Cơ duyên với cá thượng nguồn
Cá chiên thường sống ở thượng lưu các con sông có nước chảy xiết và nhiều ghềnh thác. Hiện tại, giống cá quý này hầu như chỉ còn ở thượng nguồn các sông như: sông Hồng, sông Lô, sông Mã. Các huyện miền núi cũ tỉnh Thanh Hoá như Mường Lát, Quan Hoá, Bá Thước, nơi thượng nguồn sông Mã đi qua là môi trường thuận lợi cho cá chiên trú ngụ và sinh sôi.
Mô hình nuôi cá chiên của gia đình anh Cao Minh Nam (xã Bá Thước) đang mang lại hiệu quả kinh tế cao. (ảnh Q. Trâm)Năm 2018, trong một lần đánh bắt cá trên thượng nguồn sông Mã, anh Nam phát hiện loài cá chiên – một trong năm loài cá quý hiếm. Anh mang về nuôi thử cùng một số người dân trong xã. Đến năm 2020, sau khi bàn bạc với gia đình, anh thuê lại hơn 10ha trang trại ở xã Điền Lư để phát triển kinh tế tổng hợp, trong đó dành diện tích để nuôi cá chiên.
Tận dụng khí hậu mát mẻ, dòng suối chảy xiết với nhiều hố sâu, anh Nam đắp bờ, dẫn nước, đóng lồng nuôi riêng cá chiên. Mỗi lồng rộng 3m, dài 6m, được chia làm 2 ngăn – một bên nuôi cá giống, một bên nuôi cá thương phẩm, khoảng 200 con/năm.
“Cá chiên thịt thơm ngon, dai, giòn, giàu giá trị dinh dưỡng, giá bán cao nên chủ yếu được các nhà hàng, khách sạn đặt mua”, anh Nam cho biết. Do nguồn cá giống trong tự nhiên khan hiếm vì nạn khai thác tận diệt, gia đình phải thu mua nhiều ngày, thậm chí lên tận Tuyên Quang mua với giá 45.000 đồng/con cá giống.
Làm giàu nhờ nuôi lồng cá chiên
Cá chiên ưa sống trong môi trường nước chảy sạch, hệ thống lồng bè phải vệ sinh định kỳ, phát hiện bệnh sớm để xử lý kịp thời. Nguồn thức ăn chủ yếu là cá tạp băm nhỏ, cho ăn mỗi chiều tối. Nhờ tuân thủ quy trình chăm sóc, sau 12 tháng nuôi, cá đạt trọng lượng 1,2 – 1,8kg, giá bán 500.000 – 650.000 đồng/kg.
Theo chia sẻ của anh Nam, vụ vừa rồi, sau khi trừ chi phí, gia đình thu lãi trên 70 triệu đồng. Do nhu cầu cao, thương lái từ Hà Nội, Phú Thọ, Ninh Bình… đến tận nơi thu mua nên đầu ra ổn định. Ngoài cá chiên, gia đình anh Nam còn nuôi thêm khoảng 1.000 con cá dốc, cá trắm.
Cá chiên có giá trị dinh dưỡng, giá trị kinh tế cao (Ảnh Q. Trâm)Tuy nhiên, nuôi cá chiên cũng tiềm ẩn rủi ro do phụ thuộc vào tự nhiên, thời tiết bất lợi hoặc lũ lụt có thể gây thiệt hại. Nguồn giống tự nhiên không đồng đều, dễ nhiễm bệnh.
Đáng báo động là gần đây, nhiều dân chài từ vùng khác lén lút dùng kích điện đánh cá một cách hủy diệt; thậm chí có người còn rải thuốc trừ sâu, thuốc diệt muỗi xuống sông để bắt cá, khiến nguồn cá chiên ngày càng khan hiếm, đe dọa nghiêm trọng sự tồn tại của loài cá quý này.
Anh Nam mong muốn được hỗ trợ về kỹ thuật, hướng dẫn quy trình chăm sóc và chủ động được nguồn giống, thức ăn công nghiệp để nâng cao hiệu quả, giảm ô nhiễm môi trường.
Hiện mô hình của anh được nhiều hộ dân trong vùng đến học hỏi. Nếu được quan tâm, hỗ trợ về giống và kỹ thuật, nghề nuôi cá chiên không chỉ hứa hẹn mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho nhiều hộ gia đình nơi đây, mà còn giúp bảo tồn loài cá quý hiếm này./.
