Phóng sự

Thiên tai vừa lắng xuống, thì công cuộc tái thiết cuộc sống cho người dân đã được chính quyền các địa phương xác lập. Tuy nhiên, khó khăn đầu tiên và xuyên suốt vẫn là nguồn lực thực hiện.

Thiệt hại từ mưa lũ do hoàn lưu bão số 3 liên tiếp báo về. Chỗ này đất sụt, nhà trôi; chỗ kia nước ngập, bùn vùi lấp… Nhưng người dân vùng lũ đã không hề đơn độc, bởi các lực lượng ở những địa bàn không chịu ảnh hưởng của mưa lũ đã góp của, góp công trên hành trình khắc phục hậu quả. Tất cả đã làm sáng hơn tình người trong thảm họa thiên tai.

Ở Tuyên Quang, chuyện giảm nghèo không chỉ là khẩu hiệu hành chính, mà hiện hữu trong từng nếp nghĩ, cách làm. Chính quyền đồng hành, người dân tự tin bước tới. Từ những mô hình sinh kế nhỏ lẻ đến những đổi thay rõ nét trên vùng đất khó, Tuyên Quang đã cho thấy, khi ý chí của người dân được khơi dậy, chính sách không còn khô cứng mà trở thành sức mạnh lan tỏa bền bỉ.

Sát cánh cùng bà con vùng thiên tai là các lực lượng tại chỗ của địa phương. Họ là nhân lực quan trọng, không thể thiếu trong việc góp sức đảm bảo an toàn người và tài sản khi lũ về cũng như khắc phục hậu quả khi lũ đi…

Từ vùng đất từng chịu biết bao đau thương mất mát do chiến tranh, hôm nay, xã Đăk Ui đã hồi sinh mạnh mẽ, vươn mình trở thành điểm sáng phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) của tỉnh Quảng Ngãi. Những bước chân giải phóng năm xưa, giờ đây đã hóa thành những bước chân dựng xây, bước chân của niềm tin, hy vọng và khát vọng vươn lên.

Ít ngày trước, Lùng Chin Thượng vẫn nằm lặng lẽ trên đỉnh mây phủ. Dân bản đi làm nương từ khi gà chưa gáy, tối trở về bên bếp lửa cháy bập bùng, loanh quanh chỉ chuyện bắp, chuyện lúa. Nay, trong câu chuyện của mọi người đã lấp lánh thêm chuyện chữ, chuyện số...

Đặt chân đến bản Cửa Rào 2 (Tương Dương, Nghệ An), thì lũ dữ đã lùi xa đến mấy mét. Dòng sông Cả đã hiền hòa trở lại. Duy chỉ có màu nước thì vẫn quạch đỏ, đỏ như đôi mắt ráo hoảnh của chính những người dân đã mất nhà nơi ấy.

Một chiều, nghỉ chân ở ngôi nhà làng người Ve (xã Đắc Pring, thành phố Đà Nẵng), chúng tôi ngước nhìn trên vách mái nhà làng, bên cạnh những đầu trâu mà dân làng đã trải qua bao mùa hiến trâu ăn mừng lúa mới là những cây sáo làm từ tre nứa, được đặt cẩn thận, trang nghiêm. Không chỉ là nhạc cụ, chúng còn là ký ức của làng, là sự hiện diện của bao lớp người Ve giữa núi rừng Trường Sơn.

Tôi lên Phìn Sư, thăm lại gia đình Min Seo Thế, dân tộc Cơ Lao, vào một buổi sớm mùa hè. Mùa này, nước trời ào ạt đổ về từ các khe núi, chảy rậm rịch suốt ngày đêm vào các ô ruộng bậc thang của huyện Hoàng Su Phì (cũ) nay là thôn Phìn Sư, xã Tân Tiến. Phía xa xa, Seo Thế phăm phăm sải bước, hai tay nắm chặt đốc cày, khéo léo điều khiển con trâu phía trước theo đường cong như mảnh trăng lưỡi liềm của thửa ruộng. Một mình Thế, một con trâu, một thửa ruộng mà thấy cả mùa vàng đã bắt đầu nảy nở dưới chân đỉnh Tây Côn Lĩnh.

Những ngày cuối tháng 7, dưới cái nắng cháy giòn, chúng tôi từ Bến Giằng ngược lên xã biên giới Đắc Pring (TP. Đà Nẵng). Chiều buông xuống, không gian núi rừng như lắng lại trong tiếng lách cách của khung dệt. Ở góc làng nhỏ, những người phụ nữ Ve vẫn bền bỉ ngồi bên khung cửi, dệt nên những tấm thổ cẩm như cách gìn giữ linh hồn của cộng đồng mình giữa đại ngàn Trường Sơn.

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.

Phải thú thực rằng, kể từ khi công tác ở Báo Dân tộc và Phát triển, thì tôi mới có nhiều cơ hội và điều kiện để trải nghiệm cảm giác “cắm bản”, “bám bản”. Đó cũng là điều kiện cần để bắt đầu cho một hành trình chuyển tải thông tin về những khó khăn, vất vả, mà còn cả những tiềm năng, thế mạnh, những gương người tốt việc hay của một vùng đất. Nhưng sau bao chuyến ngược ngàn, trong tôi vẫn còn đó những “khoảng lặng” không nói đủ bằng lời.

Bắt tre trúc quanh nhà cất lên “tiếng nói” của mình, lão nghệ nhân già nơi rẻo đất cửa sông còn mạnh dạn “đưa Tây về làng”, khởi tạo nguồn sinh kế xanh cho chính cộng đồng địa phương từ cơn sóng du lịch làng quê đang nở rộ.

Đang ngồi giữa không gian của Công ty cá tầm Thung Lũng Nắng ở vùng rừng núi thuộc xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng, nhưng câu chuyện của chúng tôi không bắt đầu từ những con cá hay những lô sản phẩm trứng cá tầm cao cấp mà về một miền ký ức xưa cũ, những hoài niệm rừng rực, miên man trong tâm hồn người đàn ông nước Nga sinh năm 1957.

Tôi vẫn nhớ như in, trước ngày lên đường nhận nhiệm vụ phóng viên thường trú tại tỉnh Hà Giang, các lãnh đạo trong Ban Biên tập Báo Dân tộc và Phát triển đã dặn dò: Việc bám cơ sở, xây dựng được niềm tin, uy tín với cơ sở, là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với phóng viên thường trú tại các tỉnh vùng sâu, vùng xa. Với Báo Dân tộc và Phát triển, một tờ báo đặc thù trong lĩnh vực tuyên truyền về chính sách dân tộc và tôn giáo, việc này lại càng có ý nghĩa then chốt. Cuộc trò chuyện như vậy được chuyển ngay thành “lớp học kỹ năng báo chí chớp nhoáng”. Không giáo án, không bục giảng, nhưng những gì mà những lãnh đạo tờ báo phục vụ đồng bào DTTS và miền núi dặn dò luôn “nằm lòng” với chúng tôi tới tận bây giờ không sao quên được!

Nếu không có mặt tại những “điểm nóng” về xóa nhà tạm, nhà dột ở Nghệ An, thì thật khó để mường tượng đủ đầy về không khí hối hả, quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong hành trình nhân ái này. Nhưng, nếu đã chứng kiến trọn vẹn, thì chỉ có thể thốt lên rằng: Đó thực sự là ngày hội an cư.