Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Thăm thẳm đại ngàn

Uông Thái Biểu - 11:54, 19/06/2020

Từ lâu rồi, tôi đã biết đến Sơn Điền (Di Linh, Lâm Đồng) khi lật giở những trang sử oanh liệt một thời giữ nước. Tôi cũng ấn tượng Sơn Điền bởi có dịp thưởng lãm bộ đàn đá tiền sử mà người xứ núi thường gọi là “đá kêu” mang tên địa danh nổi tiếng ấy tại Bảo tàng Lâm Đồng. Trên kệ trưng bày, người ta ghi nhớ người có công phát hiện bộ đàn đá vô giá ấy là ông K’Branh ở buôn Đăng Ya.

Một góc xã Anh hùng Sơn Điền hôm nay
Một góc xã Anh hùng Sơn Điền hôm nay

Tôi về Sơn Điền thì ông “đá kêu” K’Branh đã lên với đất Yàng. Lang thang giữa buôn Bo Cao, trung tâm xã trong cái nắng gay gắt, bước chân tôi dừng lại ngôi nhà nhỏ bên đường. Người đàn ông chủ nhà đang tỷ mẩn đan chiếc gùi trên tay tên là K’Mùng, tuổi gần 70, một trong 140 người tham gia cách mạng của chiến khu Sơn Điền năm xưa. Ông K’Mùng tham gia du kích từ năm 1960 và gia nhập quân giải phóng từ năm 1971. Người Cựu chiến binh Khu 6 có nụ cười hiền lành này cũng từng băng rừng qua giúp nước bạn Campuchia tiêu diệt kẻ thù chung. 

Chuyện với người đàn ông Cơ-ho mau chóng trở nên cởi mở khi khơi đúng mạch ký ức về một thời lửa đạn. Vẫn không ngừng tay đan gùi, ông K’Mùng chắp nối trí nhớ của mình dẫn chúng tôi lùi về những năm tháng cũ. Những kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời ông gắn liền với quãng thời gian mà người Cơ-ho cùng với các dân tộc anh em đã tạo dựng một biểu tượng oanh liệt của lòng yêu nước trên miền cao nguyên. 

Thấy nhà K’Mùng có khách, những người hàng xóm ghé qua góp chuyện, đó là ông K’Oăng, ông K’Nhẻo, bà Ka Yếu, bà Ka Măng. Hóa ra, những người đàn ông, đàn bà chân chất đang trò chuyện cùng tôi đều từng là du kích hay dân công tải đạn. Đang vui, ông K’Mùng và những người đồng tộc cất lên tiếng hát, bài hát “Đảng lam gùng” (Đảng lãnh đạo) như nhắc nhở về một thời thấm nghĩa Đảng, tình dân: “Tus năm dô anh ủng hộ cách mạng. Tus năm dô anh geh Đảng lam gùng. Rgùn kon cau anh srới Mỹ - Diệm… (Từ năm này anh ủng hộ cách mạng. Từ năm này anh có Đảng lãnh đạo. Tập hợp Kinh - Thượng anh đánh Mỹ - Diệm…). 

Liên tưởng về không gian quá khứ cùng giai điệu và lời ca giản dị, chứng kiến biểu cảm của những người con núi rừng, tôi càng hiểu rõ thêm, người sinh ra ở rừng có đời sống hồn nhiên như cây cối, đá nước. Khi kẻ thù đến chiếm đất, giết dân, họ vót sắc mũi tên xung trận. Hết chiến tranh, họ trở về với nương rẫy, với căn nhà bên suối, say men rượu cần nồng nàn, những vòng xoang trong nhịp chiêng droòng trong những đêm trường ấm cùng bếp lửa. Lá bép, đọt mây, cây măng, cánh mối vẫn đẹp lòng nhau trong mỗi bữa cơm thường. 

* * *

Đứng trước sân nhà Cựu chiến binh K’Mùng, những người dân Sơn Điền chỉ cho tôi kia là dốc B40, nọ là đồi Mỹ, dưới đó là khe Máu… Những cái tên gợi lên nhiều ý nghĩa. Tôi tìm ký ức Sơn Điền xưa giữa không gian yên bình trưa nay với những sợi khói ấm áp tỏa trên những mái nhà tựa vào nhau bên triền thung lũng, rẫy cà phê xanh và ruộng lúa vào mùa chắc hạt. Tiếng máy ủi sửa đường, tiếng nước xối từ công trình thủy lợi và ríu ran con trẻ từ trường về nhà. Khó ngờ rằng, trên miền quê đầy sức sống hôm nay chỉ mới hơn 40 năm trước là vùng chiến địa ác liệt. 

Phó Bí thư K’Wẩn và Phó Chủ tịch xã K’Xuân dẫn chúng tôi lên khu đồi nhỏ có nhà bia tưởng niệm. Tấm bia đá tri ân 16 liệt sĩ, những cái tên K’Biền, K’Khối, K’Biều, K’Măng Yệu… những người con Cơ-ho Sơn Điền sáng mãi anh linh giữa núi rừng vì độc lập, tự do. Trước nhà bia tưởng niệm, chúng tôi cùng trở về những ngày tháng cũ, những tháng ngày đã dựng lên chân dung một Sơn Điền đã được công nhận đơn vị Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân từ năm 1994.

Lịch sử cách mạng tỉnh Lâm Đồng ghi lại, từ năm 1942, đồng bào xã Sơn Điền đã đứng lên chống thực dân Pháp và bè lũ tay sai khi chúng âm mưu bắt xâu, bắt lính. Họ đã góp sức cùng cán bộ cách mạng xây dựng căn cứ kháng chiến Mang Yệu - Chi Lan. Từ năm 1947, xã đã có một đội du kích đến 40 tay súng. Du kích Sơn Điền đã phối hợp cùng lực lượng vũ trang tỉnh tập kích đồn Gia Bát vào đêm 7/4/1954, tiêu diệt 111 tên địch, trong đó có 2 sĩ quan Pháp; phối hợp chặn đánh đoàn xe quân sự của địch trên dốc Nao Sẻ. Cuối cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, du kích Sơn Điền cũng nổi tiếng khi tự tổ chức trận phục kích ở buôn B’Rang, diệt 47 tên địch đi càn.

Thời chống đế quốc Mỹ, Sơn Điền là nơi những cán bộ của Khu 6 như Tám Cảnh, Ma Hương… đã bám đất, bám dân, phát triển căn cứ. Năm 1957, Sơn Điền đã có một Chi bộ 5 đảng viên; một Chi đoàn Thanh niên giải phóng 30 đoàn viên; 2 trung đội du kích tập trung gồm 60 người và 2 trung đội du kích thôn buôn có 120 tay súng. Nhân dân Sơn Điền cũng góp 71 người con vào quân giải phóng…

* * *

Thời chiến tranh gian khó, đồng bào chắt chiu từng hạt bắp, sẻ chia từng bó rau với cán bộ cách mạng. Dù bom cày đạn xới, người dân Sơn Điền vẫn hăng say sản xuất để nuôi bộ đội, du kích đánh giặc. Hòa bình về, những người dân Cơ-ho chỉ quen chọc lỗ tra hạt, sống bám vào rừng, đã theo lời Đảng, định canh định cư, lập vườn hộ, trồng lúa nước, chăn nuôi gia súc, gia cầm để ổn định đời sống. Hồi kháng chiến, các cán bộ cách mạng hứa rằng, hòa bình sẽ trở lại xây dựng đường sá, cấp điện, trường học và trạm y tế… cho dân. Đúng như lời hứa, những thứ ấy bây giờ đều có cả rồi. “Nhìn cảnh đổi thay mà thấy cái bụng rất vui”, ánh mắt nữ cựu dân công Ka Măng sáng lên khi nói với tôi.

Trong những năm qua, từ nhiều nguồn vốn của các Chương trình, sự nỗ lực của tỉnh, của huyện, bộ mặt xã Anh hùng Sơn Điền không ngừng khởi sắc. Cùng với màu xanh của những vườn cà phê, của ruộng lúa và những cánh rừng đã được giao khoán quản lý bảo vệ là những công trình kết cấu hạ tầng xây dựng khá bề thế, kiên cố. Trung tâm xã sáng màu ngói mới bởi cụm công trình: Trụ sở ủy ban, bưu điện văn hóa, trạm truyền thanh và nhà văn hóa. Hệ thống trường học và trạm y tế khang trang. Công trình thủy lợi bảo đảm tưới tiêu cho diện tích canh tác toàn xã. Từ mười mấy năm trước, con đường lớn từ Quốc lộ 28 nối với Sơn Điền dài hơn 10 cây số được mở, là mơ ước bao đời của người dân vùng sâu cách biệt này. Cuối năm 2019 vừa qua, về thăm xã, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Đoàn Văn Việt hứa sẽ bổ sung kinh phí nâng cấp tuyến đường quan trọng này trong thời gian gần nhất…

Trò chuyện với chúng tôi, Phó Bí thư xã K’Wẩn luôn nói đến quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển giao khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị và bảo đảm lưu thông nông sản. “Vào thực tế mới biết là quá nhiều khó khăn. Có cái khó từ khách quan mang lại, nhưng khó nhất chính là tạo nên những đột phá trong tư duy của đồng bào vốn quen lối làm ăn kiểu cũ”, anh K’Wẩn nói.

Một thành công rõ nét, Sơn Điền chính là địa phương DTTS Cơ-ho đầu tiên trong toàn tỉnh canh tác thành công cây lúa nước. Hiện tại, xã đã có hơn 100ha lúa nước canh tác từ 1 -2 vụ hoàn toàn bằng các giống mới. Đồng bào cũng có gần 400ha cà phê đang cho thu hoạch và hơn 60ha trồng bắp thương phẩm. Trâu, bò, heo và dê đã có hàng ngàn con. Hơn 200 hộ dân nhận 6.000ha rừng trên địa bàn để quản lý bảo vệ.

Phó Chủ tịch xã K’Xuân cho biết: “Dân chưa giàu, người nghèo vẫn còn nhưng thực sự không còn hộ đói nữa. Nhiều hộ thu nhập hàng trăm triệu đồng một năm”. Và anh kể, như nhà K’Giêng ở thôn Ha Yang, nhà K’Bách ở thôn Đăng Ya, nhà K’Léc ở thôn Kon Sỏ. Thầy Nguyễn Văn Họa, Hiệu trưởng Trường Trung học Sơn Điền nói với tôi, thanh niên vùng này ham học và nhiều người đã chọn quê hương trở về lập nghiệp sau khi rời ghế nhà trường. Ngay tại trường thầy Họa quản lý đã có tới 18 thầy cô giáo là người Cơ-ho gốc địa phương…

Rời Sơn Điền, từ triền núi Rơ Nha, tôi nhìn ngược về miền đất anh hùng trong kháng chiến nay đang bừng lên sắc mới. Cơn gió chiều hoang hoải thổi qua những trảng cỏ tranh phía trên đồi Mỹ rồi lan tỏa trên con nước những dòng suối Đạ Rsas, Đạtian Hil trôi qua buôn làng. Ngọn gió như nhắc nhở về quá khứ, tạo nên những liên tưởng, cảm xúc thật giàu ý nghĩa. Trong tiếng gió như nghe đâu đó hơi thở thật sâu, thật lắng, thật tràn đầy của đại ngàn thăm thẳm. Những người con núi rừng Tây Nguyên bao đời vẫn thế, can trường, bền bỉ bám bàn chân trần lên những vách đá chênh vênh, những sườn núi, những rừng sâu hiểm nguy để viết nên những bản hùng ca. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người nặng lòng với văn hóa của dân tộc Bru-Vân kiều ở làng Chênh Vênh

Người nặng lòng với văn hóa của dân tộc Bru-Vân kiều ở làng Chênh Vênh

Là người dân tộc Bru-Vân kiều, ông Hồ Văn Lý (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), đã có nhiều cách để lưu giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc mình. Từ Làn điệu dân ca, đến cách chơi các loại nhạc cụ truyền thống đều được ông tận tâm truyền dạy cho người trẻ với mong muốn giữ những âm điệu tà oải, xà nớt, Ta lư...vang mãi trên đỉnh Trường Sơn.
Tin nổi bật trang chủ
Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Không khí chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây rộn ràng nơi phum, sóc

Thời sự - Phương Nghi - 6 giờ trước
Về với đồng bào Khmer ở các tỉnh như Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu… mới cảm nhận được không khí đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer đang tới gần. Đi qua từng phum sóc, chúng tôi cảm nhận được không khí rộn ràng, náo nức chuẩn bị đón tết cổ truyền của đồng bào qua từng việc làm, hoạt động cụ thể.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 6 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 6 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 6 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 6 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 6 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Quảng Nam: Phấn đấu giảm 2.900 hộ nghèo trong năm 2024

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 6 giờ trước
UBND tỉnh Quảng Nam vừa có Quyết định giao chỉ tiêu giảm nghèo năm 2024 cho các địa phương trong tỉnh.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 7 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 7 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 7 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.