Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tu Mơ Rông - Mảnh đất giàu truyền thống văn hóa

PV - 16:00, 03/08/2020

Dân tộc Xơ Đăng là một tộc người sinh sống lâu đời trên mảnh đất Kon Tum, trong đó tập trung nhiều trên địa bàn huyện Tu Mơ Rông. Trải qua biết bao biến thiên của lịch sử, người dân nơi đây đã sáng tạo và hình thành nên nét văn hóa cho riêng mình được thể hiện rõ thông qua ngôn ngữ giao tiếp, quan niệm về tín ngưỡng tôn giáo, ẩm thực, nghệ thuật tạo hình, văn hóa nghệ thuật dân gian… Những nét đẹp văn hóa ấy giờ đây đồng bào dân tộc Xơ Đăng vẫn luôn chú trọng bảo tồn và phát huy.

Sinh hoạt văn hóa, đánh cồng chiêng, múa xoang là hoạt động thường thấy của đồng bào Xơ Đăng ở Tu Mơ Rông. Ảnh: P.N
Sinh hoạt văn hóa, đánh cồng chiêng, múa xoang là hoạt động thường thấy của đồng bào Xơ Đăng ở Tu Mơ Rông. Ảnh: P.N

Gìn giữ bản sắc

Nằm ngay dưới chân núi Ngọc Linh hùng vĩ, mảnh đất Tu Mơ Rông là nơi quần tụ của hơn 30.000 người, trong đó, chủ yếu là dân tộc Xơ Đăng, chiếm trên 95%. Người Xơ Đăng đã sống trên mảnh đất này từ bao đời nay và có nhiều nét văn hóa đặc sắc, đa dạng và phong phú mang nét riêng…Văn hóa của người Xơ Đăng nổi bật là nghệ thuật tạo hình dân gian với lối kiến trúc nhà rông tiêu biểu và các loại nhạc cụ truyền thống như cồng chiêng, tơ rưng, ting ning, klông Put…các làn điệu dân ca, dân vũ. Hiện nay, người Xơ Đăng ở Tu Mơ Rông gìn giữ được hệ thống lễ hội diễn ra quanh năm, từ nghi lễ vòng đời người, nghi lễ nông nghiệp cho đến những lễ hội liên quan đến sự tồn tại và phát triển của cộng đồng. Ngoài ra, còn có cả một kho tàng về tri thức văn học nghệ thuật dân gian như hát kể sử thi, điệu múa xoang, nhịp cồng chiêng uyển chuyển mê hoặc lòng người…được đồng bào dân tộc Xơ Đăng ở Tu Mơ Rông gìn giữ.

Nhằm chú trọng bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Xơ Đăng, những năm qua, huyện Tu Mơ Rông đã chủ động sưu tầm, quản lý và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc nhằm góp phần thực hiện tốt các mục tiêu lớn về văn hóa đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về “Xây dựng văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”, Nghị quyết số 33-NQ/TW về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Vì vậy, hiện nay, đồng bào dân tộc Xơ Đăng ở Tu Mơ Rông còn lưu giữ khoảng 108 bộ cồng chiêng và nhiều loại nhạc cụ dân tộc như klông put, klong tap, ting ning... Đồng bào dân tộc Xơ Đăng nơi đây hiện cũng gìn giữ được 12 lễ hội tiêu biểu mang nét đặc sắc riêng của người Xơ Đăng như lễ hội mừng lúa mới, lễ trỉa lúa, mừng năm mới... Toàn huyện cũng lưu giữ phát triển được 71 nhà rông văn hóa, 15 nhà sinh hoạt cộng đồng ở 91 thôn, làng. Các làn điệu dân ca, dân vũ Xơ Đăng đã được khôi phục... Đến nay, Tu Mơ Rông có trên 50 người được công nhận là nghệ nhân cồng chiêng.

Để gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc Xơ Đăng, huyện Tu Mơ Rông tổ chức được 3 lớp truyền dạy cồng chiêng tại xã Đăk Sao, Măng Ri và Đăk Na; một lớp truyền dạy nghệ thuật về dệt ở làng Pu Tá, xã Măng Ri và một lớp đàn hát dân ca dân vũ ở làng Ti Tu, xã Đăk Hà cho hàng trăm lượt thanh thiếu niên. Hằng năm, Tu Mơ Rông đều tổ chức ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc, trình diễn nhạc cụ dân tộc và dân ca dân vũ với mục đích bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Tận tâm lưu giữ truyền thống văn hóa dân tộc

Trước xu thế phát triển, nhiều nét văn hóa bản sắc của dân tộc Xơ Đăng ở mảnh đất Tu Mơ Rông dần mai một. Và để gìn giữ những truyền thống ấy một số người con của dân tộc Xơ Đăng đã luôn tận tâm tìm cách lưu giữ truyền thống cho thế hệ sau. Trong đó, phải kể đến những người con điển hình, tận tâm là chị Y Hlạng (50 tuổi, dân tộc Xơ Đăng và hiện là Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Măng Ri) và anh A Đoàn (50 tuổi, trú tại thôn Kon Bia, xã Đăk Hà). Mỗi người có cách làm khác nhau nhưng tựu chung là họ nặng lòng, tâm huyết nhằm lưu giữ bản sắc văn hóa của dân tộc cho muôn đời sau.

Cùng với việc truyền dạy thế hệ trẻ các đánh cồng, đánh chiêng, chị Y Hlạng chọn việc phục dựng, lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của dân tộc là một cách để gìn giữ bản sắc của dân tộc. Vì vậy, chị đã trực tiếp đứng ra thành lập tổ dệt thổ cẩm ở làng Pu Tá, vận động được 27 chị em phụ nữ trong thôn tham gia.

Theo chị Y Hlạng, trước đây, đồng bào dân tộc có nhiều truyền thống độc đáo mang bản sắc riêng. Ngoài những nhạc cụ truyền thống vẫn được gìn giữ và phát huy hiệu quả trong đời sống tinh thần của đồng bào thì nhiều nét văn hóa như nghề dệt vải, đan lát truyền thống mất dần. Không những vậy, trang phục sinh hoạt truyền thống của dân tộc được dệt từ những khung dệt truyền thống cũng dần bị lai tạp. Trước thực trạng ấy, khiến chị Y Hlạng luôn đau đáu trong lòng, suy nghĩ tìm giải pháp để bảo tồn, gìn giữ những nét văn hóa ấy. Thế rồi, sau nhiều ngày suy nghĩ, chị tìm già làng, thôn trưởng bàn bạc phối hợp tìm cách vận động lớp trẻ truyền dạy cồng chiêng, giáo dục giúp nêu cao ý thức gìn giữ truyền thống của dân tộc. Cùng với đó, chị tích cực vận động chị em và quyết định thành lập tổ dệt thổ cẩm nhằm khôi phục nghề dệt truyền thống của đồng bào dân tộc Xơ Đăng. Và Tổ dệt thổ cẩm làng Pu Tá bắt đầu được hình thành từ năm 2010.

Tổ dệt thổ cẩm làng Pu Tá của chị Y Hlạng góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Xơ Đăng. Ảnh: PN
Tổ dệt thổ cẩm làng Pu Tá của chị Y Hlạng góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Xơ Đăng. Ảnh: PN

Đến nay, sau 10 năm thành lập, tổ dệt thổ cẩm của chị Y Hlạng đã dệt hàng trăm sản phẩm như áo, tấm vải, tấm võng, khố thổ cẩm mang đậm nét văn hóa của đồng bào Xơ Đăng cung cấp ra thị trường và bán cho bà con trong làng, xã và huyện.

Ông Nguyễn Văn Đang - Giám đốc Trung tâm Văn hóa, thể thao, du lịch và truyền thông huyện Tu Mơ Rông đánh giá: Chị Y Hlạng là người rất có tâm, hết lòng với công tác bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc của đồng bào dân tộc Xơ Đăng. Nhờ chị, hiện nay, nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở Tu Mơ Rông được gìn giữ. Làng Pu Tá duy trì được đội múa xoang, cồng chiêng phục vụ khách du lịch và sinh hoạt lễ hội truyền thống cũng có sự đóng góp tích cực của chị Y Hlạng.

Khác với Y Hlạng, A Đoàn (50 tuổi, ở thôn Kon Bia, xã Đăk Hà) lại có cách thể hiện sự tâm huyết của mình để gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc bằng việc hàng ngày, anh tự tạc những bức tượng gỗ. Cho đến nay, A Đoàn không nhớ được mình đã tạc bao nhiêu bức tượng, với đa dạng các nét văn hóa, đời sống của đồng bào Xơ Đăng. “Tôi luôn cảm giác sợ nhiều nét đẹp của dân tộc mình đang phôi phai. Vì vậy, thông qua các bức tượng tôi muốn lưu giữ hình ảnh tình yêu, gia đình, về sinh hoạt của người dân tái tạo lại trong những bức tượng” - A Đoàn bộc bạch

Và cứ vậy, A Đoàn mải miết đi tìm cảm hứng sáng tác tạc tượng ngay chính trong đời sống của đồng bào dân tộc mình. Anh tạc những bức tượng phỏng theo đời sống hàng ngày của người dân. Lúc thì tạc tượng thể hiện tình cảm buồn vui, khi thì lại tạc tượng mô tả cảnh làm rẫy, hay sinh hoạt cộng đồng, uống rượu ghè, đánh chiêng, đánh cồng…Với A Đoàn, tạc tượng không chỉ để thỏa niềm đam mê mà qua đó muốn lưu giữ những nét truyền thống của đồng bào Xơ Đăng cho muôn đời sau.

Với niềm đam mê tạc tượng và mong muốn gìn giữ lại cho thế hệ sau, ở thôn Kon Bia, A Đoàn cũng tích cực truyền dạy cho lớp thanh niên trong làng kỹ thuật tạc tượng. Hiện nay, A Đoàn đã chọn được 3 thanh niên trong làng ham học hỏi và tích cực truyền lửa đam mê, cũng như các kỹ thuật tạc tượng cho những thanh niên này. Những việc làm của nghệ nhân A Đoàn đã và đang đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Xơ Đăng trên mảnh đất Tu Mơ Rông.

Với những giải pháp cụ thể của ngành chức năng, cũng như sự tận tâm của những người tâm huyết như chị Y Hlạng, A Đoàn…chúng ta tin tưởng rằng bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Xơ Đăng trên mảnh đất Tu Mơ Rông sẽ sống mãi theo thời gian.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Người có uy tín ở huyện Văn Lãng (Lạng Sơn) khẳng định vai trò trong cộng đồng xã hội: Đi đầu trong phát triển kinh tế (Bài 2)

Người có uy tín ở huyện Văn Lãng (Lạng Sơn) khẳng định vai trò trong cộng đồng xã hội: Đi đầu trong phát triển kinh tế (Bài 2)

Công tác Dân tộc - PV - 6 giờ trước
Với tinh thần cần cù, sáng tạo và giàu kinh nghiệm trong cuộc sống, mong muốn cống hiến cho gia đình và xã hội, nhiều Người có uy tín huyện Văn Lãng là tấm gương sáng trong phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, động viên con, cháu, vận động nhân dân trong thôn, bản tích cực phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xoá bỏ những tập quán canh tác lạc hậu, tạo ra những mô hình điển hình, góp phần thúc đẩy phong trào xoá đói giảm nghèo ở địa phương.
Hiệu quả từ chính sách phát triển dân tộc Brâu ở làng Đăk Mế: Phát huy bản sắc văn hóa để phát triển du lich cộng đồng (Bài 3)

Hiệu quả từ chính sách phát triển dân tộc Brâu ở làng Đăk Mế: Phát huy bản sắc văn hóa để phát triển du lich cộng đồng (Bài 3)

Sự quan tâm hỗ trợ đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với các dân tộc thuộc nhóm dân tộc ít người, trong đó có cộng đồng dân tộc Brâu, không chỉ là những chính sách tạo dựng, đáp ứng các điều kiện về phúc lợi, dân sinh để đồng bào phát triển toàn diện trên lĩnh vực đời sống vật chất, đồng bào Brâu còn được đầu tư, hỗ trợ giữ gìn giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa, như phong tục tập quán, lễ hội, trang phục truyền thống, nhạc cụ dân tộc…nhằm nâng cao đời sống tinh thần.
Điểm sáng giảm nghèo của cả nước

Điểm sáng giảm nghèo của cả nước

Media - BDT - 11 giờ trước
Xã Đại Dực là xã thuộc diện xa và khó khăn nhất của huyện Tiên Yên tỉnh Quảng Ninh với gần 100% dân số là dân tộc thiểu số. Từng là địa bàn đặc biệt khó khăn với tỷ lệ hộ nghèo cao thì nay xã Đại Dực đang đổi thay từng ngày. Dễ nhận thấy nhất là kết cấu hạ tầng ở xã miền núi này trong khoảng 5 năm trở lại đây nhờ nguồn lực từ các chương trình của trung ương cũng như của tỉnh Quảng Ninh ở xã Đại Dực nhiều công trình hạ tầng thiết yếu đã được đầu tư và hoàn thiện.
Đồng bào Chứt ở Quảng Bình

Đồng bào Chứt ở Quảng Bình "không ở lại phía sau": Vươn lên làm giàu, nuôi con thành tài (Bài 3)

Cùng với sự phát triển của đất nước, hàng chục năm nay, các xã vùng đồng bào Chứt sinh sống ở Quảng Bình cũng được Nhà nước đầu tư nhiều nguồn lực nhằm phát triển toàn diện, nhờ đó đến nay đã có đường ô tô đến trung tâm xã. Điện lưới quốc gia; sóng điện thoại, mạng internet… cũng đã “về bản” để phục vụ ngày càng tốt hơn cho việc sinh hoạt, sản xuất của đồng bào. Đáng phấn khởi, trong những bản làng, xuất hiện ngày càng nhiều tấm gương đồng bào Chứt vươn lên làm giàu, nuôi con ăn học thành tài.
Khai thác sản phẩm du lịch mới ở Quảng Bình: Đánh thức tiềm năng vùng đồng bào DTTS

Khai thác sản phẩm du lịch mới ở Quảng Bình: Đánh thức tiềm năng vùng đồng bào DTTS

Tính đến nay, Quảng Bình đã phê duyệt 34 đề án, cho phép khai thác thử nghiệm một số sản phẩm, điểm du lịch mới trên địa bàn. Phát triển du lịch cộng đồng gắn với nâng cao đời sống cho đồng bào DTTS được các địa phương ở tỉnh Quảng Bình quan tâm đầu tư để thu hút du khách, đặc biệt là một số mô hình du lịch cộng đồng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Công dụng “thần kỳ” của mỡ lợn đối với sức khỏe con người

Công dụng “thần kỳ” của mỡ lợn đối với sức khỏe con người

Mỡ lợn là phần thịt mỡ của con lợn, được sử dụng theo cách rán lên để lấy mỡ hoặc để nguyên trên miếng thịt rồi chế biến. Trước đây người tiêu dùng không phân biệt dầu ăn hay mỡ lợn, nhiều quan niệm cho rằng ăn mỡ lợn không tốt và chuyển sang dùng dầu thực vật hoàn toàn, điều này là không đúng. Theo các chuyên gia dinh dưỡng việc sử dụng mỡ đúng cách sẽ mang lại lợi ích rất tốt cho sức khỏe.
Bắc Ninh: Nâng cao chất lượng quản lý nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

Bắc Ninh: Nâng cao chất lượng quản lý nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

Trang địa phương - Xuân Hải - 15 giờ trước
Trong những năm qua, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (VSMTNT) tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều đóng góp tích cực trong việc triển khai các chương trình, dự án, đề án về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. Nhờ đó, tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 100%, chất lượng cuộc sống, sức khỏe và môi trường của người dân được nâng cao.
Sửa đổi, bổ sung điều kiện công nhận, chế độ chính sách cho Người có uy tín trong đồng bào DTTS

Sửa đổi, bổ sung điều kiện công nhận, chế độ chính sách cho Người có uy tín trong đồng bào DTTS

Người có uy tín với cộng đồng - Nguyệt Anh - 15 giờ trước
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang vừa ký Quyết định 28/2023/QĐ-TTg ngày 23/11/2023 về Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định 12/2023/QĐ-TTg ngày 6/3/2018 về tiêu chí lựa chọn, công nhận Người có uy tín và chính sách đối với Người có uy tín trong đồng bào DTTS.
Tây Giang (Quảng Nam): Tạo sinh kế bền vững cho đồng bào DTTS từ cây dược liệu

Tây Giang (Quảng Nam): Tạo sinh kế bền vững cho đồng bào DTTS từ cây dược liệu

Theo Chương trình MTQG 1719, giai đoạn I từ năm 2021-2025 sẽ đầu tư hỗ trợ phát triển dược liệu quý được triển khai thí điểm theo hình thức liên kết chuỗi giá trị tại 22 huyện của 21 tỉnh. Tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, mô hình trồng cây dược liệu đã góp phần quan trọng trong việc tạo sinh kế bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS.
Bình Định: Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống

Bình Định: Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống

Tỉnh Bình Định có 3 dân tộc thiếu số chủ yếu gồm: Ba Na, Chăm, H’rê sinh sống ở 6 huyện miền núi. Trong thời gian qua, Bình Định đã triển khai Dự án 6 của Chương trình MTQG 1719 ở một số địa phương, nhưng để thực sự hiệu quả, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế cho đồng bào DTTS thì cần triển khai đồng bộ các chính sách trong thời gian tới.
Hòa Bình: Chương trình MTQG 1719 thúc đẩy phát triển vùng DTTS, miền núi

Hòa Bình: Chương trình MTQG 1719 thúc đẩy phát triển vùng DTTS, miền núi

Công tác Dân tộc - Ánh Hà Hương - 15 giờ trước
Nhiều năm qua, các chương trình, dự án, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước đã tập trung các nguồn lực đầu tư toàn diện cho vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, nhờ đó đã tạo ra diện mạo mới cho vùng cao, miền núi của tỉnh. Đặc biệt, từ năm 2021 đến nay, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021- 2030 (Chương trình MTQG 1719) đang được triển khai trên địa bàn tỉnh đã mang đến “luồng gió mới” để vùng đồng bào DTTS chuyển mình đổi thay toàn diện.