Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Sản phẩm - Thị trường

Nghề làm mắm của mẹ

Trần Đình Quang - 15:14, 20/02/2025

Tôi sinh ra ở làng quê biển cửa Sa Kỳ, xã Tịnh Kỳ, huyện Sơn Tình, nay là thành phố Quảng Ngãi. Không biết nghề làm mắm ở làng biển này có tự khi nào, chỉ biết rằng, nhờ từ nghề làm mắm, buôn bán mắm mà bao người dân quê tôi thoát được đói nghèo.

Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ.
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ

Làng An Vĩnh, xã Tịnh Kỳ quê tôi những năm 60, 70 của thế kỷ trước hầu như phụ nữ nào cũng biết làm muối mắm và đi bán mắm. Mẹ tôi, một người đàn bà chịu thương chịu khó làm mắm, đi bán mắm đã cùng chồng nuôi 6 người con. Hằng ngày mẹ quần quật với công việc chọn cá, xát muối vào cá rồi cho vào lu đậy lại. Mẹ bảo, liều lượng để làm mắm là 3 cá, một muối, tức là 3kg cá trộn vào 1kg muối. Mỗi tháng một lần, mẹ mở nắp lu dùng cây gậy đánh vào trong lu mắm nhiều lần để cho mắm khỏi bị đóng váng. Để đúng một năm mới đem mắm ra lọc lấy nước mắm ngon. Do đó nghề làm mắm phải muối cá quanh năm thì mới có mắm bán thường xuyên.

Vào buổi tối, mẹ rửa sạch chai lọ để khô ráo rồi đi ngủ sớm, một giờ sáng sẽ dậy đong mắm vào chai rồi sửa soạn gánh đi bán. Mẹ đi khắp các làng quê trong và ngoài huyện. Có khi lên đến Sơn Hà hay Suối Bùn, Hành Tín, Nghĩa Hành. Mẹ bán mắm cho bao gia đình làm nghề nông, mẹ cho họ nợ rồi đến vụ thu hoạch lên đong lúa trừ nợ. Tích góp nhiều năm, mẹ mua được hàng trăm mét đất ruộng ở các làng quê Tịnh Hòa, Tịnh Thiện huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi.

Muối cá cơm để làm mắm
Muối cá cơm để làm mắm

Những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đêm đêm nghe bộ đội về làng mẹ đi gom nước mắm hỗ trợ cho bộ đội ăn no đánh giặc. Mẹ kể, hồi ấy đường sá đi lại khó khăn, mỗi ngày mẹ phải cuốc bộ gần trăm cây số bán hết gánh mắm rồi mới về. Có những đêm mùa Đông trời rét lạnh cũng phải đi, không đi thì lấy đâu ra gạo nuôi đàn con 6 đứa. Mùa Xuân năm 1970, có lần giặc đi càn, nhà bị đốt cháy, mấy lu mắm cá cơm mẹ mới muối cũng bị đổ vỡ. Không có mắm bán, nhà gặp khó khăn suốt mấy tháng trời. Mẹ phải đi mượn lúa nuôi các con, sau đó tích góp muối mắm gây dựng lại nghề.

Vùng biển có phong tục cũng rất hay, cá đánh bắt được về, cha mẹ thường chia cho các con trong nhà mỗi người một ít để muối mắm ăn và đem bán. Khi giặc đi càn, mẹ và cha đem các lu mắm ra sau vườn đào chôn xuống đất, giặc rút quân, lại đào lu mắm lên chế biến đem đi bán. Hằng năm, nhân dịp Tết mẹ thường chuẩn bị vài chục chai nước mắm nhỏ lù, đem biếu cho những hộ gia đình làm nông thường mua mắm của mẹ để ăn. Để cho con cháu nhớ nghề mẹ tôi thường hát ru các em tôi hai câu ca dao nói về nghề mắm quê hương:

“Muối Xuân An, Mắm Tịnh Kỳ

Khoai lang dưới trảng, gạo thì đàng Trung.”

Công đoạn muối cá làm mắm
Công đoạn muối cá làm mắm

Về già, những năm 90 mẹ tôi không đi bán mắm nữa, nhà chỉ còn ít cái lu bỏ không. Tuy nhiên mỗi khi lên thăm con cháu ở thị xã Quảng Ngãi, thế nào mẹ tôi cũng mang cho mỗi đứa con, cháu ít chai mắm ngon nhỏ để chấm với thịt heo ba chỉ. Mẹ tôi đã rời cõi tạm hơn 10 năm rồi. Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, chiều chiều cứ ngồi vào bữa ăn rót chén mắm ngon, tôi lại nhớ mẹ và nhớ nghề làm nước mắm truyền thống ở quê biển Sa Kỳ yêu thương của tôi.

“Con nhớ mãi có năm hè oi bức

Nơi quê nghèo khổ cực nhưng vui

Thời tiết đổi thay nước mắm trở mùi

Mẹ lo mắm bán không được

Lấy tiền đâu nuôi con học hành.”

Nghề cào sò vẫn còn ở vùng biển Tịnh Kỳ
Nghề cào sò vẫn còn ở vùng biển Tịnh Kỳ
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ
Một góc bến neo đậu tàu thuyền ở Sa Kỳ

Tháng Giêng hằng năm là tháng đầu mùa cá cơm. Trời yên biển lặng, đàn chim hải âu thường tìm về ăn cá ở các bến neo đậu ghe mành. Làng trên xóm dưới rộn ràng mùa muối cá cơm làm mắm. Những phụ nữ quê tôi dùng xe máy chở cá đi lên thành phố muối mắm cho các hộ giàu có. Mỗi ngày kiếm ít nhất 500 đến 700 ngàn đồng. Mấy hôm nay, vùng biển Sa Kỳ, Quảng Ngãi được mùa cá cơm. Có ghe thu về gần trăm triệu đồng. Được mùa cá cơm, tôi lại nhớ mẹ tôi và về nghề mắm của mẹ, một đời lặn lội thân cò nuôi tôi lớn khôn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tranh thêu trên lá bồ đề - Sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo

Tranh thêu trên lá bồ đề - Sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo

Tranh thêu trên lá bồ đề ở vùng đất truyền thống Gia Sinh (Gia Viễn, Ninh Bình) là sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo, kết tinh sự tỷ mỉ, tài hoa, đặc trưng văn hóa Việt và cả khát vọng bảo tồn nghề truyền thống trong nhịp sống hiện đại.
Tin nổi bật trang chủ
Nhiều bài học hay, kinh nghiệm quý trong triển khai xoá nhà tạm, nhà dột nát

Nhiều bài học hay, kinh nghiệm quý trong triển khai xoá nhà tạm, nhà dột nát

Tại Phiên họp lần thứ 4 của Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước, ngày 11/5, do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, các đại biểu đã nghe lãnh đạo các địa phương đã hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát chia sẻ bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện Chương trình. Báo Dân tộc và Phát triển trích lược ý kiến phát biểu của lãnh đạo một số địa phương.
Bình Định: Chuẩn bị công tác xây dựng cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Bình Định: Chuẩn bị công tác xây dựng cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 24 phút trước
Ông Phạm Anh Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, vừa ký văn bản gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Xây dựng và Bộ Tài chính về việc thống nhất làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án thành phần 1, thuộc dự án Đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, đoạn qua địa bàn tỉnh.
Lễ hội cầu ngư Rằm tháng Tư

Lễ hội cầu ngư Rằm tháng Tư

Media - BDT - 1 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 12/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội cầu ngư Rằm tháng Tư. Chùa Viên Giác - Dấu ấn chùa cổ ở Bến Tre. Người cất mật ngọt trên đất Hợp Thành. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Chữ Nôm Dao - làm mới để đồng hành cùng dân tộc (Bài 2)

Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Chữ Nôm Dao - làm mới để đồng hành cùng dân tộc (Bài 2)

Phóng sự - Vàng Ni - Vân Long - 2 giờ trước
Vượt qua vai trò lưu giữ những điều hay, lẽ đẹp phục vụ cuộc sống, bộ chữ Nôm như một cách ghi lại những tinh túy văn hóa của đồng bào Dao. Bộ chữ ấy không nằm yên trong sách vở, mà trở thành nền móng cho một hệ thống đào tạo truyền thống quy củ, chặt chẽ và giàu bản sắc. Nó vượt khỏi vai trò tư liệu, trở thành hơi thở của tinh thần hiếu học ăn sâu trong tâm khảm mỗi người, dẫn họ bước vào hành trình tri thức của chính mình, dù cho có từng tiếp xúc với con chữ Nôm hay không.
Phát hiện loài hoa dơi đen thực vật quý hiếm ở Sơn La

Phát hiện loài hoa dơi đen thực vật quý hiếm ở Sơn La

Tin tức - Minh Nhật - 2 giờ trước
Vừa qua, Ban Quản lý rừng đặc dụng phòng hộ Sốp Cộp Sơn La đã phát hiện loài hoa dơi đen thực vật quý hiếm, trong chuyến khảo sát hệ thực vật tại khu rừng đặc dụng Sốp Cộp, địa phận xã Huổi Một, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.
Bản sắc văn hóa trong từng nghi thức Mạng Ma của người Xinh Mun

Bản sắc văn hóa trong từng nghi thức Mạng Ma của người Xinh Mun

Sắc màu 54 - Minh Anh - 2 giờ trước
Theo quan niệm của người Xinh Mun ở Sơn La, con người có thể tồn tại khỏe mạnh là nhờ sự hội tụ đầy đủ các linh hồn. Khi một phần hồn bị lưu lạc, người đó sẽ ốm đau, bệnh tật. Do đó, mỗi khi bản làng có người ốm lâu ngày không rõ nguyên nhân, gia súc bị dịch bệnh, hay khi thầy mo - người trung gian giữa trần thế và thần linh - cảm thấy bản thân yếu đi, thì sẽ tổ chức nghi lễ Mạng Ma để gọi hồn, cầu sức khỏe và hóa giải tai ương.
Cúc Phương mùa bướm rợp trời

Cúc Phương mùa bướm rợp trời

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 13/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Cúc Phương mùa bướm rợp trời. Chùa Non Nước - Sóc Thiên Vương Thiền tự. Người giữ hồn chữ Nôm Dao ở Nậm Pồ. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lần đầu tiên có nghệ sĩ Việt Nam nhận Giải thưởng Âm nhạc của Nhật Bản 2025

Lần đầu tiên có nghệ sĩ Việt Nam nhận Giải thưởng Âm nhạc của Nhật Bản 2025

Giải trí - Anh Trúc - 2 giờ trước
Ca sĩ Tùng Dương - một trong những nghệ sĩ có sức ảnh hưởng của âm nhạc Việt Nam đương đại, vừa được vinh danh tại Giải thưởng Quốc tế của Music Awards Japan 2025.
Tuần phim kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Tuần phim kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Tin tức - Anh Trúc - 2 giờ trước
Tuần phim diễn ra từ ngày 12 đến 15/5, giới thiệu nhiều tác phẩm điện ảnh giàu cảm xúc về Chủ tịch Hồ Chí Minh và đề tài cách mạng. Đây là một hoạt động nằm trong Lễ hội Làng Sen toàn quốc năm 2025, có ý nghĩa chính trị, văn hóa sâu sắc, góp phần tuyên truyền, giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang kiểm tra, khảo sát tại xã Thổ Châu

Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang kiểm tra, khảo sát tại xã Thổ Châu

Trang địa phương - Tào Đạt - Phương Vũ - 2 giờ trước
Ngày 12/5, đoàn công tác của Thường trực Tỉnh ủy Kiên Giang do Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang Nguyễn Tiến Hải làm Trưởng đoàn, đã đến kiểm tra, khảo sát và làm việc với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn xã Thổ Châu (Tp. Phú Quốc).
Hành trình của Đức Phật Cồ-đàm

Hành trình của Đức Phật Cồ-đàm

Tin tức - Hoàng Quý - 2 giờ trước
Tối 12/5, tại Hà Nội, nhân dịp kỷ niệm 75 năm thành lập Hội đồng Quan hệ Văn hóa Ấn Độ (ICCR) và Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc 2025, Đại sứ quán Ấn Độ và Trung tâm Văn hóa Swami Vivekananda đã tổ chức buổi trình diễn nghệ thuật với chủ đề “Hành trình của Đức Phật Cồ-đàm”.
Bình Định: Chuẩn bị tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao miền biển lần thứ XV

Bình Định: Chuẩn bị tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao miền biển lần thứ XV

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Kế hoạch số 89/KH-UBND về việc tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao miền biển tỉnh Bình Định lần thứ XV năm 2025.