Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghi lễ Payak của người Chăm

Bá Minh Truyền - 08:23, 31/05/2024

Cấu trúc xã hội Chăm phân chia theo dòng tộc. Mỗi dòng tộc có lễ tục riêng gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của dòng tộc. Nghi lễ Payak là một trong những nghi lễ dòng tộc do các chức sắc dân gian ông Kadhar và bà Pajau thực hành cúng lễ và giao tiếp với thần linh với mục đích “Jiâ yang - trả nợ thần linh”, chữa bệnh, cầu mong sự bình an và thịnh vượng cho dòng tộc.

Các chức sắc thực hiện nghi thức dâng lễ.
Các chức sắc thực hiện nghi thức dâng lễ.

Theo tộc họ cây Bàng ở thôn Chất Thường, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, Nghi lễ Payak được người Chăm tổ chức theo định kỳ 7 năm/lần nhằm mục đích dâng lễ vật cho thần linh, tổ tiên và cầu mong sự phù hộ độ trì cho con cháu trong dòng tộc. Không gian tổ chức nghi lễ là một khoảng sân trong khuôn viên gia đình. Tộc họ làm một cái nhà lễ bằng tấm liếp đan tre, che kín 3 mặt ở phía Nam, Bắc và Đông, chỉ mở một lối ra vào ở phía Tây. Mái nhà lễ được lợp bằng cỏ tranh hoặc tấm bạc nhựa tạo bóng mát, không gian thiêng cho các chức sắc hành lễ.

Bà Pajau mở ché rượu cần
Bà Pajau mở ché rượu cần

Trong nghi lễ Payak, tộc họ mời ông Kadhar hát lễ, bà Pajau làm chủ lễ. Bà Pajau còn là người giao tiếp với thế giới thần linh, lên đồng để thông báo việc dâng lễ vật đã được thần linh chứng giám và nói lên những điều ẩn khuất trong dòng tộc để con cháu biết.

Bà Pajau khấn mời thần lúa.
Bà Pajau khấn mời thần lúa.

Mở đầu cho nghi lễ Payak là phần cúng 5 mâm cơm. Trên mỗi mâm cơm gồm có: 1 chén cơm vun, 2 chén canh, 1 đĩa cá kho, 1 đĩa thịt gà, 1 ít muối trắng, 1 danal trầu cau têm và 1 ly rượu trắng. Bà Pajau ngồi quay mặt về phía Đông, đốt trầm, rót rượu, thỉnh mời các vị thần đến nhận lễ và chứng giám. Sau khi kết thúc phần cúng cơm, các thành viên trong dòng tộc dùng bữa cơm cộng cảm với nhau, các chức sắc nghỉ ngơi, chuẩn bị bước vào phần hát lễ và múa lễ.

Lễ vật trong Nghi lễ Payak của tộc họ người Chăm
Lễ vật trong Nghi lễ Payak của tộc họ người Chăm.

Trước khi hát lễ, ông Kadhar thực hiện nghi thức thắp sáng những ngọn nến gắn trên lễ vật và đồ dùng cúng lễ, tháo khăn quấn trên đầu thoa dầu thơm rồi quấn lại, nhưng dấu một tua băng chỉ. Ông Kadhar lần lượt hát về tiểu sử và công đức của các vị thần như Po Ganuer Matri, Po Thang, Po Ina Nagar, Po Pan, Po Klaong Garai Bhaok, Po Bia (Bia Nai Kuer, Bia Binân), Po Cek, Po Ramé…

Con cháu khấn nguyện tổ tiên.
Con cháu khấn nguyện tổ tiên.

Khi hát lễ Po Ginuer Matri, bà Pajau mở khăn đậy lễ vật Po Thang và xé một ít thịt gà luộc, một ít cá khô bỏ vào vị trí bàn tổ. Trong lúc ông Kadhar hát, Pajau sử dụng bông lức lan rắc nước thánh vào các lễ vật ở phía trước nhà lễ. Khi hát đến Po Bia, bà Pajau lấy ống cần xông khói trầm, khấn, dùng tay vuốt ống cần rồi thưởng thức rượu cần. Sau đó, đến lượt đại diện của gia đình và cuối cùng là ông Kadhar thưởng thức rượu cần.

Bà Pajau múa đạp lúa.
Bà Pajau múa đạp lúa.

Hát về Po Cei Tathun, bà Pajau bưng khay rượu trứng xông khói trầm, hai tay thành kính dâng mời thần linh. Trong lúc ông Kadhar đang hát với điệu nhạc du dương, hùng tráng, bà Pajau lên đồng, cho biết vị thần nào đã nhập vào bà và nói rất hài lòng về việc dâng lễ, thần linh đã chứng giám và phù hộ cho con cháu. Hát lễ về Po Cei Tathun xong, bà Pajau chuyển khay rượu trứng cho ông Kadhar lấy quả trứng đập bể vỏ, với ý nghĩa lễ thành.

Bà Rija tộc họ múa mừng.
Bà Rija tộc họ múa mừng.

Nghi lễ Payak là một nét sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng tốt đẹp, được các dòng tộc người Chăm bảo tồn từ bao đời nay. Thông qua việc thực hành nghi lễ, các thành viên trong dòng tộc có dịp gặp mặt, chung vui, tạo nên sự gắn bó, đoàn kết trong dòng tộc. Văn hoá truyền thống của người Chăm như ẩm thực, âm nhạc nghi lễ, nghệ thuật trang trí, nghệ thuật biểu diễn và các nếp sống của gia đình mẫu hệ được dòng tộc bảo tồn và lưu truyền. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Tin nổi bật trang chủ
Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Hai nữ du khách đuối nước tử vong khi chèo thuyền sup tắm biển tại xã đảo Tiên Hải

Trang địa phương - Tào Đạt - 20:13, 17/08/2025
Ngày 17/8, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh An Giang cho biết, 2 du khách đi tham quan, chèo sup tại bãi tắm thuộc xã Tiên Hải bị sóng đánh lật phương tiện và tử vong.
Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Nhịp cầu nhân ái - Vũ Mừng - 17:13, 17/08/2025
Ngày 16/8, Đảng uỷ, UBND xã Khâu Vai, tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với Nhóm Cộng đồng từ thiện Sân Đình tổ chức Lễ cắt băng khánh thành công trình nhà lớp học Điểm trường Mầm non và Tiểu học thôn Ha Cá, xã Khâu Vai.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và đón nhận Huân chương Sao Vàng lần thứ 5

Thời sự - PV - 15:15, 17/08/2025
Sáng 17/8, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Đảng ủy Công an Trung ương - Bộ Công an tổ chức trọng thể lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025), 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005-19/8/2025) và trao tặng Huân chương Sao Vàng lần thứ 5 cho lực lượng Công an nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và đọc diễn văn kỷ niệm.
Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 13:29, 17/08/2025
Lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa vừa phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh tàng trữ gần 1,2 tấn thực phẩm đã bốc mùi hôi, không rõ nguồn gốc.
Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự

Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự "hội thảo"

Pháp luật - Minh Nhật - 12:04, 17/08/2025
Một đường dây kinh doanh đa cấp qua website https://tcis.ai và đồng tiền kỹ thuật số TCIS vừa bị công an triệt phá.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Tin tức - Minh Nhật - 12:01, 17/08/2025
Cục Công nghệ thông tin thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam(SBV) vừa phát đi cảnh báo về việc xuất hiện ít nhất hai trang web giả mạo cổng thông tin điện tử của cơ quan này, phát tán mã độc dưới dạng tệp tin APK, có nguy cơ chiếm đoạt tài khoản ngân hàng của người dùng.
Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 08:36, 17/08/2025
Đội tuyển nữ Việt Nam vừa để thua U23 Australia với tỉ số 1-2 tại bán kết Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), qua đó lỡ hẹn với trận chung kết và sẽ bước vào trận tranh hạng Ba cùng tuyển nữ Thái Lan.
Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 08:33, 17/08/2025
Tại bán kết 1 giải bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), đội tuyển nữ Myanmar đã tạo nên bất ngờ lớn khi đánh bại Thái Lan với tỷ số 2-1. Chiến thắng này không chỉ đưa Myanmar vào chung kết sau 10 năm chờ đợi, mà còn đánh dấu bước tiến mới của bóng đá nữ quốc gia này trên đấu trường khu vực.
Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Tin tức - Thuý Hồng - 21:16, 16/08/2025
Sáng 16/8, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn tổ chức Chương trình Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử tỉnh Lạng Sơn năm 2025.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Văn bản chính sách mới - Minh Anh - 20:40, 16/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1745/QĐ-TTg ngày 15/8/2025 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.