Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người gìn giữ và trao truyền báu vật của cha ông

Phạm Việt Thắng - 10:22, 07/09/2020

Từ nhỏ đã được nghe ông bà hát những làn điệu dân ca Thái hay đến mê mẩn. Những làn điệu ấy cứ thế thấm vào huyết quản ông tự lúc nào. Hát rồi sáng tác lời mới để mọi người cùng hát, thế là thành cây văn nghệ của bản. Ông là Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp, dân tộc Thái, ở bản Cằng, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông (Nghệ An).

Sinh hoạt văn hóa sôi nổi tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái
Sinh hoạt văn hóa sôi nổi tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái

Nghệ nhân đa tài

Ai đã từng đến Phà Lài, từng đi thuyền trên sông Giăng thì khó mà quên được những làn điệu dân ca của dân tộc Thái nơi đây. Những “Hội lồng tồng”, “Cầu mưa”, “Cầu may” và nhất là được nghe khúc đồng giao “Ông trăng”... thì cứ “mắc mớ” mãi với Môn Sơn. Đó là những tác phẩm được Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp sưu tầm, biên soạn, dàn dựng, trình diễn và truyền dạy cho thế hệ trẻ.

Ông Nghiệp tâm sự, từ nhỏ đã được nghe ông bà, người lớn tuổi hát những làn điệu dân ca Thái, hay đến mê mẩn. Những làn điệu ấy cứ thế ngấm vào huyết quản ông tự lúc nào. Hát rồi sáng tác lời mới để mọi người cùng hát, thế là thành cây văn nghệ của bản. “Có bạn là mình vừa đàn vừa hát ngày đêm. Lúc thì đàn tập tinh, lúc thì xo lo... Lúc lại hát đồng giao cho các bạn chơi trò chơi dân gian”, nghệ nhân Nghiệp vui kể chuyện xưa.

Cây văn nghệ của bản được đi học Trung cấp Sư phạm miền núi. Hành trang mang theo của ông là cây đàn tập tinh trong suốt những năm học. Năm 1975, thầy giáo tương lai Lương Văn Nghiệp xung phong lên đường nhập ngũ. Cây đàn tập tinh lại theo ông đi khắp các thao trường Quân khu IV. Ông lại nổi danh với những bản dân ca Thái. “Cây văn nghệ” của đơn vị lại được đồng đội phong cho ông.

Năm 1980, ông Nghiệp rời quân ngũ, về địa phương lại tiếp tục tái “ươm mầm” văn nghệ cho bản Cằng. Cứ hễ có hội diễn ở xã, thậm chí ở huyện là đội văn nghệ bản Cằng của ông lại giành giải cao. 

“Hội cầu mùa”, “Hội cầu may”, “Hội cầu mưa”... là những làn điệu cổ không mấy ai còn biết nữa. Ông Nghiệp rảo bước khắp các bản, các xã, gặp những người cao tuổi để tìm hiểu và sưu tầm. Người này một đoạn, người kia vài lời... thế mà nhiều làn điệu tưởng như thất truyền đã được ông phục dựng. Ông Nghiệp tâm đắc nhất là bài đồng dao “Ông trăng”. Đây là bài đồng dao phục vụ các trò chơi dân gian của trẻ nhỏ. Lâu lắm rồi, bọn trẻ không chơi các trò đuổi bắt, chơi ô ăn quan, đánh thẻ... nữa nên bài đồng dao cũng rơi vào quên lãng. Chính ông cũng không còn nhớ hết lời nên phải vừa sưu tầm, vừa sáng tác mới để hoàn chỉnh bài đồng dao. Vừa kéo xo lo, nghệ nhân Lương Văn Nghiệp vừa lim dim đôi mắt: 

“Ông trăng ơi trăng vàng

Hai nàng sao đâm lúa

Đâm lúa rồi khâu luống giồng giồng

Chiêng cồng bên cầu thang/Nghe nàng khắp đắm say”...

Tôi ngạc nhiên với các nhạc cụ có phần thô sơ mà âm thanh thì trầm bổng, réo rắt... Ông Nghiệp cười hồn hậu, giải thích: Đây là cây xo lo, thân được làm từ cây nứa già, mọc ở lưng chừng núi. Đàn này có 3 dây, được kéo bởi cần đàn cũng làm bằng tre. Còn kia là đàn tập tinh, một nhạc cụ quen thuộc của người Thái ở Môn Sơn. Kéo thêm vài nhịp xo lo, ông trầm giọng: Trước các cụ dạy tôi làm đàn. Nay tôi lại dạy cho các cháu nó làm, phải khuyến khích chúng nó, kẻo quên nguồn cội.

Trao truyền...

Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp vừa chơi đan xo lo vừa ca bài đồng giao “Ông Trăng” do ông sưu tầm và sáng tác.
Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp vừa chơi đan xo lo vừa ca bài đồng giao “Ông Trăng” do ông sưu tầm và sáng tác.

Buông cây đàn xo lo, người nghệ nhân già chùng giọng: Tôi lo văn hóa của dân tộc mình bị mai một, lãng quên, vì bọn trẻ bây giờ phần nhiều thích những dòng nhạc sôi động, không còn mặn mà với dân ca Thái. Sốt ruột quá, tôi xin thành lập Câu lạc bộ (CLB) Nghệ thuật dân ca Thái, thành viên gồm nhiều độ tuổi, trong đó hiện có 15 cháu từ 8 đến 12 tuổi tham gia. CLB sinh hoạt rất sôi nổi. Ông Nghiệp nhẩm tính, tháng này CLB sẽ tập bài “Cây đàn tập tinh”, một sáng tác mới của ông. Không ngần ngại, ông vào nhịp ngay: “Cây đàn tập tinh có từ bao đời, chọn từ cây nứa trên lưng đồi, cây nứa bên suối ngàn...”.

Hát xong bài “Cây đàn tập tinh”, ông Nghiệp linh hoạt hẳn lên. Ông cho biết, vừa sưu tầm được điệu khắp và điệu lăm mới, sau khi phổ biến trong CLB, ông sẽ đề nghị dạy cho các cháu học sinh của hai Trường THCS và Tiểu học Môn Sơn. Ông chia sẻ: Muốn thu hút các cháu thì thỉnh thoảng phải có sáng tác mới, lời ca phải mang hơi thở, sức sống mới thì nó mới ưng cái bụng. “Cứ ở đâu mời dạy, nhờ dàn dựng chương trình văn nghệ là tôi có mặt ngay. Và ở đâu tôi cũng cố gắng thuyết phục đưa các cháu cùng tham gia. Không phải vì tiền đâu, họ trả tiền hay không cũng chẳng sao, miễn là đưa được dân ca Thái đến với bà con”, ông Nghiệp cho biết.

Cũng theo Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp, phần dạy hát, múa còn đỡ, chứ dạy làm nhạc cụ thì vô cùng gian nan. Ông cho biết, đã mở hai lớp dạy làm nhạc cụ nhưng cho đến nay vẫn chưa ai thành công. Vân vê cây đàn xo lo, ông Nghiệp tỏ ra lo lắng: “Tôi đã già rồi, đã bảy mươi tuổi rồi mà chưa tìm ra ai thay mình làm nhạc cụ. Dân ca Thái phải có nhạc cụ của người Thái, phải là đàn tập tinh, xo lo... hòa trộn với tiếng trống, tiếng chiêng mới ra âm thanh của núi rừng. Tôi tin, sẽ có cháu làm được nhạc cụ, còn hay hơn, đẹp hơn tôi. Tuổi trẻ bây giờ giỏi giang lắm”.

Chia tay Nghệ nhân Ưu tú Lương Văn Nghiệp, tôi nói ông là báu vật của người Thái ở Môn Sơn. Ông đáp, tôi chỉ là người gìn giữ và trao truyền báu vật của cha ông...

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Bằng tình yêu và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, các đội văn nghệ thôn, bản chính là những "viên gạch" góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng sân chơi lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân... Tuy vậy, để duy trì, lan tỏa hơn nữa cho các hoạt động này, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ cho các đội văn nghệ thôn bản, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi khó khăn là rất quan trọng...
Tin nổi bật trang chủ
Các nữ đại biểu Quốc hội phải là tấm gương sáng, truyền cảm hứng cho phụ nữ cả nước

Các nữ đại biểu Quốc hội phải là tấm gương sáng, truyền cảm hứng cho phụ nữ cả nước

Từ những năm tháng đầu tiên, tại cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, qua từng nhiệm kỳ Quốc hội, các nữ đại biểu Quốc hội luôn tỏ rõ bản lĩnh, trí tuệ, tài năng, tâm huyết của mình, xứng đáng là những phụ nữ ưu tú, đại biểu của Nhân dân. Đó là phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại buổi gặp mặt thân mật các nữ đại biểu Quốc hội khóa XV, chiều 5/6, tại trụ sở Trung ương Đảng, nhân kỷ niệm 15 năm Ngày thành lập Nhóm nữ nghị sĩ Quốc hội Việt Nam (15/5/2008 - 15/5/2023), nay là Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam.
Để kinh tế Cao Bằng “cất cánh”

Để kinh tế Cao Bằng “cất cánh”

Chính sách dân tộc - Thùy Như - 6 phút trước
Với nhiều tiềm năng, thế mạnh sẵn có, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, nỗ lực, chủ động, sáng tạo, triển khai quyết liệt, linh hoạt các nhiệm vụ, giải pháp nhằm đưa kinh tế địa phương ngày một “cất cánh”
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa : Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Sắc màu 54 - Văn Hoa - 2 giờ trước
Bằng tình yêu và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, các đội văn nghệ thôn, bản chính là những "viên gạch" góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng sân chơi lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân... Tuy vậy, để duy trì, lan tỏa hơn nữa cho các hoạt động này, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ cho các đội văn nghệ thôn bản, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi khó khăn là rất quan trọng...
BAC A BANK - Chăm lo đời sống người lao động tốt góp phần tăng trưởng kinh doanh bền vững

BAC A BANK - Chăm lo đời sống người lao động tốt góp phần tăng trưởng kinh doanh bền vững

Tin tức - PV - 2 giờ trước
Triết lý kinh doanh của Ngân hàng Bắc Á (BAC A BANK) là luôn hướng tới mục tiêu vì hạnh phúc đích thực của con người, trong đó lực lượng cán bộ, nhân viên, người lao động là một bộ phận quan trọng, luôn được hưởng những chính sách phúc lợi toàn diện, thiết thực. Để làm được điều đó, Công đoàn cơ sở BAC A BANK đã nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ chăm lo đời sống người lao động, góp phần đẩy mạnh tăng trưởng kinh doanh.
Đổi mới tư duy, giúp mô hình hợp tác xã thích ứng với nền kinh tế thị trường

Đổi mới tư duy, giúp mô hình hợp tác xã thích ứng với nền kinh tế thị trường

Chính sách dân tộc - Vân Khánh - 2 giờ trước
Để các HTX có thể ứng dụng chuyển đổi số vào sản xuất, kinh doanh cũng như quản lý hiệu quả thì vấn đề cốt lõi vẫn là thay đổi về tư duy, nhất là của người đứng đầu. Điều này giúp thúc đẩy các HTX phát triển theo hướng bền vững, thích ứng với xu hướng phát triển của thị trường.
Bắc Ninh tổ chức đối thoại với hơn 300 doanh nghiệp FDI

Bắc Ninh tổ chức đối thoại với hơn 300 doanh nghiệp FDI

Tin tức - Khánh Hải - 2 giờ trước
Vừa qua, tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh tổ chức Hội nghị Đối thoại giữa lãnh đạo tỉnh với hơn 300 doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang đầu tư trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Sáng 3/6, tại thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, đồng chí Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, Chủ tịch Nhóm nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản đã chủ trì cuộc họp lần thứ 3 Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản.
Hậu Giang: Vietnam Space Week truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về không gian vũ trụ

Hậu Giang: Vietnam Space Week truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về không gian vũ trụ

Tin tức - Như Tâm - 3 giờ trước
Ngày 5/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Hậu Giang, UBND tỉnh Hậu Giang phối hợp với Hội Tin học TP Hồ Chí Minh (HCA) tổ chức Tuần lễ không gian Việt Nam 2023 (Vietnam Space Week) với sự tham dự của hơn 1.300 đại biểu đến từ các Bộ, ngành Trung ương; các tổ chức hiệp hội, các sở, ngành liên quan, giáo viên, sinh viên, học sinh các trường cao đẳng, đại học, giáo dục nghề nghiệp, phổ thông các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đặc biệt, sự kiện chào đón cựu phi hành gia Michael Baker và Josef Schmid của NASA
Tà Puồng tỏa sáng giữa đại ngàn

Tà Puồng tỏa sáng giữa đại ngàn

Du lịch - PV - 8 giờ trước
Quần thể danh thắng Tà Puồng thuộc xã Hướng Việt, huyện miền núi Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Dưới mầu xanh của rừng nguyên sinh đông dãy Trường Sơn, thác Tà Puồng hiện ra ngoạn mục như một bảo tàng thiên nhiên về “nước” và “đá”, đưa du khách lãng du vào thế giới tự nhiên hấp dẫn với xúc cảm hiếm có...
Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV

Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV

Thời sự - BDT - 20:45, 05/06/2023
Chiều 5/6, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã gặp mặt thân mật Nhóm nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV. Báo Điện tử Dân tộc và Phát triển xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc gặp mặt này.
Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Tin tức - PV - 20:30, 05/06/2023
Thứ hai, ngày 5/6/2023, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ 12 của Kỳ họp thứ 5 tại Nhà Quốc hội dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Sức khỏe - PV - 20:25, 05/06/2023
Ngoài 13 bệnh nhân được phát hiện mắc bệnh than tại 3 ổ dịch thuộc 2 xã: Mường Báng, Xá Nhè, huyện Tủa Chùa (tỉnh Điện Biên) thì mới đây, địa phương này tiếp tục ghi nhận thêm 1 bệnh nhân là cháu bé mới 2 tuổi cũng mắc bệnh, nâng tổng số người mắc bệnh than tại Điện Biên lên 14 bệnh nhân.