Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Thăm thẳm đại ngàn

Uông Thái Biểu - 11:54, 19/06/2020

Từ lâu rồi, tôi đã biết đến Sơn Điền (Di Linh, Lâm Đồng) khi lật giở những trang sử oanh liệt một thời giữ nước. Tôi cũng ấn tượng Sơn Điền bởi có dịp thưởng lãm bộ đàn đá tiền sử mà người xứ núi thường gọi là “đá kêu” mang tên địa danh nổi tiếng ấy tại Bảo tàng Lâm Đồng. Trên kệ trưng bày, người ta ghi nhớ người có công phát hiện bộ đàn đá vô giá ấy là ông K’Branh ở buôn Đăng Ya.

Một góc xã Anh hùng Sơn Điền hôm nay
Một góc xã Anh hùng Sơn Điền hôm nay

Tôi về Sơn Điền thì ông “đá kêu” K’Branh đã lên với đất Yàng. Lang thang giữa buôn Bo Cao, trung tâm xã trong cái nắng gay gắt, bước chân tôi dừng lại ngôi nhà nhỏ bên đường. Người đàn ông chủ nhà đang tỷ mẩn đan chiếc gùi trên tay tên là K’Mùng, tuổi gần 70, một trong 140 người tham gia cách mạng của chiến khu Sơn Điền năm xưa. Ông K’Mùng tham gia du kích từ năm 1960 và gia nhập quân giải phóng từ năm 1971. Người Cựu chiến binh Khu 6 có nụ cười hiền lành này cũng từng băng rừng qua giúp nước bạn Campuchia tiêu diệt kẻ thù chung. 

Chuyện với người đàn ông Cơ-ho mau chóng trở nên cởi mở khi khơi đúng mạch ký ức về một thời lửa đạn. Vẫn không ngừng tay đan gùi, ông K’Mùng chắp nối trí nhớ của mình dẫn chúng tôi lùi về những năm tháng cũ. Những kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời ông gắn liền với quãng thời gian mà người Cơ-ho cùng với các dân tộc anh em đã tạo dựng một biểu tượng oanh liệt của lòng yêu nước trên miền cao nguyên. 

Thấy nhà K’Mùng có khách, những người hàng xóm ghé qua góp chuyện, đó là ông K’Oăng, ông K’Nhẻo, bà Ka Yếu, bà Ka Măng. Hóa ra, những người đàn ông, đàn bà chân chất đang trò chuyện cùng tôi đều từng là du kích hay dân công tải đạn. Đang vui, ông K’Mùng và những người đồng tộc cất lên tiếng hát, bài hát “Đảng lam gùng” (Đảng lãnh đạo) như nhắc nhở về một thời thấm nghĩa Đảng, tình dân: “Tus năm dô anh ủng hộ cách mạng. Tus năm dô anh geh Đảng lam gùng. Rgùn kon cau anh srới Mỹ - Diệm… (Từ năm này anh ủng hộ cách mạng. Từ năm này anh có Đảng lãnh đạo. Tập hợp Kinh - Thượng anh đánh Mỹ - Diệm…). 

Liên tưởng về không gian quá khứ cùng giai điệu và lời ca giản dị, chứng kiến biểu cảm của những người con núi rừng, tôi càng hiểu rõ thêm, người sinh ra ở rừng có đời sống hồn nhiên như cây cối, đá nước. Khi kẻ thù đến chiếm đất, giết dân, họ vót sắc mũi tên xung trận. Hết chiến tranh, họ trở về với nương rẫy, với căn nhà bên suối, say men rượu cần nồng nàn, những vòng xoang trong nhịp chiêng droòng trong những đêm trường ấm cùng bếp lửa. Lá bép, đọt mây, cây măng, cánh mối vẫn đẹp lòng nhau trong mỗi bữa cơm thường. 

* * *

Đứng trước sân nhà Cựu chiến binh K’Mùng, những người dân Sơn Điền chỉ cho tôi kia là dốc B40, nọ là đồi Mỹ, dưới đó là khe Máu… Những cái tên gợi lên nhiều ý nghĩa. Tôi tìm ký ức Sơn Điền xưa giữa không gian yên bình trưa nay với những sợi khói ấm áp tỏa trên những mái nhà tựa vào nhau bên triền thung lũng, rẫy cà phê xanh và ruộng lúa vào mùa chắc hạt. Tiếng máy ủi sửa đường, tiếng nước xối từ công trình thủy lợi và ríu ran con trẻ từ trường về nhà. Khó ngờ rằng, trên miền quê đầy sức sống hôm nay chỉ mới hơn 40 năm trước là vùng chiến địa ác liệt. 

Phó Bí thư K’Wẩn và Phó Chủ tịch xã K’Xuân dẫn chúng tôi lên khu đồi nhỏ có nhà bia tưởng niệm. Tấm bia đá tri ân 16 liệt sĩ, những cái tên K’Biền, K’Khối, K’Biều, K’Măng Yệu… những người con Cơ-ho Sơn Điền sáng mãi anh linh giữa núi rừng vì độc lập, tự do. Trước nhà bia tưởng niệm, chúng tôi cùng trở về những ngày tháng cũ, những tháng ngày đã dựng lên chân dung một Sơn Điền đã được công nhận đơn vị Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân từ năm 1994.

Lịch sử cách mạng tỉnh Lâm Đồng ghi lại, từ năm 1942, đồng bào xã Sơn Điền đã đứng lên chống thực dân Pháp và bè lũ tay sai khi chúng âm mưu bắt xâu, bắt lính. Họ đã góp sức cùng cán bộ cách mạng xây dựng căn cứ kháng chiến Mang Yệu - Chi Lan. Từ năm 1947, xã đã có một đội du kích đến 40 tay súng. Du kích Sơn Điền đã phối hợp cùng lực lượng vũ trang tỉnh tập kích đồn Gia Bát vào đêm 7/4/1954, tiêu diệt 111 tên địch, trong đó có 2 sĩ quan Pháp; phối hợp chặn đánh đoàn xe quân sự của địch trên dốc Nao Sẻ. Cuối cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, du kích Sơn Điền cũng nổi tiếng khi tự tổ chức trận phục kích ở buôn B’Rang, diệt 47 tên địch đi càn.

Thời chống đế quốc Mỹ, Sơn Điền là nơi những cán bộ của Khu 6 như Tám Cảnh, Ma Hương… đã bám đất, bám dân, phát triển căn cứ. Năm 1957, Sơn Điền đã có một Chi bộ 5 đảng viên; một Chi đoàn Thanh niên giải phóng 30 đoàn viên; 2 trung đội du kích tập trung gồm 60 người và 2 trung đội du kích thôn buôn có 120 tay súng. Nhân dân Sơn Điền cũng góp 71 người con vào quân giải phóng…

* * *

Thời chiến tranh gian khó, đồng bào chắt chiu từng hạt bắp, sẻ chia từng bó rau với cán bộ cách mạng. Dù bom cày đạn xới, người dân Sơn Điền vẫn hăng say sản xuất để nuôi bộ đội, du kích đánh giặc. Hòa bình về, những người dân Cơ-ho chỉ quen chọc lỗ tra hạt, sống bám vào rừng, đã theo lời Đảng, định canh định cư, lập vườn hộ, trồng lúa nước, chăn nuôi gia súc, gia cầm để ổn định đời sống. Hồi kháng chiến, các cán bộ cách mạng hứa rằng, hòa bình sẽ trở lại xây dựng đường sá, cấp điện, trường học và trạm y tế… cho dân. Đúng như lời hứa, những thứ ấy bây giờ đều có cả rồi. “Nhìn cảnh đổi thay mà thấy cái bụng rất vui”, ánh mắt nữ cựu dân công Ka Măng sáng lên khi nói với tôi.

Trong những năm qua, từ nhiều nguồn vốn của các Chương trình, sự nỗ lực của tỉnh, của huyện, bộ mặt xã Anh hùng Sơn Điền không ngừng khởi sắc. Cùng với màu xanh của những vườn cà phê, của ruộng lúa và những cánh rừng đã được giao khoán quản lý bảo vệ là những công trình kết cấu hạ tầng xây dựng khá bề thế, kiên cố. Trung tâm xã sáng màu ngói mới bởi cụm công trình: Trụ sở ủy ban, bưu điện văn hóa, trạm truyền thanh và nhà văn hóa. Hệ thống trường học và trạm y tế khang trang. Công trình thủy lợi bảo đảm tưới tiêu cho diện tích canh tác toàn xã. Từ mười mấy năm trước, con đường lớn từ Quốc lộ 28 nối với Sơn Điền dài hơn 10 cây số được mở, là mơ ước bao đời của người dân vùng sâu cách biệt này. Cuối năm 2019 vừa qua, về thăm xã, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Đoàn Văn Việt hứa sẽ bổ sung kinh phí nâng cấp tuyến đường quan trọng này trong thời gian gần nhất…

Trò chuyện với chúng tôi, Phó Bí thư xã K’Wẩn luôn nói đến quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển giao khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị và bảo đảm lưu thông nông sản. “Vào thực tế mới biết là quá nhiều khó khăn. Có cái khó từ khách quan mang lại, nhưng khó nhất chính là tạo nên những đột phá trong tư duy của đồng bào vốn quen lối làm ăn kiểu cũ”, anh K’Wẩn nói.

Một thành công rõ nét, Sơn Điền chính là địa phương DTTS Cơ-ho đầu tiên trong toàn tỉnh canh tác thành công cây lúa nước. Hiện tại, xã đã có hơn 100ha lúa nước canh tác từ 1 -2 vụ hoàn toàn bằng các giống mới. Đồng bào cũng có gần 400ha cà phê đang cho thu hoạch và hơn 60ha trồng bắp thương phẩm. Trâu, bò, heo và dê đã có hàng ngàn con. Hơn 200 hộ dân nhận 6.000ha rừng trên địa bàn để quản lý bảo vệ.

Phó Chủ tịch xã K’Xuân cho biết: “Dân chưa giàu, người nghèo vẫn còn nhưng thực sự không còn hộ đói nữa. Nhiều hộ thu nhập hàng trăm triệu đồng một năm”. Và anh kể, như nhà K’Giêng ở thôn Ha Yang, nhà K’Bách ở thôn Đăng Ya, nhà K’Léc ở thôn Kon Sỏ. Thầy Nguyễn Văn Họa, Hiệu trưởng Trường Trung học Sơn Điền nói với tôi, thanh niên vùng này ham học và nhiều người đã chọn quê hương trở về lập nghiệp sau khi rời ghế nhà trường. Ngay tại trường thầy Họa quản lý đã có tới 18 thầy cô giáo là người Cơ-ho gốc địa phương…

Rời Sơn Điền, từ triền núi Rơ Nha, tôi nhìn ngược về miền đất anh hùng trong kháng chiến nay đang bừng lên sắc mới. Cơn gió chiều hoang hoải thổi qua những trảng cỏ tranh phía trên đồi Mỹ rồi lan tỏa trên con nước những dòng suối Đạ Rsas, Đạtian Hil trôi qua buôn làng. Ngọn gió như nhắc nhở về quá khứ, tạo nên những liên tưởng, cảm xúc thật giàu ý nghĩa. Trong tiếng gió như nghe đâu đó hơi thở thật sâu, thật lắng, thật tràn đầy của đại ngàn thăm thẳm. Những người con núi rừng Tây Nguyên bao đời vẫn thế, can trường, bền bỉ bám bàn chân trần lên những vách đá chênh vênh, những sườn núi, những rừng sâu hiểm nguy để viết nên những bản hùng ca. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Buôn Trinh rộn rã mùa gặt

Buôn Trinh rộn rã mùa gặt

Trên cánh đồng trải dài dưới chân đồi thông Buôn Trinh, Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, bà con người Ê Đê đnag lom khom gặt lúa, nhịp tay đều đặn giữa sắc nắng và hương lúa chín. Tiếng cười, tiếng gọi nhau rộn ràng trong nắng, hòa cùng tiếng máy tuốt lúa xè xè, tiếng đập lúa trên thùng rộn ràng, báo hiệu một mùa thu hoạch no ấm lại về.
Tin nổi bật trang chủ
Tổng Bí thư Tô Lâm kiểm tra công tác khắc phục hậu quả bão, lụt tại tỉnh Thái Nguyên

Tổng Bí thư Tô Lâm kiểm tra công tác khắc phục hậu quả bão, lụt tại tỉnh Thái Nguyên

Chiều 16/10, tại Thái Nguyên, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn công tác của Trung ương đã đi kiểm tra tình hình khắc phục hậu quả cơn bão số 11; thăm hỏi hộ dân bị ảnh hưởng bởi bão, lụt và động viên các lực lượng Quân đội, Công an tham gia hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả cơn bão trên địa bàn.
Tổng Bí thư Tô Lâm kiểm tra công tác khắc phục hậu quả bão, lụt tại tỉnh Thái Nguyên

Tổng Bí thư Tô Lâm kiểm tra công tác khắc phục hậu quả bão, lụt tại tỉnh Thái Nguyên

Thời sự - PV - 18:50, 16/10/2025
Chiều 16/10, tại Thái Nguyên, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn công tác của Trung ương đã đi kiểm tra tình hình khắc phục hậu quả cơn bão số 11; thăm hỏi hộ dân bị ảnh hưởng bởi bão, lụt và động viên các lực lượng Quân đội, Công an tham gia hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả cơn bão trên địa bàn.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự khởi công trường học tại xã biên giới Tây Giang (Đà Nẵng)

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự khởi công trường học tại xã biên giới Tây Giang (Đà Nẵng)

Thời sự - PV - 17:45, 16/10/2025
Chiều 16/10, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự lễ khởi công dự án xây dựng trường phổ thông nội trú, bán trú tiểu học và trung học cơ sở Tây Giang-xã miền núi biên giới phía Tây giáp Lào, cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 120 km về phía Tây.
Quảng Trị: Mưa lớn gây ngập cục bộ, chia cắt nhiều thôn bản

Quảng Trị: Mưa lớn gây ngập cục bộ, chia cắt nhiều thôn bản

Xã hội - Khánh Ngân - 17:28, 16/10/2025
Do ảnh hưởng của mưa lớn kéo dài trong 24 giờ qua, nhiều khu vực miền núi của tỉnh Quảng Trị đã xảy ra tình trạng ngập lụt, chia cắt cục bộ nhiều thôn bản.
Gia Lai chi hơn 4,4 tỷ đồng hỗ trợ chủ tàu cá không đủ điều kiện khai thác thủy sản

Gia Lai chi hơn 4,4 tỷ đồng hỗ trợ chủ tàu cá không đủ điều kiện khai thác thủy sản

Xã hội - Ngọc Thu - 17:25, 16/10/2025
Ngày 16/10, UBND tỉnh Gia Lai có quyết định tạm ứng hơn 4,4 tỷ đồng để hỗ trợ ổn định đời sống đối với các chủ tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh.
Hàng nghìn người đổ về thắp hương trước ngày diễn ra lễ giỗ Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực

Hàng nghìn người đổ về thắp hương trước ngày diễn ra lễ giỗ Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực

Tìm trong di sản - Tào Đạt - 17:14, 16/10/2025
Dù chưa chính thức diễn ra lễ giỗ, nhưng hàng nghìn người đã đổ về thắp hương, nhân kỷ niệm 157 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh (1868 - 2025). Khoảng 3.000 người làm công quả đã dốc sức nấu tiệc chay phục vụ miễn phí cho bà con, du khách.
Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và là quyền cao quý của công dân. Tiếp nối truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc, tuổi trẻ vùng biên giới, vùng đồng bào DTTS tỉnh Gia Lai đã hăng hái viết đơn tình nguyện thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng của tuổi trẻ với khát vọng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bắt nhóm bán vàng giả lừa đảo hàng chục cửa hàng trên cả nước

Bắt nhóm bán vàng giả lừa đảo hàng chục cửa hàng trên cả nước

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 17:08, 16/10/2025
Phòng Cảnh sát Hình sự Công an tỉnh Ninh Bình vừa bắt giữ 6 đối tượng trong đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng thủ đoạn bán vàng giả cho các cửa hàng kinh doanh vàng trên địa bàn nhiều tỉnh, thành phố.
Quảng Ngãi: Tổ chức thu dọn gỗ, bảo đảm an toàn trên tuyến tỉnh lộ 676

Quảng Ngãi: Tổ chức thu dọn gỗ, bảo đảm an toàn trên tuyến tỉnh lộ 676

Bạn đọc - Ngọc Chí - 15:54, 16/10/2025
Sau khi Báo Dân tộc và Phát triển có bài phản ánh “Quảng Ngãi: Người dân sợ hãi với cảnh gỗ nằm chênh vênh trên sườn núi ở tuyến tỉnh lộ 676”, các đơn vị có liên quan đã tổ chức thu dọn gỗ nằm chênh vênh trên các sườn núi.
Ba danh thắng Ninh Bình vào Top điểm đến được yêu thích nhất thế giới

Ba danh thắng Ninh Bình vào Top điểm đến được yêu thích nhất thế giới

Du lịch - Quỳnh Trâm - 15:47, 16/10/2025
Ba danh thắng nổi tiếng của Ninh Bình gồm Quần thể danh thắng Tràng An, Tam Cốc - Bích Động và chùa Bái Đính vừa được nền tảng du lịch toàn cầu TripAdvisor vinh danh trong hệ thống Travellers’ Choice Awards 2025.
Đại biểu dự Đại hội Đảng bộ tỉnh Cà Mau ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng cơn bão số 10

Đại biểu dự Đại hội Đảng bộ tỉnh Cà Mau ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng cơn bão số 10

Thời sự - Tào Đạt - 14:30, 16/10/2025
450 đại biểu dự phiên trù bị Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Cà Mau đã quyên góp ủng hộ đồng bào các tỉnh bị thiệt hại do bão lũ.
Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Hà Nội lần thứ XVIII

Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Hà Nội lần thứ XVIII

Thời sự - PV - 13:35, 16/10/2025
Sáng 16/10, Tổng Bí thư Tô Lâm tới dự và phát biểu chỉ đạo tại phiên khai mạc Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP. Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030. Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.