Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Níu giữ quá trình trao truyền văn hóa Pà Thẻn

Phương Lan - 11:49, 07/05/2025

Văn hóa truyền thống của dân tộc Pà Thẻn ở tỉnh Hà Giang không chỉ phản ánh đời sống tinh thần phong phú, đặc sắc, mà còn in đậm dấu ấn lịch sử và bản sắc riêng của một trong những dân tộc rất ít người ở Việt Nam. Tỉnh Hà Giang đã và đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp bảo tồn, phát huy, để bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Pà Thẻn “sống” với đời sống hiện đại.

Lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn Hà Giang. Ảnh Thiên Sơn
Lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn Hà Giang. Ảnh Thiên Sơn

Dân tộc Pà Thẻn ở Hà Giang có khoảng trên 6 nghìn người, cư trú chủ yếu ở các huyện Quang Bình, Bắc Quang, Xín Mần và Hoàng Su Phì. Đồng bào Pà Thẻn có kho tàng di sản văn hóa phong phú và độc đáo, thể hiện đậm nét qua nhiều loại hình như kiến trúc, nhà cửa, trang phục, ngôn ngữ, văn học dân gian, nghề thủ công truyền thống, nghệ thuật diễn xướng dân gian, tập quán xã hội, tín ngưỡng, lễ hội và tri thức dân gian.

Tuy nhiên, do đời sống còn nhiều khó khăn, trong tiến trình hội nhập, nhiều nghi lễ truyền thống của đồng bào Pà Thẻn ở Hà Giang có xu hướng mai một hoặc biến đổi, không còn giữ được nét nguyên bản. Đội ngũ thầy cúng, nghệ nhân - những người am hiểu phong tục, nghi lễ, nghệ thuật và tri thức dân gian ngày càng ít, phần lớn đều tuổi cao, sức yếu.

Trong khi đó, lớp trẻ lại ít quan tâm, thiếu cơ hội và điều kiện để học hỏi, nâng cao kỹ năng thực hành văn hóa truyền thống. Bối cảnh cư trú đan xen giữa các dân tộc càng khiến văn hóa người Pà Thẻn bị “kẹt” giữa truyền thống và hiện đại. Những yếu tố cổ dần mai một đi, trong khi cái mới lại chưa được định hình rõ nét, tạo nên khoảng trống trong đời sống văn hóa cộng đồng.

Theo ông Nguyễn Hồng Hải, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Hà Giang, nhiều chính sách bảo tồn văn hóa đã được tỉnh phối hợp triển khai, nhưng thực tiễn vẫn còn nhiều khó khăn. Hiện rất ít người Pà Thẻn còn thực hành được nhạc cụ truyền thống hay am hiểu y dược dân gian. Trong khi đó, lớp trẻ ngày càng rời bản mưu sinh nơi đô thị, khiến quá trình trao truyền văn hóa có nguy cơ đứt gãy.

Trong khi đó, theo bà Tải Thị Vấn, Hội Phụ nữ xã Tân Lập, huyện Bắc Quang, địa phương đã được hỗ trợ mở các lớp dạy nghề như dệt thổ cẩm, hát giao duyên, cắt may trang phục truyền thống. Tuy nhiên, thời gian học ngắn (13 - 45 ngày) nên nhiều học viên chưa nắm được kỹ năng cơ bản.

Hiện rất ít người Pà Thẻn còn thực hành được nhạc cụ truyền thống hay am hiểu y dược dân gian. Trong khi đó, lớp trẻ ngày càng rời bản mưu sinh nơi đô thị, khiến quá trình trao truyền văn hóa có nguy cơ đứt gãy”.

Ông Nguyễn Hồng Hải, nguyên Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Hà Giang

“Vì người Pà Thẻn không có chữ viết, việc truyền dạy chủ yếu bằng hình thức ghi nhớ truyền khẩu nên càng gặp nhiều khó khăn”, bà Vấn chia sẻ.

Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn có các giải pháp bài bản, lâu dài, phù hợp để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Pà Thẻn. Đồng thời quan tâm số hóa, tư liệu hóa các loại hình văn hóa phi vật thể, xây dựng cơ sở dữ liệu và quảng bá thông qua hoạt động du lịch, giáo dục,… để bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Pà Thẻn “sống” với đời sống hiện đại.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam cho biết: Nhằm góp phần khôi phục, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Pà Thẻn, Viện đã phối hợp với Sở VHTT&DL tỉnh Hà Giang và UBND huyện Bắc Quang tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp bảo tồn và phát huy hiệu quả các loại hình văn hóa truyền thống của dân tộc Pà Thẻn trong đời sống đương đại”. Đây cũng là hoạt động thiết thực triển khai Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021- 2030, nhằm níu giữ quá trình trao truyền văn hóa, tránh được nguy cơ đứt gãy.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.
Tin nổi bật trang chủ
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 16 phút trước
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Trưa 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Rabbi Yoav Ben Tzur, Bộ trưởng Lao động Israel đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 7 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 7 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 7 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 7 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.