Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Quyến rũ Tây Giang

PV - 10:06, 13/03/2019

Tây Giang là một trong nhiều huyện miền núi, giáp biên giới với nước bạn Lào, là vùng sâu xa nhất của tỉnh Quảng Nam. Đây là nơi sinh sống lâu đời của đồng bào Cơ-tu. Bên cạnh di sản thiên nhiên hùng vĩ, Tây Giang còn giữ gìn nhiều di sản văn hóa đặc sắc được hình thành từ bao thế hệ làm nên nét quyến rũ, say lòng du khách gần xa.

Lễ hội mừng mùa được tổ chức tại Làng văn hóa Cơ-tu Tây Giang. Lễ hội mừng mùa được tổ chức tại Làng văn hóa Cơ-tu Tây Giang.

Ngày xưa, muốn lên vùng cao Tây Giang thì phải men theo những ngọn núi đầy hiểm trở, đó chính là “Con đường muối” huyền thoại. Sau này, ông Clâu Bhlao ở thôn Voòng, xã Tr’Hy, huyện Tây Giang đã làm nên một kỳ tích, bằng cách khảo sát rất dân gian: tự mình leo lên các ngọn cây quan sát, sau đó phóng tuyến mở đường để rút ngắn thời gian đi bộ lên khu 7 xã xa xôi ở vùng biên từ 3 ngày xuống còn 1 ngày. Đó là “Đường Clâu Bhlao” gần như trùng khít với con đường nhựa của Nhà nước đầu tư.

Hiện nay, đường đã trải nhựa, bê tông đến tận xã Axan. Trong tương lai sẽ đến các xã biên giới Việt-Lào và khi hoàn thành sẽ có một cửa khẩu quốc tế tại đây. Trên cung đường này có những điểm dừng chân lý tưởng như đỉnh Quế, nơi để ngắm núi rừng, mây và sương; đỉnh Chơlang cao nhất vùng, có quần thể hoa đỗ quyên rộng 50ha vừa được khám phá. Những dòng sông mây trắng muốt dưới thung lũng vào buổi sớm mai tạo nên cảnh sắc thần tiên chẳng thua gì vùng Tây Bắc. Ruộng bậc thang thôn Arầng chẳng những mang lại lúa gạo, không lo nạn đói giáp hạt mà còn là thắng cảnh văn hóa cấp tỉnh.

Độc đáo nhất là quần thể rừng pơ mu thuộc xã Axan và Tr’hy, thuộc khu vực núi Zi’liêng, độ cao trên 1.500m so với mực nước biển, trải dài trên diện tích 250ha. Quần thể rừng quý hiếm này được người dân địa phương phát hiện trong quá trình mở đường từ năm 2011 và được chính quyền cùng Nhân dân bảo vệ nguyên vẹn. Quần thể rừng pơ mu ở Tây Giang có hơn 2.000 cây, trong đó có hơn 700 cây có độ tuổi trên 700 năm. Tồn tại cả nghìn năm, thiên nhiên đã tạo ra nhiều gốc pơ mu có hình thù kỳ lạ giống như con rồng, đầu voi, mình hổ... Rừng Zi’liêng-cây pơ mu được Nhân dân nâng niu, gìn giữ và được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam trao bằng Cây di sản. Rừng pơ mu thành rừng cây di sản đã và đang mở ra hướng phát triển du lịch cho địa phương, đồng thời góp phần bảo vệ nguyên vẹn cánh rừng nguyên sinh quý hiếm này.

Bên cạnh cây pơ mu, ở vùng cao còn có hai cây đa sộp (tiếng Cơ-tu gọi là bha’lâng Ri’rêy)-cũng là loại cây sống lâu năm, linh thiêng, gần gũi với cộng đồng làng. Tại đây thuộc vùng cao biên giới, nơi xưa kia người dân thôn Arầng sinh sống, phía trước đôi cây đa là làng. Từ đây đi bộ hai ngày về hướng đông có thôn Abỵ ở vùng trung. 2 thôn bản này sống phóng khoáng, hiếu khách, luôn giúp đỡ nhau như anh em một nhà. Vào khoảng năm 1310, 2 thôn tổ chức Lễ Kết nghĩa và trồng đôi cây đa làm kỷ niệm tại cổng làng, cây phía Đông của thôn Abỵ, cây phía Tây của thôn Arầng. Đôi cây đa là niềm hãnh diện của ý chí, tình cảm bền chặt, giữ mãi trọn tình đoàn kết với các làng, các vùng tạo sức mạnh chung, anh em một nhà.

Về văn hóa truyền thống, điều gây chú ý nhất cho du khách đến với Tây Giang là việc bảo tồn, gìn giữ các ngôi làng truyền thống. Làng văn hóa truyền thống tại trung tâm huyện Tây Giang giống như một bảo tàng về văn hóa kiến trúc và điêu khắc của người Cơ-tu Tây Giang. Đây không chỉ là nơi dừng chân của du khách, mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm hiểu, nghiên cứu và khám phá văn hóa tộc người Cơ-tu Quảng Nam. Từ định hướng đúng đắn ấy, hàng loạt làng mới của người Cơ-tu ở Tây Giang được hình thành như thôn Pơr’ning, Ta’ri, Nal (xã Lăng), Aréc, Apát, Bhlố (A Vương), A Tép 2 (Bha Lêê), Anoonh, Acấp, Axoò (Anông)...

Điệu múa Tân tung za zá trong lễ Tạ ơn rừng. Điệu múa Tân tung za zá trong lễ Tạ ơn rừng.

Cùng với việc xây dựng, tái định cư để ổn định lâu dài cho cuộc sống của bà con thì phong trào xây dựng nhà làng truyền thống ở Tây Giang phát triển mạnh hơn. Đến nay, hầu như thôn bản nào cũng có nhà làng (gươl), trong số đó có khá nhiều ngôi nhà với kiến trúc và điêu khắc đẹp mắt.

Nếu gươl đang tọa lạc tại Làng truyền thống Cơ-tu tại trung tâm huyện Tây Giang tập trung nhiều tinh hoa về mỹ thuật, trang trí, điêu khắc của đồng bào thì nhà làng ở một số nơi như Pơr’ning (xã Lăng), K’noonh 2 (Axan), Voòng (Tr’Hy) cũng không thua kém về nghệ thuật điêu khắc. Bởi vì ở các làng này có những nghệ nhân nổi tiếng như Ker Tíc, Bhriu Pố, Clâu Bhlao... vốn rất giỏi về điêu khắc gỗ. Họ hầu như dồn hết tài năng nghệ thuật để làm đẹp cho ngôi nhà chung của làng. Hơn thế nữa, các nghệ nhân tạc tượng nơi đây còn tham gia các trại sáng tác điêu khắc gỗ dân gian và phục dựng nhà làng truyền thống Cơ-tu tại các địa phương trong và ngoài tỉnh.

Làng truyền thống Cơ-tu Tây Giang có sự kết hợp hài hòa giữa cái cũ và cái mới, có sự xen lẫn giữa văn hóa vật thể và phi vật thể. Làng truyền thống với nhà làng và các công trình kiến trúc mang dấu ấn tộc người là thiết chế văn hóa hợp lý, “đúng chất” ở bản làng để đồng bào tiếp tục duy trì mạch nguồn văn hóa. Đây chính là lý do, ý nghĩa sâu xa để Liên hiệp Hội UNESCO quyết định bảo trợ cho Làng văn hóa truyền thống dân tộc Cơ-tu.

Giữa lõi rừng pơ mu, du khách thích thú khi thấy nơi đây tọa lạc những căn nhà truyền thống mang phong cách kiến trúc truyền thống của đồng bào Cơ-tu. Những ngôi nhà này được đầu tư xây dựng để làm nơi lưu trú cho những người làm công tác chăm sóc, bảo vệ rừng và cho du khách đến thăm quan “Vương quốc pơ mu”. Đặc biệt, ở đây có một ngôi nhà gươl do bà con thôn Ka Noonh, xã Axan tặng. Ngôi nhà này có rất nhiều tác phẩm điêu khắc đẹp, mang đậm dấu ấn văn hóa Cơ-tu, hài hòa với quang cảnh thiên nhiên đại ngàn. Trước sân nhà làng còn có cây cột lễ cao lớn, cũng thuộc loại cây cột lễ đẹp nhất của vùng này, do các nghệ nhân khéo tay ở xã Lăng tạo tác. Vào những ngày đầu năm mới, đồng bào sinh sống ở các xã lân cận thường tập trung về đây để tổ chức các lễ hội truyền thống như lễ hội mừng lúa mới, lễ khai năm tạ ơn rừng.

Đầu năm 2019, đồng bào vừa tổ chức Lễ Tạ ơn rừng. Lễ hội với nghi lễ linh thiêng cúng thần rừng thần núi, phát huy tập quán giữ rừng, bảo vệ môi trường sống của cộng đồng. Lễ hội cũng là dịp tập hợp nhiều nghệ nhân tham gia hát lý-nói lý, trình diễn vũ điệu Tân tung za zá-những loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian.

Cùng với di sản văn hóa của đồng bào Cơ-tu, di sản thiên nhiên đã làm cho huyện Tây Giang có cơ duyên kết nối các giá trị độc đáo, quý báu của những sản phẩm do con người và tạo hóa. Tây Giang là nơi giàu di sản vì may mắn có được những ưu ái của thiên nhiên và vốn liếng được tích lũy từ ngàn đời làm nên di sản tộc người. Điều này làm cho huyện vùng cao Xứ Quảng thêm tiềm năng để phát triển văn hóa, du lịch bền vững.

TẤN VỊNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.