Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Độc đáo phong tục ăn Tết của người Hà Nhì vùng biên giới Mường Tè

T.Hợp - 11:55, 23/11/2020

Năm 2020, đồng bào dân tộc Hà Nhì ở các xã vùng cao biên giới Ka Lăng, Thu Lũm, Tá Bạ, Mù Cả của huyện Mường Tè (Lai Châu) nô nức ăn Tết cổ truyền bắt đầu từ ngày 21/11, tức ngày 7/10 âm lịch. Đây là dịp để mọi người nghỉ ngơi, vui chơi và các gia đình đi chúc Tết lẫn nhau sau một năm lao động, thu hoạch mùa vụ.

Bữa cơm tết của người Hà Nhì ở xã Thu Lũm. Ảnh TL
Bữa cơm tết của người Hà Nhì ở xã Thu Lũm. Ảnh TL

Tại bản Mé Gióng, xã Ka Lăng, không khí đón Tết của người dân rất rộn ràng, nhộn nhịp. Ai cũng phấn khởi chào đón một năm mới nhiều may mắn hơn. Các gia đình đều mổ lợn, gói bánh giầy, làm bánh trôi ăn Tết với nhiều phong tục độc đáo cùng những lễ hội đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Người Hà Nhì không ấn định cụ thể ngày ăn Tết hàng năm mà do các già làng, trưởng bản bàn bạc và thống nhất để áp dụng cho từng năm. Dựa trên các yếu tố thời tiết, khí hậu, mùa màng, khả năng kinh tế chung mà đưa ra ngày cụ thể. Thường vào khoảng tháng 11 dương lịch, Tết cổ truyền của người Hà Nhì sẽ diễn ra và còn được gọi là Cố Nhị Chà. Bởi đây là thời điểm nông nhàn, người dân Hà Nhì đã kết thúc mọi công việc đồng áng, mùa màng bội thu, chăn nuôi phát triển, có đủ điều kiện để ăn Tết vui vẻ.

Tết của người Hà Nhì vùng biên giới Mường Tè có nhiều phong tục rất thú vị, mang đậm nét đặc trưng riêng. Ngày Tết của đồng bào dân tộc Hà Nhì bắt đầu từ ngày Thìn, vào đầu hoặc giữa tháng và kéo dài trong 12 ngày (kiêng kỵ không ăn trong 2 tháng âm lịch). Nhưng chỉ ăn Tết tập trung trong 5 ngày đầu, những ngày còn lại vui chơi, nghỉ ngơi và chờ đến đúng ngày Thìn tiếp sau để cúng tổ tiên, báo cáo bước sang mùa vụ mới.

Riêng bánh cúng tổ tiên, chủ nhà nặn ba chiếc to hơn bánh thường rồi đặt lên tấm lá chuối để mời tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu. Lễ cúng vừa như lời tạ ơn cho một vụ mùa đã qua và vừa cầu xin cho một năm mới tốt lành, mưa thuận gió hòa, cây trái tốt tươi. Bánh để cúng phải có hạt lạc đã giã trộn lẫn nhân bánh, bởi theo quan niệm phải có nhiều hạt thì mùa vụ mới sẽ bội thu. Món bánh này được coi là món khai vị ngày Tết.

Đêm đầu tiên của Tết được coi như đêm giao thừa. Đến sáng sớm ngày Thìn, nhà nhà thi nhau mổ lợn, vì người Hà Nhì quan niệm nhà nào mổ lợn xong sớm, thì sang năm sẽ phát tài phát lộc, cuộc sống no ấm, con cháu sum vầy. Nhà nào mổ con lợn to chứng tỏ năm vừa qua làm ăn tốt, mùa màng bội thu. Bởi thế, những con lợn mổ Tết thường là những con lợn đã được nuôi từ 1 - 2 năm, nhiều con nặng tới hơn một tạ.

Ngày tết cổ truyền, phụ nữ Hà Nhì sẽ làm bánh giầy.
Ngày tết cổ truyền, phụ nữ Hà Nhì sẽ làm bánh giầy.

Ông Chu Cha Chừ, bản Mé Gióng, xã Ka Lăng chia sẻ: Một trong những nét văn hóa tâm linh độc đáo không thể thiếu trong ngày Tết của người Hà Nhì là tục xem gan lợn. Họ nhìn vào lá gan lợn lành lặn, màu sắc tươi tắn, mật lợn căng đầy thì năm đó chăn nuôi phát triển, mùa màng bội thu, mọi người khỏe mạnh. Lợn mổ xong, cắt mỗi thứ một ít để cúng tổ tiên. Phần còn lại pha chế thành nhiều món và cắt từng miếng nhỏ chia cho con cháu, nhưng riêng đầu lợn thì treo lên để cúng sau.

Việc thờ cúng ngày Tết của dân tộc Hà Nhì cũng rất gọn nhẹ, không hương hoa, vàng mã, bày biện như một số dân tộc khác. Mâm cúng tổ tiên cũng rất đơn giản, chủ yếu là các sản vật do chính tay con cháu làm ra như bánh giầy, bánh trôi, rượu, muối ớt, cơm, thịt. Đặc biệt, việc cúng tổ tiên trong ngày Tết của người Hà Nhì do phụ nữ đảm nhiệm. Nơi thờ cúng bên nội của người Hà Nhì được đặt ngay bên trên đầu giường của vợ chồng gia chủ. Còn nơi thờ bên ngoại được đặt ở góc bếp.

Trong 5 ngày Tết, bà con Hà Nhì cùng nhau ăn uống, sum vầy và đi chúc Tết lẫn nhau với những lời chúc tốt đẹp nhất. Trong bữa cơm thân mật, họ cùng nhau ôn lại những câu chuyện về lai lịch dòng tộc hoặc công việc trong năm tới và chia sẻ kinh nghiệm mùa màng.

Những ngày Tết cổ truyền của người Hà Nhì, từ người già đến trẻ nhỏ, ai cũng diện quần áo mới rực rỡ sắc màu để đi chơi. Người dân Hà Nhì còn tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ tại khu vực nhà văn hóa bản. Không khí diễn ra rất sôi động với tiếng sáo bay bổng, tiếng chiêng rộn rã và các trò chơi dân gian như đánh cù, đá cầu lông gà... được các chàng trai, cô gái thể hiện say sưa nhiệt tình. Đây là dịp để những chàng trai, cô gái đua tài khoe sắc và cơ hội để các chàng trai, cô gái tìm hiểu kết duyên vợ chồng...

Đến ngày Thìn kế tiếp, tức sau 12 ngày ăn Tết người dân Hà Nhì sẽ làm một lễ cúng gồm thịt lợn, miếng gan, chén rượu, chén chè và một ít cơm hoặc cháo để báo cáo tổ tiên bước vào mùa vụ mới.

Bí thư Đảng bộ xã Ka Lăng, Phùng Xì Che cho hay: Ka Lăng là xã có đông đồng bào dân tộc Hà Nhì sinh sống tập trung. Nhằm lưu giữ những giá trị văn hóa dân tộc, xã Ka Lăng đã ban hành Nghị quyết về khôi phục các bản sắc văn hóa dân tộc Hà Nhì và được đồng bào hưởng ứng nhiệt tình, góp phần duy trì các nếp sống văn hóa. Những năm qua, đời sống của người dân ngày càng phát triển, giao thông đi lại thuận tiện, nhà cửa được xây dựng khang trang, góp phần cải thiện đời sống cho người dân và có điều kiện duy trì tục ăn Tết cổ truyền vào tháng 11 hàng năm.

Ông Kiều Hải Nam, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè cho biết: Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền các cấp huyện Mường Tè luôn quan tâm góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa Tết cổ truyền của người dân tộc Hà Nhì. Hàng năm, huyện đã chỉ đạo phân công các xã rà soát đời sống của người dân Hà Nhì, những hộ dân không đủ điều kiện ăn Tết huyện đã hỗ trợ, đảm bảo mỗi người dân được ăn Tết đầm ấm. Cùng đó, Huyện ủy Mường Tè cũng thành lập các đoàn đến thăm, chúc Tết và chung vui cùng đồng bào Hà Nhì đang sinh sống trên địa bàn huyện./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Trong những năm gần đây, các giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các dân DTTS ở nước ta ngày càng được quan tâm, khai thác và phát huy trong nhiều lĩnh vực của đời sống, đặc biệt trong thời kỳ bùng nổ của Internet và mạng xã hội. Tuy nhiên, việc thiếu cẩn trọng trong nghiên cứu các chất liệu thuộc về giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các DTTS đã khiến nhiều tổ chức và cá nhân rơi vào những tranh cãi không đáng có.
Tin nổi bật trang chủ
Thực hiện Chương trình MTQG 1719: Tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ (Bài 3)

Thực hiện Chương trình MTQG 1719: Tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ (Bài 3)

Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị bằng tinh thần khẩn trương, quyết liệt, Chương trình MTQG 1719 đã mang lại những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, nhìn chung, tiến độ thực hiện các dự án thuộc chương trình còn chậm so với kế hoạch. Nguyên nhân được chỉ ra là do đây là chương trình mới, phạm vi thực hiện rộng, liên quan đến nhiều Bộ ngành, địa phương; việc xây dựng, ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn chưa thực sự đồng bộ, kịp thời...
Quy trình kỹ thuật nuôi cá tra thương phẩm

Quy trình kỹ thuật nuôi cá tra thương phẩm

Bạn của nhà nông - Như Ý - 21:29, 30/05/2023
Những năm gần đây, nghề nuôi cá tra đã trở thành một trong những đối tượng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam, góp phần lớn trong việc cải thiện đời sống cho bà con. Tuy nhiên với môi trường nước ngày càng ô nhiễm, con giống suy thoái về chất lượng… dẫn đến giá thành sản xuất tăng cao, giảm lợi nhuận của người nuôi. Sau đây là quy trình kỹ thuật nuôi cá tra thương phẩm mang lại hiệu quả kinh tế cao mời bà con tham khảo.
Ninh Thuận sẵn sàng cho Lễ hội Nho - Vang và đón bằng UNESCO

Ninh Thuận sẵn sàng cho Lễ hội Nho - Vang và đón bằng UNESCO

Trang địa phương - PV - 21:25, 30/05/2023
Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật làm gốm của người Chăm và Lễ hội Nho - Vang năm 2023 sẽ diễn ra từ ngày 13 - 18/6 tại Ninh Thuận.
Thái Nguyên: Cơ hội cho trẻ em DTTS sống tại vùng đặc biệt khó khăn được đến nhà trẻ

Thái Nguyên: Cơ hội cho trẻ em DTTS sống tại vùng đặc biệt khó khăn được đến nhà trẻ

Xã hội - Trí Phương - 21:18, 30/05/2023
Ngày 30/5, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Thái Nguyên tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của HĐND tỉnh về quy định chính sách hỗ trợ tiền ăn trưa và học phí đối với trẻ em nhà trẻ (trẻ từ 3 - 36 tháng tuổi) trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập thuộc tỉnh Thái Nguyên quản lý.
Quảng Ninh: Đạt chuẩn phổ cập giáo dục xóa mù chữ mức độ 2

Quảng Ninh: Đạt chuẩn phổ cập giáo dục xóa mù chữ mức độ 2

Giáo dục - Mỹ Dung - 21:16, 30/05/2023
Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) vừa ban hành Quyết định số 1510/QĐ-BGDĐT về việc công nhận tỉnh Quảng Ninh đạt chuẩn xóamù chữ mức độ 2, năm 2022.
Tổ chức Liên hoan Âm nhạc toàn quốc đợt I - năm 2023 tại An Giang

Tổ chức Liên hoan Âm nhạc toàn quốc đợt I - năm 2023 tại An Giang

Giải trí - Anh Trúc - 20:45, 30/05/2023
Hướng tới kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Tôn Đức Thắng (20/8/1888 - 20/8/2023), Hội Nhạc sĩ Việt Nam phối hợp với tỉnh An Giang tổ chức Liên hoan Âm nhạc toàn quốc đợt I - năm 2023 tại Tp. Long Xuyên, tỉnh An Giang.
Then King Pang – Nghi lễ tạ ơn quan trọng của người Thái

Then King Pang – Nghi lễ tạ ơn quan trọng của người Thái

Xuất phát từ tín ngưỡng đa thần, Then Kin Pang là lễ hội không thể thiếu trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc Thái trắng ở huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu được tổ chức vào 10/3 Âm lịch hằng năm. Trong đó nghi lễ cúng then là sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc, múa và diễn xướng... đã góp phần gìn giữ và bảo tồn các giá trị văn hóa nghệ thuật cổ truyền của người Thái ở Lai Châu.
Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Cần cẩn trọng trong việc khai thác chất liệu văn hóa các DTTS

Sắc màu 54 - Vy Nguyễn Thái Ninh - 20:34, 30/05/2023
Trong những năm gần đây, các giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các dân DTTS ở nước ta ngày càng được quan tâm, khai thác và phát huy trong nhiều lĩnh vực của đời sống, đặc biệt trong thời kỳ bùng nổ của Internet và mạng xã hội. Tuy nhiên, việc thiếu cẩn trọng trong nghiên cứu các chất liệu thuộc về giá trị truyền thống, văn hóa của cộng đồng các DTTS đã khiến nhiều tổ chức và cá nhân rơi vào những tranh cãi không đáng có.
Tin trong ngày - 30/5/2023

Tin trong ngày - 30/5/2023

Media - BDT - 20:00, 30/05/2023
Bản tin hôm nay có những thông tin đáng chú ý sau: Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng gặp mặt đoàn đại biểu người có công tỉnh Vĩnh Long; Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi); Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh tiếp Đoàn đại biểu cấp cao Hội đồng Quốc gia Mặt trận Đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia; cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Gia Lai: Tặng Bằng khen cho 50 gương tiêu biểu “Tuổi trẻ sáng tạo”

Gia Lai: Tặng Bằng khen cho 50 gương tiêu biểu “Tuổi trẻ sáng tạo”

Gương sáng - Ngọc Thu - 19:25, 30/05/2023
Chiều 30/5, Tỉnh đoàn - Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tỉnh Gia Lai đã tổ chức Liên hoan “Tuổi trẻ sáng tạo”, diễn đàn “Phát huy tài năng trẻ” và hoạt động đồng hành cùng thanh niên công nhân năm 2023 tại Công ty TNHH Một thành viên Cao su Chư Păh (tỉnh Gia Lai).
Kon Tum: Tập huấn quy trình sản xuất Sâm Ngọc Linh cho đồng bào Xơ Đăng

Kon Tum: Tập huấn quy trình sản xuất Sâm Ngọc Linh cho đồng bào Xơ Đăng

Kinh tế - P.Nguyên - T.Nhân - 18:40, 30/05/2023
Ngày 30/5, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở NN&PTNT tỉnh Kon Tum) đã tổ chức lớp tập huấn Quy trình sản xuất Sâm Ngọc Linh cho hơn 40 hộ đồng bào Xơ Đăng ở xã Ngọc Lây, huyện Tu Mơ Rông.
Biên Hòa (Đồng Nai): Nhiều cơ sở y tế bị khám xét do nghi ngờ hành vi trục lợi bảo hiểm

Biên Hòa (Đồng Nai): Nhiều cơ sở y tế bị khám xét do nghi ngờ hành vi trục lợi bảo hiểm

Pháp luật - Lê Vũ - 18:15, 30/05/2023
Ngày 30/5, Công an Tp. Biên Hòa (Đồng Nai) cho biết, đã phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ liên quan khám xét khoảng 10 cơ sở y tế tại nhiều phường, xã trên địa bàn, để làm rõ hành vi trục lợi bảo hiểm xã hội.