháu nó chịu học, tôi sẽ chỉ cho. Không để nghề thất truyền”, bà nói.