Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể nghề vẽ sáp ong của người Mông ở Yên Bái

Trọng Bảo - 10:36, 22/12/2023

Với những độc đáo, sáng tạo trong nghệ thuật vẽ sáp ong tạo hoa văn trên vải, sự nỗ lực trong bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa trong đời sống của người Mông ở các huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn (tỉnh Yên Bái), nghệ thuật vẽ sáp ong đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Để nét văn hóa truyền thống đặc sắc này luôn hiện diện trong đời sống Nhân dân, cấp ủy, chính quyền các cấp cùng với đồng bào Mông- những chủ nhân sở hữu di sản đang có nhiều giải pháp thiết thực nhằm bảo tồn gắn với phát triển du lịch.

Phụ nữ Mông thường ngồi bên bếp lửa giữ sáp ong được đủ nhiệt độ để vẽ
Phụ nữ Mông thường ngồi bên bếp lửa giữ sáp ong được đủ nhiệt độ để vẽ

Nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của đồng bào dân tộc Mông ở các huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, là di sản chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật đặc sắc. Chị em phụ nữ Mông sử dụng bút vẽ bằng đồng có nét đậm, nét thanh để vẽ các hoa văn hình chấm tròn và hoa văn hình xoắn ốc bằng sáp ong trên những vuông vải lanh nhỏ, sau đó, ghép lại thành các chi tiết, bộ phận như vai áo, thân váy hay tay áo, cổ áo… rồi khâu lại thành sản phẩm hoàn chỉnh.

Chị Lý Thị Ninh, nghệ nhân đang làm việc tại Tổ hợp tác thêu dệt thổ cẩm truyền thống dân tộc Mông ở bản Dề Thàng, xã Chế Cu Nha, huyện vùng cao Mù Cang Chải cho biết: Để có thể thực hiện nghệ thuật này, điều đầu tiên cần có, đó là sáp ong nấu chảy làm "mực vẽ". Muốn có được loại “mực vẽ” này, chị em phụ nữ cho sáp vào chảo gang nhỏ, đun nhỏ lửa sáp chảy ra tới khoảng 50 đến 60 độ C là có thể sử dụng được. Một vật liệu nữa không thể thiếu đó là vải; loại vải được sử dụng thường là loại vải lanh trắng. Khi vẽ, dùng bút chấm vào chảo sáp ong đang nóng đặt trên than hồng rồi vẽ lên nền vải mộc; cái khó ở đây đó là người vẽ phải cân đối để lượng sáp chảy đều, không bị loang nét vẽ…

Điều đặc biệt thể hiện sự tài hoa của người vẽ, đó là họ không cần có hình mẫu trước mà tự do sáng tác ra những hoa văn với nhiều mô típ khác nhau với đường ngang, viền đậm, dài hoặc gãy góc tạo ra các khối hình vuông, hình chữ nhật… cùng những mảng màu tối, sáng, nóng, lạnh... sao cho phù hợp. 

Sau khi vẽ xong, tấm vải được đem đi nhuộm, luộc trong nước sôi. Khi luộc, sáp ong sẽ tan chảy trong nước sôi và giữ lại trên vải những phần hoa văn mộc mạc nhưng không kém phần tinh xảo, nghệ thuật.

Người vẽ không cần có hình mẫu trước mà tự do sáng tác ra những hoa văn trên vải
Người vẽ không cần có hình mẫu trước mà tự do sáng tác ra những hoa văn trên vải

“Mình được mẹ truyền dạy cách vẽ sáp ong từ khi mới lên 5 tuổi. Người Mông quan niệm, hoa văn trên trang phục, đồ dùng sinh hoạt giúp kết nối với thần linh, thể hiện cá tính, ước vọng của con người về cuộc sống. Để có một bộ váy áo truyền thống đẹp thì người Mông mình phải làm nhiều công đoạn như se lanh, dệt vải, vẽ sáp ong tạo hoa văn, nhuộm chàm... Trong đó, khó nhất và mất nhiều công vẫn là lúc dùng sáp ong để tạo hoa văn trên vải”, chị Lý Thị Ninh chia sẻ.

Cũng theo chị Ninh, đã là phụ nữ Mông thì hầu như ai cũng biết vẽ sáp ong; công việc này được các chị các mẹ truyền dạy cho con em mình ngay từ nhỏ. Việc vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải trước tiên là phục vụ về váy áo cho chính bản thân mình, rồi dùng để biếu, tặng… Giờ đây còn có thể làm hàng hóa mang đi bán để cải thiện thu nhập cho gia đình.

Với chủ trương xây dựng huyện Mù Cang Chải thành huyện du lịch giai đoạn 2021-2025 theo phương châm “Xanh, hài hòa, bản sắc, an toàn, thân thiện”, thời gian qua, địa phương đã có nhiều giải pháp bảo tồn, phát huy nét đặc sắc trong văn hóa của đồng bào các dân tộc; trong đó, có nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của dân tộc Mông.

“Chúng tôi phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu, liên kết và phát triển thủ công mỹ nghệ Craft Link (Hà Nội); thông qua hợp tác này, chúng tôi thường xuyên giới thiệu kỹ thuật độc đáo của nghệ thuật tạo hình hoa văn bằng sáp ong trên vải của người Mông, huyện Mù Cang Chải đến đông đảo công chúng Thủ đô và du khách quốc tế. Qua đó, góp phần quảng bá cũng như thu hút du khách đến khám phá và trải nghiệm tại địa phương. Từ đó, góp phần nâng cao thu nhập cho bà con Nhân dân trong việc kinh doanh các dịch vụ du lịch”, ông Trịnh Thế Bình, Trưởng Phòng Văn hóa huyện Mù Cang Chải cho biết thêm.

Vẽ sáp ong trên vải là công đoạn khó nhất để có được một bộ váy áo truyền thống đẹp
Vẽ sáp ong trên vải là công đoạn khó nhất để có được một bộ váy áo truyền thống đẹp

Được biết, trong định hướng phát triển của các huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn đến năm 2030 đều đưa hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc gắn với phát triển du lịch, là một trong những nhiệm vụ, hướng phát triển trọng tâm. 

Với định hướng này, đã thể hiện rõ quan điểm, chủ trương “biến di sản thành tài sản”; góp phần bồi đắp thêm niềm tự hào của đồng bào các dân tộc với bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Nâng cao ý thức, trách nhiệm của mỗi người dân trong việc giữ gìn, quảng bá và khai thác giá trị văn hóa; thúc đẩy phát triển du lịch, nâng cao thu nhập từng bước xóa đói giảm nghèo.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Ghi dấu “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Ghi dấu “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Sáng nay 16/8, vào lúc 6 giờ đến 7 giờ 30 phút hơn 1 triệu người dân tại 34 tỉnh, thành phố trên cả nước đã khoác lên mình áo đỏ sao vàng, cùng hướng về Quảng trường Ba Đình lịch sử để theo dõi lễ thượng cờ Tổ quốc và đồng loạt hát Quốc ca. Sau đó cùng thực hiện hoạt động đi bộ vì một Việt Nam đoàn kết, hùng cường và bền vững.
Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Tin tức - Thuý Hồng - 21:16, 16/08/2025
Sáng 16/8, Cục Thương mại điện tử và kinh tế số, Bộ Công Thương phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn tổ chức Chương trình Chuyển đổi số chợ truyền thống và Phát triển thương mại điện tử tỉnh Lạng Sơn năm 2025.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Văn bản chính sách mới - Minh Anh - 20:40, 16/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1745/QĐ-TTg ngày 15/8/2025 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.
Cảnh giác với các trang giả mạo, lợi dụng Chương trình vận động ủng hộ nhân dân Cuba

Cảnh giác với các trang giả mạo, lợi dụng Chương trình vận động ủng hộ nhân dân Cuba

Xã hội - Minh Nhật - 19:58, 16/08/2025
Trang Facebook chính thức của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam có tên “Hội Chữ thập đỏ Việt Nam - Viet Nam Red Cross Society” phát đi cảnh báo về việc xuất hiện trang Facebook giả mạo, lợi dụng Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và Chương trình vận động ủng hộ nhân dân Cuba để cắt ghép hình ảnh, biến tướng thành hoạt động lừa đảo trục lợi.
Nhiều hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 trong và ngoài nước

Nhiều hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 trong và ngoài nước

Tin tức - Minh Nhật - 19:01, 16/08/2025
Loạt hoạt động kỷ niệm đặc sắc góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử, khơi gợi lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết, đã và đang được tổ chức tưng bừng trong và ngoài nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
TP. Hồ Chí Minh: Cấp xã phường được bổ sung biên chế, nhưng phải bảo đảm nguồn thu

TP. Hồ Chí Minh: Cấp xã phường được bổ sung biên chế, nhưng phải bảo đảm nguồn thu

Tin tức - Duy Chí - 17:17, 16/08/2025
Trước các kiến nghị của lãnh đạo các xã phường về việc bổ sung biên chế các vị trí việc làm còn thiếu khuyết cán bộ lĩnh vực như: Thanh tra Xây dựng, Văn hoá Thể thao, Y tế, Quân sự… Đoàn công tác của UBND TP.Hồ Chí Minh đã khảo sát thực tế và trả lời kiến nghị của cơ sở.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Giải cứu 2 thiếu nữ bị “bắt cóc online”

Giải cứu 2 thiếu nữ bị “bắt cóc online”

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 16:00, 16/08/2025
Ngày 16/8, đại diện Công an thành phố Đà Nẵng cho hay vừa giải cứu thành công 2 trường hợp khỏi các đối tượng “bắt cóc online”.
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Sắc màu 54 - Tào Đạt - Như Tâm - 15:33, 16/08/2025
Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Chủ tịch Quốc hội: Tuyên Quang phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Chủ tịch Quốc hội: Tuyên Quang phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Thời sự - PV - 15:05, 16/08/2025
Sáng 16/8, tại tỉnh Tuyên Quang, nhân kỷ niệm 80 năm Quốc dân Đại hội Tân Trào (16/8/1945-16/8/2025), hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946-6/1/2026), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã dự chương trình “Trở về nguồn - Hướng tới tương lai” do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức.
Mổ lấy thai chủ động: Cái giá của “ngày đẹp” có thể là sinh mạng

Mổ lấy thai chủ động: Cái giá của “ngày đẹp” có thể là sinh mạng

Sự kiện - Bình luận - Hồng Phúc - 13:58, 16/08/2025
Một ngày “đẹp” trên tờ lịch, theo quan niệm của nhiều gia đình, được tin rằng sẽ đem lại vận may, bình an và tương lai thuận lợi cho đứa trẻ. Nhưng đôi khi, cái “đẹp” của mổ lấy thai chủ động chỉ là vẻ ngoài, còn ẩn sau có thể là một bi kịch.
Người dân miền Tây Nam Bộ góp sức trong “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Người dân miền Tây Nam Bộ góp sức trong “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Thời sự - Tào Đạt - Trung Phạm - 13:32, 16/08/2025
Đông đảo Nhân dân các tỉnh Tây Nam Bộ đã cùng chào cờ và hát Quốc ca, cùng đi bộ vì một Việt Nam đoàn kết, hùng cường và bền vững.