Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hương vị dân dã trong món ăn của người Hà Nhì đen

PV - 10:41, 19/08/2021

Người Hà Nhì đen ở xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai gây ấn tượng với khách phương xa bởi những nét văn hóa truyền thống độc đáo và có phần kỳ bí. Trong kho tàng văn hóa phong phú của mình, ẩm thực của người Hà Nhì với hương vị đặc trưng của rừng, núi luôn khiến du khách tò mò, muốn được thưởng thức.

Các món ăn trong ngày Tết Ga Tho Tho đều được chế biến từ thịt lợn. Ảnh: Bích Nguyên
Các món ăn trong ngày Tết Ga Tho Tho đều được chế biến từ thịt lợn. Ảnh: Bích Nguyên

Sáng sớm của ngày Tết Ga Tho Tho - Tết cổ truyền của người Hà Nhì, các thành viên của gia đình ông Ly Giờ Có, ở xã Y Tý lục đục thức dậy mổ lợn chuẩn bị mâm cơm cúng ông bà tổ tiên. Ông Có bảo, bữa ăn thường ngày của người Hà Nhì rất đơn giản nhưng vào ngày lễ, Tết là dịp mọi người chế biến các món ăn truyền thống cầu kỳ hơn. Hôm nay, ngoài mâm cúng tổ tiên ông còn làm chừng 6 mâm cơm mời khách. Theo truyền thống của dân tộc Hà Nhì, các món ăn trong dịp Tết Ga Tho Tho đều chế biến từ thịt lợn. Vì thế ông quyết định mổ con lợn to nhất trong chuồng.

Người Hà Nhì có nhiều ngày lễ, Tết quan trọng, trong đó có 3 ngày lễ lớn là Tết Ga Tho Tho, Lễ Khô Già Già (lễ cầu mùa thường tổ chức vào tháng 6 âm lịch), Lễ Gạ Ma O (lễ cúng thần rừng, tổ chức vào tháng Giêng âm lịch). Vào những dịp đó, người Hà Nhì chế biến nhiều món ăn truyền thống từ nhiều loại thực phẩm khác nhau để dâng cúng thần linh, tổ tiên và thiết đãi bạn bè.

Ngay từ sáng sớm, mỗi gia đình đã chuẩn bị một mâm lễ vật mang đến sân nhà trưởng bản
Trong Tết cổ truyền Gạ Ma O, ngay từ sáng sớm, mỗi gia đình đã chuẩn bị một mâm lễ vật mang đến sân nhà trưởng bản (Ảnh tư liệu)

Theo quan niệm của người Hà Nhì, khi tết đến, các gia đình dâng lễ vật cúng tổ tiên phải là những thứ do gia đình làm được trong năm. Thịt lợn và lúa gạo là hai loại thực phẩm quan trọng nhất dùng để chế biến các món ăn dâng cúng tổ tiên. Vì thế mà mỗi gia đình Hà Nhì, dù khá giả hay nghèo đều cố gắng nuôi 1 con lợn để mổ thịt vào dịp Tết.

Khu bếp nhà ông Có đỏ lửa từ lúc lợn được mổ xong. Một phần được cho vào nồi luộc, một phần chế biến món xào, một phần làm món thịt nướng than hoa. Với các nguyên liệu sẵn có từ các loại cây, củ, quả vườn và trên rừng như thảo quả, lá móc mật, riềng, sả, hạt tiêu rừng, ớt..., người nhà ông Có đã khéo léo ướp thịt, chế biến thành các món ăn hấp dẫn với hương vị đặc trưng thơm nức. Mâm cơm ngày Tết còn có bát dồi tiết, rau cải luộc, nấm xào, canh đậu phụ, canh bí đỏ nấu xương lợn, chè gừng...

Phụ nữ Hà Nhì Đen làm bánh dày
Phụ nữ Hà Nhì Đen làm bánh dày

Trong mâm cơm của nhà ông Có còn có 2 món dân dã, rất đặc trưng là bánh dày và xôi tím. Ông Có bảo, đó là 2 món truyền thống không thể thiếu của người Hà Nhì mỗi dịp Tết. Để chế biến 2 món ăn này, những người phụ nữ trong nhà phải dậy từ rất sớm để giã bánh, đồ xôi. Để bánh dày thơm và dẻo, họ phải chọn loại gạo nếp nương ngon nhất, đồ lên rồi đem giã đều tay.

Người Hà Nhì còn có những món ăn đặc trưng khác cho mỗi dịp lễ, Tết khác nhau. Nếu như ngày Tết Ga Tho Tho các món ăn đều chế biến từ thịt lợn thì dịp lễ cúng thần rừng, hay lễ cúng bản... còn có các món ăn chế biến từ thịt gà, thịt chó và thịt trâu. Các món ăn đặc trưng nhất là thịt chó nấu rau cải, canh gà nấu măng, thịt trâu nướng, thịt trâu xào gừng ớt, bánh thảo quả, vịt nướng tiêu rừng, cà gai xào ớt... Vào dịp lễ cúng thần rừng, người Hà Nhì còn làm món xôi vàng với quan niệm màu vàng là màu của mặt trời, tượng trưng cho sự vĩnh hằng, thể hiện sự thành kính với thần linh.

Một mâm lễ trong ngày tết Gạ Ma O
Một mâm lễ trong ngày tết Gạ Ma O

Sẽ là điều luyến tiếc lớn nếu đến Y Tý mà chưa được thưởng thức bia Hà Nhì - loại đồ uống truyền thống của dân tộc này. Đây không phải là loại bia hơi chúng ta thường thấy mà là loại đồ uống đặc biệt do người Hà Nhì chế biến thủ công từ gạo dành để đãi khách vào các dịp lễ, Tết. Bia Hà Nhì có vị ngọt dịu, thơm nồng dễ uống. Các công đoạn ủ bia khá cầu kỳ. Bia ngon hay không phụ thuộc vào nguyên liệu. Vì thế, người Hà Nhì, khi thu hoạch, bao giờ cũng chọn những bông lúa nếp nương mẩy nhất để riêng. Họ phơi khô rồi sát vỏ để có những hạt gạo đều và thơm.

Gạo nếp được đãi sạch, sau đó, ngâm nước khoảng 1 giờ rồi đem đồ thành xôi. Sau khi xôi chín, người Hà Nhì đổ xôi ra mẹt, rải đều cho nguội. Tiếp đến là công đoạn ủ men. Người Hà Nhì tự làm loại men lá truyền thống từ hạt cây và lá rừng. Sau khi xôi nguội, người ta rắc men đều lên xôi rồi cho vào hũ sành, bịt kín lại. Sau khoảng 3 ngày hũ xôi sẽ lên men, tiết là nước cốt có màu trắng ngà, có mùi thơm và vị ngọt. Lúc này người ta sẽ cho thêm nước đã đun sôi để nguội vào hũ và tiếp tục ủ. Khoảng 15 ngày sau, hũ xôi sẽ cho ra loại nước có màu vàng nhạt mà người Hà Nhì gọi là bia.

Trong nỗ lực phát huy và quảng bá di sản văn hóa độc đáo của người Hà Nhì, Sở Văn hóa Thể thao và Du Lịch Lào Cai đã tiến hành các hoạt động bảo tồn văn hóa ẩm thực của người Hà Nhì. Đơn vị này đã tổ chức quay phim quá trình các nghệ nhân chế biến gần 20 món ăn ngon, khác lạ của dân tộc Hà Nhì. Qua đó, các nghệ nhân đã trao truyền kỹ thuật chế biến các món ăn độc đáo cho thế hệ trẻ.

Người Hà Nhì Đen chuẩn bị lễ cúng trong Tết Gạ Ma O
Người Hà Nhì Đen chuẩn bị lễ cúng trong Tết Gạ Ma O (Ảnh tư liệu)

Ở Y Tý hiện giờ đã có một số gia đình kinh doanh homestay. Du khách có thể nghỉ lại ở homestay, thưởng thức phong cảnh núi non hùng vĩ với những dòng sông mây khổng lồ cũng như trải nghiệm văn hóa của người Hà Nhì. Nếu bạn có nhu cầu, gia chủ sẽ rất sẵn lòng phục vụ các món ăn độc đáo, đậm hương vị của núi rừng biên cương.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hậu Giang: Triển lãm trên 100 bức tranh mỹ thuật áo bà ba xưa và nay

Hậu Giang: Triển lãm trên 100 bức tranh mỹ thuật áo bà ba xưa và nay

Để khơi dậy và phát huy giá trị văn hóa truyền thống từ chiếc áo bà ba, tượng trưng cho vùng đất và con người Nam bộ, trong chuỗi các hoạt động của Festival Áo bà ba - Hậu Giang 2023, sáng 29/9, tại Công viên tượng bờ kè Xà No, Phường 1, TP Vị Thanh, UBND tỉnh Hậu Giang tổ chức khai mạc triển lãm tranh áo bà ba với chủ đề “Chiếc áo bà ba xưa và nay”. Triển lãm diễn ra đến hết ngày 29/10/2023.
Tin nổi bật trang chủ
Tuần lễ Chuyển đổi số tỉnh Cà Mau năm 2023 sẽ diễn ra trong 2 ngày từ ngày 9-10/10

Tuần lễ Chuyển đổi số tỉnh Cà Mau năm 2023 sẽ diễn ra trong 2 ngày từ ngày 9-10/10

Khoa học - Công nghệ - Như Tâm - 9 giờ trước
Tuần lễ Chuyển đổi số tỉnh Cà Mau năm 2023 sẽ diễn ra trong 2 ngày, từ ngày 9-10/10, với 5 hoạt động chính gồm: tọa đàm thúc đẩy chuyển đổi số du lịch trên địa bàn tỉnh; tọa đàm thúc đẩy chuyển đổi số trong quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP; tổ chức trưng bày, giới thiệu sản phẩm, dịch vụ, giải pháp chuyển đổi số; họp mặt Ngày Doanh nhân Việt Nam và hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số quốc gia
Hà Nội đón 18,9 triệu lượt khách du lịch trong 9 tháng đầu năm 2023

Hà Nội đón 18,9 triệu lượt khách du lịch trong 9 tháng đầu năm 2023

Du lịch - Trương Vui - 9 giờ trước
Theo Sở Du lịch Hà Nội, trong tháng 9/2023, ngành Du lịch Hà Nội đã đón hơn 2 triệu lượt khách, tăng 37,6% so với cùng kỳ 2022. Trong đó, khách du lịch quốc tế đến Hà Nội ước đạt 397,2 nghìn lượt, tăng hơn 2 lần so với cùng kỳ năm 2022.
Bộ đội Biên phòng Sóc Trăng mang Trung thu đến với trẻ em nghèo khu vực biên giới biển

Bộ đội Biên phòng Sóc Trăng mang Trung thu đến với trẻ em nghèo khu vực biên giới biển

Xã hội - Lê Vũ - Văn Long - 23:59, 29/09/2023
Những ngày qua, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều hoạt động vui chơi, giải trí, tặng quà cho thiếu nhi ở vùng biên giới biển. Đây là hoạt động mang ý nghĩa xã hội thiết thực trong công tác chăm lo cho trẻ em, gắn kết nghĩa tình quân dân nơi địa bàn xa, khu vực biên giới biển
Hậu Giang: Triển lãm trên 100 bức tranh mỹ thuật áo bà ba xưa và nay

Hậu Giang: Triển lãm trên 100 bức tranh mỹ thuật áo bà ba xưa và nay

Sắc màu 54 - Như Tâm - 23:56, 29/09/2023
Để khơi dậy và phát huy giá trị văn hóa truyền thống từ chiếc áo bà ba, tượng trưng cho vùng đất và con người Nam bộ, trong chuỗi các hoạt động của Festival Áo bà ba - Hậu Giang 2023, sáng 29/9, tại Công viên tượng bờ kè Xà No, Phường 1, TP Vị Thanh, UBND tỉnh Hậu Giang tổ chức khai mạc triển lãm tranh áo bà ba với chủ đề “Chiếc áo bà ba xưa và nay”. Triển lãm diễn ra đến hết ngày 29/10/2023.
GDP quý III/2023 của Việt Nam tăng 5,33%

GDP quý III/2023 của Việt Nam tăng 5,33%

Kinh tế - Trương Vui - 23:52, 29/09/2023
Đây là số liệu được Tổng cục Thống kê công bố tại cuộc họp báo công bố số liệu kinh tế - xã hội quý III và 9 tháng đầu năm 2023, diễn ra vào sáng 29/9. Theo đó, mức tăng trưởng GDP quý III năm 2023 cao hơn cùng kỳ các năm 2020 - 2021 nhưng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm còn lại giai đoạn 2011 - 2023. Điều này cho thấy nền kinh tế đang nỗ lực vượt khó để lấy lại đà tăng trưởng vốn có.
Tin trong ngày - 29/9/2023

Tin trong ngày - 29/9/2023

Bản tin hôm nay, ngày 29/9, có những thông tin đáng chú ý sau: Bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân là mục tiêu cao nhất. Tuyên Quang: Thiết lập điểm hỗ trợ đồng bào DTTS ứng dụng CNTT. Người "giữ hồn" những điệu Then cổ. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Gia Lai: Tuyên truyền giảm thiểu tảo hôn cho gần 12.200 người dân vùng đồng bào DTTS

Gia Lai: Tuyên truyền giảm thiểu tảo hôn cho gần 12.200 người dân vùng đồng bào DTTS

Công tác Dân tộc - Ngọc Thu - 23:50, 29/09/2023
Thực hiện Tiểu Dự án 2, Dự án 9 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Gia Lai đã tổ chức 136 hội nghị tập huấn cho già làng, Người có uy tín, trưởng thôn, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội của thôn, làng với gần 12.200 lượt người tham dự và xây dựng các mô hình, phiên tòa giả định, hội thi về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Sôi nổi các hoạt động Ngày hội Văn hóa - Chợ tình Phong lưu huyện Bảo Lạc

Sôi nổi các hoạt động Ngày hội Văn hóa - Chợ tình Phong lưu huyện Bảo Lạc

Sắc màu 54 - Thúy Hồng - 23:36, 29/09/2023
Trong hai ngày 28 - 29/9, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đã tổ chức Ngày hội văn hóa - Chợ tình phong lưu năm 2023.
Hướng dẫn kỹ thuật nuôi cá dìa trong ao đất

Hướng dẫn kỹ thuật nuôi cá dìa trong ao đất

Bạn của nhà nông - Như Ý - 23:30, 29/09/2023
Những năm gần đây, mô hình nuôi cá dìa trong ao đất đã phát triển mạnh ở một số địa phương. Cá dìa là đối tượng mang lại giá trị kinh tế cao, thuộc loài rộng muối, thịt thơm ngon chứa nhiều chất béo, bổ dưỡng, ít xương được thị trường ưa chuộng. Để việc nuôi cá dìa mang lại hiệu quả kinh tế cao, mời bà con tham khảo kỹ thuật nuôi cá dìa trong ao đất sau đây.
Sản phẩm sữa chua dẫn đầu thị phần Việt Nam xuất ngoại, hứa hẹn mở rộng cánh cửa xuất khẩu sang thị trường tỷ dân

Sản phẩm sữa chua dẫn đầu thị phần Việt Nam xuất ngoại, hứa hẹn mở rộng cánh cửa xuất khẩu sang thị trường tỷ dân

Kinh tế - PV - 23:18, 29/09/2023
Ngày 26/09/2023 tại Quảng Châu, Trung Quốc, Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với 2 doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực nhập khẩu – phân phối sữa và nông sản tại Trung Quốc, để đưa sản phẩm sữa chua Vinamilk vào thị trường tỷ dân này. Hợp tác mở ra cơ hội lớn để các sản phẩm sữa chua “made in Vietnam” hiện diện và tạo vị thế riêng tại Trung Quốc.
Tuyên truyền pháp luật về trật tự, an toàn giao thông trong học đường

Tuyên truyền pháp luật về trật tự, an toàn giao thông trong học đường

Xã hội - Quỳnh Trâm - 23:17, 29/09/2023
Ngày 29/9, Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Trường Đại học dự bị dân tộc Sầm Sơn tuyên truyền pháp luật về trật tự an toàn giao thông cho 500 cán bộ giảng viên, công nhân viên và các tân sinh viên khóa 21 mới nhập học tại trường.