Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giáo dục dân tộc

Trách nhiệm và thách thức khi học tiếng Xtiêng (Bài 2)

PV - 08:05, 16/03/2022

Khoản 3, Điều 5 Hiến pháp năm 2013 quy định "Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt". Vì vậy, để hòa nhập vào phát triển chung của cộng đồng 54 dân tộc anh em, việc học tiếng Việt là trách nhiệm bắt buộc của người Xtiêng. Bên cạnh đó, để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, phát triển ngôn ngữ của người Xtiêng thì nhiệm vụ trước hết cũng chính là cộng đồng người Xtiêng.

Nhà dài của đồng bào Xtiêng ở Bình Phước (Ảnh minh họa)
Nhà dài của đồng bào Xtiêng ở Bình Phước (Ảnh minh họa)

Khi bàn về toàn cầu hóa nói chung, toàn cầu hóa văn hóa và toàn cầu hóa ngôn ngữ nói riêng, tác giả Trần Ngọc Thêm nhận xét rằng: "Dù muốn hay không, toàn cầu hóa nói chung, toàn cầu hóa văn hóa và toàn cầu hóa ngôn ngữ nói riêng đang là xu thế không thể nào đảo ngược". Về vấn đề nguy cơ, tác giả Trần Ngọc Thêm nhấn mạnh rằng: "Khi tiếng mẹ đẻ được thay thế bằng tiếng của nước ngoài, thì nguy cơ mai một của một nền văn hóa dân tộc là không thể tránh khỏi" (Trần Ngọc Thêm, 2014, tr.496). Vì "mọi hoạt động đều làm phát sinh phản lực", "toàn cầu hóa là xu hướng hòa nhập vào cái chung (quốc tế) làm phát sinh ra phản lực là sự thu hẹp khoảng cách (thậm chí triệt tiêu) cái riêng (dân tộc) trước hết là văn hóa và ngôn ngữ. Trung bình cứ khoảng 2 tuần, thế giới lại mất đi 1 ngôn ngữ". Tiếp đó là "đã là xu hướng tất yếu thì không nên chống lại" (bảo thủ), cũng không nên hùa theo (a dua), mà thái độ hợp lý hơn là tìm cách lợi dụng nó". "Không nên hùa theo, vì hùa theo là góp phần làm thay đổi mình quá nhanh. Cũng không nên chống lại, vì việc quay ngược lại bánh xe lịch sử là không thể, vô ích và có hại" (Trần Ngọc Thêm, 2014, tr.498). Và "Ngôn ngữ là một lĩnh vực đặc biệt, nó không chấp nhận quyền lực mà chỉ tuân theo những quy luật văn hóa" (Trần Ngọc Thêm, 2014, tr.501).

Trường hợp Singapore và Malaysia là một điển hình. Khi Singapore tách ra khỏi Malaysia vào năm 1965, hai nước có trình độ phát triển gần như nhau. Do tầm nhìn của Thủ tướng Lý Quang Diệu đã đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ quốc gia vào năm 1970 (hoàn thành vào năm 1984), đó là một trong yếu tố quan trọng làm cho quốc đảo này phát triển. Trong khi đó, năm 1969, Chính phủ Malaysia ban hành Luật Lấy tiếng Bahasa của người gốc Mã Lai làm ngôn ngữ trong nhà trường thay cho tiếng Anh để xóa bỏ tàn dư chủ nghĩa thực dân (kết thúc vào năm 1982). Việc làm này của Chính phủ Malaysia dẫn đến hậu quả là tình trạng thất nghiệp tăng cao, vì thanh niên Malaysia không kiếm được việc làm trong các công ty quốc tế. Năm 2002, Thủ tướng Mahathir Mohamat quyết định đưa tiếng Anh trở lại trường học (Alonesalem, 2010).

Hội thảo khoa học lấy ý kiến về chương trình dạy tiếng Xtiêng cho học sinh tiểu học (Nguồn: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Phước)
Hội thảo khoa học lấy ý kiến về chương trình dạy tiếng Xtiêng cho học sinh tiểu học (Nguồn: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Phước)

Thực tiễn này thấy rằng, vai trò của ngôn ngữ quan trọng như thế nào đối với sự phát triển của một quốc gia, cộng đồng DTTS. Tác giả Benjamin Lee Whorf (người Mỹ, 1897-1941) nhận xét: "Cấu trúc của tiếng mẹ đẻ của bất kỳ người nào cũng ảnh hưởng mạnh mẽ hoặc hoàn toàn quyết định cách nhìn thế giới mà người này sẽ có được trong quá trình thủ đắc thứ tiếng đó".

Một thách thức khác đối với người Xtiêng (không phải cán bộ, công chức, viên chức và học sinh) đó là: việc học ngôn ngữ của dân tộc mình phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Yếu tố đầu tiên có thể đề cập đến chính là điều kiện kinh tế gia đình, thời gian để học. Yếu tố thứ hai chính là chính sách của Nhà nước (như một động lực) để đi học, nền tảng kiến thức (đã học tiếng Việt) để thuận lợi hơn cho việc học. Hiện nay, qua theo dõi, đa phần người Xtiêng chưa được tiếp xúc với chữ viết của người Xtiêng (từ bộ sách học tiếng Xtiêng năm 1962, tài liệu dạy tiếng Xtiêng năm 2007, từ điển Xtiêng - Việt và Việt - Xtiêng năm 2008, bộ chữ viết Xtiêng 2018), không biết đọc chữ Xtiêng, sử dụng ngôn ngữ Xtiêng chưa thành thạo… Đối với cán bộ, công chức, viên chức và học sinh thì trách nhiệm và thách thức càng nặng nề hơn. Người Xtiêng phải sử dụng thành thạo tiếng Việt, tiếng nước ngoài để làm việc và học tập, vừa thành thạo tiếng dân tộc Xtiêng để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và phát triển ngôn ngữ của mình.

Thực tiễn cho thấy, do nhu cầu giao lưu, hội nhập với thế giới, từ những năm 1985-1986 ở Việt Nam đã bùng lên phong trào học tiếng Anh. Trước tình hình đất nước đang mở rộng các mối quan hệ quốc tế, để tiếp thu tốt những kinh nghiệm về quản lý kinh tế hiện đại, mỗi cán bộ quản lý và công chức Nhà nước phải biết ngoại ngữ để tiếp cận với nền khoa học và công nghệ tiên tiến của thế giới, trực tiếp giao dịch, làm việc với người nước ngoài và để có điều kiện tiếp tục học tập nghiên cứu... ngày 15/8/1994, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 422-TTg về đào tạo ngoại ngữ cho cán bộ, công chức.

Nhìn tổng thể, việc học tiếng Xtiêng đối với cộng đồng người Xtiêng trong xu thế hội nhập vừa là cơ hội, quyền lợi nhưng cũng là vấn đề trách nhiệm và thách thức lớn. Về cơ hội, quyền lợi: Đảng và Nhà nước đã có chính sách rất cụ thể. UBND tỉnh đã ban hành tài liệu bồi dưỡng tiếng Xtiêng cho cán bộ, công chức công tác ở vùng dân tộc, miền núi tỉnh Bình Phước. Đây là điều kiện tốt nhất để người Xtiêng học tập, nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa của dân tộc mình. Về trách nhiệm và thách thức: Tiếng Việt là tiếng phổ thông nên người Xtiêng phải học và sử dụng thành thạo nó. Học ngoại ngữ là tất yếu để tiếp cận với nền khoa học và công nghệ tiên tiến của thế giới, hòa nhập quốc tế. Vì vậy, việc xem thường một yếu tố nào sẽ là lực cản đến sự phát triển của chính bản thân và cộng đồng người Xtiêng trong xu thế hội nhập hiện nay.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chính sách hỗ trợ học sinh bán trú theo Nghị định 66/2025/NĐ-CP: Nhiều điểm đột phá về chính sách cho con em DTTS học tập

Chính sách hỗ trợ học sinh bán trú theo Nghị định 66/2025/NĐ-CP: Nhiều điểm đột phá về chính sách cho con em DTTS học tập

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 66/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/5/2025 "Quy định chính sách cho trẻ em nhà trẻ, học sinh, học viên ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo và cơ sở giáo dục có trẻ em nhà trẻ, học sinh hưởng chính sách", thay thế cho Nghị định 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ. Theo đó, sẽ nâng cao mức hỗ trợ bán trú cho các học sinh thuộc đối tượng thụ hưởng chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho cho học sinh DTTS học tập.
Tin nổi bật trang chủ
Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo

Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo

Ngày 31/3, tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức "Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo". Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì Hội nghị.
Cần phát huy tư duy đột phá trong công tác lãnh đạo để tạo ra những bước tiến vượt bậc trong công tác dân tộc, tôn giáo

Cần phát huy tư duy đột phá trong công tác lãnh đạo để tạo ra những bước tiến vượt bậc trong công tác dân tộc, tôn giáo

Thời sự - T.Nhân - H.Trường - N.Triều - 23:54, 31/03/2025
Đó là ý kiến chỉ đạo của Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung tại Hội nghị toàn quốc về công tác dân tộc và tôn giáo, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (Chương trình MTQG 1719), đề xuất xây dựng nội dung chương trình giai đoạn II: 2026 – 2030 diễn ra vào chiều 31/3 tại Khánh Hòa.
Thủ tướng chủ trì cuộc họp về chính sách ưu đãi thị thực và quay trở lại quốc tịch Việt Nam

Thủ tướng chủ trì cuộc họp về chính sách ưu đãi thị thực và quay trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - PV - 21:40, 31/03/2025
Chiều 31/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về chính sách miễn thị thực đơn phương và chính sách ưu đãi thị thực với một số đối tượng; việc quay trở lại quốc tịch Việt Nam với người Việt Nam ở nước ngoài.
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper

Thời sự - PV - 19:35, 31/03/2025
Chiều 31/3, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper.
MB Dream Home – Giải pháp tài chính đột phá cho khách hàng trẻ

MB Dream Home – Giải pháp tài chính đột phá cho khách hàng trẻ

Kinh tế - Tào Đạt - 19:14, 31/03/2025
“MB Dream Home”, là minh chứng rõ nét cho sự nhạy bén của đội ngũ lãnh đạo Ngân hàng Quân đội (MB) trong việc nắm bắt nhu cầu thị trường. Gói vay này không chỉ xuất phát từ chiến lược kinh doanh mà còn dựa trên phân tích chính xác về tâm lý, nhu cầu và hành vi tiêu dùng của giới trẻ hiện nay.
Di sản nghề khảm xà cừ: Góc nhìn đương đại từ nghệ sĩ nước ngoài

Di sản nghề khảm xà cừ: Góc nhìn đương đại từ nghệ sĩ nước ngoài

Tìm trong di sản - Minh Nhật - 17:24, 31/03/2025
Từ ngày 21/3 đến 3/4, Viện Pháp tại Việt Nam tổ chức Triển lãm Di sản nghề khảm xà cừ tại IDECAF (31 Thái Văn Lung, Quận 1, TP Hồ Chí Minh).
Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 29/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực. Nhà thờ Chánh Tòa Nha Trang. “Vườn Địa Đàng” giữa vùng nắng gió. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ngành giáo dục An Giang chỉ đạo

Ngành giáo dục An Giang chỉ đạo "nóng" vụ nhiều nữ sinh tiểu học hút thuốc lá trong trường

Giáo dục - Tào Đạt - 16:55, 31/03/2025
Đoạn clip xuất hiện trên mạng xã hội cho thấy có khoảng 6-7 nữ sinh của một trường tiểu học thản nhiên hút thuốc phì phèo và nói tục, chửi thề. Sau xác minh ban đầu, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh An Giang yêu cầu tăng cường quản lý, giáo dục đạo đức và tác hại thuốc lá cho học sinh.
Thành phố Hạ Long: Vượt khó, đưa nước sạch đến 10 xã miền núi, vùng cao

Thành phố Hạ Long: Vượt khó, đưa nước sạch đến 10 xã miền núi, vùng cao

Xã hội - Mỹ Dung - 16:32, 31/03/2025
Xác định, việc đưa nước sạch về các thôn, xã miền núi vùng cao là một trong những nhiệm vụ mang ý nghĩa thiết thực nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, do vậy thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) đang đẩy nhanh tiến độ cấp nước sạch cho 10 xã miền núi, dự kiến có khoảng 4.000 hộ dân được thụ hưởng.
Ninh Thuận: Chương trình MTQG 1719 đã thực sự đi vào cuộc sống

Ninh Thuận: Chương trình MTQG 1719 đã thực sự đi vào cuộc sống

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 16:30, 31/03/2025
Nhờ đẩy mạnh triển khai các dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: từ năm 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719), từ gần bốn năm nay, đời sống kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và niền núi tỉnh Ninh Thuận đã có nhiều chuyển biến đáng kể.
Đồng Nai: Công ty Gỗ Johnson Wood bị xử phạt 550 triệu đồng vì chuyển giao chất thải nguy hại không đúng quy định

Đồng Nai: Công ty Gỗ Johnson Wood bị xử phạt 550 triệu đồng vì chuyển giao chất thải nguy hại không đúng quy định

Pháp luật - Duy Chí - 16:28, 31/03/2025
UBND tỉnh Đồng Nai vừa ban hành Quyết định số 979/QĐ-XPHC phạt Công ty CP Johnson Wood số tiền 550 triệu đồng về 2 hành vi vi phạm pháp luật về môi trường.
Trưng bày hơn 300 hiện vật chuyên đề “Văn hoá Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”

Trưng bày hơn 300 hiện vật chuyên đề “Văn hoá Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”

Tin tức - Anh Trúc - 15:46, 31/03/2025
Ngày 31/3, tại Bảo tàng Hùng Vương, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp tổ chức khai mạc Trưng bày chuyên đề “Văn hóa Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”.