Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Say đắm điệu xòe Thái

Nam Hương - Vũ Lợi - 10:25, 08/06/2020

Xòe Thái - một nghệ thuật múa truyền thống, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thể hiện nét tinh hoa văn hóa lâu đời của đồng bào dân tộc Thái. Đây được coi là món ăn tinh thần, kết nối mọi người xích lại gần nhau sau những ngày lao động vất vả; nơi gửi gắm tâm tư, tình cảm và khát vọng sống của con người.

Vui điệu xòe sạp trong Ngày hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên lần thứ hai
Vui điệu xòe sạp trong Ngày hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên lần thứ hai

Điệu xòe có từ bao giờ?

“Ðiệu xòe, điệu xòe có từ bao giờ, mà vẫn mê say như thuở nào…”. Ðúng như những ca từ trong ca khúc “Ðiệu xòe thương nhau” của nhạc sĩ Vương Khon, không ai biết chính xác điệu xòe có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, từ khi sinh ra, mỗi người Thái đã được nuôi dưỡng, lớn lên cùng với điệu xòe. Điệu xòe giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái. Xòe Thái không những đẹp về nghệ thuật mà còn mang tính nhân văn tốt đẹp, thể hiện tinh thần gắn kết cộng đồng, tạo sức hút đặc biệt, khiến người vào xòe dù lớn, nhỏ, lạ, quen hay sớm, muộn thì vẫn cứ say mê như thuở ban đầu.

“Xòe” trong tiếng dân tộc Thái nghĩa là điệu nhảy. Nghệ thuật xòe Thái được hiểu là nghệ thuật trình diễn các điệu múa dân gian của dân tộc Thái, với sự tham gia của nhiều người, không giới hạn về số lượng. Từ lâu, nghệ thuật xòe Thái đã đi vào văn học, thơ ca để lưu giữ và mô tả về nét văn hóa giàu bản sắc và vẻ đẹp độc đáo.

Vòng xòe càng đông càng vui nên những nơi không gian rộng thường được chọn là nơi diễn ra những điệu xòe. Với cộng đồng người Thái, bất kể những cuộc vui, từ nhỏ của gia đình, như mừng nhà mới, cưới hỏi; cho đến những lễ hội lớn của bản làng, như: Xên bản, Tết xí xíp, Lễ mừng cơm mới, hay Lễ hội Hoa Ban… xòe Thái luôn hiện hữu. Theo quan niệm của người Thái: “Không  xòe cây lúa không trổ bông/ Không xòe cây ngô không ra bắp/ Không xòe trai gái không thành đôi”.

Gặp nghệ nhân tỏ tường về xòe Thái

Nghệ nhân Ưu tú Mào Văn Ết, sinh sống tại tổ 6, phường Thanh Trường, TP. Điện Biên Phủ (Điện Biên) là người tâm huyết, gắn bó, rất am hiểu về nghệ thuật trình diễn và tri thức dân gian trong đó có nghệ thuật xòe của đồng bào dân tộc Thái.

Theo chia sẻ của Nghệ nhân, linh hồn của xòe Thái chứa đựng trong các điệu xòe cổ, như: Xòe vòng, xòe khăn, xòe nón, xòe quạt, xòe sạp… trong đó xòe vòng xuất hiện sớm nhất, mang ý nghĩa truyền thống và phổ biến.

Trong những lễ hội lớn, ở những bản đông dân cư, người ta xòe nhiều vòng và ứng với từng độ tuổi lại ở từng vòng khác nhau. Vòng xòe trong cùng là thiếu niên, tiếp đến thanh niên, trung niên và người lớn tuổi ở vòng xòe ngoài cùng, khi cao hứng thì reo hò xiết chặt vòng xòe trong tiếng trống, chiêng rộn ràng.

Yếu tố tạo nên đặc trưng của xòe chính là âm nhạc. Ngày trước, xòe vòng được mở đầu bằng tiếng hát của một người cất lên, sau đó mọi người vào múa theo nhịp trống chiêng, chũm chọe, tính tẩu. Sau này, các nghệ nhân trong quá trình sáng tác và dàn dựng đã sử dụng thêm một số đạo cụ, như: Nón, khăn, ống nứa… hình thành nên múa nón, múa khăn với những động tác đơn giản kết hợp với những làn điệu, bài hát để đối đáp, hát tỏ tình trai gái…

Ngày nay, trong những lễ hội, cuộc vui tiếp đón du khách, bạn bè, mọi người thường bắt đầu xòe tay thấp với động tác đơn giản, để bất cứ ai cũng có thể tham gia. Đến khi tiếng trống, chiêng dồn dập hơn, rượu đã ngà ngà say, họ chuyển sang xòe tay cao hay còn gọi là xòe chọi gà. Người tham gia nắm tay nhau đưa lên ngang đầu rồi lại đưa xuống thấp, một chân bước, một chân ký, động tác mạnh mẽ, dứt khoát, vui vẻ.

Phát triển du lịch để bảo tồn di sản

Tháng 1/2019, UBND tỉnh Ðiện Biên và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đồng thuận xây dựng hồ sơ “Nghệ thuật xòe Thái” đề nghị UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đến nay, ngành Văn hóa tỉnh Điện Biên, chính quyền các cấp, cũng như các nghệ nhân, những người yêu văn hóa Thái đã dành nhiều tâm huyết nghiên cứu, bảo tồn cũng như truyền dạy, phổ biến rộng rãi hơn về nét đẹp của loại hình nghệ thuật này.

Hiện, nghệ thuật múa xòe đã nhân rộng và có sức hút với nhiều cộng đồng dân tộc trên mảnh đất Ðiện Biên. Đặc biệt, thông qua hoạt động biểu diễn phục vụ khách du lịch ở các bản văn hóa, những sự kiện văn hóa truyền thống tầm cỡ, như: Lễ hội Hoa Ban hay Ngày Hội Văn hóa dân tộc Thái… là cơ hội tốt để quảng bá rộng rãi những nét đẹp cuốn hút, hấp dẫn trong xòe Thái đến đông đảo du khách.

“Xòe cần phải được trao truyền qua các thế hệ, được nuôi dưỡng và phổ rộng ra cộng đồng. Và chính những lớp tập huấn của Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên do các nghệ nhân đứng lớp hay những sự kiện văn hóa lớn với sự góp mặt của vòng xòe chính là sự bảo tồn văn hóa thiết thực và hiệu quả nhất. Ðó vừa là niềm tự hào của đồng bào Thái, là một nét đẹp văn hóa đáng được trân trọng và gìn giữ”, Nghệ nhân Ưu tú Mào Ết nhấn mạnh.

Xòe cần phải được trao truyền qua các thế hệ, được nuôi dưỡng và phổ rộng ra cộng đồng. Và chính những lớp tập huấn của Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên do các nghệ nhân đứng lớp hay những sự kiện văn hóa lớn với sự góp mặt của vòng xòe chính là sự bảo tồn văn hóa thiết thực và hiệu quả nhất. Ðó vừa là niềm tự hào của đồng bào Thái, là một nét đẹp văn hóa đáng được trân trọng và gìn giữ”.

Nghệ nhân Ưu tú Mào Ết

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 1 giờ trước
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 5 giờ trước
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 6 giờ trước
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 6 giờ trước
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 6 giờ trước
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 7 giờ trước
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 7 giờ trước
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 9 giờ trước
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 9 giờ trước
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 9 giờ trước
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.