Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghi lễ Payak của người Chăm

Bá Minh Truyền - 08:23, 31/05/2024

Cấu trúc xã hội Chăm phân chia theo dòng tộc. Mỗi dòng tộc có lễ tục riêng gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của dòng tộc. Nghi lễ Payak là một trong những nghi lễ dòng tộc do các chức sắc dân gian ông Kadhar và bà Pajau thực hành cúng lễ và giao tiếp với thần linh với mục đích “Jiâ yang - trả nợ thần linh”, chữa bệnh, cầu mong sự bình an và thịnh vượng cho dòng tộc.

Các chức sắc thực hiện nghi thức dâng lễ.
Các chức sắc thực hiện nghi thức dâng lễ.

Theo tộc họ cây Bàng ở thôn Chất Thường, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, Nghi lễ Payak được người Chăm tổ chức theo định kỳ 7 năm/lần nhằm mục đích dâng lễ vật cho thần linh, tổ tiên và cầu mong sự phù hộ độ trì cho con cháu trong dòng tộc. Không gian tổ chức nghi lễ là một khoảng sân trong khuôn viên gia đình. Tộc họ làm một cái nhà lễ bằng tấm liếp đan tre, che kín 3 mặt ở phía Nam, Bắc và Đông, chỉ mở một lối ra vào ở phía Tây. Mái nhà lễ được lợp bằng cỏ tranh hoặc tấm bạc nhựa tạo bóng mát, không gian thiêng cho các chức sắc hành lễ.

Bà Pajau mở ché rượu cần
Bà Pajau mở ché rượu cần

Trong nghi lễ Payak, tộc họ mời ông Kadhar hát lễ, bà Pajau làm chủ lễ. Bà Pajau còn là người giao tiếp với thế giới thần linh, lên đồng để thông báo việc dâng lễ vật đã được thần linh chứng giám và nói lên những điều ẩn khuất trong dòng tộc để con cháu biết.

Bà Pajau khấn mời thần lúa.
Bà Pajau khấn mời thần lúa.

Mở đầu cho nghi lễ Payak là phần cúng 5 mâm cơm. Trên mỗi mâm cơm gồm có: 1 chén cơm vun, 2 chén canh, 1 đĩa cá kho, 1 đĩa thịt gà, 1 ít muối trắng, 1 danal trầu cau têm và 1 ly rượu trắng. Bà Pajau ngồi quay mặt về phía Đông, đốt trầm, rót rượu, thỉnh mời các vị thần đến nhận lễ và chứng giám. Sau khi kết thúc phần cúng cơm, các thành viên trong dòng tộc dùng bữa cơm cộng cảm với nhau, các chức sắc nghỉ ngơi, chuẩn bị bước vào phần hát lễ và múa lễ.

Lễ vật trong Nghi lễ Payak của tộc họ người Chăm
Lễ vật trong Nghi lễ Payak của tộc họ người Chăm.

Trước khi hát lễ, ông Kadhar thực hiện nghi thức thắp sáng những ngọn nến gắn trên lễ vật và đồ dùng cúng lễ, tháo khăn quấn trên đầu thoa dầu thơm rồi quấn lại, nhưng dấu một tua băng chỉ. Ông Kadhar lần lượt hát về tiểu sử và công đức của các vị thần như Po Ganuer Matri, Po Thang, Po Ina Nagar, Po Pan, Po Klaong Garai Bhaok, Po Bia (Bia Nai Kuer, Bia Binân), Po Cek, Po Ramé…

Con cháu khấn nguyện tổ tiên.
Con cháu khấn nguyện tổ tiên.

Khi hát lễ Po Ginuer Matri, bà Pajau mở khăn đậy lễ vật Po Thang và xé một ít thịt gà luộc, một ít cá khô bỏ vào vị trí bàn tổ. Trong lúc ông Kadhar hát, Pajau sử dụng bông lức lan rắc nước thánh vào các lễ vật ở phía trước nhà lễ. Khi hát đến Po Bia, bà Pajau lấy ống cần xông khói trầm, khấn, dùng tay vuốt ống cần rồi thưởng thức rượu cần. Sau đó, đến lượt đại diện của gia đình và cuối cùng là ông Kadhar thưởng thức rượu cần.

Bà Pajau múa đạp lúa.
Bà Pajau múa đạp lúa.

Hát về Po Cei Tathun, bà Pajau bưng khay rượu trứng xông khói trầm, hai tay thành kính dâng mời thần linh. Trong lúc ông Kadhar đang hát với điệu nhạc du dương, hùng tráng, bà Pajau lên đồng, cho biết vị thần nào đã nhập vào bà và nói rất hài lòng về việc dâng lễ, thần linh đã chứng giám và phù hộ cho con cháu. Hát lễ về Po Cei Tathun xong, bà Pajau chuyển khay rượu trứng cho ông Kadhar lấy quả trứng đập bể vỏ, với ý nghĩa lễ thành.

Bà Rija tộc họ múa mừng.
Bà Rija tộc họ múa mừng.

Nghi lễ Payak là một nét sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng tốt đẹp, được các dòng tộc người Chăm bảo tồn từ bao đời nay. Thông qua việc thực hành nghi lễ, các thành viên trong dòng tộc có dịp gặp mặt, chung vui, tạo nên sự gắn bó, đoàn kết trong dòng tộc. Văn hoá truyền thống của người Chăm như ẩm thực, âm nhạc nghi lễ, nghệ thuật trang trí, nghệ thuật biểu diễn và các nếp sống của gia đình mẫu hệ được dòng tộc bảo tồn và lưu truyền. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Quảng Ngãi - Cội nguồn cách mạng, vững bước tương lai

Quảng Ngãi - Cội nguồn cách mạng, vững bước tương lai

Ngày 23/8, bà Bạch Thị Mân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đến nay, không gian trưng bày của tỉnh Quảng Ngãi tại Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc đã xây dựng cơ bản hoàn thành, sẵn sàng cho khâu tổng duyệt, chờ đón người dân đến tham quan.
Tin nổi bật trang chủ
Đến Bắc Hà cảm nhận “Nghiêng say mùa Thu

Đến Bắc Hà cảm nhận “Nghiêng say mùa Thu"

Du lịch - Trọng bảo - 21:21, 23/08/2025
Từ ngày 29/8 đến ngày 2/9 tới đây, xã Bắc Hà, tỉnh Lào Cai sẽ tổ chức Festival "Nghiêng say mùa Thu" năm 2025 với chuỗi hoạt động văn hóa, du lịch đặc sắc.
Đội tuyển Taekwondo Việt Nam đạt 43 Huy chương Vàng Giải vô địch Đông Nam Á 2025

Đội tuyển Taekwondo Việt Nam đạt 43 Huy chương Vàng Giải vô địch Đông Nam Á 2025

Thể thao - Hồng Phúc - 16:14, 23/08/2025
Các võ sĩ chủ nhà Việt Nam chiến thắng tuyệt đối để giữ vị trí số 1 với tổng 43 Huy chương Vàng trong các nội dung tham dự về biểu diễn quyền và đối kháng.
Bão số 5 “áp sáp” miền Trung: Nghệ An ban hành lệnh vận hành hồ chứa để giảm lũ vùng hạ du

Bão số 5 “áp sáp” miền Trung: Nghệ An ban hành lệnh vận hành hồ chứa để giảm lũ vùng hạ du

Thời sự - Phạm Tiến - 16:12, 23/08/2025
Để ứng phó với bão số 5 đang áp sát miền Trung, hôm nay 23/8, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn (PCTT-TKCN) và Phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An đã ban hành lệnh vận hành giảm lũ cho hạ du. Theo đó, lệnh vận hành giảm lũ vùng hạ du đã được gửi hỏa tốc đến Công ty Thủy điện Bản Vẽ để đơn vị thực hiện.
Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa

Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa

Thời sự - Hồng Phúc - 14:30, 23/08/2025
Sáng 23/8, tại Nhà hát Lớn Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trang trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945 - 28/8/2025). Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự buổi Lễ.
Quảng Ngãi - Cội nguồn cách mạng, vững bước tương lai

Quảng Ngãi - Cội nguồn cách mạng, vững bước tương lai

Sắc màu 54 - Ngọc Chí - 10:40, 23/08/2025
Ngày 23/8, bà Bạch Thị Mân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đến nay, không gian trưng bày của tỉnh Quảng Ngãi tại Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc đã xây dựng cơ bản hoàn thành, sẵn sàng cho khâu tổng duyệt, chờ đón người dân đến tham quan.
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp giữ hồn làng

Nhà rông làng Kon Teo Đăk Lấp được xây dựng năm 1976, gắn với thời điểm lập làng. Nhà rông làm bằng vật liệu tự nhiên, nên cứ vài năm thì sửa chữa lại. Năm nay, sau khi xong vụ mùa, hơn 160 hộ dân trong làng họp và thống nhất sửa lại nhà rông cho mới, khang trang và chuẩn bị cho việc tổ chức các lễ hội của làng.
Chia sẻ tầm nhìn chiến lược, gỡ nút thắt phát triển du lịch Thanh Hóa

Chia sẻ tầm nhìn chiến lược, gỡ nút thắt phát triển du lịch Thanh Hóa

Du lịch - Quỳnh Trâm - 10:10, 23/08/2025
Nhằm tìm hướng đi mới, tạo dấu ấn riêng cho du lịch địa phương, tối 22/8, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa tổ chức Tọa đàm “Hương sắc bốn mùa”. Tại đây, các đại biểu đã cùng chia sẻ ý tưởng, tháo gỡ khó khăn và đề xuất giải pháp hoàn thiện sản phẩm du lịch của tỉnh.
Khai trương Trung tâm Báo chí Triển lãm thành tựu đất nước

Khai trương Trung tâm Báo chí Triển lãm thành tựu đất nước

Thời sự - L.Minh - 17:49, 22/08/2025
Chiều 22/8, tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (xã Đông Anh, TP. Hà Nội), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức khai trương Trung tâm Báo chí Triển lãm và Họp báo về Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.
Xã cực Bắc Tổ quốc lan tỏa phong trào thi đua yêu nước

Xã cực Bắc Tổ quốc lan tỏa phong trào thi đua yêu nước

Xã hội - Dương Ngọc Đức - 17:31, 22/08/2025
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, hướng tới chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, xã Lũng Cú (tỉnh Tuyên Quang) đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, lan tỏa tinh thần yêu nước, thi đua lập thành tích, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị tổng kết năm học 2024 - 2025, triển khai nhiệm vụ năm học 2025 - 2026

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị tổng kết năm học 2024 - 2025, triển khai nhiệm vụ năm học 2025 - 2026

Thời sự - PV - 17:31, 22/08/2025
Chiều 22/8, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm học 2024 - 2025 và triển khai nhiệm vụ năm học 2025 - 2026. Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long; đại diện lãnh đạo các ban, bộ ngành, cơ quan Trung ương. Hội nghị được truyền trực tuyến đến các tỉnh, thành phố trên cả nước.
Miên man Gò Cỏ

Miên man Gò Cỏ

Phóng sự - Tiêu Dao – Văn Linh - 17:25, 22/08/2025
Giữa ngôi làng của đá, thấp thoáng mái tranh tường đất, bóng người cần mẫn đan lưới bên bờ biển. Một ngôi làng mộc mạc, hoang sơ, như tách biệt khỏi những xô bồ, ồn ào nơi phố thị