Người dân Sì Lở Lầu, tỉnh Lai Châu chăm sóc vườn Sâm. Hợp tác và thu hút đầu tư, mở rộng vùng trồng Sâm
Sâm Lai Châu được các nhà khoa học phát hiện từ nhiều năm trước, song chỉ trong khoảng 5 năm trở lại đây, loài dược liệu quý này mới thực sự được quan tâm và phát triển mạnh mẽ. Cùng với Sâm Ngọc Linh, Sâm Lai Châu được khẳng định là “quốc bảo Việt Nam”, mang trong mình giá trị y học, kinh tế và văn hóa đặc biệt.
Tiên phong trong lĩnh vực bảo tồn và phát triển giống sâm quý, Công ty Cổ phần Sâm Pusilung (xã Bum Nưa) đã đầu tư nghiên cứu, trồng và nhân giống hơn 10ha sâm dưới tán rừng. Không chỉ dừng lại ở việc mở rộng diện tích, doanh nghiệp còn chú trọng hợp tác quốc tế - mời chuyên gia Nhật Bản sang nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, hướng tới mô hình canh tác hiện đại theo tiêu chuẩn Nhật Bản.
Ông Đinh Văn Đô, Tổng Giám đốc Công ty Sâm Pusilung chia sẻ: “Việc trồng theo công nghệ Nhật Bản giúp nâng cao giá trị dược tính, đảm bảo chất lượng sản phẩm và mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường khó tính như Nhật Bản và Hàn Quốc”.
Theo Đề án phát triển Sâm Lai Châu, dãy núi Pusilung - khu vực giáp Trung Quốc với độ cao trên 1.500m được xác định là vùng trồng lý tưởng. Đây là nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm, đất rừng giàu dinh dưỡng, độ ẩm cao, điều kiện hoàn hảo cho sự sinh trưởng của cây sâm.
Các xã như: Bum Nưa, Thu Lũm, Pa Ủ, Pa Tần, Sì Lở Lầu và Hua Bum đều đã đưa phát triển dược liệu vào nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội, coi sâm là cây trồng chủ lực trong chiến lược phát triển “kinh tế xanh” gắn với bảo vệ rừng.
Ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch UBND xã Hua Bum cho biết: “Chúng tôi đang quy hoạch vùng nguyên liệu Sâm Lai Châu, thu hút doanh nghiệp đầu tư và hỗ trợ người dân trồng sâm dưới tán rừng, vừa bảo tồn sinh thái vừa phát triển sinh kế bền vững”.
Lãnh đạo Công ty Cổ phần Sâm Pusilung giới thiệu về quá trình hợp tác và triển khai trồng sâm theo tiêu chuẩn Nhật Bản.Không chỉ tập trung ở khu vực biên giới, Sâm Lai Châu còn được mở rộng trồng ở nhiều xã vùng cao nội địa như: Khun Há, Tả Lèng, Bình Lư, Sìn Hồ… Trong đó, xã Khun Há đã hình thành vùng trồng gần 30ha, trở thành điểm sáng của tỉnh.
Bà Bùi Thị Hoà, Phó Chủ tịch UBND xã Khun Há chia sẻ: Xã có điều kiện tự nhiên thuận lợi, khí hậu mát mẻ, độ che phủ rừng cao, phù hợp với sinh trưởng của cây sâm. Đặc biệt, xã đã thu hút được doanh nghiệp ký kết hợp đồng liên kết, bao tiêu sản phẩm, mở ra hướng đi ổn định và bền vững cho người dân.
"Thời gian tới, xã sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn, doanh nghiệp và người dân để mở rộng diện tích, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, đồng thời gắn trồng sâm với phát triển du lịch sinh thái, nhằm khai thác tối đa giá trị của loại dược liệu quý này”, bà Bùi Thị Hoà cho hay.
Với sự vào cuộc đồng bộ của cấp ủy Đảng, chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Sâm Lai Châu đang trở thành “cây kinh tế xóa nghèo” của vùng cao biên giới. Đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 130ha sâm, với sự tham gia của hơn 30 doanh nghiệp, hợp tác xã và hàng trăm hộ dân.
Các doanh nghiệp không chỉ hỗ trợ giống, kỹ thuật mà còn xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Mô hình “liên kết bốn nhà” - Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông dân được vận hành hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành hàng Sâm Lai Châu.
Trồng Sâm Lai Châu mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân.Điểm đáng chú ý là, việc phát triển Sâm Lai Châu không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn có giá trị về môi trường và xã hội. Cây sâm được trồng dưới tán rừng giúp tăng độ che phủ, bảo vệ hệ sinh thái và giảm nguy cơ xói mòn đất.
Bên cạnh đó, việc khai thác hợp lý và chế biến sâu các sản phẩm từ sâm như trà sâm, mật ong sâm, nước chiết sâm, rượu sâm đang mở ra hướng đi mới, nâng cao giá trị kinh tế của dược liệu bản địa.
Ông Đinh Văn Đô cho biết thêm: “Chúng tôi đã phối hợp với đối tác Nhật Bản thử nghiệm, đánh giá hoạt chất dược tính và nghiên cứu chế biến sâu để nâng tầm giá trị sản phẩm. Rất mong tỉnh và các bộ, ngành sớm đưa Sâm Lai Châu vào Dược điển Việt Nam để có cơ sở phát triển thuốc từ dược liệu quý này”.
Vận dụng chính sách và chế biến sâu, nâng tầm giá trị dược liệu
Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, tỉnh Lai Châu đã ban hành nhiều chính sách đồng bộ nhằm khuyến khích đầu tư, đặc biệt là Nghị quyết số 17 ngày 19/5/2024 của Tỉnh ủy về phát triển Sâm Lai Châu giai đoạn 2024 - 2030, định hướng đến 2035.
Nghị quyết đặt ra mục tiêu cụ thể: Mở rộng quy mô 3.000ha, xây dựng thương hiệu Sâm Lai Châu đạt tiêu chuẩn GACP-WHO, hình thành vùng trồng tập trung và chuỗi liên kết bền vững. Đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 30 doanh nghiệp, hợp tác xã và hàng trăm hộ dân tham gia trồng sâm.
UBND tỉnh cũng đã cho phép thành lập Hiệp hội Sâm Lai Châu nhằm tạo cầu nối giữa doanh nghiệp, nông dân và cơ quan quản lý; đồng thời tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại, hướng tới xuất khẩu. Sự ra đời của Hiệp hội được kỳ vọng sẽ góp phần thống nhất tiêu chuẩn chất lượng, chia sẻ kỹ thuật và mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.
Nhân dân xã Khun Há trồng Sâm Lai Châu.Thực tế cho thấy, ở nhiều bản làng vùng cao, Sâm Lai Châu đã trở thành nguồn sinh kế mới, giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Ông Tẩn Sài Phạ ở bản Tân Séo Phìn (xã Sì Lở Lầu) phấn khởi nói: “Cây sâm vừa là thuốc quý, vừa mang lại giá trị kinh tế cao. Gia đình tôi trồng gần 3.000m2, sắp tới sẽ nhân rộng thêm vì hiệu quả rõ rệt”. Sự lan tỏa của mô hình trồng sâm không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn góp phần giữ gìn rừng, bảo tồn nguồn gen quý hiếm của địa phương.
Với tầm nhìn chiến lược, sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Sâm Lai Châu đang từng bước khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế bền vững. Mục tiêu 3.000ha không chỉ là con số, mà là khát vọng đưa Sâm Lai Châu trở thành sản phẩm mang tầm quốc gia, có giá trị xuất khẩu, góp phần đưa nông nghiệp Lai Châu vươn xa trên bản đồ dược liệu thế giới. Cây sâm quý đang viết tiếp câu chuyện thoát nghèo, làm giàu từ núi rừng Tây Bắc, nơi khởi nguồn của những giá trị xanh, bền vững.
