Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ thuật múa trống đôi của người Chăm H’roi

Lê Phương - 14:43, 12/10/2020

Với người Chăm H’roi sinh sống ở huyện Vân Canh (Bình Định), múa trống đôi (còn gọi là kơ-toang) là di sản văn hóa độc đáo. Tuy nhiên, trước nguy cơ mai một ở huyện Vân Canh hiện tại vẫn còn một số nghệ nhân tâm huyết với loại nhạc cụ này nên ngày đêm ra sức gìn giữ và truyền dạy cho con cháu.

Già làng Lê Văn Ru (người cầm cây nêu) là một trong số ít những người am hiểu trống kơ-toang và văn hóa truyền thống của người Chăm H’roi huyện Vân Canh
Già làng Lê Văn Ru (người cầm cây nêu) là một trong số ít những người am hiểu trống kơ-toang và văn hóa truyền thống của người Chăm H’roi huyện Vân Canh

Tinh tế nghệ thuật múa trống bằng tay

Đây là hình thức song tấu trống, kết hợp khéo léo, tài tình giữa âm nhạc và hình thể, tạo nên một không khí tràn đầy hứng khởi, cả nhạc cụ và người chơi cùng toát lên cái phóng khoáng, ngẫu hứng, độc đáo. Kơ-toang là nhạc cụ có từ lâu đời của người Chăm H’roi, được làm bằng thân cây khoét rỗng, bịt da bò, hoặc da ngựa. Múa trống kơ-toang diễn tấu theo cặp (gồm trống đực và trống cái). Các động tác múa trống thường được mô phỏng theo dáng đi, kiểu chạy nhảy của muông thú, hòa quyện với tiếng chiêng, tiếng cồng, tiếng trống lúc trầm, lúc bổng, khi nhịp nhàng, lúc lại dồn dập, sôi nổi, gửi tới các vị thần linh lời cầu an, cầu phúc, cầu sức khỏe cho cả buôn làng. 

Với kơ-toang, người ta không chỉ đánh trống, chơi trống mà còn múa trống, đấu trống. Qua múa trống đôi, người Chăm H’roi có thể trò chuyện, tâm tình, trao gửi tâm tư, tình cảm, khát vọng và kết nối cả cộng đồng, kết nối quá khứ với tương lai…

Theo già làng Lê Văn Ru, người am hiểu về trống kơ-toang ở làng Hiệp Hội, thị trấn Vân Canh, trong những dịp lễ hội lớn của người Chăm H’roi như Lễ đâm trâu, Lễ cưới, Lễ mừng sức khỏe... không thể thiếu màn múa trống kơ-toang với dàn cồng 3 và chiêng 5. Khi diễn tấu kơ-toang, hai người đứng đối diện nhau, trống được đeo nằm ngang trước bụng. Người Chăm H’roi không dùng dùi trống gõ vào mặt trống mà dùng bốn đầu ngón tay, bàn tay để ve, vuốt, vỗ trên bề mặt trống, tạo ra các âm sắc và tiết tấu khác nhau. Để tạo nên màn diễn tấu trống đôi sôi động, cuốn hút người xem, cặp đôi múa trống phải có kỹ năng múa trống thực thụ, phải là một cặp ăn ý, hiểu ý nhau. 

Các nghệ nhân ở Vân Canh trình diễn trống kơ-toang trong lễ cúng mừng nhà ông mới
Các nghệ nhân ở Vân Canh trình diễn trống kơ-toang trong lễ cúng mừng nhà ông mới

Tiếng trống se duyên 

Già làng Lê Văn Ru năm nay đã 83 mùa rẫy, nhưng tình yêu dành cho kơ-toang và văn hóa truyền thống của đồng bào mình vẫn luôn nồng cháy. Già Ru cho biết, ông đã học cách đánh trống kơ-toang lúc 18 tuổi. 

“Các thế hệ ông, bà hoặc cha, mẹ của tôi trước đây có tác hợp được với nhau cũng nhờ tiếng trống kơ-toang se duyên. Nét văn hóa đặc sắc, giàu cảm hứng từ tiếng trống kơ-toang là thế, nhưng các thế hệ trẻ hiện nay lại đam mê nhạc Rock hơn”, già Ru trăn trở.

Vì lo nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình mai một, nên ông Ru đã thuyết phục và dạy trống cho con trai mình là anh Lê Văn Tây (43 tuổi). Đến nay, anh Tây đã chơi thành thạo loại nhạc cụ này và là người trẻ hiếm hoi của khu phố Hiệp Hội giữ được nhịp trống kơ-toang. 

Ở Vân Canh còn có một nghệ nhân cũng dành hết tâm huyết cho kơ-toang đó là bà Nguyễn Thị Ngọc Hương, 54 tuổi, ở khu phố Hiệp Hà (thị trấn Vân Canh). Bà Hương là phụ nữ đầu tiên biết chơi nhạc cụ này. Tuy nhiên, hiện nay, bà rất trăn trở vì thanh, thiếu niên bây giờ ít quan tâm đến nhạc cụ này, phần vì loại nhạc cụ này khó học, phần vì phải đánh trống trực tiếp bằng tay (không dùng dùi) nên khá đau tay, mất sức. Phần nữa, nghệ thuật trình diễn trống kơ-toang chưa được chính quyền địa phương và ngành Văn hóa của huyện quan tâm đúng mức. Các lớp đào tạo, hướng dẫn cách chơi trống kơ-toang cho các thế hệ trẻ người Chăm H’roi lâu nay không được tổ chức. Hiện nay, việc truyền nghề chỉ diễn ra trong gia đình, theo kiểu cha, mẹ truyền, con theo học.

Theo tìm hiểu của phóng viên, số nghệ nhân chơi thạo trống kơ-toang hiện nay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoài già Lê Văn Ru, bà Nguyễn Thị Ngọc Hương chỉ có anh Lê Văn Tây, Nguyễn Văn Anh (khu phố Canh Tân), Đinh Thị Mãnh (khu phố Tân Thuận), Đinh Văn Bằng (làng Canh Tiến, xã Canh Liên), Thanh Văn Oải (làng Canh Thành, xã Canh Hòa)…

Để bảo tồn, lưu giữ tiếng trống kơ-toang, các nghệ nhân mong muốn chính quyền địa phương, ngành Văn hóa tỉnh, huyện quan tâm hỗ trợ một phần kinh phí sửa chữa trống hoặc mua các đôi trống mới thay thế cho các trống đã cũ, hư hỏng. Đồng thời, cơ quan chức năng quan tâm mở các lớp đào tạo, truyền dạy cách đánh trống kơ-toang cho thế hệ trẻ có niềm đam mê, nhằm giữ gìn nét văn hóa truyền thống này.

Ông Nguyễn Xuân Việt, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Canh cho biết: Huyện cũng đã có chủ trương, khuyến khích phát triển công tác truyền dạy loại nhạc cụ trống kơ-toang truyền thống trong cộng đồng người Chăm H’roi. Có chính sách hỗ trợ đào tạo, hướng dẫn cho lớp trẻ thông qua các khóa học chơi trống; bình xét và đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận nghệ nhân trống kơ-toang cho những người có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát triển loại nhạc cụ độc đáo này.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Múa sênh tiền - Nhịp điệu Cao nguyên trắng gọi mời du khách

Múa sênh tiền - Nhịp điệu Cao nguyên trắng gọi mời du khách

Múa sênh tiền là một nét văn hóa độc đáo của người Mông ở Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, mang âm sắc riêng biệt và giàu giá trị biểu cảm. Từ không gian lễ hội truyền thống, điệu múa đang được bảo tồn, phát huy trong hoạt động du lịch. Những nhịp gậy rộn ràng đã trở thành điểm nhấn văn hóa thu hút du khách đến với Cao nguyên trắng.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng chỉ đạo các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao đời sống Nhân dân

Thủ tướng chỉ đạo các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao đời sống Nhân dân

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 165/CĐ-TTg về việc tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn, nâng cao đời sống Nhân dân.
Cẩm Thanh lọt Top 50 ngôi làng đẹp nhất thế giới năm 2025

Cẩm Thanh lọt Top 50 ngôi làng đẹp nhất thế giới năm 2025

Du lịch - Anh Trúc - 4 giờ trước
Việc Cẩm Thanh lọt Top 50 ngôi làng đẹp nhất thế giới không chỉ là niềm tự hào của địa phương, mà còn khẳng định sức hấp dẫn của du lịch Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Thể thao - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Liverpool có màn ra quân kịch tính tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atlético Madrid với tỷ số 3-2 trên sân Anfield. Trung vệ đội trưởng Virgil van Dijk trở thành người hùng, với bàn thắng quyết định ở phút bù giờ, giúp “Lữ đoàn đỏ” khởi đầu hoàn hảo tại đấu trường châu Âu.
Bộ Giáo dục và Đào tạo bỏ các hình thức kỷ luật đình chỉ học tập, cảnh cáo đối với học sinh vi phạm kỷ luật

Bộ Giáo dục và Đào tạo bỏ các hình thức kỷ luật đình chỉ học tập, cảnh cáo đối với học sinh vi phạm kỷ luật

Giáo dục - Anh Trúc - 4 giờ trước
Từ thời điểm ngày 31/10 trở đi, học sinh vi phạm kỷ luật sẽ bị nhắc nhở, phê bình hoặc viết bản tự kiểm điểm, thay vì các hình thức kỷ luật được áp dụng từ nhiều năm qua, như: Đình chỉ học tập, cảnh cáo trước lớp, cảnh cáo trước toàn trường…
Champions League: Allianz Arena rực lửa trong ngày Bayern quật ngã Chelsea 3-1

Champions League: Allianz Arena rực lửa trong ngày Bayern quật ngã Chelsea 3-1

Thể thao - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Trên sân Allianz Arena, Bayern Munich đã có màn khởi đầu ấn tượng tại vòng bảng Champions League 2025/26 khi giành chiến thắng 3-1 trước Chelsea. Tiền đạo người Anh Harry Kane trở thành tâm điểm với một cú đúp bàn thắng, giúp đại diện nước Đức khẳng định sức mạnh.
Cảnh báo về cây ngoại lai “Kỳ Hải Nam” bảo vệ đa dạng sinh học và quyền lợi của người dân

Cảnh báo về cây ngoại lai “Kỳ Hải Nam” bảo vệ đa dạng sinh học và quyền lợi của người dân

Khoa học - Công nghệ - Minh Nhật - 4 giờ trước
Thời gian gần đây, một số địa phương xuất hiện giống cây “Kỳ Hải Nam” không rõ nguồn gốc, được quảng bá là cây “làm giàu”, khiến nhiều người dân chặt bỏ cây trồng khác để thay thế, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đã ban hành văn bản yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm tra, rà soát và siết chặt công tác quản lý giống cây trồng lâm nghiệp.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Champions League: PSG khởi đầu hoàn hảo, thắng đậm Atalanta 4-0

Champions League: PSG khởi đầu hoàn hảo, thắng đậm Atalanta 4-0

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Trên sân Parc des Princes, Paris Saint-Germain đã có màn ra quân như mơ tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atalanta với tỷ số 4-0. Chiến thắng đậm đà này giúp thầy trò HLV Luis Enrique khẳng định sức mạnh và tham vọng bảo vệ ngôi vương châu Âu.
Champions League: Marcus Thuram lập cú đúp, Inter Milan hạ gục Ajax ngay tại Amsterdam

Champions League: Marcus Thuram lập cú đúp, Inter Milan hạ gục Ajax ngay tại Amsterdam

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Inter Milan có màn ra quân ấn tượng tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi giành chiến thắng 2-0 trước Ajax trên sân Johan Cruyff Arena. Tiền đạo Marcus Thuram trở thành người hùng với cú đúp bàn thắng bằng đầu, mang về 3 điểm trọn vẹn cho đại diện Serie A.
Xác định hướng phát triển bền vững cho nông sản xứ Nghệ

Xác định hướng phát triển bền vững cho nông sản xứ Nghệ

Sản phẩm - Thị trường - Thanh Hải - 6 giờ trước
Một bức tranh sáng cho ngành Nông nghiệp Nghệ An khi mà giá trị xuất khẩu tăng lên, sản phẩm chủ lực cũng như diện tích ứng dụng công nghệ cao ngày càng được mở rộng… Tuy nhiên, để có chỗ đứng bền vững, mở rộng hơn cánh cửa sản xuất và tiêu thụ nông sản cho nông dân và doanh nghiệp, thì cần nhiều hơn những giải pháp quyết liệt.
Đưa cây mọc hoang dại thành sản phẩm OCOP

Đưa cây mọc hoang dại thành sản phẩm OCOP

Gương sáng - Mỹ Dung - 6 giờ trước
Bắt đầu từ cây ớt chào mào - một loài cây mọc hoang dại được người dân đặt tên theo loài chim thường tìm đến ăn ớt vào mùa chín đỏ, anh Lỷ Văn Quạn, giáo viên Trường TH và THCS Đại Dực 1, xã Đông Ngũ, tỉnh Quảng Ninh đã nghĩ ra nhiều ý tưởng khai thác giá trị từ cây dại này.
An Giang: Khởi tố nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng

An Giang: Khởi tố nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng

Pháp luật - Tào Đạt - Tiến Tầm - 20:15, 17/09/2025
Trong nhóm phóng viên cưỡng đoạt hàng tỷ đồng tại Phú Quốc (tỉnh An Giang), Trần Tam Điệp đã bỏ trốn nên Công an ra quyết định truy nã.