Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nâng cao chất lượng dạy học tiếng DTTS: Chuẩn hóa tài liệu dạy học (Bài 1)

Cù Hương - Sỹ Hào - 13:10, 20/11/2023

LTS: Việc đẩy mạnh dạy và học tiếng nói, chữ viết của các DTTS trong các cơ sở giáo dục đã góp phần giữ gìn, bảo tồn, phát huy giá trị ngôn ngữ và văn hóa của các dân tộc. Để cụ thể hóa chủ trương này, Nhà nước đã có những hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và văn bản dưới luật quy định chi tiết việc dạy và học tiếng nói, chữ viết DTTS. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện cho thấy, có rất nhiều những bất cập cần được tháo gỡ.

Việc dạy và học tiếng nói, chữ viết của DTTS trong các cơ sở giáo dục phổ thông và trung tâm giáo dục thường xuyên được triển khai theo Nghị định số 82/2010/NĐ-CP ngày 15/7/2010 (NĐ 82); tiếp tục được đẩy mạnh thực hiện trong Chương trình “Nâng cao chất lượng dạy học các môn tiếng DTTS trong chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021 – 2030” theo Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 27/1/2022 của Thủ tướng Chính phủ. 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông” ngày 14/8/2023.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông” ngày 14/8/2023.

Tài liệu giảng dạy chưa thống nhất

Thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, tiếng DTTS được quy định là môn học tự chọn. Trên cơ sở Chương trình tổng thể, chương trình 8 thứ tiếng DTTS (Khmer, Chăm, Ê Đê, Mnông, Mông, Thái, Gia Rai, Ba Na) đã được ban hành theo Thông tư 34/2020/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Do chưa có bộ sách giáo khoa (SGK) tiếng DTTS dùng chung cho cả nước nên các cơ sở giáo dục thực hiện dạy tiếng DTTS đều sử dụng các tài liệu dạy học đã ban hành trước đó, được thực hiện theo NĐ 82. Cụ thể, theo quy định tại Khoản 1 – Điều 14 của NĐ 82 thì UBND cấp tỉnh quyết định bộ chữ và lựa chọn điều kiện tổ chức dạy học tiếng DTTS; đồng thời UBND cấp tỉnh “ra quyết định về việc dạy học tiếng DTTS trên địa bàn” (Khoản 3 – Điều 4).

Tại Thanh Hóa, năm 2014, UBND tỉnh đã chủ trì biên soạn và ban hành cuốn “Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng tiếng Thái”, được Bộ Nội vụ phê duyệt để làm tài liệu trong công tác dạy học tiếng DTTS trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh. Khi biên soạn tài liệu này, UBND tỉnh Thanh Hóa dùng bộ chữ Thái Tây Bắc làm chuẩn, từ chữ viết đến dấu thanh. Đây là bộ chữ được Mạng lưới bảo tồn tri thức bản địa dân tộc Thái Việt Nam chọn làm bộ chữ Thái Việt Nam (còn gọi là chữ Thái thống nhất).

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Minh Đạo, Hiệu trường Trường THPT Quan Sơn, tiếng Thái có sự phân hóa trong chữ viết, cơ bản chia thành 3 khu vực: Thái Tây Bắc, Thái Thanh Hóa và Thái Nghệ An. Trong đó, tiếng Thái Tây Bắc và tiếng Thái Thanh Hóa có sự trái ngược thanh điệu - tổ cao, tổ thấp, dẫn đến ngữ âm và ngữ nghĩa khác nhau. Khi giảng dạy chữ Thái, giáo viên của Trường THPT Quan Sơn nói riêng và các trường khác trên địa bàn tỉnh nói chung phải khắc phục bằng cách dùng bảng chữ cái của bộ chữ Thái Việt Nam, nhưng vận dụng trục thanh điệu của ngữ âm Thanh Hóa.

Dạy tiếng DTTS giúp học sinh hình thành những phẩm chất tốt đẹp, có tình yêu đối với tiếng mẹ đẻ, có ý thức về cội nguồn và bản sắc dân tộc, góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị ngôn ngữ, văn hoá của cộng đồng DTTS. (Trong ảnh: Lớp học tiếng Sán Chay tại thôn Đồng Bây, xã An Lạc, huyện Sơn Động)
Dạy tiếng DTTS giúp học sinh hình thành những phẩm chất tốt đẹp, có tình yêu đối với tiếng mẹ đẻ, có ý thức về cội nguồn và bản sắc dân tộc, góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị ngôn ngữ, văn hoá của cộng đồng DTTS. (Trong ảnh: Lớp học tiếng Sán Chay tại thôn Đồng Bây, xã An Lạc, huyện Sơn Động)

Còn tại Đăk Lăk, trước khi có NĐ 82, tỉnh này đã triển khai dạy tiếng Ê – Đê trong các trường tiểu học từ năm học 1995 – 1996; tài liệu giảng dạy là bộ sách “Tiếng Ê Đê thực nghiệm’’ do tỉnh biên soạn. Từ năm học 2014– 2015, toàn tỉnh áp dụng bộ sách giáo khoa tiếng Ê Đê bậc tiểu học mới (xuất bản năm 2013), được Bộ Giáo dục và Đào (GD&ĐT) tạo thông qua và trở thành bộ SGK cấp quốc gia.

Tuy nhiên, theo bà H’Bê La Niê, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Lợi (xã Cư Huê, huyện Ea Kar), tiếng Ê Đê có sự phân hóa theo vùng miền, dân tộc Ê Đê cũng chia làm nhiều nhóm. Còn tài liệu dạy học được biên soạn theo chuẩn ngôn ngữ nhóm dân tộc Ê Đê Kpă ở Buôn Ma Thuột, có khác biệt nhất định với tiếng nói của học sinh, phụ huynh người dân tộc tại chỗ ở Ea Kar.

Cần bộ sách giao khoa chuẩn

Trăn trở của những người trực tiếp giảng dạy tiếng DTTS tại cơ sở đã được Ủy ban Dân tộc (UBDT) ghi nhận trong Báo cáo số 1533/BC-UBDT ngày 11/11/2020 về kết quả rà soát chính sách, pháp luật liên quan đến vùng đồng bào DTTS và miền núi. Trong báo cáo này, UBDT nhận định, việc giao quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định bộ chữ tiếng DTTS và triển khai dạy học tiếng DTTS trên địa bàn tỉnh theo NĐ 82 đã gây ra những bất cập về việc thống nhất lựa chọn bộ chữ chuẩn.

“Quy định này dẫn đến trường hợp một DTTS sinh sống tại nhiều tỉnh khác nhau có thể sẽ có nhiều bộ chữ khác nhau. Đồng thời, việc giao quyền cho UBND cấp tỉnh có nghĩa là một tỉnh hoàn toàn có quyền có một chương trình, một bộ SGK triển khai theo bộ chữ tiếng DTTS riêng của địa phương đó. Trong khi Bộ GD&ĐT chịu trách nhiệm quản lý dạy học tiếng DTTS nói chung, do đó không thể đáp ứng việc xây dựng chương trình và SGK tiếng DTTS theo từng đơn vị tỉnh”, Báo cáo số 1533/BC-UBDT nhấn mạnh.

Tiếng Ê Đê có sự phân hóa theo vùng miền, dân tộc Ê Đê cũng chia làm nhiều nhóm. (Trong ảnh: Một tiết học tiếng Ê Đê tại Trường Tiểu học Hà Huy Tập, xã Tâm Thắng, huyện Cư Jút, Đắk Nông )
Tiếng Ê Đê có sự phân hóa theo vùng miền, dân tộc Ê Đê cũng chia làm nhiều nhóm. (Trong ảnh: Một tiết học tiếng Ê Đê tại Trường Tiểu học Hà Huy Tập, xã Tâm Thắng, huyện Cư Jút, Đắk Nông )

Trong Báo cáo số 1533/BC-UBDT, UBDT dẫn kiến nghị của Bộ GD&ĐT là phải sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền, trách nhiệm quyết định bộ chữ tiếng DTTS và triển khai dạy học tiếng DTTS để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; nhất là phù hợp với chủ trương chính sách mới của Đảng và Nhà nước được quy định tại Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/3/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK dục phổ thông.

Trên thực tế, việc ban hành chương trình cũng như tài liệu dạy tiếng DTTS trong các cơ sở giáo dục của Bộ GD&ĐT rất chậm. Báo cáo của Đoàn giám sát về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông” tại Phiên họp thứ 25 - Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 14/8/2023 đã cho thấy rõ điều này.

Báo cáo chỉ rõ, Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được ban hành từ năm 2018, trong đó có chương trình 8 thứ tiếng DTTS. Nhưng đến năm 2020, chương trình môn học tiếng DTTS mới ban hành, dẫn tới chậm phát hành SGK tiếng DTTS, ảnh hưởng tới hoạt động dạy học. Đến cuối năm 2022, Bộ GD&ĐT mới phê duyệt SGK tiếng DTTS lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông, trong khi lớp 1 triển khai Chương trình mới từ năm học 2020 - 2021; đến nay, học sinh đã kết thúc chương trình lớp 2, 3, 6, 7 và 10).

“Việc biên SGK khoa tiếng DTTS không thực hiện được theo phương thức xã hội hóa. Dù có chỉ đạo của Chính phủ về việc triển khai nhiệm vụ biên soạn SGK tiếng DTTS bằng ngân sách nhà nước từ năm 2020 nhưng hiện nay vẫn chưa có bộ sách này. Đối với nhiệm vụ này, Bộ GD&ĐT đã chậm trễ trong cả hai khâu là ban hành Chương trình môn học và biên soạn SGK”, báo cáo của Đoàn giám sát nhấn mạnh.

Tiếng Thái có sự phân hóa trong chữ viết, cơ bản chia thành 3 khu vực: Thái Tây Bắc, Thái Thanh Hóa và Thái Nghệ An. (Trong ảnh: Ngày hội “Tôi yêu Tổ quốc tôi” - Thanh niên với văn hoá dân tộc Thái” tại huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An năm 2023)
Tiếng Thái có sự phân hóa trong chữ viết, cơ bản chia thành 3 khu vực: Thái Tây Bắc, Thái Thanh Hóa và Thái Nghệ An. (Trong ảnh: Ngày hội “Tôi yêu Tổ quốc tôi” - Thanh niên với văn hoá dân tộc Thái” tại huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An năm 2023)

Từ sự chậm trễ trên, Đoàn giám sát đề nghị Bộ GD&ĐT khẩn trương hoàn thành việc biên soạn SGK tiếng DTTS, bảo đảm quyền lợi của học sinh DTTS. Đây cũng là nội dung được đề cập trong Quyết định số 404/QĐ-TTg, ngày 27/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Trong Quyết định số 404/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GD&ĐT biên soạn, thử nghiệm một bộ SGK, trong đó có SGK song ngữ (tiếng Việt - tiếng một số dân tộc ít người) đối với một số môn học ở cấp tiểu học.

Mặc dù những bất cập đã được chỉ ra nhưng trong Thông tư số 32/2021/TT-BGDĐT ngày 22/11/2022 của Bộ GD&ĐT về hướng dẫn thực hiện một số điều NĐ 82 ngày 15/7/2010 của Chính phủ, Bộ GD&ĐT vẫn quy định, Bộ sẽ xem xét các điều kiện về dạy học tiếng DTTS theo đề nghị của UBND cấp tỉnh; trường hợp được Bộ GD&ĐT chấp thuận, UBND cấp tỉnh ban hành quyết định về việc dạy học tiếng DTTS trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.