Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Say đắm điệu xòe Thái

Nam Hương - Vũ Lợi - 10:25, 08/06/2020

Xòe Thái - một nghệ thuật múa truyền thống, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thể hiện nét tinh hoa văn hóa lâu đời của đồng bào dân tộc Thái. Đây được coi là món ăn tinh thần, kết nối mọi người xích lại gần nhau sau những ngày lao động vất vả; nơi gửi gắm tâm tư, tình cảm và khát vọng sống của con người.

Vui điệu xòe sạp trong Ngày hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên lần thứ hai
Vui điệu xòe sạp trong Ngày hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên lần thứ hai

Điệu xòe có từ bao giờ?

“Ðiệu xòe, điệu xòe có từ bao giờ, mà vẫn mê say như thuở nào…”. Ðúng như những ca từ trong ca khúc “Ðiệu xòe thương nhau” của nhạc sĩ Vương Khon, không ai biết chính xác điệu xòe có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, từ khi sinh ra, mỗi người Thái đã được nuôi dưỡng, lớn lên cùng với điệu xòe. Điệu xòe giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái. Xòe Thái không những đẹp về nghệ thuật mà còn mang tính nhân văn tốt đẹp, thể hiện tinh thần gắn kết cộng đồng, tạo sức hút đặc biệt, khiến người vào xòe dù lớn, nhỏ, lạ, quen hay sớm, muộn thì vẫn cứ say mê như thuở ban đầu.

“Xòe” trong tiếng dân tộc Thái nghĩa là điệu nhảy. Nghệ thuật xòe Thái được hiểu là nghệ thuật trình diễn các điệu múa dân gian của dân tộc Thái, với sự tham gia của nhiều người, không giới hạn về số lượng. Từ lâu, nghệ thuật xòe Thái đã đi vào văn học, thơ ca để lưu giữ và mô tả về nét văn hóa giàu bản sắc và vẻ đẹp độc đáo.

Vòng xòe càng đông càng vui nên những nơi không gian rộng thường được chọn là nơi diễn ra những điệu xòe. Với cộng đồng người Thái, bất kể những cuộc vui, từ nhỏ của gia đình, như mừng nhà mới, cưới hỏi; cho đến những lễ hội lớn của bản làng, như: Xên bản, Tết xí xíp, Lễ mừng cơm mới, hay Lễ hội Hoa Ban… xòe Thái luôn hiện hữu. Theo quan niệm của người Thái: “Không  xòe cây lúa không trổ bông/ Không xòe cây ngô không ra bắp/ Không xòe trai gái không thành đôi”.

Gặp nghệ nhân tỏ tường về xòe Thái

Nghệ nhân Ưu tú Mào Văn Ết, sinh sống tại tổ 6, phường Thanh Trường, TP. Điện Biên Phủ (Điện Biên) là người tâm huyết, gắn bó, rất am hiểu về nghệ thuật trình diễn và tri thức dân gian trong đó có nghệ thuật xòe của đồng bào dân tộc Thái.

Theo chia sẻ của Nghệ nhân, linh hồn của xòe Thái chứa đựng trong các điệu xòe cổ, như: Xòe vòng, xòe khăn, xòe nón, xòe quạt, xòe sạp… trong đó xòe vòng xuất hiện sớm nhất, mang ý nghĩa truyền thống và phổ biến.

Trong những lễ hội lớn, ở những bản đông dân cư, người ta xòe nhiều vòng và ứng với từng độ tuổi lại ở từng vòng khác nhau. Vòng xòe trong cùng là thiếu niên, tiếp đến thanh niên, trung niên và người lớn tuổi ở vòng xòe ngoài cùng, khi cao hứng thì reo hò xiết chặt vòng xòe trong tiếng trống, chiêng rộn ràng.

Yếu tố tạo nên đặc trưng của xòe chính là âm nhạc. Ngày trước, xòe vòng được mở đầu bằng tiếng hát của một người cất lên, sau đó mọi người vào múa theo nhịp trống chiêng, chũm chọe, tính tẩu. Sau này, các nghệ nhân trong quá trình sáng tác và dàn dựng đã sử dụng thêm một số đạo cụ, như: Nón, khăn, ống nứa… hình thành nên múa nón, múa khăn với những động tác đơn giản kết hợp với những làn điệu, bài hát để đối đáp, hát tỏ tình trai gái…

Ngày nay, trong những lễ hội, cuộc vui tiếp đón du khách, bạn bè, mọi người thường bắt đầu xòe tay thấp với động tác đơn giản, để bất cứ ai cũng có thể tham gia. Đến khi tiếng trống, chiêng dồn dập hơn, rượu đã ngà ngà say, họ chuyển sang xòe tay cao hay còn gọi là xòe chọi gà. Người tham gia nắm tay nhau đưa lên ngang đầu rồi lại đưa xuống thấp, một chân bước, một chân ký, động tác mạnh mẽ, dứt khoát, vui vẻ.

Phát triển du lịch để bảo tồn di sản

Tháng 1/2019, UBND tỉnh Ðiện Biên và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đồng thuận xây dựng hồ sơ “Nghệ thuật xòe Thái” đề nghị UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đến nay, ngành Văn hóa tỉnh Điện Biên, chính quyền các cấp, cũng như các nghệ nhân, những người yêu văn hóa Thái đã dành nhiều tâm huyết nghiên cứu, bảo tồn cũng như truyền dạy, phổ biến rộng rãi hơn về nét đẹp của loại hình nghệ thuật này.

Hiện, nghệ thuật múa xòe đã nhân rộng và có sức hút với nhiều cộng đồng dân tộc trên mảnh đất Ðiện Biên. Đặc biệt, thông qua hoạt động biểu diễn phục vụ khách du lịch ở các bản văn hóa, những sự kiện văn hóa truyền thống tầm cỡ, như: Lễ hội Hoa Ban hay Ngày Hội Văn hóa dân tộc Thái… là cơ hội tốt để quảng bá rộng rãi những nét đẹp cuốn hút, hấp dẫn trong xòe Thái đến đông đảo du khách.

“Xòe cần phải được trao truyền qua các thế hệ, được nuôi dưỡng và phổ rộng ra cộng đồng. Và chính những lớp tập huấn của Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên do các nghệ nhân đứng lớp hay những sự kiện văn hóa lớn với sự góp mặt của vòng xòe chính là sự bảo tồn văn hóa thiết thực và hiệu quả nhất. Ðó vừa là niềm tự hào của đồng bào Thái, là một nét đẹp văn hóa đáng được trân trọng và gìn giữ”, Nghệ nhân Ưu tú Mào Ết nhấn mạnh.

Xòe cần phải được trao truyền qua các thế hệ, được nuôi dưỡng và phổ rộng ra cộng đồng. Và chính những lớp tập huấn của Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên do các nghệ nhân đứng lớp hay những sự kiện văn hóa lớn với sự góp mặt của vòng xòe chính là sự bảo tồn văn hóa thiết thực và hiệu quả nhất. Ðó vừa là niềm tự hào của đồng bào Thái, là một nét đẹp văn hóa đáng được trân trọng và gìn giữ”.

Nghệ nhân Ưu tú Mào Ết

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Quảng Ngãi gấp rút chuẩn bị các điều kiện xây dựng trường học ở các xã biên giới

Quảng Ngãi gấp rút chuẩn bị các điều kiện xây dựng trường học ở các xã biên giới

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới, tỉnh Quảng Ngãi có kế hoạch xây dựng 5 trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tại các xã biên giới và hoàn thành trước năm 2027. Đây được xem là “chìa khóa” để tháo gỡ những khó khăn về cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho các trường ở vùng biên giới nâng cao chất lượng giáo dục.
Trang nghiêm Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn tại Tịnh xá Ngọc Trung Tăng

Trang nghiêm Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn tại Tịnh xá Ngọc Trung Tăng

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - Như Tâm - 20:41, 04/09/2025
Ngày 4/9, Tịnh xá Ngọc Trung Tăng, hệ phái khất sĩ Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã tổ chức Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn. Tham dự có Trưởng lão Hòa thượng Đào Như - Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo TP. Cần Thơ.
Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An chúc mừng Giáo hội Phật giáo tỉnh nhân dịp Lễ Vu Lan

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An chúc mừng Giáo hội Phật giáo tỉnh nhân dịp Lễ Vu Lan

Dân tộc - Tôn giáo - Khánh Ngân - 20:34, 04/09/2025
Ngày 4/9, Đoàn công tác Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An đã đến thăm, chúc mừng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Nghệ An nhân dịp Lễ Vu Lan.
Các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng hoàn tất công tác chuẩn bị cho ngày tựu trường

Các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng hoàn tất công tác chuẩn bị cho ngày tựu trường

Giáo dục - T.Nhân - H.Trường - 18:19, 04/09/2025
Đến thời điểm này, các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng đang hoàn tất các chuẩn bị cho lễ khai giảng năm học 2025-2026.
Hơn 23 triệu học sinh trên cả nước sẽ cùng tham dự Lễ khai giảng năm học 2025 - 2026

Hơn 23 triệu học sinh trên cả nước sẽ cùng tham dự Lễ khai giảng năm học 2025 - 2026

Giáo dục - Hoàng Quý - 18:11, 04/09/2025
Ngày mai (5/9), hơn 23 triệu học sinh, sinh viên trên cả nước sẽ chính thức bước vào năm học mới 2025 - 2026. Lễ Khai giảng năm nay có ý nghĩa đặc biệt khi gắn với sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Giáo dục Việt Nam (1945 - 2025).
Tôn vinh tính đa dạng trong thống nhất của văn hóa Việt Nam

Tôn vinh tính đa dạng trong thống nhất của văn hóa Việt Nam

Sắc màu 54 - Minh Thu - 18:07, 04/09/2025
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có Quyết định số 3167/QĐ-BVHTTDL về việc tổ chức trưng bày “Di sản văn hóa Việt Nam - Sức sống từ truyền thống đến hiện đại” tại miền Bắc và miền Nam.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Giá xăng trong nước tiếp tục tăng, tiến sát mốc 20.500 đồng/lít

Giá xăng trong nước tiếp tục tăng, tiến sát mốc 20.500 đồng/lít

Kinh tế - Hoàng Minh - 18:00, 04/09/2025
Chiều 4/9, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã công bố kỳ điều chỉnh giá xăng dầu mới, theo đó các mặt hàng xăng trong nước tiếp tục tăng nhẹ. Đây là lần thứ ba liên tiếp giá xăng được điều chỉnh theo xu hướng đi lên, trong bối cảnh giá dầu thô thế giới biến động.
Quảng Trị tặng hàng chục xe đạp cho học sinh vùng biên trước thềm năm học mới

Quảng Trị tặng hàng chục xe đạp cho học sinh vùng biên trước thềm năm học mới

Nhịp cầu nhân ái - Khánh Ngân - 17:57, 04/09/2025
Ngày 4/9, Đồn Biên phòng Hải An (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị) phối hợp với các mạnh thường quân tổ chức tặng hàng chục xe đạp, dụng cụ học tập cho học sinh khu vực biên giới biển xã Mỹ Thủy (Quảng Trị).
Lan tỏa văn hóa truyền thống Gia Lai tại Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh

Lan tỏa văn hóa truyền thống Gia Lai tại Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh

Du lịch - Ngọc Thu - 17:54, 04/09/2025
Từ ngày 3 - 6/9, tỉnh Gia Lai tham gia Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh (ITE HCMC) lần thứ 19. Tại đây, du khách sẽ được trải nghiệm trực tiếp các hoạt động văn hóa truyền thống, tìm hiểu di sản văn hóa đặc trưng của đại ngàn - biển xanh Gia Lai thông qua chương trình biểu diễn nghệ thuật với nhiều tiết mục đặc sắc.
Hồi Xuân (Thanh Hóa): Đổi vũ khí lấy quà, trao bình yên cho cộng đồng

Hồi Xuân (Thanh Hóa): Đổi vũ khí lấy quà, trao bình yên cho cộng đồng

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 15:28, 04/09/2025
Nhằm loại bỏ súng săn, súng tự chế ra khỏi đời sống, thời gian qua, Công an xã Hồi Xuân (Thanh Hóa) đã triển khai nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả, vận động người dân tự nguyện giao nộp vũ khí, góp phần giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn miền núi, trong đó có chương trình “Đổi vũ khí lấy quà”.
Ám ảnh hàng chục nghìn tấn rác phủ kín lòng hồ Bản Vẽ

Ám ảnh hàng chục nghìn tấn rác phủ kín lòng hồ Bản Vẽ

Xã hội - Thanh Hải - 15:21, 04/09/2025
Hàng chục nghìn tấn gỗ mục, rác nhựa đổ dồn về sau các đợt mưa lũ khiến mặt hồ thủy điện Bản Vẽ (Nghệ An) biến thành bãi phế liệu nổi khổng lồ. Điều này khiến cho tuyến giao thông đường thủy vào các xã lòng hồ trở nên khó khăn hơn và việc thu gom, xử lý rác thì hết sức nan giải.