Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của đồng bào Chăm ở Ninh Thuận

PV - 15:14, 16/12/2020

Trong số các dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận thì đồng bào Chăm có trên 84.800 người, chiếm 12% dân số toàn tỉnh. Đồng bào Chăm ở Ninh Thuận có nét văn hóa sắc thái rất đặc trưng, mang đậm bản sắc truyền thống của dân tộc. Tuy nhiên, trong những năm qua, các giá trị văn hóa của đồng bào Chăm có nguy cơ bị mai một, rất cần được bảo tồn bài bản.

Không gian trưng bày hiện vật văn hóa tại Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN
Không gian trưng bày hiện vật văn hóa tại Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Tập trung nghiên cứu

Trong tiến trình phát triển, người Chăm đã xây dựng nên một nền văn hóa vật chất và tinh thần đặc sắc thể hiện dấu ấn rõ nét nhất trong nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc (các đền tháp, phù điêu, tượng thờ), phong tục tập quán, lễ hội, tín ngưỡng, tôn giáo, ngôn ngữ, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, nghề thủ công (dệt, gốm)...

Ông Lê Xuân Lợi, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Văn hóa Chăm tỉnh Ninh Thuận cho biết, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Chăm, từ năm 1993, Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Văn hóa Chăm tỉnh Ninh Thuận được thành lập (sau này đổi tên thành Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm) đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu về nền văn hóa Chăm và văn hóa các dân tộc khác có liên quan với người Chăm qua sự tiếp biến, giao lưu văn hóa qua các thời kỳ.

Qua 27 năm nghiên cứu, cán bộ của Trung tâm đã phối hợp với các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước đã tiến hành nhiều chuyên đề nghiên cứu sâu về văn hóa Chăm, sưu tầm, phục chế trên 1.500 hiện vật; trong đó có nhiều hiện vật gốc được đưa vào trưng bày giới thiệu tại chỗ bao gồm: Công cụ lao động sản xuất, dụng cụ sinh hoạt, sản phẩm và vật dụng nghề thủ công truyền thống, trang phục, trang sức, phương tiện vận chuyển, tranh, tượng, nhạc cụ, thư tịch cổ và các cổ vật.

Về tư liệu, Trung tâm xây dựng hệ thống phòng đọc hơn 1.400 bản sách, tư liệu chuyên khảo phục vụ công tác nghiên cứu, tư liệu thô lưu trữ về văn hóa Chăm trong tỉnh và các tỉnh lân cận như Bình Thuận, Bình Định, Phú Yên… Bên cạnh đó, Trung tâm còn có một số chuyên đề nghiên cứu về văn hóa người Raglai, Chu ru, K’ho, Chăm H’roi... Với nguồn tư liệu phong phú và đa dạng, hằng năm, Trung tâm phối hợp với các đơn vị, nhà sưu tập cổ vật tổ chức nhiều cuộc trưng bày, triển lãm chuyên đề phục vụ các ngày lễ, ngày hội văn hóa người Chăm và các dân tộc khác.

Nổi bật trong hoạt động nghiên cứu của Trung tâm cùng sự đóng góp của giới trí thức người Chăm, nhiều di sản văn hóa phi vật thể đã được nghiên cứu, nhận diện, xuất bản thành sách như: “Văn hóa phi vật thể người Chăm Ninh Thuận”; “Truyện cổ và truyền thuyết dân gian Chăm”; “Lang Likuk - Tiền tố tiếng Chăm”; “Trò chơi dân gian người Chăm Ninh Thuận”...

Nhạc cụ truyền thống của đồng bào Chăm trưng bày tại Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN
Nhạc cụ truyền thống của đồng bào Chăm trưng bày tại Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Đồng thời, qua nghiên cứu nhiều di sản văn hóa vật thể cũng đã được bảo vệ và phát huy giá trị, đặc biệt là tháp Po Klong Garai, tháp Hòa Lai, lễ hội Katê, nghệ thuật làm gốm làng Chăm Bàu Trúc được xếp hạng di tích, di sản văn hóa cấp quốc gia. Bên cạnh đó, tỉnh đã hoàn tất thủ tục kiến nghị và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý trình Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) xem xét đưa "Nghệ thuật làm gốm của người Chăm" vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.

Ông Lê Xuân Lợi cho biết thêm, bên cạnh thực hiện chức năng nghiên cứu khoa học, Trung tâm còn là cầu nối giới thiệu, quảng bá nền văn hóa Chăm tới du khách trong và ngoài nước. Trong không gian tòa nhà hai tầng của Trung tâm, các cổ vật, hiện vật, hình ảnh và các mô hình tiêu biểu về nền văn hóa Chăm được trưng bày logic, khoa học, dễ hình dung giữa văn hóa vật thể và phi vật thể của người Chăm Ninh Thuận. Thông qua các hình ảnh, hiện vật và các cổ vật quý giá, người xem có cơ hội trải nghiệm, tìm hiểu về mối quan hệ khăng khít giữa các tộc người ở Tây Nguyên, người Việt, người Chăm diễn ra từ nhiều thế kỷ trước.

Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập và phát triển hiện nay, việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc nói chung và đồng bào Chăm nói riêng đang tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức. Với tốc độ phát triển kinh tế, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, vùng miền đang có những tác động không nhỏ đến đời sống văn hóa của đồng bào Chăm về các mặt: Ngôn ngữ, phong tục tập quán, kiến trúc, nhà ở, trang phục dân tộc, nghệ thuật truyền thống, ẩm thực, lễ hội, các làng nghề... dẫn đến một số yếu tố văn hóa phải thay đổi để thích nghi với hoàn cảnh mới, một số yếu tố văn hóa đang đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền; do đó Trung tâm đang tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu một cách toàn diện để làm cơ sở khoa học tham vấn, kiến nghị các các cấp, ngành có kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Chăm, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững.

Ông Lê Xuân Lợi, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm giới thiệu hiện vật Ché – Gốm Gò Sành (thế kỷ XIV - XVII) trưng bày tại Trung tâm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN
Ông Lê Xuân Lợi, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm giới thiệu hiện vật Ché – Gốm Gò Sành (thế kỷ XIV - XVII) trưng bày tại Trung tâm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Bảo tồn và phát huy các giá trị

Đặt trong tổng thể vừa bảo tồn vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc nói chung và văn hóa đồng bào Chăm nói riêng, theo ông Hồ Sĩ Sơn, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ninh Thuận, tỉnh đang tập trung triển khai đồng bộ các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc, tạo điều kiện để bà con phát triển kinh tế, mở rộng giao lưu, học hỏi, đồng thời phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Thời gian tới, tỉnh nâng cao năng lực quản lý nhà nước về công tác giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị di sản; củng cố, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa ở cơ sở, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực nghiên cứu văn hóa Chăm; thường xuyên kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện pháp luật, chính sách về di sản văn hóa, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị di sản của địa phương.

Một số công trình nghiên cứu về nền văn hóa Chăm của Trung tâm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN
Một số công trình nghiên cứu về nền văn hóa Chăm của Trung tâm. Ảnh: Nguyễn Thành – TTXVN

Cụ thể, Sở chỉ đạo Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm phối hợp các đơn vị nghiên cứu văn hóa chủ động xây dựng các chương trình, kế hoạch sưu tầm, khảo sát, nghiên cứu giải mã các biểu trưng văn hóa, nét đẹp trong tục đời sống, lễ hội để phục dựng bảo tồn đúng cách, nguyên vẹn những giá trị văn hóa gốc cũng như định hướng phát huy những giá trị văn hóa tích cực. Trong đó, Sở chú trọng bảo tồn di sản dựa vào cộng đồng dân cư bản địa trên cơ sở đem lại lợi ích cho người dân từ chính di sản mà bà con đang sống cùng, đang bảo vệ.

Cùng với đó, Ninh Thuận tăng cường giới thiệu những di sản văn hóa, văn nghệ dân gian tiêu biểu của người Chăm thông qua tổ chức trưng bày, giới thiệu các chuyên đề văn hóa, di vật gắn với di tích, các buổi biểu diễn nghệ thuật âm nhạc, dân vũ trong các sự kiện của tỉnh để giới thiệu rộng rãi tới công chúng và du khách. Đồng thời, tỉnh tạo điều kiện để đội ngũ trí thức, người có uy tín, nghệ nhân người Chăm tập trung nghiên cứu và phát triển tiếng nói, chữ viết của đồng bào; khuyến khích sưu tầm, biên soạn, dịch thuật các tác phẩm văn học nghệ thuật, diễn xướng dân gian...

Với đặc trưng là vùng đất mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm, trong năm 2021, tỉnh Ninh Thuận tiếp tục đẩy mạnh phát triển văn hóa du lịch thông qua việc tăng cường huy động các nguồn lực hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng du lịch; kết hợp triển khai đồng bộ các dự án phục hồi, tu bổ, tôn tạo di tích nhằm phục vụ nhu cầu văn hóa tín ngưỡng của nhân dân.

Song song với đó, tỉnh tập trung nâng cao chất lượng các tour, tuyến từ Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm gắn với các di tích, làng nghề dệt Chăm Mỹ Nghiệp, làng gốm Bàu Trúc với các danh lam thắng cảnh để tạo sức hút mới thu hút du khách, nhằm phát huy tốt các giá trị di sản văn hóa của người Chăm trong đời sống xã hội, xây dựng thương hiệu du lịch văn hóa đặc thù của địa phương./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.
Tin nổi bật trang chủ
Định vị thương hiệu

Định vị thương hiệu "Đệ Nhất danh Trà" và định hướng phát triển du lịch bền vững

Sản phẩm - Thị trường - Minh Nhật - 20:16, 20/05/2025
Nhân kỷ niệm 5 năm Ngày Trà thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025) và định hướng phát triển bền vững cho ngành Chè Việt Nam, ngày 20/5, tại Không gian Văn hóa Trà của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt (xã Tân Cương, TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên), Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), phối hợp với Hội Chè Thái Nguyên tổ chức diễn đàn “Thái Nguyên - Trăm năm Đệ Nhất danh Trà”.
Yên Bái: Khơi dậy tình yêu sách và văn hóa đọc trong các gia đình DTTS và miền núi

Yên Bái: Khơi dậy tình yêu sách và văn hóa đọc trong các gia đình DTTS và miền núi

Trang địa phương - Minh Nhật - 19:26, 20/05/2025
Ngày 20/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái đã tổ chức tổng kết và trao giải cuộc thi “Đại sứ Văn hóa đọc”; cuộc thi “Gia đình đọc sách - Phát triển tủ sách gia đình kết nối yêu thương” tỉnh Yên Bái năm 2025.
Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Phóng sự - T.Nhân-H.Trường - 17:25, 20/05/2025
Thôn A Xây, xã Khánh Nam, huyện Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) còn có tên gọi trang trọng khác là thôn Bác Hồ. Trong kháng chiến, thôn A Xây là căn cứ cách mạng, người dân một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ. Trong thời bình, người dân đoàn kết vượt qua khó khăn, học hỏi tiếp cận cách làm kinh tế mới để cùng nhau xây dựng quê hương thêm giàu đẹp.
Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Tìm trong di sản - Anh Trúc - 16:59, 20/05/2025
Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế vừa tổ chức tiếp nhận hai chiếc áo dài của bà Đức Từ Cung - thân mẫu của vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn. Các hiện vật được chuyển từ Mỹ về Việt Nam.
Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Nghề nghiệp - Việc làm - T.Nhân - H.Trường - 16:59, 20/05/2025
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Kế hoạch số 252-KH/TU ngày 21/01/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa về thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 10/7/2024 của Ban Bí thư về đổi mới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Sức khỏe - Minh Nhật - 16:55, 20/05/2025
Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện chủ động chuẩn bị đầy đủ về cơ sở hạ tầng, khu vực cách ly, trang thiết bị và vật tư y tế, nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, cách ly, chẩn đoán, điều trị bệnh nhân, cũng như tăng cường công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 16:54, 20/05/2025
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội năm 2025.
Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 16:53, 20/05/2025
Cơ quan chức năng tỉnh Phú Yên vừa phát hiện 1.000kg thực phẩm là chả chay, không có nguồn gốc xuất xứ, đang được vận chuyển trên xe ô tô tải, nên đã tiến hành thu giữ, xử phạt hành chính và tiêu hủy toàn bộ lô hàng.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Media - BDT - 16:40, 20/05/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Pháp luật - Anh Trúc - 16:04, 20/05/2025
Ngày 19/5, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can liên quan vụ Quang Linh Vlogs. Trong đó Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam về tội "Lừa dối khách hàng".