Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người đàn ông Tà Riềng vẹn nguyên tình yêu với nghề đan lát

Hồng Phúc - Văn Sơn - 05:55, 30/11/2023

Một ngày cuối tháng 11/2023, chúng tôi đến thăm thôn Đắc Tà Vâng (xã Đắc Tôi, huyện Nam Giang, Quảng Nam) trong cơn mưa chiều vùng biên. Trong khung cảnh bình yên, ông Zơ Râm Vấn đang say mê đan nia dưới hiên nhà. Đã ở tuổi 77 nhưng tình yêu của ông với nghề đan lát truyền thống của người Tà Riềng (một nhánh thuộc dân tộc Gié Triêng) bền vững như những sợi nan gắn bó, quấn quýt lấy nhau qua năm tháng.

CDE BANDIENTU Người đàn ông Tà Riềng vẹn nguyên tình yêu với nghề đan lát
Năm nay đã 77 tuổi nhưng ông Zơ Râm Vấn vẫn duy trì nghề đan lát của đồng bào Tà Riềng

Vừa nói chuyện với chúng tôi, ông Zơ Râm Vấn vừa dùng đục để chấn nan khoanh tròn chuẩn bị công đoạn lận nứt vành cho chiếc nia kịp giao cho khách. Ông kể, nghề đan lát của dân tộc Tà Riềng ở thôn Đắc Tà Vâng (xã Đắc Tôi) có từ bao đời không ai nhớ rõ, chỉ biết nghề này gắn liền với việc làm nương, rẫy bởi tạo ra các nông cụ để sản xuất. Người Tà Riềng đan lát quanh năm, hơn nữa trong gia đình của người Tà Riềng, đan lát là việc của cả đàn ông. 

Tay ông Vấn bị co giật từ hồi nhỏ. Bàn tay phải bị tật không ngăn được niềm yêu thích, say sưa của cậu bé Vấn hồi đó. Ngay từ khi lên 10 tuổi, ông Vấn đã chăm chú xem cha, rồi ngồi chẻ tre, chẻ mây, vót thành những sợi nan mỏng rồi tôi tập tành đan lát. Dù làm chậm nhưng rồi với sự gắng, nỗ lực mỗi ngày, tốc độ đan lát của ông Vấn tăng dần lên, không kém gì người bình thường. Quyết tâm vượt qua bệnh tật, ông Vấn học nghề thành công, được người dân trong vùng khen ngợi đôi bàn tay khéo léo. 

Ông chia sẻ, một trong những công đoạn quan trọng là tìm và khai thác nguyên liệu. Nguyên liệu đảm bảo chất lượng phải là những cây tre, nứa có độ tuổi từ ba năm trở lên bởi cây non quá thìnan sẽ bị giòn, dễ gãy, phải lấy ở rừng vào ngày cuối tháng, bởi đầu tháng cây hay bị mối mọt. Khi lấy cũng phải chú ý, phải chọn những tre, nứa thẳng đều, dài, không lấy những cây bị gãy, cụt ngọn, bị sâu thân, để khi đan không phải nối nhiều đoạn. Sau khi đã chọn được nguyên liệu đủ tiêu chuẩn, cắt thành từng đoạn theo từng sản phẩm đan, được ông Vấn đem ngâm nước ở các khe suối một thời gian cho lên màu, chống mối mọt. Ngoài ra, ông Vấn còn chọn những cây mây thẳng, tròn đều, không sâu bệnh. Bởi thế, có dịp ông Vấn phải mất cả tuần đi rừng mới khai thác đủ nguyên liệu. 

Những nan tre được ông đem ra chẻ nhỏ, vót nan không được cùn mà cũng không được quá sắc, chẻ nan mỏng hay dày là tuỳ thuộc vào sản phẩm sẽ được đan. Sau khi chẻ cần chuốt nan sao có độ mềm, nhẵn, đều, để khi đan các nan khít vào nhau và không tạo ra kẽ hở, như vậy mới tạo ra sản phẩm bền, đẹp. Trong các sản phẩm đan lát của người Tà Riềng thì tiêu biểu nhất phải kể đến là chiếc mâm cơm, nia sẩy lúa, gùi đựng trang sức và thổ cẩm, gùi cánh dơi của đàn ông Tà Riềng. Bởi các sản phẩm này có kỹ thuật phức tạp nên ông Vấn phải cài nan khéo kết hợp lối kết nan. Còn đan các sản phẩm nhỏ như: giỏ tỉa lúa, giỏ suốt lúa, gùi củi, gùi măng thì ông Vấn đan theo kiểu nong long mốt. Để hoàn thiện một sản phẩm đan lát bền đẹp, ông Zơ Râm Vấn phải đan mất ít nhất từ 5 đến 7 ngày, thậm chí có những sản phẩm mất cả tháng trời. Sau khi hoàn thiện, ông gác đồ vật trên bếp để hun khói để tránh mối mọt, tăng độ dẻo dai.

Những sản phẩm ông Vấn làm ra luôn được bà con đặt hàng. Gùi củi, gùi măng của ông Vấn có giá từ 450-500 ngàn đồng, gùi đựng lúa (lớn nhỏ) có giá từ 700-900 ngàn đồng, mâm cơm có giá 2 triệu đồng, gùi đựng trang sức và thổ cầm, gùi cánh dơi của đàn ông Tà Riềng có gía từ 2 triệu 500 ngàn đến 3 triệu đồng. Ngoài ra, giỏ tuốt lúa, giỏ tỉa lúa đến rổ đựng rau,…cũng được ông Vấn bán từ 80-120 ngàn đồng. Một số vật dụng gia đình cũng được ông Vấn biếu làm quà tặng kỷ niệm người thân, bạn bè, thông gia có dịp ghé thăm trong dịp Tết, hay ăn mừng lúa mới.

Bà Zơ Râm Niệm, người cùng thôn với ông Zơ Râm Vấn chia sẻ với chúng tôi: Hằng năm, cứ đến mùa phát rẫy chuẩn bị gieo hạt nhà tôi và các bà con trong thôn đều nhờ bác Vấn làm giúp giỏ tỉa lúa để phục vụ mùa màng. Các vật dụng đan lát mà bác Vấn làm bền, đẹp, giá cả phù hợp nên đồng bào trong thôn đều rất yên tâm. Khi không sử dụng, nó luôn được chúng tôi gìn giữ cẩn thận. Hiện nay, xã hội hiện đại, cùng với sự giao thoa, tiếp xúc văn hoá giữa các vùng miền nên nhiều vật dụng hiện đại đã du nhập vào tận đến thôn/làng người Tà Riềng trên xã vùng cao Đắc Tôi, nhưng ông Zơ Râm Vấn vẫn vẹn nguyên tình yêu với nghề đan lát của cha ông.

CDE BANDIENTU Người đàn ông Tà Riềng vẹn nguyên tình yêu với nghề đan lát 1
Trước hiên nhà mình, ông Vấn đang đang truyền nghề đan lát cho thế hệ sau trong thôn Đắc Tà Vâng.

Ngồi cùng chúng tôi theo dõi ông Vấn đan chiếc nia sẩy lúa, anh Tơ Ngôl Phúc - cán bộ Ban văn hóa xã Đắc Tôi chia sẻ: Mặc dù bác Zơ Râm Vấn bị tật từ nhỏ ở tay, nhưng bác vẫn cần mẫn giữ lửa nghề bền vững suốt hàng chục năm nay. Bác Vấn cũng là người tích cực truyền dạy kỹ năng đan lát cho thế hệ trẻ dân tộc Tà Riềng để nghề đan lát tiếp tục được gìn giữ bảo tồn và phát huy.

Theo ông A Lăng Minh - Phó Chủ tịch UBND xã Đắc Tôi, ông Zơ Râm Vấn là người duy trì nghề đan lát của đồng bào Tà Riềng để phục vụ cho nhu cầu của nhân dân trong xã, đồng thời cũng góp phần tích cực trong công tác bảo tồn nghề truyền thống quê hương. Trong thời gian tới, xã xác định nhiệm vụ trọng tâm là khôi phục và bảo tồn nghề đan lát gắn với phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Xã sẽ tập trung tuyên truyền, khuyến khích bà con duy trì nghề đan lát, tích cực vận động bà con sử dụng các sản phẩm mây tre đan để phục vụ đời sống hàng ngày và giới thiệu quảng bá sản phẩm bằng nhiều kênh khác nhau để sản phẩm đến tay người tiêu dùng trên cả nước. Để giúp người dân giữ được nghề, có thêm thu nhập, địa phương phối hợp các gia đình, nghệ nhân như ông Zơ Râm Vấn, tiếp tục vận động thế hệ trẻ tham gia học tập các lớp truyền dạy đan lát, duy trì và phát huy nghề truyền thống quý báu của đồng bào Tà Riềng.

Triển khai Dự án 6 về "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thốngtốt đẹp của các dân tôc thiểu số gắn với phát triển du lịch" thuộc Chươngtrình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểusố và miền núi giai đoạn 2021-2030; trong đó có nội dung: Tổ chức bảo tồn lễ hội truyền thống tại các địa phương khai thác, xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch; Xây dựng chính sách và hỗ trợ nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú người dân tộc thiểu số trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận; Tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể; 

Hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một (các hình thức sinh hoạt văn hóa, tập quán xã hội, nhạc cụ, kiến trúc truyền thông, trang phục truyền thống, các môn thể thao truyền thống, tiếng nói, chữ viết và các giá trị khác văn hóa khác); đây sẽ là nguồn lực hỗ trợ, tiếp thêm động lực, hỗ trợ cho đội ngũ nghệ nhân, tiếp tục có những cống hiến, đóng góp cho cộng đồng trong việc  bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; đồng thờikhai thác tiềm năng văn hóa, phát triển du lịch, biến giá trị văn hóa thành nguồnlực để phát triển.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”

Góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”

Ngày 28/12, tại Tp. Kon Tum (Kon Tum), Ủy Ban Dân tộc tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”. Ông Đào Xuân Quy - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Dân tộc (Ủy Ban Dân tộc) và ông Đinh Quốc Tuấn - Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum đồng chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo có lãnh đạo các sở, ban, ngành của 5 tỉnh Tây Nguyên.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.