Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Về Tây Bắc vui Tết Khù Sự Chà

PV - 15:44, 30/01/2019

Tại Điện Biên, người Hà Nhì sinh sống tại 4 xã vùng giáp biên của huyện Mường Nhé là: Sín Thầu, Chung Chải, Sen Thượng và Leng Su Sìn, thuộc hai nhóm là Hà Nhì Lạ Mí và Hà Nhì Cồ Chồ. Hiện nay, người Hà Nhì tại Điện Biên vẫn bảo tồn, lưu giữ, được nhiều lễ nghi mang đậm sắc thái văn hóa dân tộc độc đáo như: Lễ tết tháng 2 (gạ ma thú); lễ cầu mưa; lễ cúng rừng... Đặc biệt là việc giữ gìn, thường xuyên tổ chức lễ Tết Khù Sự Chà (còn có tên gọi khác “Hồ Sự Chà”- tết cơm mới)- Tết cổ truyền có không gian văn hóa đặc sắc nhất của người Hà Nhì.

Năm nay, người Hà Nhì tại xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, ăn Tết Khù Sự Chà vào ngày Thìn (con rồng), ngày cuối cùng của tháng cuối năm. Đây là thời điểm mùa màng đã thu hoạch xong, người dân khép lại một năm học tập, lao động sản xuất hăng say, để đoàn tụ bên gia đình, báo hiếu tiên tổ, các bậc sinh thành và vui chơi, thăm hỏi người thân, bạn bè. Thời gian vui chơi đón Tết thường kéo dài ít nhất trong 3 ngày, khi đó mọi người cùng chúc cho nhau những điều may mắn, tốt đẹp nhất, qua đó thêm thắt chặt tình đoàn kết bản làng.

Ông Pờ Chinh Phạ, Phó Chủ tịch xã Sín Thầu cho biết: Sín Thầu có gần 320 hộ dân, hơn 1.400 nhân khẩu, sinh sống ở 7 bản, trong đó cộng đồng dân tộc Hà Nhì chiếm đến 96%. Hàng chục năm trước, Sín Thầu là vùng đất khó, mãi đến năm 2007 mới có đường ô tô từ trung tâm huyện Mường Nhé vào xã, đến năm 2012 điện lưới quốc gia cũng mới “chạm” đến các bản rất khó khăn, là Tá Miếu và Tả Cố Khừ. Đến nay, quá khứ một thời về cái đói, cái nghèo luôn đeo bám bản, làng đã không còn nữa.

Những ngày diễn ra Tết Khù Sự Chà, du khách phương xa đến bản được tiếp đón nồng hậu như người thân sau bao ngày đi xa trở về. Những ngày diễn ra Tết Khù Sự Chà, du khách phương xa đến bản được tiếp đón nồng hậu như người thân sau bao ngày đi xa trở về.

Trong những năm qua, kinh tế của xã liên tục tăng trưởng, diện mạo nông thôn đổi thay, tổng lương thực bình quân đầu người đạt hơn 400kg/người/năm. Đến nay thu nhập bình quân của bà con đạt gần 30 triệu đồng/năm; địa phương đã đạt 15/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới… Những thành quả đó càng tạo niềm vui, giúp cho bà con dân tộc Hà Nhì đón Tết năm nay càng đong đầy, no ấm hơn.

Trước Tết một ngày, khi sương đêm còn chưa tan hết, cái rét ngọt của miền biên viễn vẫn đang phủ khắp các bản làng, thì người dân Hà Nhì ở các bản, làng nơi đây đã thức giấc dọn dẹp nhà cửa, sân ngõ, ruộng vườn chuẩn bị đón Tết. Lối đi đấu nối giữa các cụm cư dân cũng được dọn dẹp sạch sẽ khi mặt trời vừa ló rạng trên dãy núi uy nghiêm, kỳ vĩ. Những bếp lửa bập bùng cũng được nhóm lên, soi rõ những khuôn mặt của những mẹ, những chị, những em gái tảo tần người Hà Nhì khi hối hả làm bánh trôi (“chà lẹ”) để đặt lên bàn thờ gia tiên trong ngày tết đầu tiên. Đây cũng là nghi thức cúng bái để thông báo, mời tổ tiên về ăn Tết cùng với con cháu, bởi theo quan niệm của người Hà Nhì, bánh trôi là món ăn đầu tiên không thể thiếu, để tổ tiên ăn “lót dạ” trước khi về ăn Tết vui cùng gia chủ.

Khi gia chủ làm lý, cúng lễ xong, mọi người trong gia đình sẽ ăn bánh trôi rồi tiến hành mổ lợn. Trong Tết Khù Sự Chà, thịt lợn là lễ vật chính dâng cúng tổ tiên nên bắt buộc các gia đình đều cũng phải có, nếu vì hoàn cảnh khó khăn thì gia chủ phải đi xin của anh em trong họ tộc. Điều đặc biệt, người Hà Nhì chỉ mổ lợn ăn Tết trong ngày đầu tiên của Tết truyền thống hoặc ngày thứ ba, không mổ vào ngày thứ hai. Bởi theo quan niệm của người Hà Nhì, ngày đầu tiên ăn tết là ngày Thìn (rồng), ngày thứ hai là ngày Tỵ (rắn)-xung khắc với Hợi (lợn), nếu mổ lợn vào ngày xung khắc, sau này gia chủ sẽ không nuôi được lợn, gặp trắc trở trong chăn nuôi. Lợn mổ xong, gia chủ sẽ cắt mỗi thứ một ít, đem luộc chín rồi sắp bày lên mâm cùng với các lễ vật như bát cơm, củ gừng… để cúng khấn tổ tiên. Khi chủ nhà cúng xong, mọi thành viên trong gia đình cùng quỳ trước bàn thờ khấn vái. Số thịt lợn còn lại sau khi mổ lợn, một phần sẽ được chủ nhà chế biến thành các món ăn để đón, đãi khách đến thăm, chúc tết gia đình và phần khác sẽ được cất giữ, bảo quản bằng cách thức riêng để dùng lâu dài trong những ngày sau Tết.

Bánh trôi “chà lẹ” làm từ nguyên liệu bột nếp nương để thờ cúng gia tiên trong những ngày Tết. Bánh trôi “chà lẹ” làm từ nguyên liệu bột nếp nương để thờ cúng gia tiên trong những ngày Tết.

Trong ngày thứ hai và thứ ba của Tết Khù Sự Chà mọi người trong bản sẽ cùng nhau giã bánh dày (“gạ bạ”) và diễn ra các hoạt động vui chơi, giao lưu, thăm hỏi, chúc tết. Trong những ngày này, khắp bản làng đều vọng lên tiếng giã bánh dày thậm thịch, nhịp nhàng. Trong mẻ bánh giã đầu tiên, chủ nhà sẽ nặn một chiếc bánh tròn đều, đẹp nhất để đem cúng mời tổ tiên rồi sau đó mời mọi người trong gia đình cùng thưởng thức.

Đến miền sơn cước Sín Thầu trong những ngày diễn ra Tết Khù Sự Chà, du khách phương xa đều trở thành những “người con của bản”, được tiếp đón nồng hậu như người thân sau bao ngày đi xa trở về. Do đó, nhà nào càng nhộn nhịp khách ra vào trong không khí vui tươi, phấn khởi, ấm áp tình thân, bạn hữu, dòng tộc thì sẽ càng may mắn.

Ngoài ra, cũng sẽ được hòa mình trong không gian văn hóa; trải nghiệm tập quán sinh hoạt, ẩm thực, văn hóa tâm linh; đắm mình trong những câu hát dân ca, dân vũ, những điệu múa xòe, múa nón mô phỏng hoạt động lao động, sản xuất và trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày; được chơi những trò chơi dân gian truyền thống, độc đáo của người dân nơi đây.

Hiện nay, Tết cổ truyền Khù Sự Chà của người Hà Nhì vẫn được người dân nơi đây trao truyền qua các thế hệ, lưu giữ được những nét đẹp truyền thống, những giá trị văn hóa tiêu biểu của dân tộc, thể hiện tấm lòng thành kính, hiếu thuận của con cháu với tổ tiên và sự đoàn kết, cố kết cộng đồng nơi biên cương Tổ quốc.

VŨ LỢI

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.