Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Vui tết Hồ Sự Chà của người Hà Nhì

Trọng Bảo - 17:13, 18/11/2021

Sau một vụ mùa bội thu, thóc gạo đầy nhà, khi những bông hoa dã quỳ đua nhau khoe sắc cũng là thời điểm đồng bào Hà Nhì ở huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu rộn ràng chuẩn bị đón tết Hồ Sự Chà. Đây là ngày tết truyền thống còn lưu giữ nhiều nghi lễ và nét văn hóa đẹp mang đậm bản sắc của người Hà Nhì trên mảnh đất biên cương cực Tây Tổ quốc.

Vào ngày tết Hồ Sự Chà, mỗi gia đình người Hà Nhì đều chọn con lợn to nhất để mổ cúng ông bà tổ tiên
Vào ngày Tết Hồ Sự Chà, mỗi gia đình người Hà Nhì đều chọn con lợn to nhất để mổ cúng ông bà tổ tiên

Bà Lù Lỳ Pứ, ở bản Lò Ma, xã Ka Lăng huyện Mường Tè cho biết: Tết Hồ Sự Chà là ngày tết truyền thống được người Hà Nhì tổ chức để mừng  vụ mùa bội thu, cầu khấn tổ tiên phù hộ cho năm mới mọi điều may mắn, tốt lành. Ngày tết được tổ chức vào ngày Thìn, tức là ngày con rồng của tháng 10 âm lịch. Theo quan niệm của người Hà Nhì, ngày Thìn là ngày tượng trưng cho sự bình an, giàu có… Trong ngày tết, bà con dân bản gói bánh giầy, bánh chưng, mổ lợn cùng những sản phẩm nông nghiệp do bà con trồng cấy, hoặc khai thác từ tự nhiên để cúng ông bà, tổ tiên.

Chị Phùng Khừ Pư, con dâu bà Pứ chia sẻ: Trong Tết Hồ Sự Chà, bánh giầy là món không thể thiếu và cũng là lễ vật cúng tổ tiên vào đầu giờ sáng ngày tết đầu tiên. Việc làm bánh giầy được giao cho những người phụ nữ trong gia đình chuẩn bị. Ngày xưa, việc làm bánh giầy rất vất vả, chị em phải lựa chọn gạo nếp nương thật ngon và ngâm từ hôm trước, sáng dậy sớm đồ xôi và giã nhuyễn để nặm làm bánh.

“Bây giờ, việc giã bánh giầy được thay thế bằng máy, nên việc làm bánh của chị em phụ nữ cũng đã đỡ vất vả hơn nhiều. Tuy nhiên, món bánh giầy vẫn giữ được hương vị thơm ngon truyền thống. Việc cúng bánh giầy là để gia đình báo cáo với tổ tiên kết quả sản xuất nông nghiệp trong năm qua…”.

Sau công đoạn làm bánh giầy, mọi người tập trung mổ lợn để ăn tết, việc này thường được những người đàn ông trong gia đình đảm nhiệm. Anh Pờ Pó Chừ, con trai bà Pứ bảo: “Với người Hà Nhì, ăn Tết Hồ Sự Chà mà nhà nào mổ con lợn to chứng tỏ năm vừa qua nhà đó mùa màng bội thu, chăn nuôi tốt... Bởi thế, những con lợn được các gia đình mổ tết thường là những con lợn to nhất, đã được cả gia đình dày công chăm sóc, nhiều nhà năm nay mổ lợn nặng tới hơn 1 tạ. Khi mổ lợn, sẽ mang lợn vào trong nhà để cắt tiết…”.

Việc đưa lợn vào trong nhà để cắt tiết cũng là một nghi thức đặc biệt. Theo quan niệm của đồng bào, việc đưa lợn vào nhà là để báo cáo ông bà, tổ tiên kết quả của việc sản xuất, chăn nuôi của gia đình trong năm qua. Sau khi đã cắt tiết xong, con lợn mới được đưa ra ngoài để mổ. Trong quá trình mổ lợn, việc quan trọng nhất là lấy gan lợn để gia chủ và già làng xem. Với người Hà Nhì, lá gan tượng trưng cho ngôi nhà, những đường chỉ gan tượng trưng cho đường làm ăn, sinh sống; do đó, xem gan lợn là để đoán vận mệnh và con đường làm ăn của gia đình trong năm mới. Phong tục xem gan lợn ngày tết  của người Hà Nhì đã được lưu truyền, thể hiện ước muốn bình dị cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới…

Xem gan lợn là một nét văn hóa độc đáo của người Hà Nhì ở Mường Tè
Phong tục xem gan lợn của người Hà Nhì ở Mường Tè được lưu truyền từ lâu đời

Sau khi xem gan lợn xong, mọi người trong gia đình sẽ đi chuẩn bị mâm cúng năm mới. Mỗi phần của con lợn sẽ được chủ nhà lấy một chút, đem luộc để sắp mâm cúng. Mâm cúng thường có bánh giầy, cơm, rượu và một chút muối trắng. Sau khi cúng, mọi người trong gia đình quây quần bên nhau để ăn bữa cơm đầu năm mới và dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp. Mâm cỗ tết của người Hà Nhì cũng có những nét đặc trưng riêng, mang hương vị của núi rừng, khi mà hầu hết các món ăn đều được chế biến từ lợn như thịt luộc, thịt nướng và đặc biệt biệt là món ăn được chế biến từ sản vật của núi rừng như: Sâu măng, cháo măng, nấm hương...

Chủ tịch UBND xã Ka Lăng, Khoàng Sỳ Chừ cho biết: Năm nay, do dịch bệnh Covid-19, nên xã đã tuyên truyền vận động bà con không tổ chức tập trung đông người như mọi năm. Chính vì vậy, bà con năm nay ăn tết chủ yếu là mời họ hàng, con cháu về, chứ không mời mở rộng như các năm trước. Các hoạt động lễ hội như múa hát, văn nghệ cũng rất hạn chế, để bảo đảm công tác phòng, chống dịch bệnh.

“Ngày tết của đồng bào Hà Nhì thường diễn ra từ 3 - 5 ngày. Trong ngày vui đầu năm, mọi người tuyệt đối không để xảy ra to tiếng, cãi vã. Bởi theo quan niệm của người Hà Nhì, những người để xảy ra xô xát đầu năm mới sẽ phải gánh chịu một năm mới không may mắn. Bây giờ đời sống của đồng bào cũng có nhiều thay đổi, bà con đã trồng được những cây có giá trị kinh tế cao như mắc ca, sa nhân tím… nên những năm gần đây, tết của bà con cũng đủ đầy hơn trước nhiều”, anh Chừ cho biết thêm.

Cũng như tết Ga Tho Tho của người Hà Nhì ở huyện Bát Xát (Lào Cai), tết Hồ Sự Chà của đồng bào Hà Nhì ở Mường Tè, Lai Châu là dịp để báo cáo với tổ tiên, ông bà một năm lao động sản xuất. Qua đó, cũng là ước nguyện của đồng bào vào một vụ mùa bội thu trong năm mới.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Chữ Nôm Dao - làm mới để đồng hành cùng dân tộc (Bài 2)

Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Chữ Nôm Dao - làm mới để đồng hành cùng dân tộc (Bài 2)

Vượt qua vai trò lưu giữ những điều hay, lẽ đẹp phục vụ cuộc sống, bộ chữ Nôm như một cách ghi lại những tinh túy văn hóa của đồng bào Dao. Bộ chữ ấy không nằm yên trong sách vở, mà trở thành nền móng cho một hệ thống đào tạo truyền thống quy củ, chặt chẽ và giàu bản sắc. Nó vượt khỏi vai trò tư liệu, trở thành hơi thở của tinh thần hiếu học ăn sâu trong tâm khảm mỗi người, dẫn họ bước vào hành trình tri thức của chính mình, dù cho có từng tiếp xúc với con chữ Nôm hay không.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Lập Tổ công tác đặc biệt, mở đợt cao điểm truy quét buôn lậu, hàng giả

Thủ tướng: Lập Tổ công tác đặc biệt, mở đợt cao điểm truy quét buôn lậu, hàng giả

Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo thành lập Tổ công tác đặc biệt và mở đợt tấn công cao điểm đấu tranh, truy quét, ngăn chặn, đẩy lùi buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, lưu thông hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ xuất xứ, vi phạm bản quyền, vi phạm sở hữu trí tuệ, xuất xứ hàng hóa, trong thời gian từ ngày 15/5-15/6.
Xã vùng cao Tâm Thắng đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về chuyển đổi số

Xã vùng cao Tâm Thắng đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về chuyển đổi số

Trang địa phương - Lê Hường - 18:39, 14/05/2025
Ngày 14/5, UBND huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông tổ chức Lễ công bố Quyết định xã Tâm Thắng đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về chuyển đổi số năm 2024.
Hà Giang: Chương trình MTQG 1719 đạt được nhiều kết quả quan trọng trong giai đoạn I

Hà Giang: Chương trình MTQG 1719 đạt được nhiều kết quả quan trọng trong giai đoạn I

Công tác Dân tộc - Vũ Mừng - 18:37, 14/05/2025
Ngày 14/5, UBND tỉnh Hà Giang đã tổ chức Hội nghị tổng kết đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719) và đề xuất nội dung Chương trình giai đoạn II, từ năm 2026 - 2030, trên địa bàn tỉnh.
Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Khi trí thức Dao nhập thế, giúp đời (Bài 4)

Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Khi trí thức Dao nhập thế, giúp đời (Bài 4)

Phóng sự - Vàng Ni - Vân Long - 18:30, 14/05/2025
Xa xưa, nếu việc học chữ Nôm Dao gần như là trách nhiệm của nam giới, thì tri thức y dược dân tộc lại là không gian học tập chung của người Dao. Ở đó, mọi giới, mọi lứa tuổi đều chung tay góp sức. Để từ đó, một kho tàng tri thức y thuật được liệt vào hàng đồ sộ bậc nhất ra đời, không chỉ là niềm tự hào của đồng bào mà còn là một kho tàng vô giá để ngành Y học Quốc gia tìm tòi và khám phá.
Lông gà cũng thành “vàng nâu” cho đất

Lông gà cũng thành “vàng nâu” cho đất

Kinh tế - T.Nhân - H.Trường - 18:17, 14/05/2025
Từ phế phẩm tưởng chừng bỏ đi tại các lò mổ, chàng trai trẻ Nguyễn Hà Thiên (xã Duy Phước, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) đã mày mò thử nghiệm thành công biến lông gà thành phân hữu cơ dạng viên nén hoặc bột – sản phẩm không chỉ thân thiện với môi trường trong sản xuất nông nghiệp mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho gia gia đình anh cùng nhiều lao động tại địa phương.
Hương Tích tự trên đỉnh non Hồng

Hương Tích tự trên đỉnh non Hồng

Phóng sự - An Yên - 18:14, 14/05/2025
Mãi cho đến nay, trên dãy núi Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) vẫn còn vang vọng truyền thuyết một nàng công chúa tu hành đắc đạo, hóa thành Phật bà nghìn tay nghìn mắt, phổ độ chúng sinh. Câu chuyện huyền bí trên đỉnh non ngàn bảng lảng mây bay, càng làm cho điểm dừng chân chiêm bái ở chùa Hương Tích thu hút đông đảo du khách và phật tử gần xa.
Phát hiện loài thực vật quý hiếm ở Sơn La

Phát hiện loài thực vật quý hiếm ở Sơn La

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 14/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Phát hiện loài thực vật quý hiếm ở Sơn La. Chùa Quán Sứ, Hà Nội. Nghệ nhân “chữa bệnh” cho chiêng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc - (Bài cuối)

Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc - (Bài cuối)

Dân tộc - Tôn giáo - Hà Anh - 18:10, 14/05/2025
Với việc tập trung nguồn lực lớn để giải quyết những điểm nghẽn phát triển kinh tế -xã hội vùng DTTS, Chương trình MTQG 1719 không chỉ đưa ra lời hứa mà đã hiện thực hóa cam kết của Đảng và Nhà nước trong việc “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Khi người dân tận mắt thấy sự thay đổi cụ thể trong cuộc sống thường ngày, điều đó tạo nên niềm tin thực chất, một niềm tin không xuất phát từ tuyên truyền, mà từ trải nghiệm và kiểm chứng của chính họ.
Giữ rừng như giữ vàng - Lời thề từ Chư Yanh Sin

Giữ rừng như giữ vàng - Lời thề từ Chư Yanh Sin

Môi trường sống - Xuân Hòa - 18:05, 14/05/2025
Ở Vườn Quốc gia Chư Yang Sin - vùng lõi sinh học quan trọng bậc nhất của tỉnh Đắk Lắk - công tác giữ rừng được thực hiện bằng cả trái tim và đôi tay của đồng bào Ê Đê, Mnông, Tày…
Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang kiểm tra, chỉ đạo kiện toàn các điều kiện thành lập Đặc khu Kiên Hải

Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang kiểm tra, chỉ đạo kiện toàn các điều kiện thành lập Đặc khu Kiên Hải

Trang địa phương - Phương Vũ - Tiến Vinh - 17:58, 14/05/2025
Trong 2 ngày 13 và 14/5, nằm trong kế hoạch công tác tại vùng biển Tây Nam, Đoàn công tác của Tỉnh ủy, HĐND, UBND và Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kiên Giang do ông Nguyễn Tiến Hải - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang làm Trưởng đoàn, đã đến khảo sát, kiểm tra và làm việc với các xã An Sơn, Nam Du, Lại Sơn và Hòn Tre thuộc huyện đảo Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang. Đây là địa bàn thành lập đặc khu theo định hướng sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính của tỉnh.
Đầu tư trên 320 tỷ đồng xây dựng Khu lưu niệm cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc

Đầu tư trên 320 tỷ đồng xây dựng Khu lưu niệm cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc

Tin tức - Anh Trúc - 15:57, 14/05/2025
Khu lưu niệm cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc rộng hơn 3,6ha, tọa lạc tại phường Phú Cường (Tp. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương), được xây dựng gần chùa Hội Khánh, nơi cụ từng gắn bó trong giai đoạn 1923 - 1926.
Mong Tập đoàn Hoa Điện hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lượng xanh

Mong Tập đoàn Hoa Điện hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lượng xanh

Thời sự - PV - 15:55, 14/05/2025
Sáng 14/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Bành Cương Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty hữu hạn Tập đoàn Khoa học Kỹ thuật Hoa Điện Trung Quốc (CHEC).