Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Xên bản, Xên mường – Lễ hội mang ước nguyện về cuộc sống ấm no của đồng bào Thái

Tào Đạt - Hải Yến - 06:47, 11/04/2024

Lễ hội Xên bản, Xên mường là một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng rất quan trọng, được cộng đồng dân tộc Thái tỉnh Sơn La lưu giữ qua nhiều đời. Nghi thức tâm linh này mang đậm tính nhân văn, thể hiện khát vọng về một cuộc sống an lành và mong muốn mùa màng bội thu, gia súc sinh sôi, nảy nở.

Lễ hội Xên bản, Xên mường là một nét văn hóa đẹp của đồng bào Thái
Lễ hội Xên bản, Xên mường là một nét văn hóa đẹp của đồng bào Thái

Trao đổi với báo chí, ông Lù Văn Định, nghệ nhân, thầy mo dân tộc Thái của tỉnh Sơn La cho biết, đối với đồng bào dân tộc Thái, ông trời (Pu Then), luôn được coi là vị thần quan trọng có ảnh hưởng và chi phối rất lớn đến đời sống con người và cộng đồng. Vì thế, tục cúng trời, cúng đất, cúng mường, bản là nét sinh hoạt tôn giáo không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào.

Do đó, đến độ cuối tháng Giêng, đầu tháng Hai âm lịch hàng năm, lúc này hoa ban bắt đầu nở, đồng bào Thái sẽ tổ chức lễ Xên bản, Xên mường nhằm tạ ơn Pu Then, các thần linh thổ địa, Pú mường, Pú bản (những người đầu tiên xây dựng nên bản mường) và tổ tiên… đã mang đến cuộc sống no ấm, bình yên cho con cháu, dân làng. Đồng thời, cầu mong bà con bản, mường luôn khỏe mạnh, mùa màng bội thu, bình an, ấm no, hạnh phúc.

Thầy mo thực hiện các nghi lễ, cầu cho bản làng ấm no, mùa màng bội thu
Thầy mo thực hiện các nghi lễ, cầu cho bản làng ấm no, mùa màng bội thu

Theo thầy mo Lù Văn Định, lễ Xên bản, Xên mường được tổ chức tại miếu của mường (một mường ngày xưa là cả một vùng rộng lớn, tương đương một huyện hoặc vài ba xã bây giờ). Trước khi lễ hội diễn ra, các bản trong vùng cử Người có uy tín đại diện cho bản để họp thống nhất thời gian tổ chức và chọn ra chủ lễ (Chảu sửa), thầy mo, thầy phăn và phân bổ đóng góp của từng bản.

Sau đó, toàn mường làm cuộc tổng vệ sinh làng bản, sửa sang miếu cho đẹp hơn, sáng sủa hơn và chuẩn bị lễ vật để dâng cúng gồm: Trâu, lợn, gà do nhân dân góp lại. Lễ vật dâng cúng tế tùy theo tình hình kinh tế của bản do người đứng đầu bản và các gia đình trong bản bàn bạc quyết định “xên” to hay nhỏ. Dân chúng trong, ngoài bản, bất kể già trẻ gái trai đều có nghĩa vụ tham gia, đóng góp tùy sức mình và được quyền tham dự lễ hội của bản.

Đổi với đồng bào Thái, lễ hội này có ý nghĩa rất quan trọng
Đổi với đồng bào Thái, lễ hội Xên bản, Xên mường có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống

Đầu giờ sáng ngày diễn ra lễ hội, thầy mo thắp một nén hương tại cò lò hóng (bàn thờ tại nhà sàn khu nhà Thái) để kính xin các vị thần linh, tổ tiên về chứng giám và chờ giờ tốt để tiến hành lễ cầu an. Sau đó thầy mo chỉ đạo các thành viên trong bản, những người giúp việc cho thầy cúng, người mổ lợn, gà, vịt, cá và chọn 4 người con gái khéo tay, xinh đẹp để nướng cơm lam, đồ xôi.

Sau đó, thầy mo cùng với 4 chàng trai khỏe mạnh dọn dẹp khu vực cúng, lập bàn thờ (đan bằng tre) để chuẩn bị cho lễ cầu an.

Lễ vật được đồng bào Thái chuẩn bị để dâng lên các vị thần linh trong lễ hội
Lễ vật được đồng bào Thái chuẩn bị để dâng lên các vị thần linh trong lễ hội

Lễ vật đã được chuẩn bị xong sẽ được đặt lên mâm, đưa đến địa điểm để tổ chức lễ cầu an. Dẫn đầu là thầy mo mặc áo dài mầu đen chít khăn đỏ trên mình đeo một chiếc túi Thái; trong đó gồm có dao, mai rùa, sách cúng (bằng chữ Thái cổ) và một số những đồ vật để phục vụ cho lễ cúng; phía sau là trưởng bản, trưởng dòng họ, bà con trong bản quỳ lễ.

Thầy mo rút gươm đặt cạnh mâm cúng, thắp hương và rót rượu ra các chén, rồi thầy mo lấy một nắm gạo cho vào lòng tay trái và dùng tay phải ném đi bốn phía trong không khí trang nghiêm, linh thiêng, thầy mo trang trọng đọc bài cúng đã thông thuộc bằng tiếng dân tộc Thái. 

Thầy mo mời Pu Then, mời các linh hồn những người có công với bản, chủ nguồn nước lớn (Chảu nặm luông), thần đất (Chảu địn), thổ công thổ địa, phị bản, phị mương... về nhận lễ vật dùng cỗ, vui vẻ với cộng đồng dân cư của bản. Đồng thời cầu mong tổ tiên thần linh ban phúc, phù trợ cho bản bình yên, làm ăn suôn sẻ, con người khỏe mạnh, ngô lúa sinh sôi…

Nhiều hoạt động được tổ chức trong khuôn khổ lễ hội
Nhiều hoạt động được tổ chức trong khuôn khổ lễ hội

Tiếp theo, thầy mo ném nắm cơm nhỏ, một chút gạo sống xuống nguồn nước. Mời các thần linh, tổ tiên trở về nơi trú ngụ. Thầy mo lấy các chén rượu trên mâm cúng vẩy ra xung quoanh với tâm niệm xua đi nhưng điều không lành không may mắn.

Khi lễ cầu an kết thúc, thầy mo, trưởng bản, trưởng họ... ăn làm phép ở mâm cỗ chính, rồi đi từng mâm; ở mỗi mâm các ông ăn một miếng thịt, uống một hớp rượu. Kế đó, cả bản mường ăn uống vui vẻ cho bằng hết các mâm, không được bỏ thừa hay đem về.

(ẢNH đã sửa chưa BT) Xên bản, Xên mường – Lễ hội mang ước nguyện về cuộc sống ấm no của đồng bào Thái 5
Các hoạt động múa hát, trình diễn trong lễ hội giúp thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc
Các hoạt động múa hát, trình diễn trong lễ hội giúp thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc

Sau phần nghi thức là phần hội với nhiểu trò chơi dân gian truyền thống và sinh hoạt văn hóa văn nghệ của đồng bào như hát khắp, thổi pí, ném còn, nhảy sạp, múa xòe...

Lễ Xên bản, Xên mường là một ngày hội cộng đồng dân tộc Thái, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống của đồng bào. Qua lễ hội thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc, đồng thời lễ hội cũng là dịp để ôn lại truyền thống, bảo lưu di sản văn hoá dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Tin nổi bật trang chủ
Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Niềm vui đầu năm học ở Ha Cá

Nhịp cầu nhân ái - Vũ Mừng - 2 giờ trước
Ngày 16/8, Đảng uỷ, UBND xã Khâu Vai, tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với Nhóm Cộng đồng từ thiện Sân Đình tổ chức Lễ cắt băng khánh thành công trình nhà lớp học Điểm trường Mầm non và Tiểu học thôn Ha Cá, xã Khâu Vai.
Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Thanh Hóa tiêu hủy hơn 1 tấn thực phẩm không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 6 giờ trước
Lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa vừa phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh tàng trữ gần 1,2 tấn thực phẩm đã bốc mùi hôi, không rõ nguồn gốc.
Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự

Công an tỉnh Phú Thọ phá đường dây kinh doanh đa cấp đang lôi kéo 200 người dự "hội thảo"

Pháp luật - Minh Nhật - 7 giờ trước
Một đường dây kinh doanh đa cấp qua website https://tcis.ai và đồng tiền kỹ thuật số TCIS vừa bị công an triệt phá.
Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước cảnh báo trang website giả mạo có thể chiếm đoạt tài khoản ngân hàng

Tin tức - Minh Nhật - 7 giờ trước
Cục Công nghệ thông tin thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam(SBV) vừa phát đi cảnh báo về việc xuất hiện ít nhất hai trang web giả mạo cổng thông tin điện tử của cơ quan này, phát tán mã độc dưới dạng tệp tin APK, có nguy cơ chiếm đoạt tài khoản ngân hàng của người dùng.
Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Đội tuyển nữ Việt Nam dừng bước tại bán kết AFF Cup nữ 2025 sau trận thua U23 Australia

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 11 giờ trước
Đội tuyển nữ Việt Nam vừa để thua U23 Australia với tỉ số 1-2 tại bán kết Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), qua đó lỡ hẹn với trận chung kết và sẽ bước vào trận tranh hạng Ba cùng tuyển nữ Thái Lan.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Hạ gục Thái Lan, Myanmar góp mặt ở chung kết AFF Cup nữ sau 10 năm chờ đợi

Thể thao - Giải trí - Hoàng Quý - 11 giờ trước
Tại bán kết 1 giải bóng đá nữ Đông Nam Á 2025 (AFF Cup nữ 2025), đội tuyển nữ Myanmar đã tạo nên bất ngờ lớn khi đánh bại Thái Lan với tỷ số 2-1. Chiến thắng này không chỉ đưa Myanmar vào chung kết sau 10 năm chờ đợi, mà còn đánh dấu bước tiến mới của bóng đá nữ quốc gia này trên đấu trường khu vực.
Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử

Tin tức - Thuý Hồng - 21:16, 16/08/2025
Sáng 16/8, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn tổ chức Chương trình Chuyển đổi số chợ truyền thống và phát triển thương mại điện tử tỉnh Lạng Sơn năm 2025.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân số trong tình hình mới

Văn bản chính sách mới - Minh Anh - 20:40, 16/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1745/QĐ-TTg ngày 15/8/2025 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.
Cảnh giác với các trang giả mạo, lợi dụng Chương trình vận động ủng hộ Nhân dân Cuba

Cảnh giác với các trang giả mạo, lợi dụng Chương trình vận động ủng hộ Nhân dân Cuba

Xã hội - Minh Nhật - 19:58, 16/08/2025
Trang Facebook chính thức của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam có tên “Hội Chữ thập đỏ Việt Nam - Viet Nam Red Cross Society” phát đi cảnh báo về việc xuất hiện trang Facebook giả mạo, lợi dụng Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và Chương trình vận động ủng hộ Nhân dân Cuba để cắt ghép hình ảnh, biến tướng thành hoạt động lừa đảo trục lợi.
TP. Hồ Chí Minh: Cấp xã, phường được bổ sung biên chế, nhưng phải bảo đảm nguồn thu

TP. Hồ Chí Minh: Cấp xã, phường được bổ sung biên chế, nhưng phải bảo đảm nguồn thu

Tin tức - Duy Chí - 17:17, 16/08/2025
Trước các kiến nghị của lãnh đạo các xã, phường về việc bổ sung biên chế các vị trí việc làm còn thiếu khuyết cán bộ lĩnh vực như: Thanh tra Xây dựng, Văn hoá Thể thao, Y tế, Quân sự… Đoàn công tác của UBND TP.Hồ Chí Minh đã khảo sát thực tế và trả lời kiến nghị của cơ sở.