Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

“Nước trời” của người Tà Riềng

Hồng Phúc - Văn Sơn - 07:20, 10/02/2025

Đến xã Đắc Tôi, huyện vùng biên Nam Giang (Quảng Nam) mà không một lần thưởng thức “nước trời” thì quả thật uổng phí. Khắp dãy Trường Sơn, những vạt rừng đoák xanh tươi đựng thứ nước màu trắng đục, thơm dịu, nồng nàn đã gắn bó với đồng bào Tà Riềng (nhóm địa phương thuộc dân tộc Gié Triêng) và trở thành đặc sản quê hương Nam Giang. Nơi đây gọi là rượu tà vạt.

Một cây đoák có thể lấy nước làm rượu tà vạt.
Một cây đoák có thể lấy nước làm rượu tà vạt

Chúng tôi theo chân ông Tơ Ngôl Nhứn (71 tuổi), thôn Đắc Tà Vâng, xã Đắc Tôi, huyện Nam Giang, người đã có thâm niên trong nghề khai thác rượu tà vạt. Vượt qua con suối Đắc Ry, tay ông Nhứn thoăn thoắt phang hết những cành cây ngáng qua đường. Khi chân chúng tôi đã mỏi, cây đoák đã hiện ra trước mắt. 

Cây đoák có thân thẳng đứng, giống cây dừa, có buồng giống cây đủng đỉnh và cây đoák thường mọc ở những vùng ven con suối trong rừng. Và chúng tôi may mắn được trải nghiệm cách thu hoạch rượu tà vạt từ thân cây đoák của cư dân Tà Riềng trên vùng Trường Sơn này.

Theo lời ông Tơ Ngôl Nhứn, hằng năm cứ vào mùa con chim rừng cất tiếng kêu “bắt cô trói cột”, khoảng từ tháng 2 đến tháng 3 là thời điểm cây đoák ra buồng trổ hoa có lượng nước dồi dào và ngọt lịm. Lúc này, bà con người Tà Riềng tất bật thu hoạch từ thân cây đoák để lấy nước làm rượu tà vạt uống giải khát.

Ông Tơ Ngôl Nhứn khai thác rượu tà vạt từ cây đoák
Ông Tơ Ngôl Nhứn khai thác rượu tà vạt từ cây đoák

Công đoạn lấy nước từ cây đoák rất công phu và mất nhiều thời gian. Để leo lên cây đoák đang độ trưởng thành cao hơn 10 mét, ông Nhứn phải làm thang bắc lên cây đoák. Sau đó, ông chọn những buồng to nhất để chặt cuống buồng rồi đặt chiếc phễu bằng lá cây, hứng dòng nước trào ra vào một can nhựa được buộc sẵn phía dưới. Cùng lúc, ông Nhứn móc trong túi áo ra vài cọng vỏ cây chuồn khô bỏ vào trong bình nhựa, rồi dùng lớp vỏ mỏng của cây gọi là bùi nhùi và vải lưới bịt lại nhằm bảo quản nước.

Theo lời ông Nhứn, một cây đoák có thể lấy nước làm rượu tà vạt quanh năm, nhưng tốt nhất lấy trong mùa cây đã ra hoa rồi kết quả từ tháng 3 đến tháng 7. Nếu lấy cây nhỏ, rượu sẽ không ngon và cây cũng không thể phát triển được. 

Những cây đoák khai thác lần đầu một ngày sẽ thu từ 12 đến 15 lít nước. Cây càng lớn, càng to thì lượng nước ít hơn. Nước cây đoák có màu trắng đục, hương thơm dịu. Khi thu hoạch rượu xong rồi phải lấy lá cây hay vải lưới cột vào thân cây để tránh côn trùng bám vào để bảo quản cho những lần khai thác sau. 

Phải mất khoảng nửa ngày, thì cây mới tiết ra hết nước. Lúc này, chỉ việc leo lên thang đem bình nhựa xuống. Khi muốn tiếp tục lấy nước, dùng rựa hay con dao chặt một vào cây một miếng mỏng và hứng bình nhựa khác vào để ngày hôm sau đến lấy.

Rượu tà vạt được dùng trong các lễ hội, đón tiếp khách quý.
Rượu tà vạt được dùng trong các lễ hội, đón tiếp khách quý

Người Tà Riềng bỏ vỏ cây gỗ chuồn vào nước cây đoák, nó sẽ tạo men tạo ra thức uống có hương vị ngọt đắng, tê tê. Tùy theo sở thích của mỗi người, mà bỏ lượng vỏ cây chuồn nhiều hay ít. Vì cây rừng không có chất bảo quản nên rượu tà vạt từ thân cây đoák cũng chỉ dùng được trong một ngày, uống rất thơm ngon mà không bị đau đầu. Đặc biệt, đây còn là một dược liệu quý của đồng bào Tà Riềng.

"Khi khai thác được nhiều nước từ cây đoák, người Tà Riềng nấu keo lại, đem phơi khô cho vào ống cây tre bịt kín lại cất để dành. Khi phụ nữ sinh con thiếu sữa, người già lớn tuổi, trẻ em còi xương... thì dùng ít miếng khô cho vào cơm, cháo để bồi dưỡng sức khoẻ", ông Nhứn chia sẻ thêm.

Người Tà Riềng vui trong lễ hội thì không thể thiếu rượu tà vạt
Người Tà Riềng vui trong lễ hội thì không thể thiếu rượu tà vạt

Trước đây, những gia đình Tà Riềng nào sở hữu nhiều cây đoák trong rừng được coi như Yàng ban cho. Nay ngoài những cây đoák mọc hoang trong rừng, thì cây đoák cũng được người Tà riềng trồng thêm trong vườn nhà để tiện khai thác. Đây là thứ “nước trời” sạch tuyệt đối, chứa đựng cả hồn của rừng núi, đồng bào nơi đây. 

Rượu tà vạt được dùng trong các lễ hội, đón tiếp khách quý. Ai từng đến Nam Giang lòng cũng xốn xang về thứ nước trời ban đậm đà lòng hiếu khách của đồng bào nơi đây. 


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những “điểm tựa” nơi đại ngàn Tây Nguyên: Phát huy vai trò Người có uy tín để “việc khó thành dễ” (Bài 2)

Những “điểm tựa” nơi đại ngàn Tây Nguyên: Phát huy vai trò Người có uy tín để “việc khó thành dễ” (Bài 2)

Đội ngũ những Người có uy tín ở cơ sở đã thể hiện tốt vai trò, trách nhiệm, tận tụy tuyên truyền, vận động Nhân dân tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, giữ gìn bản sắc văn hóa, an ninh trật tự; chủ động phát huy nội lực trong phát triển kinh tế - xã hội để thoát nghèo, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, góp sức thúc đẩy sự phát triển nơi buôn làng... Khi vai trò của Người có uy tín được phát huy, "việc khó cũng thành dễ".
Tin nổi bật trang chủ
Làng Văn hóa du lịch các Dân tộc Việt Nam: Cầu nối gìn giữ, lan tỏa văn hóa các dân tộc

Làng Văn hóa du lịch các Dân tộc Việt Nam: Cầu nối gìn giữ, lan tỏa văn hóa các dân tộc

Sắc màu 54 - PV - 19:51, 18/04/2025
Chiều 18/4, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) đã tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác phối hợp với các địa phương huy động đồng bào các dân tộc về tổ chức hoạt động tại Làng. Bà Trịnh Thị Thủy - Thứ trưởng BộVHTT&DL chủ trì Hội nghị. Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ, ban ngành Trung ương, Sở VHTT&DL các tỉnh có ký kết phối hợp với Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam cùng đồng bào các dân tộc sinh sống tại Làng.
Lễ hội Tháp Bà Ponagar năm 2025

Lễ hội Tháp Bà Ponagar năm 2025

Media - BDT - 19:49, 18/04/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 18/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội Tháp Bà Ponagar năm 2025. Nhà thờ xóm đạo Tha La. Soọng cô - Niềm tự hào của người Sán Dìu. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lễ hội Roóng Poọc của dân tộc Giáy

Lễ hội Roóng Poọc của dân tộc Giáy

Media - BDT - 19:40, 18/04/2025
Lễ hội Roóng Poọc hay còn gọi là Lễ hội Xuống đồng của người Giáy là dịp kết thúc một tháng Tết vui chơi, đồng thời mở đầu cho một chu kỳ sản xuất, một mùa vụ mới. Đây còn là dịp cúng Thổ địa - thần cai quản địa bàn để cầu cho ngô lúa tốt tươi, chăn nuôi phát triển, xóm làng bình yên, mọi người khỏe mạnh,…
Vụ sản xuất thuốc giả quy mô

Vụ sản xuất thuốc giả quy mô "khủng": Thuốc chữa xương khớp chủ yếu thành phần chất "cấm" dùng trong Đông y

Pháp luật - Minh Nhật - 19:34, 18/04/2025
Liên quan tới vụ đấu tranh, triệt phá đường dây sản xuất thuốc giả quy mô toàn quốc, kết quả phân tích, xét nghiệm mẫu thuốc giả thuộc nhóm thuốc Đông dược, phát hiện trong thành phần thuốc có lượng lớn thuốc giảm đau, không được phép sản xuất trong Đông y.
Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nguyễn Hải Trung tiếp xúc cử tri quận Bắc Từ Liêm, Tây Hồ và huyện Hoài Đức

Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nguyễn Hải Trung tiếp xúc cử tri quận Bắc Từ Liêm, Tây Hồ và huyện Hoài Đức

Tin tức - Văn Hoa - 19:33, 18/04/2025
Ngày 18/4, tại Hà Nội, Trung tướng Nguyễn Hải Trung - Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo, cùng Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội - Đơn vị bầu cử số 5, đã tiếp xúc cử tri các quận Bắc Từ Liêm, Tây Hồ và huyện Hoài Đức trước kỳ họp thứ IX Quốc hội khóa XV, bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Nét đẹp văn hóa tâm linh ở xứ trầm hương

Nét đẹp văn hóa tâm linh ở xứ trầm hương

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 18/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Nét đẹp văn hóa tâm linh ở xứ trầm hương. Danh lam cổ tự ở Bắc Giang. Làm giàu nhờ nuôi cá. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Khánh Hòa: Đẩy mạnh các hoạt động khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp vùng đồng bào DTTS và miền núi

Khánh Hòa: Đẩy mạnh các hoạt động khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp vùng đồng bào DTTS và miền núi

Khởi nghiệp - T.Nhân - H.Trường - 19:29, 18/04/2025
UBND tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản chỉ đạo về việc triển khai kế hoạch công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc năm 2025 trên địa bàn tỉnh. Trong đó, đặc biệt đẩy mạnh các hoạt động khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ba Chẽ (Quảng Ninh): Tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc năm 2025

Ba Chẽ (Quảng Ninh): Tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc năm 2025

Trang địa phương - Mỹ Dung - 19:28, 18/04/2025
Ngày 18/4, tại huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh), Trung tâm Truyền thông và Văn hóa huyện phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện tổ chức Ngày sách và Văn hóa đọc năm 2025, với chủ đề “Cùng Sách bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.
Đặc sản gỏi lá Kon Tum

Đặc sản gỏi lá Kon Tum

Ẩm thực - Đào Văn Hậu - 19:27, 18/04/2025
Trong kho tàng ẩm thực phong phú của Việt Nam, gỏi lá Kon Tum là một món ẩm thực đặc trưng của đồng bào dân tộc… Đặt chân đến mảnh đất Kon Tum, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng Tây Nguyên mà còn được thưởng thức món ăn đặc biệt này - một nét đặc sắc không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của người dân nơi đây.
Hội đồng Dân tộc của Quốc hội làm việc với tỉnh Đắk Lắk về Chương trình MTQG 1719

Hội đồng Dân tộc của Quốc hội làm việc với tỉnh Đắk Lắk về Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - Lê Hường - 19:26, 18/04/2025
Chiều 18/4, Đoàn công tác của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội do Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành làm Trưởng đoàn, đã có buổi làm việc với tỉnh Đắk Lắk về khảo sát, đánh giá kết quả việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).
Hơn 1.000 học sinh, sinh viên đối mặt vòng lao lý trong vụ Mr. Pips lừa đảo 5.300 tỷ đồng

Hơn 1.000 học sinh, sinh viên đối mặt vòng lao lý trong vụ Mr. Pips lừa đảo 5.300 tỷ đồng

Xã hội - Minh Nhật - 16:05, 18/04/2025
Vụ việc gây chấn động bởi số lượng người trẻ tham gia và mức độ tinh vi của hình thức lừa đảo.