Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ thuật múa trống đôi của người Chăm H’roi

Lê Phương - 14:43, 12/10/2020

Với người Chăm H’roi sinh sống ở huyện Vân Canh (Bình Định), múa trống đôi (còn gọi là kơ-toang) là di sản văn hóa độc đáo. Tuy nhiên, trước nguy cơ mai một ở huyện Vân Canh hiện tại vẫn còn một số nghệ nhân tâm huyết với loại nhạc cụ này nên ngày đêm ra sức gìn giữ và truyền dạy cho con cháu.

Già làng Lê Văn Ru (người cầm cây nêu) là một trong số ít những người am hiểu trống kơ-toang và văn hóa truyền thống của người Chăm H’roi huyện Vân Canh
Già làng Lê Văn Ru (người cầm cây nêu) là một trong số ít những người am hiểu trống kơ-toang và văn hóa truyền thống của người Chăm H’roi huyện Vân Canh

Tinh tế nghệ thuật múa trống bằng tay

Đây là hình thức song tấu trống, kết hợp khéo léo, tài tình giữa âm nhạc và hình thể, tạo nên một không khí tràn đầy hứng khởi, cả nhạc cụ và người chơi cùng toát lên cái phóng khoáng, ngẫu hứng, độc đáo. Kơ-toang là nhạc cụ có từ lâu đời của người Chăm H’roi, được làm bằng thân cây khoét rỗng, bịt da bò, hoặc da ngựa. Múa trống kơ-toang diễn tấu theo cặp (gồm trống đực và trống cái). Các động tác múa trống thường được mô phỏng theo dáng đi, kiểu chạy nhảy của muông thú, hòa quyện với tiếng chiêng, tiếng cồng, tiếng trống lúc trầm, lúc bổng, khi nhịp nhàng, lúc lại dồn dập, sôi nổi, gửi tới các vị thần linh lời cầu an, cầu phúc, cầu sức khỏe cho cả buôn làng. 

Với kơ-toang, người ta không chỉ đánh trống, chơi trống mà còn múa trống, đấu trống. Qua múa trống đôi, người Chăm H’roi có thể trò chuyện, tâm tình, trao gửi tâm tư, tình cảm, khát vọng và kết nối cả cộng đồng, kết nối quá khứ với tương lai…

Theo già làng Lê Văn Ru, người am hiểu về trống kơ-toang ở làng Hiệp Hội, thị trấn Vân Canh, trong những dịp lễ hội lớn của người Chăm H’roi như Lễ đâm trâu, Lễ cưới, Lễ mừng sức khỏe... không thể thiếu màn múa trống kơ-toang với dàn cồng 3 và chiêng 5. Khi diễn tấu kơ-toang, hai người đứng đối diện nhau, trống được đeo nằm ngang trước bụng. Người Chăm H’roi không dùng dùi trống gõ vào mặt trống mà dùng bốn đầu ngón tay, bàn tay để ve, vuốt, vỗ trên bề mặt trống, tạo ra các âm sắc và tiết tấu khác nhau. Để tạo nên màn diễn tấu trống đôi sôi động, cuốn hút người xem, cặp đôi múa trống phải có kỹ năng múa trống thực thụ, phải là một cặp ăn ý, hiểu ý nhau. 

Các nghệ nhân ở Vân Canh trình diễn trống kơ-toang trong lễ cúng mừng nhà ông mới
Các nghệ nhân ở Vân Canh trình diễn trống kơ-toang trong lễ cúng mừng nhà ông mới

Tiếng trống se duyên 

Già làng Lê Văn Ru năm nay đã 83 mùa rẫy, nhưng tình yêu dành cho kơ-toang và văn hóa truyền thống của đồng bào mình vẫn luôn nồng cháy. Già Ru cho biết, ông đã học cách đánh trống kơ-toang lúc 18 tuổi. 

“Các thế hệ ông, bà hoặc cha, mẹ của tôi trước đây có tác hợp được với nhau cũng nhờ tiếng trống kơ-toang se duyên. Nét văn hóa đặc sắc, giàu cảm hứng từ tiếng trống kơ-toang là thế, nhưng các thế hệ trẻ hiện nay lại đam mê nhạc Rock hơn”, già Ru trăn trở.

Vì lo nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình mai một, nên ông Ru đã thuyết phục và dạy trống cho con trai mình là anh Lê Văn Tây (43 tuổi). Đến nay, anh Tây đã chơi thành thạo loại nhạc cụ này và là người trẻ hiếm hoi của khu phố Hiệp Hội giữ được nhịp trống kơ-toang. 

Ở Vân Canh còn có một nghệ nhân cũng dành hết tâm huyết cho kơ-toang đó là bà Nguyễn Thị Ngọc Hương, 54 tuổi, ở khu phố Hiệp Hà (thị trấn Vân Canh). Bà Hương là phụ nữ đầu tiên biết chơi nhạc cụ này. Tuy nhiên, hiện nay, bà rất trăn trở vì thanh, thiếu niên bây giờ ít quan tâm đến nhạc cụ này, phần vì loại nhạc cụ này khó học, phần vì phải đánh trống trực tiếp bằng tay (không dùng dùi) nên khá đau tay, mất sức. Phần nữa, nghệ thuật trình diễn trống kơ-toang chưa được chính quyền địa phương và ngành Văn hóa của huyện quan tâm đúng mức. Các lớp đào tạo, hướng dẫn cách chơi trống kơ-toang cho các thế hệ trẻ người Chăm H’roi lâu nay không được tổ chức. Hiện nay, việc truyền nghề chỉ diễn ra trong gia đình, theo kiểu cha, mẹ truyền, con theo học.

Theo tìm hiểu của phóng viên, số nghệ nhân chơi thạo trống kơ-toang hiện nay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoài già Lê Văn Ru, bà Nguyễn Thị Ngọc Hương chỉ có anh Lê Văn Tây, Nguyễn Văn Anh (khu phố Canh Tân), Đinh Thị Mãnh (khu phố Tân Thuận), Đinh Văn Bằng (làng Canh Tiến, xã Canh Liên), Thanh Văn Oải (làng Canh Thành, xã Canh Hòa)…

Để bảo tồn, lưu giữ tiếng trống kơ-toang, các nghệ nhân mong muốn chính quyền địa phương, ngành Văn hóa tỉnh, huyện quan tâm hỗ trợ một phần kinh phí sửa chữa trống hoặc mua các đôi trống mới thay thế cho các trống đã cũ, hư hỏng. Đồng thời, cơ quan chức năng quan tâm mở các lớp đào tạo, truyền dạy cách đánh trống kơ-toang cho thế hệ trẻ có niềm đam mê, nhằm giữ gìn nét văn hóa truyền thống này.

Ông Nguyễn Xuân Việt, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Canh cho biết: Huyện cũng đã có chủ trương, khuyến khích phát triển công tác truyền dạy loại nhạc cụ trống kơ-toang truyền thống trong cộng đồng người Chăm H’roi. Có chính sách hỗ trợ đào tạo, hướng dẫn cho lớp trẻ thông qua các khóa học chơi trống; bình xét và đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận nghệ nhân trống kơ-toang cho những người có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát triển loại nhạc cụ độc đáo này.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Vấn vương ẩm thực của người Mường ở Trà My

Vấn vương ẩm thực của người Mường ở Trà My

Làng Mường, xã Trà My (TP.Đà Nẵng) là nơi sinh sống của các hộ dân tộc Mường di cư từ miền Bắc vào từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngoài việc tập trung phát triển kinh tế, đồng bào Mường còn chú trọng gìn giữ phong tục tập quán, bản sắc văn hóa, truyền thống, đặc biệt là "bí quyết" chế biến những món ăn dân dã, hấp dẫn phục vụ khách du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Dấu ấn công tác dân tộc, tôn giáo sau 80 năm thành lập Nước

Dấu ấn công tác dân tộc, tôn giáo sau 80 năm thành lập Nước

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo. Ngay từ khi ra đời và trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định công tác dân tộc, tôn giáo có vị trí chiến lược quan trọng trong sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của dân tộc. Những thành tựu chung của đất nước sau 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, có vai trò đóng góp rất to lớn của cơ quan công tác dân tộc, tôn giáo.
Chủ tịch nước Lương Cường: Đoàn kết với Cuba xuất phát từ trái tim và trong suy nghĩ của mỗi người Việt Nam

Chủ tịch nước Lương Cường: Đoàn kết với Cuba xuất phát từ trái tim và trong suy nghĩ của mỗi người Việt Nam

Thời sự - PV - 1 giờ trước
Chiều 1/9, tại Nhà hát Hồ Gươm, Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân cùng Bí thư Thứ nhất Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Diaz Canel Bermudez và Phu nhân dự lễ mít tinh trọng thể kỷ niệm 65 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba (2/12/1960-2/12/2025).
Vượt núi, xuyên đêm trao quà Tết Độc lập cho người dân

Vượt núi, xuyên đêm trao quà Tết Độc lập cho người dân

Xã hội - T.Hải - 1 giờ trước
Bất chấp đêm tối, quãng đường xa ngái… cán bộ các xã miền núi tỉnh Nghệ An đã vượt hàng chục cây số, mang quà Tết Độc lập đến từng hộ gia đình ở bản xa. Niềm vui mừng 80 năm Quốc khánh của đất nước như được nhân đôi, càng thấy rõ hơn trọng trách của một chính Đảng của dân, do dân, vì dân.
Thủ tướng Phạm Minh Chính hội kiến Chủ tịch Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính hội kiến Chủ tịch Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc

Thời sự - PV - 1 giờ trước
Ngày 1/9, tại Bắc Kinh, trong khuôn khổ chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và làm việc tại Trung Quốc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến đồng chí Vương Hộ Ninh, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, Chủ tịch Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc.
Tổng Bí thư Tô Lâm và Bí thư Thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez chứng kiến Lễ trao các văn kiện hợp tác

Tổng Bí thư Tô Lâm và Bí thư Thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez chứng kiến Lễ trao các văn kiện hợp tác

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Ngày 1/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, ngay sau hội đàm, Tổng Bí thư Tô Lâm và Bí thư Thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez chứng kiến Lễ trao các văn kiện hợp tác.
Những “ngọn lửa thiêng” cháy mãi trong lòng dân tộc

Những “ngọn lửa thiêng” cháy mãi trong lòng dân tộc

Dân tộc - Tôn giáo - Như Tâm - 3 giờ trước
Ngày 10/6/1974 là dấu mốc thiêng liêng trong hành trình đấu tranh vì độc lập và tự do tín ngưỡng của đồng bào Khmer Nam Bộ. Trong cuộc biểu tình ôn hòa phản đối chính sách đàn áp tôn giáo của chính quyền Sài Gòn tại An Giang, bốn vị sư Danh Tấp, Lâm Hùng, Danh Hom và Danh Hoi đã anh dũng hy sinh. Máu của các Ngài trở thành “ngọn lửa thiêng” khơi dậy tinh thần yêu nước, khẳng định vai trò của Hội Đoàn kết Sư sãi Yêu nước (SSYN) trong tập hợp, vận động sư sãi và đồng bào Khmer bảo vệ Tổ quốc.
Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Cơn mưa lớn kéo dài suốt hai ngày qua đã khiến nhiều khu vực tại Hà Nội chìm trong biển nước. Tính đến 15h ngày 27/8, các tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 70 và Đại lộ Thăng Long đoạn qua phường Tây Mỗ (quận Nam Từ Liêm cũ) bị ngập sâu nghiêm trọng, gây tê liệt giao thông và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân.
Đại biểu vui mừng chứng kiến sự đổi thay của Hà Nội khi về dự Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9

Đại biểu vui mừng chứng kiến sự đổi thay của Hà Nội khi về dự Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9

Thời sự - Minh Thu - 3 giờ trước
Ngày 1/9, thay mặt Lãnh đạo Thành phố Hà Nội, ông Trương Việt Dũng, Phó Chủ tịch UBND Thành phố đã đến Ga Hà Nội đón Đoàn đại biểu thành phố Đà Nẵng đến Hà Nội tham dự lễ kỷ niệm 80 Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì lễ đón Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì lễ đón Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân chủ trì lễ đón Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez và Phu nhân.
Thắp sáng biên cương Tổ quốc bằng “ngọn lửa” tri thức

Thắp sáng biên cương Tổ quốc bằng “ngọn lửa” tri thức

Giáo dục - Thanh Huyền - 3 giờ trước
“Chủ trương đầu tư xây dựng 248 trường nội trú liên cấp là một chủ trương đúng đắn có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa, còn nhiều khó khăn...”. Đây là nhấn mạnh của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ khởi công xây dựng Trường liên cấp Tiểu học, Trung học cơ sở (THCS) xã Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên - công trình đầu tiên được triển khai theo chủ trương của Bộ Chính trị về đầu tư xây dựng 248 trường nội trú liên cấp Tiểu học, THCS tại các xã biên giới đất liền, hồi cuối tháng 7/2025.
Thanh Hóa công bố tình huống khẩn cấp thiên tai tại 2 xã Yên Nhân, Bát Mọt

Thanh Hóa công bố tình huống khẩn cấp thiên tai tại 2 xã Yên Nhân, Bát Mọt

Tin tức - Quỳnh Trâm - 4 giờ trước
Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa vừa ban hành Quyết định số 2952/QĐ-UBND công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai trên địa bàn 2 xã Yên Nhân và Bát Mọt.
Đi nhận quà Quốc khánh, sản phụ người Bru Vân Kiều chuyển dạ sinh con

Đi nhận quà Quốc khánh, sản phụ người Bru Vân Kiều chuyển dạ sinh con

Tin tức - An Yên - 4 giờ trước
Đi nhận quà Quốc khánh tại trạm y tế, sản phụ chuyển dạ sinh con và đặt tên con là Hồ Quốc Khánh. Những niềm vui lớn cứ thế đến với gia đình vợ chồng người Bru Vân Kiều ở xã miền núi Quảng Trị.