Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Xên bản, Xên mường – Lễ hội mang ước nguyện về cuộc sống ấm no của đồng bào Thái

Tào Đạt - Hải Yến - 06:47, 11/04/2024

Lễ hội Xên bản, Xên mường là một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng rất quan trọng, được cộng đồng dân tộc Thái tỉnh Sơn La lưu giữ qua nhiều đời. Nghi thức tâm linh này mang đậm tính nhân văn, thể hiện khát vọng về một cuộc sống an lành và mong muốn mùa màng bội thu, gia súc sinh sôi, nảy nở.

Lễ hội Xên bản, Xên mường là một nét văn hóa đẹp của đồng bào Thái
Lễ hội Xên bản, Xên mường là một nét văn hóa đẹp của đồng bào Thái

Trao đổi với báo chí, ông Lù Văn Định, nghệ nhân, thầy mo dân tộc Thái của tỉnh Sơn La cho biết, đối với đồng bào dân tộc Thái, ông trời (Pu Then), luôn được coi là vị thần quan trọng có ảnh hưởng và chi phối rất lớn đến đời sống con người và cộng đồng. Vì thế, tục cúng trời, cúng đất, cúng mường, bản là nét sinh hoạt tôn giáo không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào.

Do đó, đến độ cuối tháng Giêng, đầu tháng Hai âm lịch hàng năm, lúc này hoa ban bắt đầu nở, đồng bào Thái sẽ tổ chức lễ Xên bản, Xên mường nhằm tạ ơn Pu Then, các thần linh thổ địa, Pú mường, Pú bản (những người đầu tiên xây dựng nên bản mường) và tổ tiên… đã mang đến cuộc sống no ấm, bình yên cho con cháu, dân làng. Đồng thời, cầu mong bà con bản, mường luôn khỏe mạnh, mùa màng bội thu, bình an, ấm no, hạnh phúc.

Thầy mo thực hiện các nghi lễ, cầu cho bản làng ấm no, mùa màng bội thu
Thầy mo thực hiện các nghi lễ, cầu cho bản làng ấm no, mùa màng bội thu

Theo thầy mo Lù Văn Định, lễ Xên bản, Xên mường được tổ chức tại miếu của mường (một mường ngày xưa là cả một vùng rộng lớn, tương đương một huyện hoặc vài ba xã bây giờ). Trước khi lễ hội diễn ra, các bản trong vùng cử Người có uy tín đại diện cho bản để họp thống nhất thời gian tổ chức và chọn ra chủ lễ (Chảu sửa), thầy mo, thầy phăn và phân bổ đóng góp của từng bản.

Sau đó, toàn mường làm cuộc tổng vệ sinh làng bản, sửa sang miếu cho đẹp hơn, sáng sủa hơn và chuẩn bị lễ vật để dâng cúng gồm: Trâu, lợn, gà do nhân dân góp lại. Lễ vật dâng cúng tế tùy theo tình hình kinh tế của bản do người đứng đầu bản và các gia đình trong bản bàn bạc quyết định “xên” to hay nhỏ. Dân chúng trong, ngoài bản, bất kể già trẻ gái trai đều có nghĩa vụ tham gia, đóng góp tùy sức mình và được quyền tham dự lễ hội của bản.

Đổi với đồng bào Thái, lễ hội này có ý nghĩa rất quan trọng
Đổi với đồng bào Thái, lễ hội Xên bản, Xên mường có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống

Đầu giờ sáng ngày diễn ra lễ hội, thầy mo thắp một nén hương tại cò lò hóng (bàn thờ tại nhà sàn khu nhà Thái) để kính xin các vị thần linh, tổ tiên về chứng giám và chờ giờ tốt để tiến hành lễ cầu an. Sau đó thầy mo chỉ đạo các thành viên trong bản, những người giúp việc cho thầy cúng, người mổ lợn, gà, vịt, cá và chọn 4 người con gái khéo tay, xinh đẹp để nướng cơm lam, đồ xôi.

Sau đó, thầy mo cùng với 4 chàng trai khỏe mạnh dọn dẹp khu vực cúng, lập bàn thờ (đan bằng tre) để chuẩn bị cho lễ cầu an.

Lễ vật được đồng bào Thái chuẩn bị để dâng lên các vị thần linh trong lễ hội
Lễ vật được đồng bào Thái chuẩn bị để dâng lên các vị thần linh trong lễ hội

Lễ vật đã được chuẩn bị xong sẽ được đặt lên mâm, đưa đến địa điểm để tổ chức lễ cầu an. Dẫn đầu là thầy mo mặc áo dài mầu đen chít khăn đỏ trên mình đeo một chiếc túi Thái; trong đó gồm có dao, mai rùa, sách cúng (bằng chữ Thái cổ) và một số những đồ vật để phục vụ cho lễ cúng; phía sau là trưởng bản, trưởng dòng họ, bà con trong bản quỳ lễ.

Thầy mo rút gươm đặt cạnh mâm cúng, thắp hương và rót rượu ra các chén, rồi thầy mo lấy một nắm gạo cho vào lòng tay trái và dùng tay phải ném đi bốn phía trong không khí trang nghiêm, linh thiêng, thầy mo trang trọng đọc bài cúng đã thông thuộc bằng tiếng dân tộc Thái. 

Thầy mo mời Pu Then, mời các linh hồn những người có công với bản, chủ nguồn nước lớn (Chảu nặm luông), thần đất (Chảu địn), thổ công thổ địa, phị bản, phị mương... về nhận lễ vật dùng cỗ, vui vẻ với cộng đồng dân cư của bản. Đồng thời cầu mong tổ tiên thần linh ban phúc, phù trợ cho bản bình yên, làm ăn suôn sẻ, con người khỏe mạnh, ngô lúa sinh sôi…

Nhiều hoạt động được tổ chức trong khuôn khổ lễ hội
Nhiều hoạt động được tổ chức trong khuôn khổ lễ hội

Tiếp theo, thầy mo ném nắm cơm nhỏ, một chút gạo sống xuống nguồn nước. Mời các thần linh, tổ tiên trở về nơi trú ngụ. Thầy mo lấy các chén rượu trên mâm cúng vẩy ra xung quoanh với tâm niệm xua đi nhưng điều không lành không may mắn.

Khi lễ cầu an kết thúc, thầy mo, trưởng bản, trưởng họ... ăn làm phép ở mâm cỗ chính, rồi đi từng mâm; ở mỗi mâm các ông ăn một miếng thịt, uống một hớp rượu. Kế đó, cả bản mường ăn uống vui vẻ cho bằng hết các mâm, không được bỏ thừa hay đem về.

(ẢNH đã sửa chưa BT) Xên bản, Xên mường – Lễ hội mang ước nguyện về cuộc sống ấm no của đồng bào Thái 5
Các hoạt động múa hát, trình diễn trong lễ hội giúp thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc
Các hoạt động múa hát, trình diễn trong lễ hội giúp thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc

Sau phần nghi thức là phần hội với nhiểu trò chơi dân gian truyền thống và sinh hoạt văn hóa văn nghệ của đồng bào như hát khắp, thổi pí, ném còn, nhảy sạp, múa xòe...

Lễ Xên bản, Xên mường là một ngày hội cộng đồng dân tộc Thái, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống của đồng bào. Qua lễ hội thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc, đồng thời lễ hội cũng là dịp để ôn lại truyền thống, bảo lưu di sản văn hoá dân tộc.

Ý kiến độc giả
Tin cùng chuyên mục
Thanh minh trong tiết tháng Ba

Thanh minh trong tiết tháng Ba

Từ xa xưa, Tết Thanh minh (được tổ chức vào mùng 3 tháng Ba Âm lịch hằng năm) đã trở thành ngày lễ quan trọng, thiêng liêng đối với người Việt. Đối với đồng bào Tày, Nùng ở miền núi phía Bắc nói chung, tỉnh Bắc Kạn nói riêng, Tết Thanh minh là một trong những ngày Tết lớn sau Tết Nguyên đán. Đây không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là lúc con cháu sum vầy, thấm tình gắn kết dòng tộc.
Tin nổi bật trang chủ
Nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực phối hợp giữa Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Hội đồng Dân tộc của Quốc hội

Nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực phối hợp giữa Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Hội đồng Dân tộc của Quốc hội

Ngày 2/4, tại Trụ sở Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đã có buổi làm việc về một số nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 liên quan đến công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Tại buổi làm việc, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, công tác phối hợp giữa Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Hội đồng Dân tộc Quốc hội phải theo phương châm phối hợp nhịp nhàng, dân chủ, cùng nhau tìm ra chân lý, để đi đến thống nhất, có như vậy thì sự nghiệp công tác dân tộc mới đi đến sự đồng thuận, đạt được thắng lợi.
Thủ tướng: Phải đặt niềm tin, hy vọng, tạo động lực, truyền cảm hứng, tạo bước ngoặt về phát triển kinh tế tư nhân

Thủ tướng: Phải đặt niềm tin, hy vọng, tạo động lực, truyền cảm hứng, tạo bước ngoặt về phát triển kinh tế tư nhân

Thời sự - PV - 19:35, 02/04/2025
Chiều 2/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân đã chủ trì Phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo, tiếp tục cho ý kiến, hoàn thiện thêm một bước dự thảo Đề án để chuẩn bị trình Bộ Chính trị.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Tọa đàm doanh nghiệp Việt Nam - Armenia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Tọa đàm doanh nghiệp Việt Nam - Armenia

Thời sự - PV - 17:50, 02/04/2025
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Armenia, sáng 2/4 (theo giờ địa phương), tại Thủ đô Yerevan, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã dự Tọa đàm doanh nghiệp Việt Nam - Armenia.
Gia Lai: Hoàn thành trên 50% kế hoạch xóa nhà tạm, nhà dột nát

Gia Lai: Hoàn thành trên 50% kế hoạch xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tin tức - Ngọc Thu - 16:47, 02/04/2025
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường - Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh Gia Lai, tính đến ngày 30/3, toàn tỉnh đã khởi công xây dựng, sửa chữa 4.289/8.485 nhà, đạt 50,55% kế hoạch.
Vùng miền núi Phú Yên không ngừng khởi sắc

Vùng miền núi Phú Yên không ngừng khởi sắc

Dân tộc - Tôn giáo - T.Nhân - H.Trường - 16:39, 02/04/2025
Vùng miền núi tỉnh Phú Yên gồm 3 huyện Đồng Xuân, Sơn Hòa và Sông Hinh. Đây là nơi sinh sống của 33 dân tộc anh em, trong đó có 32 dân tộc thiểu số (chủ yếu là Ê Đê, Chăm, Ba Na, Tày, Nùng, Dao…) với trên 60.000 người. Nơi đây cũng từng là căn cứ cách mạng, ghi dấu một thời oanh liệt của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, cho dù chưa hết khó khăn, nhưng diện mạo ở nhiều xã khó khăn đã có nhiều thay đổi; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện, nâng cao...
Nhiều tour du lịch đặc sắc, ý nghĩa dịp 50 năm thống nhất đất nước

Nhiều tour du lịch đặc sắc, ý nghĩa dịp 50 năm thống nhất đất nước

Du lịch - Minh Nhật - 16:10, 02/04/2025
Được thiết kế dành riêng cho dịp Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, các tour du lịch không chỉ góp phần phát huy ý nghĩa, giá trị văn hóa lịch sử của các điểm đến mà còn mang tính giáo dục sâu sắc, góp phần nâng cao nhận thức và lòng tự hào dân tộc.
Cụm Tháp Chăm hơn 800 năm tuổi ở Ninh Thuận

Cụm Tháp Chăm hơn 800 năm tuổi ở Ninh Thuận

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 1/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Múa Lân - Sư - Rồng TP. Hồ Chí Minh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cụm Tháp Chăm hơn 800 năm tuổi ở Ninh Thuận. A Thu - Người gìn giữ hồn cốt văn hóa Xơ Đăng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đắk Lắk: Người có uy tín phát huy vai trò đoàn kết ở buôn làng

Đắk Lắk: Người có uy tín phát huy vai trò đoàn kết ở buôn làng

Dân tộc - Tôn giáo - Lê Hường - 16:02, 02/04/2025
Gương mẫu, đi đầu trong mọi phong trào, đồng hành cùng đồng bào DTTS trong cuộc sống, sinh hoạt, lao động sản xuất...; đội ngũ Người có uy tín tỉnh Đắk Lắk được ví như “trung tâm đoàn kết” của buôn làng, là hạt nhân đặc biệt góp phần củng cố, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thanh minh trong tiết tháng Ba

Thanh minh trong tiết tháng Ba

Sắc màu 54 - Đức Hồng - 16:01, 02/04/2025
Từ xa xưa, Tết Thanh minh (được tổ chức vào mùng 3 tháng Ba Âm lịch hằng năm) đã trở thành ngày lễ quan trọng, thiêng liêng đối với người Việt. Đối với đồng bào Tày, Nùng ở miền núi phía Bắc nói chung, tỉnh Bắc Kạn nói riêng, Tết Thanh minh là một trong những ngày Tết lớn sau Tết Nguyên đán. Đây không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là lúc con cháu sum vầy, thấm tình gắn kết dòng tộc.
Đơn vị cung ứng giống cây dược liệu không thực hiện cam kết, nhiều hộ DTTS rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”

Đơn vị cung ứng giống cây dược liệu không thực hiện cam kết, nhiều hộ DTTS rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”

Pháp luật - Phạm Tiến - 15:49, 02/04/2025
Từ năm 2024 đến nay, nhiều hộ đồng bào DTTS tham gia Dự án trồng cây dược liệu quý (trồng cây gấc) ở huyện A Lưới , TP. Huế rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”. Đất trồng cây gấc đã san ủi, hố trồng cây gấc đã đào, thế nhưng đơn vị tham gia liên kết sản xuất là Công ty La San lại chưa giao cây giống, vật tư trồng gấc như cam kết.
Xín Mần (Hà Giang): Những tín hiệu tích cực từ ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất

Xín Mần (Hà Giang): Những tín hiệu tích cực từ ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất

Khoa học - Công nghệ - Vũ Mừng - 15:46, 02/04/2025
Những năm gần đây, việc liên kết, chuyển giao và tiếp nhận những tiến bộ khoa học kỹ thuật đã góp phần gia tăng năng suất và chất lượng cây trồng cho các hộ dân tại huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang.
Cà Mau: Ðường Hồ Chí Minh trên biển là Di tích Quốc gia đặc biệt

Cà Mau: Ðường Hồ Chí Minh trên biển là Di tích Quốc gia đặc biệt

Trang địa phương - Minh Nhật - 15:46, 02/04/2025
Trong tháng 4/2025, tỉnh Cà Mau sẽ tổ chức nhiều sự kiện văn hóa nhằm tôn vinh các giá trị truyền thống. Trong đó có sự kiện đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt Ðường Hồ Chí Minh trên biển.