Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Xây dựng đời sống văn hóa đồng bào DTTS là góp phần chấn hưng nền văn hóa dân tộc

Mạnh Hà - 07:26, 25/01/2023

Ngày 24/11/2021, tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Đứng trước những thời cơ và thách thức mới, yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng nước ta là phải tiếp tục xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự là “nền tảng tinh thần”, “động lực phát triển”… “.

(báo tết) Xây dựng đời sống văn hóa đồng bào DTTS là góp phần chấn hưng nền văn hóa dân tộc

Theo đó, tại Hội nghị này, Tổng Bí thư cũng đã có những kết luận, chỉ đạo rất sâu sát, cụ thể nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa. Một năm đã trôi qua kể từ ngày Hội nghị diễn ra, nhân dịp Xuân Quý Mão 2023, Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng chuyển tới độc giả nội dung cuộc trao đổi với PGs.Ts. Vũ Thị Phương Hậu - Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh về một số vấn đề xung quanh việc triển khai kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị này, đặc biệt đối với lĩnh vực văn hóa DTTS.

Thực hiện kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa, theo PGs.Ts. với tầm nhìn từ nay cho đến năm 2045, chúng ta cần phải làm gì để xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ trực tiếp làm công tác văn hóa tương xứng với yêu cầu và nhiệm vụ phát triển văn hóa Việt Nam trong giai đoạn mới theo tinh thần của Nghị quyết?

PGs.Ts. Vũ Thị Phương Hậu: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay yếu. Chính vì vậy, để “chấn hưng nền văn hóa dân tộc”, để “phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam” như tinh thần Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Kết luận Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, bên cạnh việc huy động các nguồn lực trong xã hội cùng tham gia xây dựng, phát triển văn hóa thì cần phải đặc biệt chú trọng đến đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn hóa. Đó là đội ngũ cán bộ làm công tác lãnh đạo, quản lý văn hóa, đó còn là đội ngũ đông đảo những người sáng tạo và thực hành văn hóa.

Trước hết, cần quy hoạch, đầu tư phát triển hệ thống các cơ sở đào tạo văn hóa, nghệ thuật trong cả nước. Đây sẽ là bộ máy để đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng cho những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa. Thứ hai là phải nghiên cứu điều chỉnh thể chế, chính sách đối với những người đang trực tiếp hoạt động trong lĩnh vực văn hóa.

Những năm vừa qua, Đảng, Quốc hội, Nhà nước đã quan tâm đến việc xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính sách trong lĩnh vực văn hóa, trong đó có chính sách đối với nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa. Tuy nhiên, do sự vận động, biến đổi nhanh của đời sống thực tiễn, một số chính sách không còn phù hợp, do đó, cần phải tiếp tục có sự điều chỉnh về phương diện chính sách theo hướng khuyến khích, hỗ trợ, động viên những người đang hoạt động văn hóa tiếp tục cống hiến; thu hút, trọng dụng những người có năng lực, có chuyên môn tốt làm việc trong các cơ quan, tổ chức văn hóa; tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng những người có nhiều đóng góp trong lĩnh vực văn hóa.

Thứ ba, bộ máy quản lý văn hóa từ Trung ương đến cơ sở cũng cần tiếp tục được sắp xếp, kiện toàn theo hướng tinh gọn, hiệu quả và phải tính đến đặc thù của lĩnh vực này. Đây là những giải pháp vừa mang tính cấp thiết, vừa mang tính chiến lược để có thể xây dựng nguồn nhân lực văn hóa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Đối với lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc, Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Cần quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng, miền, của đồng bào các dân tộc, kết hợp với tiếp thu tinh hoa văn hóa của thời đại”. Về vấn đề này, PGs.Ts. đánh giá ra sao về kết quả thực hiện nhiệm vụ này trong những năm qua (cả ở khía cạnh bảo tồn, phát huy và tiếp thu chọn lọc)?

PGs.Ts. Vũ Thị Phương Hậu: Bản sắc văn hóa là hồn cốt của dân tộc, do đó, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là một trong các nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển nền văn hóa Việt Nam hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng của nhiệm vụ này, trong thời gian qua (kể từ Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đến năm 2022), chúng ta đã chú trọng đến công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Thể chế, chính sách bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc được xây dựng, bổ sung, hoàn thiện, thể hiện ở Hiến pháp, hệ thống luật, các chính sách, văn bản quy phạm pháp luật… Hệ thống thiết chế văn hóa cũng như bộ máy quản lý văn hóa được kiện toàn từ Trung ương đến cơ sở. Nhiều chương trình quốc gia, nhiều dự án được tiến hành, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa (2001 - 2015), Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa (2015 - 2020)…

Kết quả là nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng, miền, của đồng bào các dân tộc đã được bảo tồn, trong số đó đã có một số di sản trở thành di sản văn hóa của nhân loại; giá trị của các di sản được khai thác, phát huy có hiệu quả, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Nhưng bên cạnh đó, nhiều di sản cũng đang đứng trước nguy cơ mai một. Nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa còn chưa đồng đều, có nơi, có lúc chưa thực sự quan tâm đến công tác này. Nguồn lực tài chính dành cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản còn hạn hẹp. Nguồn nhân lực bảo tồn và phát huy giá trị di sản cũng còn thiếu hụt cả về số lượng và tri thức, năng lực.

Một nền văn hóa dân tộc muốn vận động và phát triển thì một mặt phải biết bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa nội sinh, mặt khác, cũng cần phải tiếp thu những giá trị văn hóa ngoại sinh. Đối với việc tiếp thu các giá trị văn hóa ngoại sinh, chúng ta cũng đã chủ động hội nhập quốc tế, chủ động tiếp thu, tiếp biến một cách có chọn lọc các tinh hoa văn hóa của nhân loại. Điều này đã làm phong phú thêm nền văn hóa dân tộc, làm cho văn hóa Việt Nam hội nhập với thế giới. Nhưng quá trình hội nhập quốc tế về văn hóa cũng đặt ra rất nhiều thách thức, đó là nguy cơ mai một các giá trị văn hóa truyền thống và hơn nữa là nguy cơ bị xâm lăng văn hóa.

Nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào các dân tộc đã được bảo tồn, phát huy hiệu quả.
Nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào các dân tộc đã được bảo tồn, phát huy hiệu quả.

Tóm lại, trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận nhưng cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức, điều đó làm bộc lộ không ít hạn chế trong xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam hiện nay.

Hiện nay, sự chênh lệch về hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, miền còn lớn. Đặc biệt, đời sống văn hóa ở vùng đồng bào DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và hải đảo còn không ít khó khăn. Để giải quyết tận gốc sự chênh lệnh này, nâng cao chất lượng đời sống văn hóa cho đồng bào DTTS, chúng ta cần có giải pháp như thế nào thưa PGs.Ts.?

PGs.Ts. Vũ Thị Phương Hậu: Thiết nghĩ, giải pháp đầu tiên vẫn phải là nhận thức. Cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các cấp ủy Đảng, cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và cho toàn xã hội về sự cần thiết phải quan tâm xây dựng, phát triển văn hóa ở vùng đồng bào DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới hải đảo. Đây là những địa bàn có ý nghĩa trọng yếu đối với sự phát triển quốc gia. Quan tâm phát triển đời sống văn hóa của đồng bào ở địa bàn này góp phần phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị, đảm bảo an sinh xã hội và an ninh quốc phòng.

Giải pháp tiếp theo cũng không kém phần quan trọng là bố trí và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để phát triển văn hóa (bao gồm cả nguồn lực của Nhà nước và nguồn lực của xã hội) tại các địa bàn này, kể cả nguồn lực con người, nguồn lực tài chính và nguồn lực vật chất, hạ tầng văn hóa.

Giải pháp thứ ba là phải huy động được sự tham gia của chính đồng bào DTTS vào các hoạt động văn hóa. Người dân phải là những chủ thể chủ động, tích cực trong các hoạt động văn hóa ở cơ sở, chủ nhân của những sáng tạo, thực hành và thụ hưởng văn hóa. Muốn vậy, các chính sách, các chương trình, dự án văn hóa nói riêng, chính sách, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội nói chung phải có sự tham gia của người dân, có tiếng nói của người dân.

Giải pháp thứ tư là các chương trình, kế hoạch phát triển văn hóa phải được đặt trong tổng thể kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, của các vùng, của các địa phương. Văn hóa có mối liên hệ mật thiết với kinh tế, chính trị, xã hội. Chính vì vậy, để nâng cao đời sống văn hóa của vùng đông đồng bào DTTS, cần phải gắn liền với phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, ổn định chính trị.

Nền văn hóa Việt Nam là nền văn hóa thống nhất trong đa dạng. Sự phong phú, đặc sắc của văn hóa các tộc người làm nên bản sắc văn hóa Việt Nam. Chính vì vậy, quan tâm xây dựng đời sống văn hóa của đồng bào DTTS, khắc phục sự chênh lệch trong hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, miền là góp phần quan trọng vào việc chấn hưng nền văn hóa dân tộc.

Trân trọng cảm ơn PGs.Ts.!

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hội báo toàn quốc năm 2024: Tiếp tục lan tỏa giá trị nghề báo đến công chúng

Hội báo toàn quốc năm 2024: Tiếp tục lan tỏa giá trị nghề báo đến công chúng

Ngày 16/3 - ngày thứ 2 của Hội báo toàn quốc năm 2024, Diễn đàn báo chí toàn quốc tiếp tục diễn ra với các phiên thảo luận đề cập nhiều vấn đề gắn với mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan báo chí và cơ quan quản lý báo chí. Bên ngoài các khán phòng diễn ra các phiên thảo luận, nhiều hoạt động sôi nổi đã diễn ra tại khu vực trưng bày, giới thiệu sản phẩm báo chí.
Tin nổi bật trang chủ
OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

Kinh tế - An Yên - 10 giờ trước
Thành công sau 5 năm xây dựng Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Nghệ An, không chỉ là 558 sản phẩm OCOP được công nhận (520 sản phẩm 3 sao, 37 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao); mà hơn hết là đã góp phần thay đổi tư duy, nhận thức của mỗi người dân, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của mỗi vùng đất… để những sản phẩm nông nghiệp được nâng tầm.
Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu 54 - Thúy Hồng-Thanh Thuận - 10 giờ trước
Dân tộc Mông ở Cao Bằng chiếm hơn 10% dân số toàn tỉnh, gồm 3 nhóm Mông trắng, Mông hoa và Mông đen. Hiện nay, đồng bào Mông ở Cao Bằng luôn có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc...
Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Kinh tế - Hà Việt Lâm - 11 giờ trước
Học xong cấp 3, anh Đinh Văn Sơn ở xóm Sơn Lập, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình từng đi làm thuê nhiều nơi để kiếm sống. Cuộc sống nay đây mai đó, luôn trong cảnh thiếu trước hụt sau. Sau khi bàn với vợ, Sơn quyết định về quê lập nghiệp bằng việc làm chuồng nuôi lợn rừng và lợn bản địa.
Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Nhịp cầu nhân ái - Trọng Bảo - 11 giờ trước
Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai vừa tổ chức ra mắt mô hình “Mẹ đỡ đầu” cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, là con em đồng bào DTTS ở khu vực biên giới.
Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Tin tức - Mạnh Cường - 11 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 4, Dự án 5, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG 1719), Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang đã phối hợp UBND huyện Lục Ngạn tổ chức 15 lớp tập huấn “Nội dung cơ bản, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ gia đình, cá nhân trong chính sách pháp luật về đất đai vùng đồng đồng bào DTTS và miền núi”.
Tin trong ngày - 18/3/2024

Tin trong ngày - 18/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 18/3, có những thông tin đáng chú ý sau: 50 triệu tin nhắn rác, 50.000 thuê bao lừa đảo bị chặn mỗi tháng. Số hóa gần 10.000 cây sầu riêng tại Đắk Lắk . Người truyền dạy tri thức dân gian dân tộc Dao cho lớp trẻ. Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Thời sự - Trọng Bảo - 11 giờ trước
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai, tính đến ngày 15/3, giá trị giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh đạt 910 tỷ đồng, bằng 18% kế hoạch giao năm 2024.
Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sắc màu 54 - Hà Khải - 11 giờ trước
Ngày 17/3, UBND huyện Như Thanh (tỉnh Thanh Hoá) đã long trọng tổ chức Lễ công bố quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công nhận Lễ hội “Sết Boóc Mạy” xã Cán Khê là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Trang địa phương - Như Tâm - 11 giờ trước
Cùng với các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi trên cả nước, tỉnh Kiên Giang đang tích cực triển khai công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội đại biểu các DTTS cấp huyện, cấp tỉnh lần thứ IV- năm 2024. Là tỉnh duy nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có biên giới đất liền, biển và hải đảo, cũng là tỉnh có đông đồng bào DTTS sinh sống; tỉnh Kiên Giang xác định, đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, từ đó tiếp tục khơi dậy quyết tâm của cả hệ thống chính trị và ý chí của đồng bào các dân tộc, đóng góp vào sự phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Lưu Trung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng Ban Chỉ đạo Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần IV năm 2024, xung quanh nội dung này.
Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Pháp luật - Tào Đạt - Thế Phong - 11 giờ trước
Tối 18/3, phòng An ninh điều tra Công an tỉnh Hậu Giang cho biết vừa phối hợp các phòng nghiệp vụ phá thành công chuyên án “Làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả” liên tỉnh, thu giữ số lượng lớn tiền giả tương đương hơn 640 triệu đồng.
Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 11 giờ trước
Quảng Ngãi vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) năm 2024. Theo đó, tỉnh yêu cầu đổi mới cách làm đối với các sản phẩm OCOP như tập trung phát triển các sản phẩm chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống gắn với lợi thế, tiềm năng của địa phương, các sản phẩm được thị trường ưa chuộng và đón nhận.