Phóng sự

Ít ngày trước, Lùng Chin Thượng vẫn nằm lặng lẽ trên đỉnh mây phủ. Dân bản đi làm nương từ khi gà chưa gáy, tối trở về bên bếp lửa cháy bập bùng, loanh quanh chỉ chuyện bắp, chuyện lúa. Nay, trong câu chuyện của mọi người đã lấp lánh thêm chuyện chữ, chuyện số...

Đặt chân đến bản Cửa Rào 2 (Tương Dương, Nghệ An), thì lũ dữ đã lùi xa đến mấy mét. Dòng sông Cả đã hiền hòa trở lại. Duy chỉ có màu nước thì vẫn quạch đỏ, đỏ như đôi mắt ráo hoảnh của chính những người dân đã mất nhà nơi ấy.

Một chiều, nghỉ chân ở ngôi nhà làng người Ve (xã Đắc Pring, thành phố Đà Nẵng), chúng tôi ngước nhìn trên vách mái nhà làng, bên cạnh những đầu trâu mà dân làng đã trải qua bao mùa hiến trâu ăn mừng lúa mới là những cây sáo làm từ tre nứa, được đặt cẩn thận, trang nghiêm. Không chỉ là nhạc cụ, chúng còn là ký ức của làng, là sự hiện diện của bao lớp người Ve giữa núi rừng Trường Sơn.

Bản Lạ, xã Lượng Minh, tỉnh Nghệ An là quần cư của cộng đồng dân tộc Thái. Bản Lạ nổi tiếng không chỉ bởi phong cảnh nên thơ, mà còn là cái nôi lưu giữ những làn điệu truyền thống đặc sắc của dân tộc Thái.

Những ngày cuối tháng 7, dưới cái nắng cháy giòn, chúng tôi từ Bến Giằng ngược lên xã biên giới Đắc Pring (TP. Đà Nẵng). Chiều buông xuống, không gian núi rừng như lắng lại trong tiếng lách cách của khung dệt. Ở góc làng nhỏ, những người phụ nữ Ve vẫn bền bỉ ngồi bên khung cửi, dệt nên những tấm thổ cẩm như cách gìn giữ linh hồn của cộng đồng mình giữa đại ngàn Trường Sơn.

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.

Phải thú thực rằng, kể từ khi công tác ở Báo Dân tộc và Phát triển, thì tôi mới có nhiều cơ hội và điều kiện để trải nghiệm cảm giác “cắm bản”, “bám bản”. Đó cũng là điều kiện cần để bắt đầu cho một hành trình chuyển tải thông tin về những khó khăn, vất vả, mà còn cả những tiềm năng, thế mạnh, những gương người tốt việc hay của một vùng đất. Nhưng sau bao chuyến ngược ngàn, trong tôi vẫn còn đó những “khoảng lặng” không nói đủ bằng lời.

Tảng sáng, khi tiếng gà rừng eo óc gáy, thì bản làng người Đan Lai giữa đại ngàn Vườn quốc gia Pù Mát (Nghệ An) đã rộn rã tiếng nói cười. Chỗ này hối hả chuyển đồ; chỗ kia hì hục dỡ mái, khiêng cột… Trong bao niềm khấp khởi ấy, ước nguyện về những mái ấm an cư đang dần thành hiện thực.

Đang ngồi giữa không gian của Công ty cá tầm Thung Lũng Nắng ở vùng rừng núi thuộc xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng, nhưng câu chuyện của chúng tôi không bắt đầu từ những con cá hay những lô sản phẩm trứng cá tầm cao cấp mà về một miền ký ức xưa cũ, những hoài niệm rừng rực, miên man trong tâm hồn người đàn ông nước Nga sinh năm 1957.

Tôi vẫn nhớ như in, trước ngày lên đường nhận nhiệm vụ phóng viên thường trú tại tỉnh Hà Giang, các lãnh đạo trong Ban Biên tập Báo Dân tộc và Phát triển đã dặn dò: Việc bám cơ sở, xây dựng được niềm tin, uy tín với cơ sở, là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với phóng viên thường trú tại các tỉnh vùng sâu, vùng xa. Với Báo Dân tộc và Phát triển, một tờ báo đặc thù trong lĩnh vực tuyên truyền về chính sách dân tộc và tôn giáo, việc này lại càng có ý nghĩa then chốt. Cuộc trò chuyện như vậy được chuyển ngay thành “lớp học kỹ năng báo chí chớp nhoáng”. Không giáo án, không bục giảng, nhưng những gì mà những lãnh đạo tờ báo phục vụ đồng bào DTTS và miền núi dặn dò luôn “nằm lòng” với chúng tôi tới tận bây giờ không sao quên được!

Nếu không có mặt tại những “điểm nóng” về xóa nhà tạm, nhà dột ở Nghệ An, thì thật khó để mường tượng đủ đầy về không khí hối hả, quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong hành trình nhân ái này. Nhưng, nếu đã chứng kiến trọn vẹn, thì chỉ có thể thốt lên rằng: Đó thực sự là ngày hội an cư.

Những cuộc họp bàn chống giặc của Chi bộ Đảng làng Lộc Đa dưới mái chùa Da, là dấu ấn lịch sử đã được sử sách ghi lại. Và một ban thờ mới được lập tại chùa vào năm 2019, thờ chung những người cầm bút như cầm súng để bảo vệ sự thật trong những năm bom cày đạn xới… cũng là dấu ấn lịch sử. Phía sau một chùa Da trầm mặc giữa nhịp sống ồn ã của thành Vinh, khắc khoải một niềm diết da vô bờ của những người ở lại.

Không chỉ thổi hồn văn hóa vào từng lát gỗ trầm hương, Lê Ngọc Đức (SN 1995, TP. Tam Kỳ, Quảng Nam) còn mở ra con đường khởi nghiệp sáng tạo đầy nhân văn – nơi những người khuyết tật được tạo điều kiện phát huy năng khiếu, sống bằng đam mê nghệ thuật.

Gold vốn là chú voi con hoang dã, sống với đàn ở những cánh rừng. Trong một lần đi lạc vào khu rẫy sát bìa rừng của người dân trên địa bàn huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk, Gold không may rơi xuống giếng sâu và được cán bộ Trung tâm Bảo tồn voi, Cứu hộ động vật và Bảo vệ rừng tỉnh Đắk Lắk giải cứu. Nhân duyên với con người, dù được thả về tự nhiên nhiều lần, nhưng Gold không trở lại với rừng mà ở lại để … trả ơn người.

Mỗi ngày, trên các khu tái định cư của huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) lại thấy xuất hiện thêm vài nếp nhà mới. Niềm vui dựng nhà, ổn định cuộc sống dường như đã xua tan bao mệt mỏi, âu lo của những ngày phải sống dưới vùng sạt trượt. Một cuộc sống mới trên vùng đất mới đã thực sự bắt đầu.

Tiềm năng, thế mạnh về du lịch biển Cửa Lò (Nghệ An) thì đã rõ rồi. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở du lịch một mùa, Cửa Lò vẫn còn tồn tại tư duy làm du lịch thuần túy, thiếu tầm nhìn, thiếu đầu tư, thiếu tư duy bứt phá. Còn nếu làm du lịch bốn mùa, thì sao?