Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sản phẩm - Thị trường

Nghề làm mắm của mẹ

Trần Đình Quang - 15:14, 20/02/2025

Tôi sinh ra ở làng quê biển cửa Sa Kỳ, xã Tịnh Kỳ, huyện Sơn Tình, nay là thành phố Quảng Ngãi. Không biết nghề làm mắm ở làng biển này có tự khi nào, chỉ biết rằng, nhờ từ nghề làm mắm, buôn bán mắm mà bao người dân quê tôi thoát được đói nghèo.

Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ.
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ

Làng An Vĩnh, xã Tịnh Kỳ quê tôi những năm 60, 70 của thế kỷ trước hầu như phụ nữ nào cũng biết làm muối mắm và đi bán mắm. Mẹ tôi, một người đàn bà chịu thương chịu khó làm mắm, đi bán mắm đã cùng chồng nuôi 6 người con. Hằng ngày mẹ quần quật với công việc chọn cá, xát muối vào cá rồi cho vào lu đậy lại. Mẹ bảo, liều lượng để làm mắm là 3 cá, một muối, tức là 3kg cá trộn vào 1kg muối. Mỗi tháng một lần, mẹ mở nắp lu dùng cây gậy đánh vào trong lu mắm nhiều lần để cho mắm khỏi bị đóng váng. Để đúng một năm mới đem mắm ra lọc lấy nước mắm ngon. Do đó nghề làm mắm phải muối cá quanh năm thì mới có mắm bán thường xuyên.

Vào buổi tối, mẹ rửa sạch chai lọ để khô ráo rồi đi ngủ sớm, một giờ sáng sẽ dậy đong mắm vào chai rồi sửa soạn gánh đi bán. Mẹ đi khắp các làng quê trong và ngoài huyện. Có khi lên đến Sơn Hà hay Suối Bùn, Hành Tín, Nghĩa Hành. Mẹ bán mắm cho bao gia đình làm nghề nông, mẹ cho họ nợ rồi đến vụ thu hoạch lên đong lúa trừ nợ. Tích góp nhiều năm, mẹ mua được hàng trăm mét đất ruộng ở các làng quê Tịnh Hòa, Tịnh Thiện huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi.

Muối cá cơm để làm mắm
Muối cá cơm để làm mắm

Những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đêm đêm nghe bộ đội về làng mẹ đi gom nước mắm hỗ trợ cho bộ đội ăn no đánh giặc. Mẹ kể, hồi ấy đường sá đi lại khó khăn, mỗi ngày mẹ phải cuốc bộ gần trăm cây số bán hết gánh mắm rồi mới về. Có những đêm mùa Đông trời rét lạnh cũng phải đi, không đi thì lấy đâu ra gạo nuôi đàn con 6 đứa. Mùa Xuân năm 1970, có lần giặc đi càn, nhà bị đốt cháy, mấy lu mắm cá cơm mẹ mới muối cũng bị đổ vỡ. Không có mắm bán, nhà gặp khó khăn suốt mấy tháng trời. Mẹ phải đi mượn lúa nuôi các con, sau đó tích góp muối mắm gây dựng lại nghề.

Vùng biển có phong tục cũng rất hay, cá đánh bắt được về, cha mẹ thường chia cho các con trong nhà mỗi người một ít để muối mắm ăn và đem bán. Khi giặc đi càn, mẹ và cha đem các lu mắm ra sau vườn đào chôn xuống đất, giặc rút quân, lại đào lu mắm lên chế biến đem đi bán. Hằng năm, nhân dịp Tết mẹ thường chuẩn bị vài chục chai nước mắm nhỏ lù, đem biếu cho những hộ gia đình làm nông thường mua mắm của mẹ để ăn. Để cho con cháu nhớ nghề mẹ tôi thường hát ru các em tôi hai câu ca dao nói về nghề mắm quê hương:

“Muối Xuân An, Mắm Tịnh Kỳ

Khoai lang dưới trảng, gạo thì đàng Trung.”

Công đoạn muối cá làm mắm
Công đoạn muối cá làm mắm

Về già, những năm 90 mẹ tôi không đi bán mắm nữa, nhà chỉ còn ít cái lu bỏ không. Tuy nhiên mỗi khi lên thăm con cháu ở thị xã Quảng Ngãi, thế nào mẹ tôi cũng mang cho mỗi đứa con, cháu ít chai mắm ngon nhỏ để chấm với thịt heo ba chỉ. Mẹ tôi đã rời cõi tạm hơn 10 năm rồi. Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, chiều chiều cứ ngồi vào bữa ăn rót chén mắm ngon, tôi lại nhớ mẹ và nhớ nghề làm nước mắm truyền thống ở quê biển Sa Kỳ yêu thương của tôi.

“Con nhớ mãi có năm hè oi bức

Nơi quê nghèo khổ cực nhưng vui

Thời tiết đổi thay nước mắm trở mùi

Mẹ lo mắm bán không được

Lấy tiền đâu nuôi con học hành.”

Nghề cào sò vẫn còn ở vùng biển Tịnh Kỳ
Nghề cào sò vẫn còn ở vùng biển Tịnh Kỳ
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ

Tháng Giêng hằng năm là tháng đầu mùa cá cơm. Trời yên biển lặng, đàn chim hải âu thường tìm về ăn cá ở các bến neo đậu ghe mành. Làng trên xóm dưới rộn ràng mùa muối cá cơm làm mắm. Những phụ nữ quê tôi dùng xe máy chở cá đi lên thành phố muối mắm cho các hộ giàu có. Mỗi ngày kiếm ít nhất 500 đến 700 ngàn đồng. Mấy hôm nay, vùng biển Sa Kỳ, Quảng Ngãi được mùa cá cơm. Có ghe thu về gần trăm triệu đồng. Được mùa cá cơm, tôi lại nhớ mẹ tôi và về nghề mắm của mẹ, một đời lặn lội thân cò nuôi tôi lớn khôn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gà muối hương quế - Thương hiệu mới từ đặc sản Trì Quang

Gà muối hương quế - Thương hiệu mới từ đặc sản Trì Quang

Chị Phạm Thị Xuân, thôn Quang Lập, xã Trì Quang, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai khởi nghiệp thành công từ mô hình chế biến sản phẩm gà muối hương quế. Sản phẩm gà muối của chị được người tiêu dùng trong và ngoài huyện ưa chuộng.
Tin nổi bật trang chủ

"Điểm hẹn vùng cao": Sắc màu Tây Bắc tại “Ngôi nhà chung”

Sắc màu 54 - Minh Anh - 3 giờ trước
Sáng 30/4, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đã diễn ra chuỗi hoạt động đặc sắc với chủ đề "Điểm hẹn vùng cao", tái hiện sinh động không gian văn hóa, chợ phiên truyền thống của các dân tộc vùng Tây Bắc.
Sức sống Tây Nguyên

Sức sống Tây Nguyên

Phóng sự - Uông Thái Biểu - 8 giờ trước
Suốt bao năm qua, các tộc người anh em đã cùng viết nên lịch sử vùng đại ngàn Tây Nguyên - trang sử kiêu hãnh của lòng bền gan, vững chí. Hôm nay, Tây Nguyên đang vững bước cùng cả nước kiến tạo kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tháng 4 về Quảng Trị...

Tháng 4 về Quảng Trị...

Phóng sự - Thanh Hải - 12 giờ trước
Chúng tôi đến Quảng Trị không biết bao lần; khi thì trên cây cầu Hiền Lương lịch sử, qua Dốc Miếu; khi lại từ Đường 9 gió Lào đến Thành cổ đất thiêng; cả những nghĩa trang liệt sĩ trầm mặc với thời gian… Đâu đâu trên mảnh đất này, cũng đã từng nhuộm thấm máu và nước mắt để có giá trị hòa bình và những câu chuyện về sự hồi sinh.
Chuyên gia chỉ cách nhận biết dầu ăn giả bằng mắt thường

Chuyên gia chỉ cách nhận biết dầu ăn giả bằng mắt thường

Sức khỏe - Minh Nhật - 12 giờ trước
Việc sử dụng dầu ăn hư hỏng có thể gây ra các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, thậm chí đẩy nhanh quá trình lão hóa, tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và mạch máu não.
Hang Tám Cô - Khúc tráng ca anh hùng tuổi 20

Hang Tám Cô - Khúc tráng ca anh hùng tuổi 20

Sự kiện - Bình luận - Phạm Tiến - 12 giờ trước
Nằm trên tuyến đường 20 - Quyết Thắng, Hang Tám Cô đã trở thành "địa chỉ đỏ" để giáo dục thế hệ trẻ về tinh thần yêu nước ở Quảng Bình. Hơn 50 năm đã trôi qua, câu chuyện về những thanh niên xung phong đã cống hiến tuổi thanh xuân, hy sinh thân mình cho độc lập dân tộc đã trở thành khúc tráng ca anh hùng tuổi 20.
Gìn giữ di sản cho đời sau

Gìn giữ di sản cho đời sau

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 29/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Xếp hạng di tích Bãi đá có hình khắc cổ ở Hòa Bình. Chùa Monivongsa Bopharam nơi thành phố cực Nam. Gìn giữ di sản cho đời sau. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Vừa lái xe vừa xem Google Maps có bị phạt theo quy định pháp luật mới hay không?

Vừa lái xe vừa xem Google Maps có bị phạt theo quy định pháp luật mới hay không?

Pháp luật - Minh Nhật - 14 giờ trước
Nhiều người đặt ra câu hỏi: Liệu hành vi vừa lái xe vừa xem Google Maps có bị phạt theo quy định pháp luật mới hay không?
Gìn giữ di sản cho đời sau

Gìn giữ di sản cho đời sau

Media - BDT - 14 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 29/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Xếp hạng di tích Bãi đá có hình khắc cổ ở Hòa Bình. Chùa Monivongsa Bopharam nơi thành phố cực Nam. Gìn giữ di sản cho đời sau. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Anh hùng Liệt sĩ Hà Quang Vóc - Người thắp lửa bất tử nơi rừng Sác

Anh hùng Liệt sĩ Hà Quang Vóc - Người thắp lửa bất tử nơi rừng Sác

Gương sáng - Mỹ Dung - 14 giờ trước
Giữa những năm tháng chiến tranh ác liệt, từ vùng quê nghèo Đầm Hà (Quảng Ninh), chiến sĩ trẻ Hà Quang Vóc đã bước vào cuộc chiến với lòng quả cảm phi thường. Với chiến công đốt cháy kho xăng Nhà Bè vang dội tại chiến khu rừng Sác, ông trở thành biểu tượng bất tử về lòng yêu nước.
Người giữ nhịp quân hành trong diễu binh, diễu hành kỷ niệm 30/4

Người giữ nhịp quân hành trong diễu binh, diễu hành kỷ niệm 30/4

Tin tức - Minh Nhật - 14 giờ trước
Thượng tá Hồ Thị Hoàng Hà là một trong những thành viên của Tổ thuyết minh, người giữ nhịp quân hành trong Lễ diễu binh, diễu hành chào mừng Đại lễ 30/4.
Khởi hành

Khởi hành "Đoàn tàu Thống Nhất" nối liền non sông một dải

Tin tức - Minh Nhật - 14 giờ trước
Tối 29/4, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã tổ chức chạy đôi tàu mang tên “Đoàn tàu Thống Nhất”, với mong muốn lan toả niềm tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết, sáng tạo, đổi mới của đất nước và các doanh nghiệp Việt chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.