Tây Nguyên gồng mình vượt qua mùa khô hạn: Lo giữ nước cho cây trồng (Bài 1)

Nông dân “trắng đêm” tưới cây

Hiện nay, nông dân Tây Nguyên đang tập trung tưới nước cho các loại cây lâu năm, đặc biệt là cà phê. Sau thời gian nghỉ Tết, bà Lê Thị Thanh Hằng, xã Cư Klông, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk bắt đầu kéo ống tưới đợt đầu. Bà Hằng chia sẻ: Tôi có hơn 1ha cà phê xen hồ tiêu. Việc trồng, chăm sóc cà phê quan trọng nhất, là thời điểm tưới nước nên ngay sau Tết, gia đình tôi đã kéo ống tưới nước cho cà phê để hoa nở đều, quả đậu nhiều. Gia đình cũng nạo vét, đào ao chứa nước để chủ động nguồn nước tưới trong mùa khô. Đến nay, nước trong ao vẫn đủ để tưới vài đợt nữa.

Tương tự, gia đình bà Thái Thị Hải, xã Cư Dliê M’nông, huyện Cư M’Gar, đã lắp máy bơm tưới cho 2 đám rẫy hơn 1.000 cây cà phê. Theo bà Hải, cà phê là giống cây trồng cần nhiều nước, nên được tưới thành nhiều đợt. Thường mỗi vụ cà phê người dân tưới khoảng 3 đợt, năm nào hạn nhiều thì phải tưới đợt 4. Trước đây, mùa tưới cà phê thường vào sau Tết Nguyên đán, nhưng mấy năm nay, thời tiết thay đổi, cà phê nở sớm hơn nên gia đình tôi cũng không nghỉ Tết mà tranh thủ tưới để đảm bảo đủ nước cây nở hoa, quả đậu.

“Mùa tưới quan trọng bậc nhất trong chu kỳ chăm sóc cà phê, quyết định lớn đến năng suất, sản lượng cà phê nên việc tưới nước cũng cần đúng thời điểm. Vì nếu tưới sớm cà phê chưa có mầm hoa thì hoa sẽ không đều, đậu quả kém hơn và khi thu hoạch cũng gặp nhiều khó khăn. Còn nếu tưới muộn, thì cây thiếu nước suy kiệt, rụng, khô lá khả năng đậu quả cũng không cao. Khi cà phê có nhiều mầm nụ, thì phải tưới đủ nước mới hy vọng mùa vụ bội thu”, bà Hải lý giải.

Còn tại tỉnh Gia Lai, hiện nay, nắng nóng kéo dài khiến nhiều địa phương đang đứng trước nguy cơ khô hạn, gây ảnh hưởng đến tình hình sản xuất và đời sống của người dân. Vì vậy, ngành chức năng cùng với chính quyền địa phương đã khẩn trương triển khai nhiều giải pháp phòng, chống hạn nhằm hạn chế thiệt hại do hạn hán gây ra.

Đối với nông dân trồng cà phê, để kịp thời cung cấp đủ nước cho vườn đợt đầu tiên, nhiều nông dân ở huyện Ia Grai (tỉnh Gia Lai) “trắng đêm” tưới nước cho cây. Sở dĩ người dân tưới nước sớm cho vườn cà phê, bởi sau khi thu hoạch khoảng 1 tháng cây cần nước gấp để ra hoa đúng thời điểm. Nếu tưới muộn, cà phê sẽ bị suy kiệt, rụng lá, khô cành và giảm năng suất. Ngoài ra, năm 2025 được dự báo sẽ hạn nặng khiến người dân lo lắng về việc thiếu nước tưới nên chủ động tưới sớm.

Anh Trần Xuân Hường (xã Ia Hrung, huyện Ia Grai) cho biết: Vì đã sớm được dự báo có nguy cơ hạn hán nên dịp trước và sau Tết Nguyên đán, tôi đã lo giữ nước để tưới hơn 3ha cà phê của mình. Vừa tưới nước đợt 1 nhưng tôi thấy nhiều ao hồ, suối đã cạn nhiều so với mọi năm.

Thuỷ lợi nguy cơ cạn nguồn tưới

Theo ngành nông nghiệp huyện Chư Sê (tỉnh Gia Lai), khả năng xảy ra khô hạn trong năm 2025 là rất lớn. Nhất là trong cao điểm mùa khô 2025, hàng nghìn hecta cây trồng sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu nước tưới nghiêm trọng.

Ngoài các công trình thủy lợi lớn như Ia Glai, Plei Keo và Ia Ring, huyện Chư Sê (tỉnh Gia Lai) có khoảng 24 đập thủy lợi nhỏ phục vụ nước tưới cho cây trồng. Vụ Đông Xuân 2024 - 2025, toàn huyện gieo trồng 2.365 ha. Từ cuối tháng 2 đến đầu tháng 3 có khả năng xảy ra hạn hán cục bộ tại một số địa phương không chủ động nguồn nước và xa các công trình thủy lợi. Từ nửa cuối tháng 3, khả năng cao xảy ra hạn hán trên diện rộng tại các địa phương trong tỉnh. 

Hiện nay, mực nước các sông suối, hồ đập trên địa bàn huyện Chư Sê đang thấp hơn trung bình nhiều năm, nhất là mực nước hồ thủy lợi Ia Ring sau sự cố sụt lún thân đập ở mức khá thấp. Dù huyện đã triển khai nhiều giải pháp chống hạn, nhưng nguy cơ thiếu nước tưới vẫn đang hiện hữu.

Ông Trần Quốc Hưng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Hợp tác xã Sản xuất - kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Ia Ring, xã Ia Tiêm chia sẻ: Hợp tác xã có khoảng 100 ha cà phê sử dụng nguồn nước tưới từ hồ thủy lợi Ia Ring. Sau khi hồ gặp sự cố, các thành viên hợp tác xã đều lo lắng về nguy cơ thiếu nước tưới vào những tháng cao điểm của mùa khô năm nay.

Vụ Đông Xuân 2024 - 2025, Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk phục vụ tưới cho gần 52.992 ha cây trồng các loại: lúa, cây công nghiệp, cây ăn quả, cây hoa màu khác… Để bảo đảm nguồn nước phục vụ tưới vụ Đông Xuân, sau khi kết thúc vụ Hè Thu 2024, công ty đã chỉ đạo các đơn vị căn cứ dự báo thời tiết, tình hình nguồn nước tại công trình, chủ động đóng cống để tích nước. 

Đồng thời, các đơn vị chủ động rà soát, kiểm tra nguồn nước, diện tích tưới của từng công trình để lập phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước. Đặc biệt là chú trọng các công trình có khả năng hạn hán, thiếu nước về cuối vụ và có nguồn để chống hạn. Hiện công ty đã xây dựng phương án chống hạn cho khoảng 49 công trình có khả năng bị hạn hán, thiếu nước về cuối vụ và có nguồn để thực hiện công tác chống hạn.