Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phát huy giá trị văn hóa truyền thống đồng bào DTTS ở Đắk Lắk: Mở rộng đất diễn cho cồng chiêng (Bài 3)

Lê Hường - 06:38, 02/11/2022

Bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng không chỉ cấp chiêng, trang phục truyền thống, truyền dạy cồng chiêng, mà còn phải tạo “đất diễn” để cồng chiêng cất tiếng. Vì vậy, Đắk Lắk đang tích cực phục dựng các hoạt động các nghi lễ, lễ hội truyền thống, tổ chức các chương trình biểu diễn cồng chiêng, ngày hội văn hóa các dân tộc, mở rộng không gian để văn hóa cồng chiêng lan tỏa, phát huy giá trị bản sắc văn hóa đặc sắc.

Phục dựng Lễ cúng sức khỏe của người Ê Đê tại Liên hoan văn hóa cồng chiêng tỉnh Đắk Lắk
Phục dựng Lễ cúng sức khỏe của người Ê Đê tại Liên hoan văn hóa cồng chiêng tỉnh Đắk Lắk

Tạo “môi trường thiêng” để cồng chiêng vang tiếng

Cồng chiêng gắn bó mật thiết với con người Tây Nguyên, là tiếng nói tâm linh, tâm hồn con người để diễn tả niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống, lao động và sinh hoạt hàng ngày. Cồng chiêng chỉ thực sự “sống”, khi ở đúng không gian của nó, và lễ hội, nghi lễ chính là một phần không gian của văn hóa cồng chiêng. Ở đó, tiếng chiêng ngân vừa rộn rã và linh thiêng xuyên suốt từ đầu đến kết thúc buổi lễ.

Đầu tháng 5/2022 Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Đắk Lắk tổ chức phục dựng Lễ kết nghĩa anh em của người Ê Đê tại nhà bà H’Djuăn Niê (SN 1977) ở buôn Drai Sí, xã Ea Ta, huyện Cư M’gar. Từ sáng sớm, bà con trong buôn đã đến giúp gia đình chuẩn bị đồ lễ, các nghệ nhân lau chiêng sạch sẽ.

Trước khi nghi lễ diễn ra, đội cồng chiêng đã hợp tấu bài chiêng truyền thống báo hiệu nghi lễ bắt đầu, mọi người ổn định chỗ ngồi theo phong tục. Cứ như vậy, tiếng chiêng ngân vang suốt buổi lễ để thầy cúng thực hiện các nghi thức khấn bẩm báo, mời các thần linh, ông bà tổ tiên về chứng giám đến người thân, xóm làng trao vòng đồng cho người được kết nghĩa và lần lượt thưởng thức rượu cần.

Nhiều năm làm thầy cúng, ông Y Chốh Niê (70 tuổi) ở buôn Drai Sí, xã Ea Tar, huyện Cư M’gar, hiểu rõ tầm quan trọng của các nghi lễ trong cuộc sống của đồng bào Ê Đê và vai trò của cồng chiêng trong các nghi lễ.

Thầy cúng Y Chốt bảo: cồng chiêng là phương tiện giao tiếp của con người với thần linh. Vì vậy, trong tất cả các lễ hội của buôn làng, nghi lễ vòng đời con người của các dân tộc Tây Nguyên đều phải có tiếng cồng chiêng. Trước khi diễn ra một nghi lễ, bà con trong buôn phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng và tuân thủ quy tắc, phong tục của dân tộc mình, trong đó không thể thiếu cồng chiêng.

Phục dựng lễ cúng lúa mới của đồng bào M’nông Gar
Phục dựng lễ cúng lúa mới của đồng bào M’nông Gar

Theo ông Y Mang, Phó Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Cư M’gar, nghi lễ kết nghĩa anh em mang ý nghĩa nhân văn và tính giáo dục cộng đồng. Để nghi lễ kết nghĩa anh em được diễn ra thuận lợi, đúng phong tục, phải chuẩn bị kỹ lưỡng. Đặc biệt, không thể thiếu tiếng cồng, tiếng chiêng, tiếng trống H’gơ. “Theo truyền thống của người Ê Đê, chỉ những người trong cùng một dòng họ mới được làm nghi lễ kết nghĩa anh em”.

Ngoài cấp chiêng, trang phục truyền thống và truyền dạy đánh chiêng, những năm qua tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức trình diễn, phục dựng các nghi lễ, lễ hội truyền thống như Lễ cúng bến nước, lễ cúng cầu mưa, lễ kết nghĩa anh em, Lễ cúng lúa mới, Lễ cúng ché của người Ê Đê, M’nông… 

Giai đoạn 2016-2020, Sở VHTTDL Đắk Lắk đã tổ chức phục dựng 5 nghi lễ, lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS. Từ đầu năm đến nay, Sở VHTTDL đã tổ chức phục dựng 2 nghi lễ truyền thống của dân tộc M’nông, Ê Đê trên địa bàn tỉnh.

Đưa cồng chiêng lên sân khấu

Trước đây, không gian văn hóa cồng chiêng chỉ bó hẹp trong nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng dân gian của đồng bào Tây Nguyên, nhưng nay cồng chiêng đã hiện diện ở nhiều nơi và trên cả sân khấu hiện đại, với chất liệu nghệ thuật dân gian, đặc trưng truyền thống. “Âm vang đại ngàn” đang được nhiều người chú ý, đồng tình ủng hộ.

Ông Y Kô Niê, Phó trưởng Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk cho rằng: Chương trình sẽ ngày càng hấp dẫn hơn khi các tiết mục gắn với phục dựng các nghi thức, lễ hội truyền thống, phong tục và tín ngưỡng của các dân tộc tại chỗ nơi đây. Chỉ có nghi lễ, lễ hội cồng chiêng mới thể hiện được chức năng xã hội, tâm linh của nó. Sự kết hợp đó tạo ra không gian đặc trưng riêng cho cồng chiêng hòa tấu, truyền cảm xúc đến người tham dự. Có như vậy, mới lôi cuốn mọi người, nhất là du khách phương xa khi được cảm nhận, hiểu thêm về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.

Chương trình “Âm vang đại ngàn” thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước
Chương trình “Âm vang đại ngàn” thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước

Trung tuần tháng 7 vừa qua, Chương trình “Âm vang đại ngàn” tròn 5 năm ra mắt, phục vụ công chúng và du khách đến với Đắk Lắk, sau gần 2 năm tạm dừng do ảnh hưởng dịch Covid-19. Với các hoạt động nghệ thuật mang đậm giá trị văn hóa dân gian, truyền thống của đồng bào Tây Nguyên, như hòa tấu cồng chiêng, nhạc cụ truyền thống, hát múa dân gian, nghi thức mời uống rượu cần, trải nghiệm thực hành các loại nhạc cụ truyền thống cùng nghệ nhân, nghệ sĩ… chương trình đã để lại những ấn tượng đặc biệt đối với du khách trong và ngoài tỉnh.

Theo thống kê, trong 5 năm ra mắt phục vụ công chúng, đến nay Chương trình “Âm vang đại ngàn” đã tổ chức gần 90 buổi diễn, với hơn 500 tiết mục nghệ thuật đặc sắc. Chương trình “Âm vang đại ngàn” chủ yếu dựa trên vốn văn hóa truyền thống của các DTTS Tây Nguyên.

Theo ông Đặng Gia Duẩn, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Đắk Lắk, dân tộc Ê Đê nói riêng và cộng đồng 49 dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, sở hữu rất nhiều văn hóa dân gian đặc sắc. Ngoài những sự độc đáo về cồng chiêng, sử thi, kiến trúc nhà dài,... thì các nghi thức, nghi lễ, lễ hội của đồng bào dân tộc Ê Đê, M’nông, Jarai cũng phong phú.

 Việc phục dựng nghi lễ truyền thống nhằm góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trên địa bàn tỉnh. Trong thời gian tới, ngành VHTTDL tỉnh Đắk Lắk sẽ chủ động tái hiện, phục dựng và trình diễn nhiều lễ hội khác nhau của nhiều dân tộc khác nhau trên địa bàn tỉnh.

Tỉnh Đắk Lắk chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, mở ra hướng đi mới, cơ hội thoát nghèo bền vững, tăng thu nhập và ổn định cuộc sống đồng bào DTTS.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Ủy ban Dân tộc và tỉnh Đồng Nai trao hỗ trợ làm nhà ở cho đồng bào DTTS nghèo tại tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang

Ủy ban Dân tộc và tỉnh Đồng Nai trao hỗ trợ làm nhà ở cho đồng bào DTTS nghèo tại tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang

Vừa qua, tại tỉnh Hà Giang và tỉnh Tuyên Quang, Đoàn công tác của Ủy ban Dân tộc và tỉnh Đồng Nai do Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Nguyễn Hồng Lĩnh và Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr làm Trưởng đoàn đã đến thăm, làm việc, trao hỗ trợ kinh phí làm nhà ở cho đồng bào DTTS nghèo tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang. Tham gia Đoàn công tác có lãnh đạo Báo Dân tộc và Phát triển (UBDT) và lãnh đạo một số sở, ban, ngành tỉnh Đồng Nai.
Thủ tướng: Phải biến niềm tự hào về di sản văn hóa Huế thành nguồn lực phát triển

Thủ tướng: Phải biến niềm tự hào về di sản văn hóa Huế thành nguồn lực phát triển

Thời sự - PV - 3 giờ trước
Chiều ngày 25/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn công tác đã làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, đánh giá tình hình, kết quả phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thời gian qua và đề ra phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, giải quyết một số kiến nghị của tỉnh.
Vấn đề - Sự kiện (Tuần 12/2023): Giữ mạch nguồn di sản

Vấn đề - Sự kiện (Tuần 12/2023): Giữ mạch nguồn di sản

Media - BDT - 5 giờ trước
Di sản văn hóa phi vật thể là sự kết tinh của những tập quán, kỹ năng, tri thức dân gian được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Giống như dòng chảy ngầm kết nối các thế hệ, di sản văn hóa phi vật thể không chỉ được các cộng đồng bảo tồn, gìn giữ mà còn phát huy giá trị và tái sáng tạo để phù hợp với hoàn cảnh xã hội cũng như nhu cầu của con người trong từng thời kỳ. Trong Chuyên mục tuần này sẽ tìm hiểu về việc giữ mạch nguồn di sản ở nước ta.
Chủ tịch nước dự họp mặt truyền thống cựu cán bộ Đoàn Thanh niên các thời kỳ

Chủ tịch nước dự họp mặt truyền thống cựu cán bộ Đoàn Thanh niên các thời kỳ

Thời sự - PV - 6 giờ trước
Nhân dịp kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2023), sáng 25/3, tại Hà Nội, Ban Liên lạc cựu cán bộ Đoàn Thanh niên Việt Nam tổ chức họp mặt truyền thống cựu cán bộ Đoàn Thanh niên các thời kỳ.
Thủ tướng kiểm tra tiến độ cầu vượt cửa biển Thuận An; thăm Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế

Thủ tướng kiểm tra tiến độ cầu vượt cửa biển Thuận An; thăm Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế

Thời sự - PV - 6 giờ trước
Chiều 25/3, trong chương trình làm việc tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đi kiểm tra tiến độ xây dựng cầu qua cửa biển Thuận An và dự án tuyến đường bộ ven biển qua tỉnh.
Trà hoa cúc - Công dụng thần kỳ cho sức khỏe con người

Trà hoa cúc - Công dụng thần kỳ cho sức khỏe con người

Media - Hoàng Quý - 7 giờ trước
Trà hoa cúc là một loại trà thảo mộc khô, có thành phần chính từ hoa cúc khô, đây là một thảo mộc quý có rất nhiều tác dụng như thanh nhiệt, giải độc, kháng khuẩn, giảm nhiệt, cảm cúm, hỗ trợ an thần, giúp ngủ ngon, giảm đau đầu mệt mỏi, giảm mỡ máu... Sau đây các bạn hãy cùng tìm hiểu công dụng của trà hoa cúc với sức khỏe của con người nhé.
Vấn đề - Sự kiện (Tuần 12/2023): Giữ mạch nguồn di sản

Vấn đề - Sự kiện (Tuần 12/2023): Giữ mạch nguồn di sản

Di sản văn hóa phi vật thể là sự kết tinh của những tập quán, kỹ năng, tri thức dân gian được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Giống như dòng chảy ngầm kết nối các thế hệ, di sản văn hóa phi vật thể không chỉ được các cộng đồng bảo tồn, gìn giữ mà còn phát huy giá trị và tái sáng tạo để phù hợp với hoàn cảnh xã hội cũng như nhu cầu của con người trong từng thời kỳ. Trong Chuyên mục tuần này sẽ tìm hiểu về việc giữ mạch nguồn di sản ở nước ta.
Giờ Trái đất năm 2023: Tiết kiệm điện - Thành thói quen

Giờ Trái đất năm 2023: Tiết kiệm điện - Thành thói quen

Môi trường sống - PV - 8 giờ trước
Sự kiện tắt đèn trong vòng một giờ hưởng ứng Chiến dịch Giờ Trái đất năm 2023 diễn ra từ 20h30 đến 21h30, Thứ Bảy, ngày 25/3/2023 với thông điệp “Tiết kiệm điện - thành thói quen”, nhấn mạnh vào tính cấp bách của hành động.
Nghệ An: Sắc diện mới nơi những huyện nghèo 30a xứ Nghệ

Nghệ An: Sắc diện mới nơi những huyện nghèo 30a xứ Nghệ

Công tác Dân tộc - Nguyễn Thanh - 9 giờ trước
Nghệ An có 3 huyện nằm trong danh sách huyện nghèo 30a của cả nước là Kỳ Sơn, Tương Dương và Quế Phong. Sau nhiều năm triển khai các Chương trình MTQG, trong đó có Chương trình xây dựng NTM... những bản làng nơi đây hiện ra với vẻ tươi mới, bình yên và no ấm. Những gam màu ấy khác xa so với trí nhớ của nhiều người sau bao năm chưa trở lại vùng đất nghèo bậc nhất cả nước.
Bình Dương: Khởi động - Kết nối - Phát triển mới

Bình Dương: Khởi động - Kết nối - Phát triển mới

Thời sự - Lê Vũ - 10 giờ trước
Đây là chủ đề sự kiện đánh dấu cho sự phát triển của tỉnh Bình Dương trong hơn 25 năm qua, với thành quả đột phá về cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, chính sách thông thoáng, cởi mở, tư duy phát triển không ngừng đổi mới sáng tạo... vừa được UBND tỉnh tổ chức sáng 25/3.
Phát hiện hang động nguyên sơ dài hơn 3,3 km ở Quảng Bình

Phát hiện hang động nguyên sơ dài hơn 3,3 km ở Quảng Bình

Du lịch - Hồng Phúc - 10 giờ trước
Hiệp hội Hang động Hoàng Gia Anh phát hiện hệ thống hang động còn nguyên sơ với tổng chiều dài 3.349 m tại Quảng Bình.
Ngành nghề nào Hot, ngành nghề nào sẽ biến mất trong tương lai?

Ngành nghề nào Hot, ngành nghề nào sẽ biến mất trong tương lai?

Nghề nghiệp - Việc làm - P.V - 11 giờ trước
Lựa chọn ngành nghề nào để có tương lai sau này mà phù hợp với bản thân mình đang là nỗi băn khoăn đối với các em học sinh lớp 12 cũng như phụ huynh. Ông Ngô Minh Tuấn - Người sáng lập Trường huấn luyện Doanh nhân CEO Việt Nam Global đã có trao đổi về vấn đề này.