Phóng sự

Rời đất Con Cuông (Nghệ An), chúng tôi cứ mãi nghĩ suy về câu chuyện những người trẻ Đan Lai rời núi, vượt rừng sang xứ người mưu sinh, tìm cách thay đổi cuộc sống. Đó cũng là điều đáng mừng về sự chuyển biến nhận thức, sự nỗ lực, quyết tâm để thay đổi cuộc sống của lớp trẻ; là kết quả từ thực hiện chính sách dân tộc và các chương trình MTQG của Nhà nước dành cho đồng bào DTTS ở những vùng khó khăn..

Sông Đăk Bla có chiều dài khoảng 157km, được xem là biểu tượng của vùng đất giàu bản sắc văn hóa Kon Tum. Nơi đây có những ngôi làng của đồng bào DTTS còn giữ nguyên được nét mộc mạc và những giá trị văn hóa đặc sắc. Nơi đây bên dòng Đăk Bla đang hình thành một khu đô thị sầm uất mang đậm dấu ấn của vùng đất này.

Chúng tôi về An Lão, tỉnh Bình Định khi thời tiết giao mùa, những cơn mưa rả rích làm dịu không khí sau một mùa nắng bỏng rát. Xa xa trên ngọn núi bảng lảng sương mù, tạo nên không gian u tịch đặc trưng của đại ngàn. Tại Khu tái định cư (TĐC) An Dũng không khí nhộn nhịp, đầy sức sống toát lên từ mỗi con người nơi đây. Xen lẫn giữa những ngôi nhà được xây dựng hiện đại là những căn nhà sàn truyền thống của đồng bào DTTS, tạo điểm nhấn độc đáo giữa núi rừng.

Từ nhiều đời nay, người dân xã Đông Hải, huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) vẫn sống yên ổn bên dòng sông Hà Thanh êm đềm. Thế mà, mới gần đây thôi, trận lũ lớn của hoàn lưu cơn bão số 3 đi qua..., đã biến miền quê xinh đẹp, yên bình ấy bỗng chốc trở lên hoang tàn. Trong bộn bề khó khăn, những người con Đông Hải đã tựa vai đứng dậy sau lũ dữ để kiến thiết lại cuộc sống.

Vượt qua những cung đường thẳng tắp giữa những cánh rừng cao su bạt ngàn xanh ngắt, hiện hữu trước mắt chúng tôi là trung tâm hành chính của huyện biên giới Ia H’Drai (Kon Tum). Diện mạo của vùng đất còn nhiều khó khăn này đang từng ngày thay da đổi thịt, cuộc sống Nhân dân ngày càng ấm no và sung túc hơn. Những sự đổi thay đó là kết quả từ quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của Nhân dân trong quá trình triển khai thực hiện các chương trình, chính sách của Đảng, Nhà nước dành cho vùng đồng bào DTTS; trong đó, có Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719).

Ẩn mình dưới những tán rừng tại khu vực biên giới tỉnh Lai Châu là bản làng của người La Hủ. Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, sự vào cuộc của hệ thống chính trị, đồng lòng của cộng đồng các DTTS trong việc thực hiện hiệu quả công tác dân tộc, chính sách dân tộc...,nhờ đó diện mạo nơi các bản làng La Hủ đã có sự thay đổi tích cực, đời sống đồng bào đã được cải thiện. Góp phần làm nên kết quả này là chính những người con của bản làng La Hủ được ví là những “hạt giống đỏ” ở vùng đất biên giới này.

Trong suốt hơn 40 năm qua, cựu chiến binh Phạm Văn Táng đã âm thầm “kể” một câu chuyện dài về ý chí và nghị lực trong lao động của chính mình. Để rồi hôm nay, thung lũng đầy cỏ dại và lô nhô hố bom ở xã Hưng Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình) đã trở thành điểm đến có thương hiệu Tang’s Farm cho du khách trong và ngoài nước.

Dường như, chỉ đến khi mưa kéo dài gây sạt lở và lũ quét nghiêm trọng ở khu vực miền núi trong thời gian vừa qua, thì những khiếm khuyết trong quản lý rủi ro thiên tai mới rõ hơn bao giờ hết. Điều ấy bắt buộc chúng ta phải thay đổi, hành động và dành nguồn lực để kiến tạo những cộng đồng an toàn trước thiên tai. Nhưng từ lý thuyết đến thực tế là điều không hề dễ dàng.

Trên hành trình đi tìm sự tử tế giữa cuộc sống bon chen, tôi có dịp được đến thăm lớp học thật đặc biệt của cô Liêu Thị Mỹ Hiếu (60 tuổi, còn được gọi là cô Uyên) trong một con hẻm tại phường An Cư, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ. Ngôi nhà nhỏ của cô Hiếu là nơi những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, khát khao con chữ tìm về.

Thành lệ, mỗi khi có mưa kéo dài, nhiều hộ gia đình vùng miền núi Nghệ An lại tất tả di cư để bảo vệ tính mạng. Những cuộc di cư bất đắc dĩ ấy, lại khởi đầu cho một cuộc sống mới khó khăn, vất vả hơn khi mà chốn ở cũ đã bị núi sụt, lũ quét vùi lấp.

Rảo bước trên những cây cầu đã xây dựng xong, và ngay cả những cây cầu hãy còn dang dở, chúng tôi mang một tâm trạng hân hoan khó tả. Chẳng phải từ đây hết cảnh cách sông lụy đò? Chẳng phải “nhịp cầu nối những bờ vui”, nối liền nhiều vùng đất... rồi sẽ mở ra bao cơ hội đổi đời cho vùng đất còn bộn bề gian khó nơi biên cương xứ Nghệ này.

Dù đã có những nỗ lực được triển khai trong hàng chục năm qua, những cây chè shan tuyết cổ thụ tại xã Suối Giàng (huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái) vẫn đang phải oằn mình chống chịu sự tấn công ngày một mạnh mẽ của loài mối. Không ít cây đã bị tàn phá đến mức chết khô dù cho tuổi đời đã lên tới hàng trăm năm. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới sinh kế của bà con đồng bào dân tộc thiểu số đang sống dựa vào cây chè, mà còn đe dọa sự tồn vong của một trong những vùng chè hiếm có bậc nhất của cả nước.

Do ảnh hưởng của cơn bão số 3, từ ngày 7 - 10/9, trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, mưa lớn kéo dài liên tục, xảy ra lũ quét, sạt lở đất và ngập lụt trên diện rộng, đặc biệt ở huyện Nguyên Bình có 3 điểm sạt lở tại các xóm Khuổi Ngọa, Lũng Lỳ, xã Ca Thành và xóm Lũng Súng, xã Yên Lạc, làm chết, bị thương và mất tích nhiều người. Ngay khi mưa lũ xảy ra, các lực lượng tìm kiếm, cứu nạn đã nhanh chóng tiếp cận hiện trường, triển khai công tác ứng cứu.

Do ảnh hưởng của cơn bão số 3, trong các ngày từ 8 - 10/9, mưa lũ tràn về đã gây thiệt hại nghiêm trọng đến tính mạng, tài sản của Nhân dân trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, đặc biệt tại huyện Nguyên Bình. Tính đến ngày 14/9, các điểm sạt ở tại hai xã Ca Thành và Yên Lạc đã có 52 người chết. Hiện lực lượng chức năng vẫn đang nỗ lực tìm kiếm số người mất tích. Đây là nơi sinh sống của phần lớn đồng bào DTTS.

Bầu tĩnh lặng của đại ngàn Pù Mát, Môn Sơn, huyện Con Cuông (Nghệ An) thời gian qua bị phá tan bởi những tiếng ầm vang, rộn rã nhiều thứ tiếng từ máy xúc, máy ủi, máy khoan cọc cạch liên hồi… cùng tiếng của những chuyến xe tải chở nguyên vật liệu xây dựng từ trung tâm xã Môn Sơn ra vào hối hả. Nơi thâm sơn đại ngàn Pù Mát đang từng bước xuất hiện những công trình phục vụ đời sống dân sinh cho bà con Đan Lai.

Từ ngày 8/9 đến ngày 10/9/2024 cơn bão số 3 (bão YAGI) gây mưa lớn, lũ, ngập lụt, sạt lở đất, dông lốc, tại 10 huyện, thành phố của tỉnh Cao Bằng. Chỉ sau hai ngày mưa lũ, cả trăm khối đất đá và mặt đường đã bị sạt lở, nhà ở của một số hộ dân xóm thuộc các xã Yên Lạc, Ca Thành, Vũ Nông thuộc huyện Nguyên Bình bị vùi lấp. Đến sáng 13/9, đã có 46 người chết đã tìm thấy thi thể, hiện còn 11 người mất tích. Tang thương bao trùm đất Nguyên Bình.